Groen ^warts jexeh in het hart-,
Jellinekcentrum naar
het Maartenhuis?
Experiment in De
Skuui is succes
Dubbele Von Sion voor
voorzitter Witte en
kustzeiiver. 'Westerslag'
vrouw en kinderen
aen dood onlsnaot
m
'DEK' bestaat 55 laar
KOLENDAMPVERGIFTIGING
Mogelijk afdeling
E.N.F.B. op Texel
SELECTIE VOOR
„STEDENSPEL"
Meer jongens
dan meisjes
19»
93e JAARGANG NR. 9445
DINSDAG 22 JANUAR11980
Redactie: Harry de Graaf, Pelikaanweg 75,
telefoon (02228) 266 en Frits Beutick, Dorpsstraat 27D,
De Koog.
Voor advertenties, abonnementen, etc.:
Langeveld De Rooy B.V.,
Postbus 11, Den Burg, telefoon (02220) 2741.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Postgiro 652. Abonnementsprijs 712,50 per kwartaal
70 cent incasso; los 50 cent.
Bankrelaties: Amro Bank nr 46.99.17.636
Rabobank nr 3625.01.742; NMB nr 67.34.60.398.
Het Amsterdamse Jellinekcentrum beschouwt het experi
ment met het trainen van oud-alcoholverslaafden in „De Skuul"
aan de Rozendijk als een succes. Men wil de Texelse vestiging
daarom een definitief karakter geven. Met de Johannastichting
wordt thans onderhandeld over aankoop van het voormalige
Maartenhuis aan de Ruijslaan bij De Koog. Het doorgaan van
deze definitieve vestiging hangt echter in de eerste plaats af
van de (financiële) medewerking van de overheid.
Directeur Postma van de Jellinek-
kliniek heeft woensdag een gesprek
gehad met de Provinciale Raad voor
de Volksgezondheid die over deze
zaak advies zal uitbrengen.
De Recreatiestichting Texel zou aan
vankelijk koper worden van het thans al
geruime tijd leegstaande Maartenhuis-
complex, maar de RST heeft haar inte
resse inmiddels naar andere projecten
verlegd. Het gemeentelijke bestem
mingsplan staat de Jellinekvestiging in
het Maartenhuis toe. Het heeft de be
stemming „gezondheidscentrum" en
mag uitsluitend voor sociaal-medische
doeleinden worden gebruikt.
Tussenoplossing
In april loopt de huurovereen
komst af met oud-burgemeester
W. H. Sprenger te Domburg inzake
,,De Skuul". Het staat bij voorbaat vast
dat dan nog lang niet over het Maar
tenhuis kan worden beschikt, zodat
een tussenoplossing moet worden
gezocht. Het meest voor de hand lig
gend is het om het gebruik van ,,De
Skuul" te verlengen en de directie van
het Jellinekcentrum heeft dat dan ook
verzocht aan de familie Sprenger.
Desgevraagd deelde de heer Spren
ger ons mee dat hij nog geen beslissing
heeft kunnen nemen. Het is niet waar
schijnlijk dat hij naar Texel terugkeert
en ,,De Skuul" is dan ook in principe te
koop. Er zijn echter nogal wat onzeker
heden, waardoor nog geen spijkers met
koppen kunnen worden geslagen. De
ervaringen met het Jellinekcentrum als
tijdelijke gebruiker van het huis zijn
echter bijzonder gunstig zodat het wat
dat betreft nog wel een tijdje zou
mogen doorgaan. Overigens zou de ge
meenteraad dat ook moeten goedkeu
ren, want de ontheffing om dit huis
met een normale woonbestemming tij
delijk aan de bestemming en de wo
ningvoorraad te mogen onttrekken
geldt niet langer dan twee jaar.
Zoals bekend veroorzaakte het Jelli-
nekexperiment in het begin nogal wat
opschudding op Texel, vooral als ge
volg van verwarrende mededelingen die
hierover van allerlei kanten werden
gedaan. Gevreesd werd dat het in de
eerste plaats ging om drugverslaafden
waardoor Texel een doelwit zou
worden van dealers met de mogelijk
daarmee samenhangende gevaren voor
de Texelse jeugd. De vrees bleek echter
ongegrond te zijn. Het ging uitslui
tend om ex-alcoholverslaafden, waar
van er voortdurend ongeveer tien in
,,De Skuul" hebben gewoond en daar
werden 'klaargestoomd' om de gewone
maatschappij weer in te kunnen Voor
zover dat na zo'n betrekkelijk korte tijd
is te beoordelen, is deze aanpak een
succes geworden mede door de inzit
van diverse Texelaars die bij dit herinte
gratieproject waren betrokken.
