WADDENZEEBOOTAKTIE:
Inpolderen en vergif
grootste bedreigingen
Waddengebied
Klungelige opzet
Reddende manoeuvre
s: ue
KRUISWOORDPUZZEL
TESO VERHOOGT TARIEF
MET GEMIDDELD 6%
Puntenrit bij
Wielervereniging,
een avond vol
sprints
Veel fietsen
gestolen
Evangelisatie-avond
Sprei verloot
Winkeldiefstal
Gevolg prijsstijging gasolie
PAGINA 2
TEXELSE COURANT
DINSDAG 15 JULI 1980
Inpolderingen en bepaalde soorten vergif vormen de grootste
bedreiging van het Waddengebied. Dat is de mening van Wim
Wolf van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer zoals hij die
gisteravond ten gehore bracht tijdens een avond van de Wad-
denzeeboot-aktie in De Schakel.
Wolf begon met het belang van de Waddenzee aan te tonen.
„Waarom maken we ons eigenlijk zo druk om die Wadden
zee?", vroeg hij zich af. In antwoord op deze vraag gaf hij een
aantal voorbeelden: „Op 18 april van het vorig jaar hebben we
een vogeltelling gehouden in het Waddengebied. Er werden
125.000 rotganzen geteld. Die ganzen heten zo omdat ze als
roep „rot, rot" hebben. Niet omdat de boeren er last van
hebben. In ieder geval: op de hele wereld zijn 134.000 rotgan
zen. Het waddengebied is voor deze volgeisoort dus enorm be
langrijk. Waarschijnlijk hebben de 12.000 ganzen, die we op de
bewuste datum niet telden ook vroeger of later van het Wad
dengebied gebruik gemaakt. De Waddenzee is voor deze vogel
soort van levensbelang". Wolf gaf voorbeelden van andere
vogelsoorten die het Waddengebied nodig hebben om te
kunnen leven en ging door met de kraamkamerfunctie die het
Waddengebied voor vissen vervult.
„Wellicht heeft u vanmiddag vijf
schollen op de markt gekocht. Het
staat vast dat van die vijf schollen er
vier in de Waddenzee geboren zijn.
Tachtig procent van alle schollen
wordt geboren en groeit op in het
Waddengebied. Ook de helft van alle
tongen brengt zijn jeugd door in de
Waddenzee. De vissen die in de
Noordzee worden gevangen, zijn in
de Waddenzee opgegroeid," zei Wolf
die ook inging op de toeristische
aantrekkelijkheid van het Wadden
gebied. Die is zo groot, dat het
Duitse Waddengebied nummer één
staat op de lijst van populaire bin
nenlandse vakantiebestemmingen in
de bondsrepubliek.
„Zijn er op de wereld nog meer
Waddenzeeën", vroeg Wolf zich af.
„Dus: een ondiepe zee van 8000
Vierkante kilometer, waarvan de helft
regelmatig droog ligt, die beschermd
wordt door een ring van eilanden en
waar een vrij groot getijdenverschil is?
Zo'n zee is nergens te vinden", stelde
Wolf.
Mangrove woud
Zo een dergelijke zee mocht bestaan
in tropische gebieden dan zou hij
binnen korte tijd veranderen in een
mangrove woud. In Amerika zou een
dergelijk zeegebied worden overwoe
kerd met een bepaald soort slijkgras
„Hier en daar zijn op de wereld
misschien hoekjes te vinden die een
beetje doen denken aan het Wadden
gebied, maar van de Waddenzee is er
maar één", meldde de bioloog. In aan
sluiting hierop ging hij in op de bedrei
gingen van het Waddengebied. Hij
maakte hierin een onderscheid tussen
onherstelbare bedreigingen en de
activiteiten die slechts een tijdelijk ver
storend effect hebben.
