Cjroen ^imrtsjexels in het kart-,
Engelandvaarders kregen
boek over Russenoorlog
..Molengat" vaart
met passagiers
Barrels: we neooen
onderzocht zonder
vooringenomenheid
Dief bracht buil terug
Gevaarlijke
ampullen
Voorlaan wekelijks
koersbal
Gollards-bejaarden
mee met „Blijde
Rijders"
Winkeldiefstal
Sporthalvloer
werd opgelapt
Met uitzondering van Jaap Knol (die wegens
ziekte niet aanwezig kon zijnI waren alle En-
TAXI-EN TRÓUWAUTOVERHUUR
'ilh«lminalaan 4-6 c|%n Burg
de muiterij van de Georgiërs
april 1945
DE WALBURG PERS
93e JAARGANG NR. 9506
VRIJDAG 29 AUGUSTUS 1980
Redactie: Harry de Graaf, Pelikaanweg 75, tel. (02228) 266
in Frits Beutick, Warmoesstraat 43, Den Burg, tel. (02220) 2208.
7oor advertenties, abonnementen, etc.:
.angeveld De Rooy B.V.,
'ostbus 11, 1790 AA Den Burg, telefoon (02220)2741.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Postgiro 652. Abonnementsprijs F12,50 per kwartaal
70 cent incasso; los 50 cent.
Bankrelaties: Amro Bank nr 46.99.17.636
Rabobank nr 3625.01.742; NMB nr 67.34.60.398
TEXELSE
COURANT
alsmede Den Helder en Vlieland. Ook
zou het Texelse verzet en de vrouwen
en kinderen worden geëvacueerd. Het
plan had de hele goedkeuringsproce
dure al bijna doorlopen, toen Prins
Bernhard er een stokje voor stak.
Terecht, zei Bartels, want het zou een
bloedbad zijn geworden. De prins acht
te zich gebonden aan de afspraak met
de Duitsers dat de voedseldroppings
boven het hongerende West-Neder
land zouden worden toegestaan als in
tussen geen militaire operaties zouden
worden ondernomen. Bartels zei ook
ontdekt te hebben dat de strandred-
dingboot met de tien Texelaars en vier
Georgiers vlak voor de landing in
Mundesley dwars door een mijnenveld
is gevaren, zodat zij achteraf van geluk
kunnen spreken.
Hij vertelde dat de Duitse comman
dant Breitner door op het juiste
moment tactisch op te treden, de op
stand had kunnen voorkomen. De zaak
was nl. verraden. De details van dit
onderdeel van de tragedie worden in
het boek uitgebreid uit de doeken ge
daan.
Selectie
Ook de andere schrijver, Wim Kalk
man uit Den Helder, voerde het woord
na gemeld te hebben dat de heer W.
N. Kelder, destijds commandant van
de BS en later burgemeester, tot zijn
spijt niet in staat was geweest de
presentatie bij te wonen. Kalkman zei
dat alle Texelaars die de strijd in april
1945 meebeleefden, wel een boek over
hun persoonlijke belevenissen zouden
kunnen schrijven. Het doorgeven van
ieders belevenissen was echter niet de
opzet. Het zou er onoverzichtelijk door
zijn geworden en alleen maar interes
sant voor Texelaars. Er werd dus een
selectie gemaakt uit net opgespoorde
en aangeboden materiaal. Kalkman zei
dat hij en Bartels in principe bereid zijn
met het materiaal mee te werken .aan
ten verantwoörcfe'opzet van'3 e perma
nente expositie over de Russenoorlog,
die met financiële steun van CRM zal
worden ingericht.
In het boek wordt wel uitvoerig
aandacht besteed aan de 89 om
gekomen burgers, waaronder degenen
die door de Duitsers zijn geëxecuteerd.