Het veel grotere Maartenhuis biedt
mogelijkheden om dit werk veel om
vangrijker voort te zetten. Volgens di
recteur Postma van de Jellinekkliniek
wordt echter niet aan een grootschalige
aanpak gedacht. Juist het werken in
een betrekkelijk kleine leefgemeen
schap is in de afgelopen periode zeer
vruchtbaar gebleken.
De Texelse leden van de Eerste Ne
derlandse Fietsbond (E.N.F.B.) hebben
een brief van deze organisatie ontvan
gen, waarin hun gevraagd wordt of zij
iets zien in een Texelse afdeling
De gemeente Texel voert een actief
fietsbeleid en een groeiend aantal Texe
laars en toeristen gebruikt dan ook de
fiets om zich te verplaatsen. De laatste
jaren zijn tientallen kilometers fietspad
aangelegd, terwijl andere fietsvoorzie
ningen van de grond komen. Hier en
daar moet de auto zelf terrein prijsgeven
aan de fiets. Reden genoeg voor de
ENFB om een Texelse afdeling te over
wegen.
De oprichting van de Eerste Neder
landse Fietsbond is een direct gevolg
van de toenemende populatiteit van de
fiets. De bond probeert spreekbuis te
zijn van fietsende Nederlanders. Vooral
landelijk, maar ook plaatselijk, wordt
scherp gelet op grote en kleine verbete
ringen die voor fietsers op de weg kun
nen worden bereikt. Daarover wordt
met gemeente, provincie en rijk gepraat.
Soms, wanneer er echt niet wordt ge
luisterd, gebruikt men actiemiddelen om
gehoor te vinden.
Op Texel wonen voldoende leden om
een afdeling van de E.N.F B. te begin
nen. Doordat de leden zich veelal uitslui
tend per fiets verplaatsen, hebben ze
niet alleen belang bij goede fietsvoorzie-
ningen, maar signaleren zij ook snel waar
zich knelpunten voor fietsers bevin
den. De Texelse afdeling zou zich onder
meer bezig kunnen houden met het
bestuderen van gemeentelijke verkeers
plannen, het inventariseren van de
moeilijke punten voor fietsers en het
ondersteunen van landelijke fietsacties.
Inlichtingen
Mensen die meer van de ENFB
willen weten kunnen inlichtingen inwin
nen bij: Joke Hart, Klif 9, Den Hoorn,
tel. (02226) 525, en Henk Brugge,
Schoorlwal 35, Den Burg, tel. (02220)
4336.
Leden ontvangen het blad ,,De Vo
gelvrije Fietser", waarin alles wat op de
fiets betrekking heeft, te lezen is.
Ter gelegenheid van het 55-jarig be
staan heeft het Hoornder muziekkorps
DEK zaterdag a.s. een feestavond in
,,De Waldhoorn". De avond, vooral
bedoeld voor donateurs en genodig
den, is gratis toegankelijk en begint om
20.00 uur. De bedoeling is een film te
vertonen die in 1953 in Den Hoorn is
gemaakt. Daarna bingo.
De sportploeg die in april gaat deelne
men aan het NCRV Stedensoel. begint
vorm te krijgen. Op 9 februari worden
er selectiewedstrijden gehouden om uit
de grote groep aanmeldingen de uitein
delijke ploeg samen te stellen.
Nadat aanvankelijk de aanmelding om
mee te doen van het NCRV-stedenspel
wat moeizaam op gang kwam, is er
inmiddels toch een grote groep sporters
die in aanmerking wil komen voor de
sportploeg die in april tegen Harmeien
in het strijdperk gaat treden.
Er hebben zich 37 heren en 13 dames
aangemeld die op 9 februari onderling
uit gaan maken wie in aanmerking zal
komen om deel uit te maken van de uit
eindelijk ploeg. De uiteindelijk ploeg zal
bestaan uit 9 heren en 5 dames.