Onherstelbaar zijn inpolderingen van
het Waddengebied. In Nederland lijken
de ontwikkelingen gunstig. Enige tijd
geleden is er een aanvraag geweest om
een deel ten noorden van Friesland te
mogen inpolderen. Die aanvraag is af
gewezen. „Het lijkt nu rustig," zei
Wolf, „maar het is wel zo dat iedere
grondeigenaar een nieuwe aanvraag in
kan dienen om een aanpalend buiten
dijks stuk grond te mogen inpolderen.
In Friesland is dan ook een nieuwe aan
vraag in wording om bepaalde buiten
dijkse gronden te mogen inpolderen.
Weliswaar een kleiner stuk dan bij de
eerste aanvraag, maar toch een feit dat
de aandacht verdient. In Denemarken
loopt het zo'n vaart niet met inpolde
ringen. De Deense dijken zijn
verzwaard en daarom zal er uit veilig
heidsoverwegingen zeker niet
ingepolderd worden. Alleen een stuk
wad op de grens met Duitsland staat
op de nominatie.
Wat betreft Duitsland had Wolf ern
stiger berichten. „Niet langer is Neder
land nummer één op het gebied van
polders maken. De Duitsers kunnen er
ook wat van tegenwoordig", meldde
de RIN-bioloog. Een watersnoodramp
van een paar jaar geleden in Sleeswijk-
Holstein heeft ertoe geleid dat men
aldaar een grote bocht in de dijk wil
afsnijden, waardoor zesduizend hectare
wad verloren dreigt te gaan. Verder zijn
de Duitsers van plan om in navolging
van de Nederlanders die in het Dollard-
gebied de Eenshaven stichtten en de
haven van Delfzijl aanzienlijk uitbreid
den, ook het één en ander aan haven-
aanleg te doen. Dit zou dan gepaard
gaan met de aanleg van enkele
industrieën. De kwestie zit volgens
Wolf nog vast op de vraag van wie het
stuk land is waar de Duitsers één en
ander van plan zijn. Volgens Nederland
is de betreffende grond namelijk niet
van Duitsland.
De Duitsers zijn tenslotte van plan
om in het Elbegebied een diepwater-
haven aan te leggen, waardoor duizen
den hectare waddengebied verloren
gaan. Lukt het plan ook ook het deel
aan de westzijde van de Elbe daarbij te
betrekken, dan wordt nog eens 15.000
hectare ingepolderd.
Vergif
Over de vergiftigingen was Wolf
kort. De zogenaamde PCB's (een
soort gechloreerde koolwaterstoffen
tot welke groep ook het beruchte
DDT behoort) blijken vooralsnog de
grootste bedreiging. De PCB's
blijken vooral een negatieve werking
te hebben op hormonen die nood
zakelijk zijn bij de voortplanting van
de zeehonden. Door de verminderde
mogelijkheden om zich normaal
voort te planten is in 20 jaar de
zeehondenstand mot 90% achteruit
gegaan. De effecten van de PCB's
kunnen zich tientallen tot
honderden jaren doen gelden in het
Waddengebied.
,,lk heb alle ontwikkelingen meege
maakt," ging Ellen verder. „Het blaas
jeswier dat wegging en het geluid van
de stern dat wegging alsof het werd
uitgedraaid. Ja, het lijkt inderdaad op
de televisie waar je ook zomaar het
geluid kan uitdraaien. De TV waar
iedereen maar voorhangt tegenwoor
dig," zei Ellen. Hij betoogde dat als de
mensen op het strand iets als een
buisje dobbelsteentjes niet zien liggen,
ze zeker geen oog zullen hebben voor
plantjes en dieren in een natuurgebied.
Die worden dus vertrapt.
Windwijzer
Over de periode voor de tweede we
reldoorlog merkte Ellen op dat de mili
taire oefeningen toen nog niet zo erg
waren. De vliegtuigen wierpen houten
namaakbommen uit. „Menige jutter
had zo'n houten bom als windwijzer
bovenop zijn huis staan", zei Ellen. Met
de F 16 is het kwalijker gesteld. Als een
dergelijk vliegtuig neerstort komt de
stof hydrasine vrij die dodelijk is. Het
probleem met dat nieuwe vliegtuig is",
zei Ellen, „dat het mogelijkheden heeft
die door mensen niet meer benut kun
nen worden. De mechanica gaat hier
boven de capaciteit van de mens. Dat
is trouwens net zo als met die nieuwe
TESO-boot. Daar staat nu een
computer die kapot is, dus nu doet die
hele boot het niet meer".