Hij ontkende voorts dat de Texelaars
die de Georgiers hebben geholpen daar
later last van hebben ondervonden. ,,lk
hen daar nooit iets van gemerkt, noch
van anderen vernomen". Kalkman be
nadrukte dat in het boek niet alleen is
geprobeerd de gang van zaken tijdens
de Russenoorlog weer te geven, maar
dat de gebeurtenissen ook in een
bepaalde context zijn geplaatst. Dat
betekende dat vrij uitvoerig aandacht
wordt besteed aan de opbouw en orga
nisatie van de ,,Ostlegionen" in de
Duitse weermacht, waarvan het mui
tende 822e Georgische bataljon er één
was, Verder komen de reacties van de
Nederlandse verzetsbeweging aan de
orde, de bemoeienissen van de Neder
landse regering in Londen en de ge
allieerde legerleiding. Ook geschied
schrijving over de in 1921 door de
Sowjets bezette republiek Georgië was
nodig om een juist inzicht in de verhou
dingen te krijgen. ,,lk hoop dat U en
het Nederlandse publiek tevreden zullen
zijn over de door ons opgeleverde ar
beid", aldus Kalkman.
Vrijdag, heden, zal de dubbeldek
ker „Molengat" voor het eerst met
auto's en passagiers varen. Het is de
bedoeling dat het schip aanvang 8.35
uur de dienst gaat onderhouden,
samen met een van de oude boten.
Gezien de ervaringen die inmiddels
zijn opgedaan, wordt dat verant
woord geacht. Deze eerste „echte"
overtochten maken overigens nog
deel uit van het oefenprogramma.
's Middags wordt de Molengat weer
aan de kant gelegd. Het oefenprogram
ma is 21 september afgelopen. De
Molengat zal dan blijvend de dienst hel
pen onderhouden als reserveschip. Als
de winterdienstregeling van kracht
wordt en na afloop van de herfstvakan
ties zal de „Molengat" als enige schip
varen. Het oefenprogramma is tot
dusver redelijk goed verlopen. Proble
men werden vrijwel alleen veroorzaakt
omdat het datalog (een elektronisch
controleapparaat) het liet afweten.
Experts moesten eraan te pas komen
om het te repareren. Op een bepaald
ogenblik leek ook de temperatuur van
de Voith Schneider voortstuwing te
hoog op te lopen. Bij onderzoek bleek
dat slechts een thermometer verkeerd
functioneerde.
Zaterdag a.s. houden "De Blijde
Rijders" weer hun "rit van de nostal
gie". Vorig jaar werden de bewoners
van het verzorgingshuis Sint Jan als
passagiers meegenomen, deze keer zijn
de bewoners van het C. E. Gollards
Rustoord aan bod.
Om 13.00 uur zullen de koetsen voor
rijden en begint ongeveer een kwartier
later een gevarieerde tocht langs Texels
dreven. De route is als volgt: De Zes,
Kogerstraat, Oude Kogerweg, Gerrits-
landerdijkje, Ploegenlanderweg, Rand
weg, Nattevlaksweg, Jan Ayeslag, Ro-
zendijk. In 'Catharinahoeve' wordt ge
zellig opgestoken waarna de rest van de
tocht gaat via: Rozendijk, Smitsweg,
Westerweg, Keesomlaan, Emmalaan,
Schilderend, Wilhelminalaan, Waalder-
straat, Witte Kruislaan, Kogerstraat, De
Zes. Verwacht wordt dat de gasten
tussen 17.00 en 17.30 uur weer bij het
Gollards Rustoord worden afgeleverd.
De cameramensen van 'De Lichtboei'
zullen een videoreportage maken van de
tocht, zodat achterblijvers en bewoners
van andere bejaardenoorden er later van
kunnen meegenieten.
De onbekende die bij de vuurtoren
drie rollen ursusgaas (eigendom van
aannemer P. Daalder) weghaalde, heeft
zijn buit op dezelfde plaats teruggezet.
Per adverentie was op de dief het drin
gende beroep gedaan om de buit in zijn
eigen belang terug te bezorgen.
Er moet rekening mee worden ge
houden dat dezer dagen op het Texelse
strand ampullen aanspoelen met een
geel poeder. De ampullen, waarvan de
herkomst nog niet bekend is, zijn
mogelijk zeer gevaarlijk. Bij aantreffen
wordt men verzocht de plaats door te
geven aan de politie en de ampullen
niet zelf mee te nemen.