Om 10 uur 's morgens beginnen de
wedstrijden voor de heren, en om 11 uur
die voor de dames. De selectie zal
worden gedaan op een zo breed moge
lijk aantal capaciteiten. De wedstrijden
zullen een zeskampachtig karakter heb
ben en gebaseerd zijn op o.a. snelheid,
behendigheid, kracht en uithoudings
vermogen. Om de deelnemers niet de
gelegenheid te geven tevoren te oefe
nen, blijft de aard van de wedstrijden
nog geheim.
De heer G. Krüger uit de Lieuwstraat is
nog steeds blij dat hij afgelopen vrijdag
om precies zes uur thuiskwam en geen
kwartier later. Zou hij later zijn thuisgeko
men dan was de kans groot geweest dat
hij zijn vrouw en twee kinderen niet meer
in leven had aangetroffen. Kolendamp
had dan een einde gemaakt aan het leven
van zijn gezinsgenoten.
Krüger vertelt: „Toen ik thuiskwam
trof ik mijn vrouw en twee kinderen
geheel versuft in de huiskamer aan. De
kinderen waren wezen douchen en speel
den nog wat in de badkamer. Op een ge
geven moment voelde mijn dochtertje
van vijf zich niet lekker en ze begon
vreselijk te huilen. Mijn vrouw heeft de
kinderen toen uit de badkamer meegeno
men naar de huiskamer. Daar heeft het
giftige gas verder zijn versuffende werk
gedaan."
Levensgevaarlijk
Het gevaarlijke van kolendamp (kool-
monoxyde) is dat men het niet kan ruiken
en dat men zich dus geheel onbewust in
een levensgevaarlijke situatie bevindt.
Daaruit kan het ook verklaard worden dat
mevrouw Krüger gewoon thuis bleef met
haar kinderen en niet de straat opging om
frisse lucht te gaan halen.
Krüger zette na thuiskomst onmiddel
lijk alle deuren open en waarschuwde de
dokter. Deze liet vrouw en kinderen
onmiddellijk per ambulance naar het
ziekenhuis brengen. Tijdensde tocht naar
het ziekenhuis raakte Krügers dochtertje
buiten bewustzijn. Zijn vrouw mocht na
behandeld te zijn naar huis, de kinderen
moesten een nacht in het ziekenhuis
blijven. De gevolgen van een dergelijke
zware vergiftiging kunnen wel zes weken
duren. Die gevolgen bestaan dan hoofd
zakelijk uit hoofdpijn en evt. misselijk
heid. Pas na zes weken zijn de rode bloed
lichaampjes weer voldoende hersteld.
Gasgeiser
Volgens Krüger is er sprake van een
samenspel van factoren die tot de levens
gevaarlijke situatie in zijn huis heeft
geleid. Het staat vast dat het de gasgeiser
isgeweest die tijdens het douchen van de
kinderen koolmonoxyde heeft geprodu
ceerd. Die geiser is in beslag genomen
door het gasbedrijf en wordt op het ogen
blik gecontroleerd. Een andere factor is,
dat zich in de keuken een afzuigkap be
vond die was aangesloten op de enige
luchtafvoer. Zodoende kon waarschijnlijk
het giftige koolmonoxyde niet snel
genoeg wegkomen.
Versuft
Overdeze twee feiten heeft Krüger nog
wel het één en ander te zeggen. Hij ver
telt: „Ik vertrouwde die gasgeiser al niet
ergZes zeven weken geleden is er bij mij
thuis eens een kat helemaal versuft ge
worden. Die kat hebben we toen met
moeite in leven kunnen houden. Naar
aanleiding daarvan heb ik de geiser laten
controleren door een installateur. Ze
konden toen niets vinden. De geiser zou
goed zijn. Over die afzuigkap die in mijn
huis staat, kan ik zeggen dat die daar op
proef is geplaatst door de woningbouw
vereniging. Ik hadaltijd veel lastvan vocht
in mijn huis en door zo'n afzuiger zou dat
misschien verbeteren. Ik vind het wel
vreemd dat een instelling als de woning
bouwvereniging proeven neemt, die mij
bijna m'n gezin hadden kunnen kosten."
Chronisch
Nadat de gezinsleden van de heer Krü
ger alweer geruime tijd in de frisse lucht
waren geweest, bleek hun bloed nog een
koolmonoxyde promilage van 11 te
hebben. Een getal dat hoog is, vooral als
men het vergelijkt met een recent geval uit
Den Helder, waar iemand met een promil
lage van vijf in het ziekenhuis werd opge
nomen.