Ellen ging nu geheel verder over de
defensie. „Vroeger werd er met
muskethagel geoefend", zei hij, „maar
ik heb hier een parachute, die wordt
gebruikt om atoombommen meer te
laten zakken. Met die dingen wordt
boven Texel en Vlieland geoefend. In
de tweede wereldoorlog hebben we
veel ellende meegemaakt. Nu nog kun
je levensgevaarlijke ontstekingen op
rapen. Als die ontploffen ben je zo een
hand kwijt. Maar we hebben er kenne
lijk niéts van cjeleerd. Op-het militair
oefenterrein heb ik deze dingen opge
raapt", zei de jutter en liet dertig- erf
twintigmillimeter patronen zien.
Stroom meten
Tenslotte toonde Ellen nog een groot
geel bord waarop de cijfers 223
stonden. Deze borden worden door
Als kleinere problemen waarvan de
effecten niet blijvend zijn, noemde
Wolf andere vormen van vergiftigingen.
„Een jaar of vijftien terug werd door
een fabriek in de Rijnmond een bepaald
soort vergif geproduceerd dat via de
Noordzee in de Waddenzee terecht
kwam. Dit gif had tot gevolg dat de
stand van de grote sterns tussen Texel
en Terschelling terugliep van 100.000
exemplaren tot 1000 exemplaren. Een
verlies van 99%. Toen duidelijk werd
wat de oorzaak hier was veranderde de
betreffende fabriek zijn productieme
thode en werd een deel van de fabriek
gesloten. De stand van de grote sterns
herstelde zich en nu zijn er weer 15.000
20.000 exemplaren. „Het gaat erg
langzaam, maar het herstelt zich wel",
zegt Wolf.
Geen effect op lange termijn, maar
wel storend op korte termijn zijn zaken
als toerisme en militaire oefeningen.
Wim Wolf zei uitdrukkelijk dat inpolde
ren en vergif lozen nimmer in het
Waddengebied getolereerd kunnen
worden. Wel tolerabel zijn volgens
hem vissen, varen en rondkijken. „Ik
hoop dat we de Waddenzee nog jaren
kunnen gebruiken. Wees wijs met de
Waddenzee," zei hij.
Europees parlement
Voorafgaand aan Wim Wolf werd
het woord gevoerd door Cor Ellen. Hij
zei niet te begrijpen dat men binnen het
Europees parlement nog steeds geen
oplossing heeft gevonden voor de gif
lozingen in de Rijn, die via de Noordzee
het Waddengebied bereiken. Dit zou
één van de eerste punten moeten zijn
waarmee het Europees parlement zich
bezig dient te houden, aldus Ellen. Hij
vond de Waddenzeeaktie een goed
idee om de Texelaar en de toerist voor
te lichten hoe ze zich in de natuur moe
ten gedragen.
„De toerist komt uit de stad. Hij is
gewend om op het trottoir te lopen. Op
een middag in De Koog heb ik dit
buisje met dobbelsteentjes op het
strand gevonden. Niemand zag het; ik
wel. Dat bedoel ik, de toeristen kijken
niet waar ze lopen. Ze zijn het trottoir
gewend en daar valt niets te zien."
Rijkswaterstaat gebruikt om de stroom
in het Marsdiep te meten. De borden
worden uit vliegtuigen gefotografeerd
en zo krijgt men een beeld van de
stroomsnelheid. Naar de mening van
Ellen, worden dit soort proeven juist
gedaan omdat men nu veertig kilome
ter ten westen van Den Helder met
olieboringen bezig is. Men wil weten
hoe groot de ramp is, als er met één
van de booreilanden iets fout gaat. Met
dit alles wilde Ellen aantonen dat de
Waddenzee op veel manieren wordt
bedreigd en dat er daarom voldoende
reden is om bezorgd te zijn.
