Roodborstje is niet
altijd zo'n lief vogeltje
referendum
contro
la caccia
Een uur tot de Ondergang
„De man,
die niemand werd
LAND
BOUW
Bloembollenteelt
voorlichting
c,.VRIJDAG 28 NOVEMBER 1980
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
Reageren op deze rubriek kan bij Jaap
van Groenigen, telefoon (02220) 3562,
Adriaan Dijksen, telefoon (02228) 676 of
bij het Natuurrecreatiecentrum, telefoon
102228)741
Een paar weken geleden, net voor het wintertje, maakte ik een
fietstochtje over Texel. Vanuit De Koog door Eierland en het Noorden
langs Oost en Dijkmanshuizen weer naar De Koog terug. Het was fris
maar mooi zonnig weer. Afgezien van de werkelijk duizenden
weidevogels (achter Oost bijvoorbeeld zeker 200 kemphaantjes en
alleen rond Spang al een dikke 2000 goudplevieren), viel me ook een
groot aantal zangvogeltjes op. Ik doel hierbij op zingende roodborstjes
Haast in iedere windsingel, bij ieder huis en rond iedere boerderij
waren ze te horen of te zien. Een reden om wat meer over deze soort
te vertellen.
Ik denk dat iedereen weet hoe een
roodborstje eruit ziet. In ons land leeft
geen enkele vogelsoort met zoveel
(oranje) rood op z'n borst. Ook het 'ge
zicht', het 'voorhoofd, voor het oog en
de wang, is rood. De buik is wit, de
bovendelen zijn bruin. Mannetje en
wijfje zien er hetzelfde uit. De soort
knikt regelmatig door zijn pootjes en laat
vaak een scherp, doordringend 'tik, tik,
tik' horen. Het roodborstje behoort tot
de wereldwijd verspreide familie der lijs
ters. Heel nauwe verwanten heeft hij
niet. Hij vormt een apart, eigen geslacht
(in Europa). Het dichtst staat de rood-
borst bij soorten als blauwborst, nachte
gaal en de roodstaartjes. De versprei
ding beperkt zich nagenoeg tot Europa.
Op IJsland en in Noord-Scandinavië
komt "hij echter niet voor. Wel in Turkije
en een klein noordelijk deel van Noord-
Afrika. Het roodborstje is oorspronkelijk
een broedvogel van bossen en bosjes.
Maar in West-Europa broedt hij ook veel
in tuinen en tuintjes tot in dorpen en
steden aan toe. Ook voor ons land gaat
dat op.
Massa's
I M r.
In hetmidden van de laren zeventig is
bijng.'fejjs hele^jand op broedvogels 'TC
onderzocht. Dat wil zeggen Nederland
werd verdeeld in blokken van vijf bij vijf
kilometer. In elk blok werden in ieder
geval, zo goed en zo kwaad als dat gaat,
alle soorten broedvogels vastgesteld.
Waar mogelijk werden ook aantallen
verzameld. Wat betreft het roodborstje
kwam men aan de hand van dit onder
zoek (door honderden medewerkers) op
maar liefst 120.000 tot 170.000 broed-
paren. We kunnen dus met recht
zeggen dat de soort in ons land een
algemene broedvogel is. Op Texel ligt
de zaak toch iets anders. Vóór de aan
plant van de Dennen was er op het
eiland bijna geen bos. Waarschijnlijk
ontbraken roodborstjes in de vorige
eeuw dus op Texel. Na de aanplant van
het bos vestigde de soort zich spoedig,
maar de aantallen bleven eerst laag. In
1966 broedden zeker 45 paren in het
bos, in 1974 waren het er al 129 en in
1975 155! Deze snelle toeneming is
waarschijnlijk deels te danken aan het
steeds gevarieerder worden van het bos
en de serie zachte winters. Nadien is het
broedbestand weer iets gezakt tot rond
de 130. Het is wel zeker dat de strenge
winter van enkele jaren geleden daartoe
bijgedragen heeft. Ook buiten het bos
Het roodborstje is in verscheidene landen het
symbool van de vogelbescherming.
Hier staat hij op een sticker met de oproep
om mee te doen aan een volksstemming over
afschaffing van de jacht in Italië en op een
sticker uit Malta Iovergenomen van een Bel
gische vereniging!, p
broeden thans roodborsten, verspreid
over het hele eiland. We hebben geen
goed inzicht in de aantallen maar de
indruk bestaat dat dat er (nog) niet veel
zijn.