Overigens blijkt Krüger al lang last te
hebben van verschijnselen als hoofdpijn
en duizeligheid. Of, zoals hun huisarts het
uitdrukte: jullie hebben gewoon last
gehad van een chronische vergiftiging.
Burgemeester Engelvaart feliciteert de verraste heer C. Witte Dzn met zijn onderscheiding.
Het leek er zaterdagavond even op, dat er dit jaar maar één
dubbele Van Sion Trofee zou worden uitgereikt. Voorzitter C. J.
Witte deelde mee, dat de eer dit jaar te beurt was gevallen aan de
Kustzeilvereniging Westerslag. Een nog vrij jonge vereniging wiens
activiteiten, vlak na de oprichting in 1976, door het bestuur van de
stichting met enige reserve werden gevolgd. Volgens Witte bestond
de angst dat verenigingsactiviteiten teveel met commerciële activitei
ten zouden worden vermengd. „Maar", vervolgde Witte, „gebleken
is wel dat deze reserve ten onrechte was. Nu heeft het bestuur zonder
enig voorbehoud, de betreffende vereniging die erin slaagde, in een
paar jaar tijd een voor Texel volkomen uniek evenement te organise
ren, de Dubbele Von Sion willen toekennen."
„Het evenement heeft al zo'n grote bekendheid gekregen, dat het
practisch ondenkbaar is dat het in de naaste toekomst niet meer zou
worden georganiseerd. Dit, voor Texelse begrippen, grootse gebeu
ren, trekt niet alleen in het binnenland, maar ook daarbuiten grote be
langstelling. Ik doel hier op de „Ronde van Texel", georganiseerd
door de kustzeilvereniging Westerslag." Onder daverend applaus reik
te Witte hierop de onderscheiding uit aan de bestuursleden Jan
Hennink en Martin Kooy van de zeilvereniging. Voorzitter Witte wilde
hiermee de bijeenkomst beëindigen, maar voordat de aanwezigen in
de gelegenheid waren om hun jas te gaan halen, stormde
burgemeester Engelvaart het toneel op.
De burgemeester memoreerde dat de
Stichting Cultureel Werk Texel ver
dwijnt en dat de Welzijnsstichting Texel
haar opvolger is. Hij noemde een aantal
namen van de mensen die aan de ver
dwijnende stichting verbonden zijn ge
weest. Jan D. Koning was samen met
Witte al vanaf het begin bij de stichting
betrokken, waarbij Witte vanaf het
begin lid was van het dagelijks bestuur.
„De heer Witte was in 1967 al actief als
vice-voorzitter en vanaf 1973 heeft hij
het gezicht van de stichting bepaald",
zei Engelvaart."Van de toegekende ere
penningen Dubbele Von Sion heeft hij
er in de loop der jaren 23 uitgereikt, die
van zojuist meegerekend. Het huidige
bestuur heeft mij verzocht deze man in
Uw aller aanwezigheid een erepenning
uit te willen reiken".
De burgemeester noemde hierna en
kele zaken die de stichting in de afgelo
pen twintig jaar heeft willen bereiken,
zoals de sporthal, de bgm. De Koning
hal. de multi functionele centra in De
Cocksdorp en De Waal, het dorpshuis te
Oosterend, de uitbouw van de Muziek
school, de sportraad, de aantrekking
van een jeugdleider, het zomerrecreatie-
werk en het schouwburgbezoek in Den
Helder.
Gemis
„In het nieuwe bestuur zal ik Witte
missen", zei Engelvaart die daarna
iedereen opriep zich betrokken te blijven
voelen bij het welzijnswerk. Vervolgens
overhandigde de burgemeester de Dub
bele Von Sion-penning aan een totaal
verraste Witte.
Voorafgaand aan de plechtige uitrei
king van het eremetaal was een geva
rieerde avond, waarin de diverse zang-,
revue- en dansgroepen hun beste been
tje voorzetten. Bijzondere vermelding
verdient de wijze waarop de jongens en
meisjes van cabaretgroep „Op de Bon
nefooi" uit Den Hoorn de verschillende
programma-onderdelen aan elkaar
praatten en speelden. Op zich is het
helemaal niet zo'n kunst om telkenmale
met een leuk praatje het volgende pro
gramma-onderdeel aan te kondigen.