Vervolg
De Waddenzeebootaktie is een ver
volg op de Rijnbootaktie. Op 27 juni
werd in Bazel met deze aktie begon
nen. Men zakte met de boot de Rijn af
en vroeg in diverse plaatsen aandacht
voor de vervuiling van de Rijn. Rob
Zomer, die tijdens de avond in de
Schakel de inleiding hield, zei dat de
aktie zich niet tegen toeristen keert,
maar dat het erom gaat de mensen die
het Waddengebied bezoeken te leren
hoe ze de natuur zo min mogelijk
schade doen. Het gaat er hier niet om
botte verboden uit te delen, maar te
vertellen waarom een bepaald verbod,
bijvoorbeeld het betreden van een vo-
gelbroedterrein, is ingesteld. De boot
zal ook Ameland, Harlingen en plaatsen
in het Duitse en Deense Waddengebied
aandoen.
Los van de interessante en goed
bezochte lezingen van Wim Wolf en
Cor Ellen maakte de hele opzet van
de aktie, die was georganiseerd door
de NJN, do Waddenvereniging, de
ACJN en de Duitse en Deense
jeugdbonden voor natuurstudie een
wat klungelige indruk. Wanneer van
tevoren wordt aangekondigd dat op
do boot, die de haven van Oudeschild
zal aandoen een tentoonstelling te
bewonderen is, en die tentoonstel
ling zich vervolgens in de Schakel
blijkt te bevinden, dan is dat voor
veel mensen die naar Oudeschild
kwamen teleurstellend. Even teleur
stellend is het dat men het nodig
oordeelde terwille van een bepaalde
televisierubriek met het schip de
Waddenzee op te varen. Mogelijke
bezoekers van het schip werden op
geen enkele manier opgevangen of
verteld dat de tentoonstelling zich in
Den Burg bevond. Op zo'n manier
komt men niet erg positief over bij
geïnteresseerde eilandbewoners. In
dit kader is het ook jammer dat door
een lange reeks van misverstanden
en communicatiestoornissen de
plaatselijke pers niet werd ingeseind
over deze aktie. Er had dan de aan
dacht aan gegeven kunnen worden,
die deze aktie beslist verdiende.
Een onderdeel van de aktie was
verder nog het aanbieden van infor
matiemateriaal over de aktie aan
burgemeester Engelvaart. Verder
werden de hele dag films vertoond
over de Waddenzee in De Schakel.
Een voortreffelijk idee. Vooral nu het
weer erg slecht was. Veel toeristen
die zich afvroegen wat ze met het
slechte weer moesten doen, werden
naar binnen gelokt en leerden
zodoende in een ontspannen en
gemoedelijke sfeer iets over de
Waddenzee en de factoren die haar
bedreigen.
Bij de onderlinge wedstrijden van de
Wielervereniging Texel waren Robert
Visser, Niels Collou, Jan Huydink en
Arie Huisman overwinnaars in hun
poule.
De jongste jeugd, die de wedstrijd
over 7,7 kilometer reed, telde door
vakanties slechts 6 deelnemers. Direct
na de start ging het trio Robert en Alice
Visser en Paul Witte aan kop en
konden tot het eind wegblijven en
onderling de ereplaatsen verdelen.
Robert Visser herhaalde zijn sprint van
het kampioenschap en kon rivaal Paul
Witte goed achter zich houden. Robert
Kikkert was van de achtervolgers de
snelste met een vierde plaats.
In de overige poules werd een pun
tenrit gehouden. De bedoeling hiervan
is dat bij elke twee ronden de drie
eerstaankomenden punten vergaren
resp. 3, 2 en 1 punt. Hierbij geeft aan
het einde van de wedstrijd niet de
aankomst maar het puntental de
doorslag bij de eindklassering. Bij de
oudste jeugd zou Niels Collou alle
sprints winnen. Coby Koorn verraste
Nico Evers in twee sprints en bezette
hierdoor de tweede plaats. De Duitse
jeugdrijder (Vlarcus van de Wielervereni
ging Munster kon goed meekomen
doch reed buiten mededinging mee en
werd niet in de einduitslag opgenomen.