Het succes van de inmiddels gehou
den demonstraties koersbal is zodanig,
dat is besloten het spel voortaan elke
dinsdagmiddag (aanvang 14.00 uur) te
spelen in 'De Hollebol' te Den Burg.
Nieuwelingen kunnen met het spel
kennismaken. Anderen kunnen al direct
wedstrijdjes in competitieverband spe
len Getracht zal worden een sterk team
te vormen, dat kan uitkomen in koers-
balontmoetingen met spelers van het
vasteland. Een van de eerste krachtme
tingen zal worden gehouden met spelers
uit Den Helder, waar zeer onlangs ook
de koersbalsport is geintroduceerd.
Een Texelse vrouw werd in de Dag-
markt in Den Burg betrapt toen zij
trachtte levensmiddelen mee te nemen
zonder te betalen. De politie maakte
proces verbaal op.
om Mn eerste exem
plaar van hat book !n ontvangst to nomon.
Ook schippor J. Bakkor Idle in februari 92
wortw vvas dus van do partij, niamens do
groep sprak do hoor KI. van der Kooi oen
dankwoord waarin hij de hoop uitsprak dat
het boek vele herdrukken sou krijgen en dat
net een bijdrage sou zijn aan een betere
bekendheid van de Russenoorlog elders in
het land. „Dit mag niet vergeten worden".
worden, bestemd om te worden over
gedragen aan het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie. Want daar was
nauwelijks iets over de Texelse tragedie
bekend. Maar al werkend hoopte zich
zoveel interessant materiaal op, dat
besloten werd er een groot boek van te
maken. En groot is het inderdaad
geworden; 335 pagina's, exclusief de
tientallen pagina's met foto's, kaarten
en documenten.
Polemiek
Nog voordat het boek verscheen
hebben Kalkman en Bartels de knuppel
in het hoenderhok gegooid, door te
publiceren dat het plan van de
Georgiers om in opstand te komen, pas
werd gemaakt na de geallieerde landing
in Normandië. De Georgiers zagen toen
dat zij op het verkeerde paard hadden
gewed door in Duitse krijgsdienst te
treden en dat zij bij terugkeer in hun
vaderland hiervoor ongetwijfeld zwaar
zouden worden gestraft. Om zich te
rehabiliteren, dus uit eigenbelang,
beraamden zij de opstand die door
Kalkman en Bartels overigens conse
quent als „muiterij" wordt aangeduid.
De schrijvers vinden dat de Georgiers
niet als verzetsstrijders moeten worden
beschouwd, hoe begrijpelijk en mense
lijk hun daad ook was.
Zoals kon worden verwacht, werd
deze conclusie door menigeen niet in
dank afgenomen. Bartels en Kalkman
zeggen echter over voldoende bewijzen
en verklaringen te beschikken om hun
bewering te staven. Met name de com
munistische verzetsstrijdster Annie
Averink heeft bevestigd dat de visie
van Kalkman /Bartels juist is, waarmee
zij zich distancieerde van partijgenoten
die de opstandige Georgiers altijd veel
heroïscher hebben voorgesteld. Bartels
zei dinsdag (kennelijk als reactie op
perspublicaties waarin werd gesugge
reerd dat hij zich voornamelijk door zijn
anti-communistische opstelling heeft
laten leiden) dat hij de gebeurtenissen
van april 1945 en wat daaraan vooraf
ging, zonder enige vooringenomenheid
heeft bestudeerd.
Reddingboot
Hij vertelde ook dat de geruchtma
kende oversteek met de Texelse red
dingboot in het geallieerde kamp meer
gevolgen heeft gehad dan jarenlang is
verondersteld. Het verzoek om hulp
heeft geresoneerd in een plan om de
Noord- en Zuidbatterij te bombarderen
De Bolidtvloer in de sporthal
Ons Genoegen is woensdag pro
visorisch gerepareerd. Een
medewerker van Bolidt heeft de
slechte stukken eruit gesneden
en de gaten opgevuld met
nieuwe vloeibare kunststof.