Het getuigt echter wel van originaliteit
en creativiteit om die aankondigingen
plaats te laten vinden in een soort
Parijse nachtclubsfeer. Inclusief wuft
geklede dames en internationale tek
sten. In dit verband was het dan ook een
vondst de avond te laten beginnen met
het liedje „Welcome et bien venue."
Ideeën die ook genoemd moeten wor
den zijn het aankondigen van een pro
gramma op rolschaatsen en, bijzonder
origineel, met een echte meezinger
meedelen dat er film gaat komen. Aan
dit soort dingen moet veel denkwerk
vooraf zijn gegaan. Waar ook van
genoten werd was een pantomime die
door twee leden van deze groep werd
opgevoerd. Er is durf en spelbeheersing
voor nodig om zoiets passiefs uit te
beelden als mensen die naar een thea
tervoorstelling zitten te kijken. ,,0p de
Bonnefooi" slaagde hier echter uitste
kend in en waarschijnlijk hebben veel
aanwezigen zichzelf herkend in dit
spel. „Op de Bonnefooi" werd muzikaal
bijgestaan door de boerenkapel van
KTF/DEK.
Boertje
Vermakelijk was ook de sketch van de
Revuegroep Vereniging Gemeenschap
Eierland. Tegen een fraai decor, de dijk
bij het gemaal voorstellend, spraken de
mannen met elkaar zoals dat vroeger
echt gebeurde. Verschillende „durpers"
in de zaal moeten zeker een aantal van
de mensen die werden uitgebeeld heb
ben herkend. Zo was er een klein boertje
die nooit het woord kreeg als de andere
spraken. Uiteindelijk mocht hij helemaal
uitspreken, maar net toen hij zich
daarover verbaasde, zag hij dat de
anderen al lang naar huis waren. Ook
werd door deze groep nog gerefereerd
aan de ontmoeting op het ijs die in 1963
tussen Eierland en Oost plaatsvond. In
Oost was een schaatswedstrijd, maar de
Eierlanders mochten daaraan niet mee
doen als ze niet eerst 71,50 toegang
betaalden. Na wat over en weer gepraat
besloten de Eierlanders toch maar mee
te doen en wonnen ze een geldprijs van
veertig gulden. Een leuk en echt Texels
cabaret dat door deze groep werd ge
bracht.
Muziek
Uiteraard werd er op de avond van
de uitreiking van de Dubbele Von Sion
genoeg aandacht aan muzikale facetten
besteed. Zangvereniging Advendo uit
De Koog bracht zeer gevoelvol „Du
hirte Israëls", „In stillen Nacht" en
„Sanctus" ten gehore. De groep, die
vorig jaar zijn 25-jarig jubileum vierde,
wordt geleid door Marijke Ronday. Ook
de Christelijke Muziekvereniging „Ex
celsior" was van de partij. Het was weer
eens duidelijk waarom Excelsior iedere
keer weer eerste prijzen wegsleept op
het concours: voortreffelijk gebrachte
muziek.
Aparte vermelding verdienen de op
tredens van de jongeren van de muziek
school. Het was een goed idee om de
(Lees verder op pagina 2)
In het afgelopen jaar zijn op Texel
veel meer jongens dan meisjes gebo
ren. Door geboorte kreeg het eiland
er 138 inwoners bij (in 1978waren dat
er 171) waarvan84(77) jongens en 54
(94) meisjes. In het raadhuis werd al
lachend verondersteld dat dit een
natuurlijke reactie is op de toene
mende strijdbaarheid van de heden
daagse vrouwen....
Uit de cijfers die ons door de afde
ling Bevolking van datzelfde raad
huis werden verstrekt, blijkt verder
dat het inwonertal van Texel weinig is
gestegen: 12.489 tegen 12.473 het
jaar daarvoor.
Het aantal overledenen was 115
106). Uit het verschil tussen de aan
tallen geboorten en overlijdensge-
vallen volgt een geboorte-overschot
van 23 tegen 65 in het jaar ervoor. Het
afgelopen jaar kwamen zeven men
sen minder op Texel wonen dan er
vertrokken. Er was dus een vertrek-
overschot. In 1978 was er nog een
vestigingsoverschot van 12 perso
nen.
Slechts twee (drie) ingezetenen
trouwden met een partner van
andere nationaliteit. Het aantal echt
scheidingen bleef ongeveer gelijk: 23
tegen 24 in 1978.