In de B-poule won Jan Huydink vrij
wel alle sprints van zijn andere
belagers. Na een aantal jaren van afwe
zigheid reed Herman Boekei mee. Boe
kei bewees meerdere malen over een
messcherpe demarrage te beschikken,
hoewel hij in de einduitslag slechts een
zevende plaats bezette. De laatste
sprint zou de beslissing brengen voor
de tweede en derde plaats. Hoewel
Uwe Smit de tweede plaats veroverde,
pakte Albert Winter de derde plaats
en kon door deze veroverde punte de
tweede plaats bezetten.
Een vroege ontsnapping van Hans
Koorn en Arie Huisman zou inhouden
dat beiden de punten gingen verdelen,
terwijl het peloton bij elke klassering
slechts één punt kon pakken. Pogingen
om beide vluchters terug te pakken
werden niet beloond omdat de tussen-
sprints wel het tempo opvoerden doch
nadat men over de eindstreep kwam
niet werd doorgereden. Doordat beide
poules tegelijk op het parcours rond
reden had de man aan het rondebord
en bel. Dirk Witte, een drukke avond,
omdat voor elk klassement gebeld
moet worden.
Uitslagen:
B-jeugd: 1. Robert Visser, 2. Paul
Witte, 3. Alice Visser, 4. Robert Kik
kert, 5. Sidney de Haan, 6. Jacco
Vinke.
A-jeugd puntenrit 3 klassementen: 1.
Niels Collou 9 punten, 2. Coby Koorn 5
pnt., 3. Nico Evers 3 pnt., 4. Margriet
Barhorst 1 pnt., 5. Marleen Terwindt,
6. Jopie Zijm, 7. Dennis van Rooij, 8.
Mikel Dekker.
B-poule 6 klassementen: 1. Jan
Huydink 15 pnt., 2. Albert Winter 5
pnt., 3. Uwe Smit 4 pnt., 4. Barend
Bakker 4 pnt., 5. Thijs Witte 3 pnt., 6.
John Huydink 2 pnt., 7. Herman
Boekei 2 pnt., 8. Mark Witte 1 pnt., 9.
Hans v.d. Slikke, 10. Mark Bakelaar,
11. Ronny Kamminga.
A-poule 8 klassementen: 1. Arie
Huisman 17 pnt., 2. Hans Koorn 16
pnt., 3. Guus Barhorst 8 pnt., 4. Leen
van Elk 3 pnt., 5. Paul van Arnhem 2
pnt., 6. Kees Riemens 2 pnt., 7.
Douwe Dros, 8. Gerard Koorn, 9. Cees
Boks, 10. Jan Buis, 11. Bas Drink-
waard.
Het aantal diefstallen van fietsen
heeft de laatste dagen een opvallende
piek bereikt. De meldingen stromen da
gelijks binnen. Op slot zetten en in het
oog houden is het enige advies dat de
politie kan geven.
Door heftig remmen en scherp uit
wijken van een 55-jarige Duitse auto
mobilist werd vrijdagmiddag voorko
men dat een aanrijding op het kruis
punt Pontweg-Gerritsland ernstig af
liep. Een 6-jarig meisje stak op de fiets
de Pontweg over zonder op het nade
rende verkeer te letten. De uit de rich
ting van De Koog komende Duitser
wist op genoemde wijze te voorkomen
dat hij het kind schepte. Ze werd
nauwelijks geraakt en viel in de berm
zonder noemenswaardig letsel te heb
ben opgelopen. De Duitser was bij zijn
manoeuvre in de linker rijstrook van de
op dat moment nogal drukke weg
terecht gekomen, maar had het geluk
dat hier juist geen auto naderde.