Aan deze uit twee componen
ten bestaande stof werd een
„versneller" toegevoegd om de
verhardingstijd te bekorten. De
reparatie moet worden gezien
als een voorlopige oplossing om
het mogelijk te maken dat de
hal deze winter in gebruik kan
blijven. In maart worden beslis
singen genomen inzake een blij
vende voorziening. Tot maandag
8 september mag de sporthal
nog niet worden gebruikt. Die
dag komt iemand van de Neder
landse Sportfederatie om vast te
stellen of de vloer na de repara
tie weer sporttechnisch
aanvaardbaar is. Als hij zijn fiat
geeft gaan de deuren nog
dezelfde avond open. De gebrui
kers zullen telefonisch van de
uitslag van de keuring op de
hoogte worden gesteld. De foto
geeft een beeld van de „lap"-
operatie.
Het lang verwachte nieuwe boek over de Texelse russenoor-
Dg ligt in de winkels. Dinsdagmiddag had in hotel „Juliana" in
)e Koog de officiële presentatie plaats, in aanwezigheid van
ien schare genodigden. Bij die gelegenheid werden de eerste
ixemplaren van het boek overhandigd aan de mannen die in
ipril 1945 met de strandreddingboot Joan Hodshon naar Enge-
and gingen om daar hulp te vragen. Ook de schrijvers
lacques Bartels en Wim Kalkman werden officieel in het bezit
lesteld van het boek waaraan zij vijf jaar hebben gewerkt.
De presentatie was georganiseerd
oor de uitgeverij De Walburg Pers
it Zutphen, hier vertegenwoordigd
dor Dr. W. J. Wybrands Marcussen.
leze memoreerde dat de laatste
iren ontelbare boeken over de
weede wereldoorlog zijn uitgege-
en. Temidden van al die boeken
ormt de geschiedenis van de Rus
enoorlog op Texel iets bijzonders.
ie ingrediënten van deze gebeurtenis
ouden in een roman niet misstaan,
laar de werkelijkheid was allerminst
imantisch. Het was een tragische en
ïeedogenloze strijd waarin zo'n 1000
ieorgiërs, Duitsers en Nederlanders
et leven lieten. In het natrekken van
e gebeurtenissen en in het bestuderen
an voorgeschiedenis en achtergron-
en is enorm veel tijd gaan zitten. Het
isultaat is in meerdere opzichten
idrukwekkend. Dr. Wybrands sprak
en speciaal welkomstwoord tot enkele
an de aanwezigen, waaronder de 82-
irige generaal b.d. De Wolf, die geldt
Is de nestor van de militaire geschied-
chrijving en in het bijzonder op de
oogte is van de bunkerbouw. Ook lui-
inant-generaal Bartels (vader van een
er auteurs), die zelf ook schrijft, was
anwezig, evenals de burgemeester, de
ommandant maritieme middelen op
exel, het hoofd van de sectie krijgs-
eschiedenis en de plaatselijke boekver-
opers. Enkele genodigden hadden
iten weten verhinderd te zijn waar-
De omslag van het boek.
onder de heer J. A. van der Vlis uit
Blancum.
Tragedie
Zoals bekend is laatstgenoemde de
schrijver van „Tragedie op Texel", het
ooggetuigenverslag van de Russenoor
log dat in de loop der jaren acht maal
werd herdrukt. Het was Jacques
Bartels die na het lezen van dit boek
méér wilde weten over het hoe en
waarom van de Russenoorlog en op
onderzoek uitging. Hij ontmoette Wim
Kalkman (die in tegenstelling tot
Bartels de opstand zelf had meege
maakt en er een uitgebreide foto- en
documentenverzameling over
opbouwde) en samen pakten zij het
projekt aan.
Aanvankelijk was het niet de bedoe
ling een boek uit te geven. Het moest
een publicatie van beperkte omvang