In de recreatiekantine van camping
Koogerstrand wordt vanavond om half
acht een evangelistieavond gehouden.
Aan deze avond wordt medewerking
verleend door Duitse en Amerikaanse
jongeren.
De Handwerkclub van „De Hollebol"
heeft een fraaie sprei gemaakt en deze
verloot. De prijs is gevallen op nummer
1813 en kan worden afgehaald bij de
Hollebol. De opbrengst van de
verloting is voor de Nierstichting.
Enkele Duitse jeugdigen werden in
een supermarkt betrapt toen zij daar
voor ongeveer veertig gulden aan
snoepgoed wegnamen. Na door de
politie verhoord te zijn, werden ze
heengezonden.
.HSriit
Laten we zacht zijn voor elkaar.
Horizontaal:
1. geogr. aanduiding
3. zeevogels
8. lidwoord
10. vruchtje
12. oude munt
14. schaap
15. werelddeel
16. naaigerei
17. sluis
19. woonschip
21. baardje
23. steen
25. Europeaan
26. zangstem
28. meisjesnaam
29. plaats op Ameland
31. waarnemend president
32. plaats in Italië
34. hoefdier
35. elk
37. rivier (Spaans)
38. plaats in Limburg
39. muziekinstrument
40. vogel
42. reeds
43. ik
44. aanw. vnm.
45. vis
46. meisjesnaam
47. stuk grond
48. nauw
50. oud (Eng.)
52. voorzetsel
55. huisdier
57. plaats in Noord-Holland
60. lidwoord
61plaats in Italië
63. noodsein
65. Chinese maat
66. drank
67. toets alleen (afk.
verticaahirgom '-y ïesn
1. rivier in Siberië
2. bijb. naam
3. aanhaling
4. langzaam
5. jongensnaam
6. jongensnaam
7. zelfkant
8. in dat geval
9. titel
11. verdriet
12. spoedig
13. vlug
14. cijferen
18. mevrouw (Ital.)
19. groente
20. vallei
22. omroepvereniging
24. land in Europa
25. keurtroep
26. hevig
27. slang
30. kledingstuk
32. jongensnaam
33. meisjesnaam
34. hier
36. drijfnat
38. huid
40. Duits pers. vnw.
41open plek in het ijs
46. heldendicht
49. makker
51. klap
53. akelige
54. tot nader order (afk.)
55. steen
56. soort
58. eenh. v. stroomsterkte (afk.)
59. insekt
60. inhoudsmaat (afk.)
62. zangnoot
64. vaartuig (afk.)
Als gevolg van de sterk gestegen gasolieprijs zal TESO de
tarieven met ingang van morgen met gemiddeld 6% verhogen
In vergelijking met vorig jaar is de gasolieprijs met 60% ge
stegen.
De 5-daagse abonnementen blijven
tot 1 januari a.s. echter ongewijzigd,
omdat ze bij de laatste verhoging al
meer dan trendmatig zijn
opgetrokken. Het retourtarief voor
fietsen blijft gelijk, want er is nu
een afzonderlijk (hoger) tarief inge
voerd voor motorrijwielen, waarvoor
tot dusver evenveel was
verschuldigd als voor fietsen.
Ondanks deze verhoging zal het
boekjaar 1980 voor TESO verliesgevend
zijn. Want ook de hoge rente op de
lang lopende leningen drukt zwaar o|
de exploitatie, mede als gevolg van d<
nieuwe dubbeldekker. Volgen:
directeur Th. Hoogerheide is dat laatst:
geen bijzondere verrassing. TESO heef
er steeds rekening mee gehouden da
de dubbeldekker een aanta
verliesgevende jaren zou veroorzaken
maar er wordt vanuit gegaan da
hierdoor de liquiditeit niet zal worde:
aangetast. Het ministerie van Econo
mische Zaken is met de tariefsverho
ging akkoord gegaan. Voor een ove:
zicht van de nieuwe tarieven verwijzei
wij naar de advertentiepagina's.