Doortrekker
Dat de strenge winter invloed heeft
gehad op de stand bewijst dat het rood
borstje een (gedeeltelijke) standvogel is.
Dat wil zeggen dat onze broedvogels,
althans een deel, hier 's winters blijven.
Maar er vindt ook een flinke doortrek
plaats van exemplaren die noordelijker
broedden. Dat bewijzen de aantallen
wel. Op dit moment zijn er veel meer
roodborstjes op Texel dan in de broed
tijd. In de winter '73-'74 becijferden we
het totale aantal wintergasten op zo'n
1500 tot 2000 exemplaren. Die doortrek
is door het ringonderzoek ook diverse
malen bewezen. Op 7 juni 1973 bij
voorbeeld werd een roodborst in Zuid-
Noorwegen geringd. Dat exemplaar
werd op 25 september van hetzelfde jaar
door de kooiker van Staatsbosbeheer in
Korverskooi gevangen. Een ander dier
tje dat hier in de herfst van een ring
werd voorzien, werd teruggemeld uit
Noord-Spanje. De roodborstjes kunnen
dus nog over meer dan duizend kilo
meter wegtrekken.
Vechtjas
Roodborstjes, of ze nu veel in de
buurt van mensen zitten of niet, kunnen
vooral buiten het broedseizoen bijzon
der vertrouwelijk zijn. Nieuwsgierig kun
je ze zeker ook noemen. Bij het werk in
de tuin komen ze soms binnen een
meter afstand en graag pikken ze wat
mee van de insecten die door het werk
tevoorschijn komen. Talloos zijn de
verhalen over roodborstjes die voedsel
van de hand öppikken, tegen het raam
tikken of zelfs regelmatig naar binnen
komen om te kijken of er nog wat te
eten is. Met een voorzichtig, kalm ge
drag kan iedereen zo'n diertje 'hand
mak. krijgen. Toch zijn roodborstjes
niet zulke lieve vogeltjes als ze lijken.
Dat wil zeggen ten opzichte van elkaar.
Je zult nooit een troepje roodborstjes
bijeen zien. Het zijn altijd bijna eenlin
gen Iedere soortgenoot wordt vijandig
bejegend. Ook de 'winterroodborstjes'
in uw tuintje zijn zo. Niet voor niets
zitten ze op mooie herfstdagen druk te
zingen. Net zoals ze in de broedtijd een
eigen woongebied (territorium) afbake
nen, doen ze dat ook in de winter. In de
broedtijd verdedigt het mannetje zijn
territorium natuurlijk ook voor zijn wijfje.
In de winter echter moet ze voor zich
zelf opkomen. En daarom zingt het
wijfje buiten het broedseizoen net zo
hard als het mannetje om haar eigen
woongebied te verdedigen. Bij de mees
te vogelsoorten komen zingende wijfjes
niet voor, maar bij de roodborst moeten
ze noodgedwongen wel. Het is overi
gens waarschijnlijk niet waar dat bij
andere soorten de vrouwtjes niet zou
den kunnen zingen. Maar ze doen het
niet omdat het niet nodig is!
De opvallende rode borst speelt bij het
verdedigen van het territorium een
belangrijke rol. Door de 'officiële' grond
bezitter wordt hij gebruikt als afschrik
middel, maar verder fungeert hij ten
aanzien van indringers letterlijk als de
bekende rode lap voor de beruchte stier.
Alles wat maar een beetje op zo'n rode
borst lijkt, wordt fel aangevallen. Zelfs
als het alleen maar een bundeltje rood
geverfde veertjes of lapjes is. Als twee
vechtjassen bij een grensincident tegen
over elkaar staan, zetten ze de borst
veren nog eens extra op om te impo
neren. Ja, het zijn bijzonder overdraag-
zame vogeltjes die roodborstjes. Zelfs in
de broedtijd of bij het begin van de paar
vorming is het mannetje agressief tegen
het vrouwtje. Ze weet dat agressieve
gedrag echter te onderdrukken door een
serie speciale gedragingen. Deze komen
erop neer dat ze zich heel onderdanig of
als jong gedraagt. We zien dat heel veel
in de natuur bij solitair alleen) leven
de dieren. Niet alleen bij vogels, ook bij
zoogdieren. Het is leuk te zien dat de
jongen als ze net uitvliegen een veel
meer bruin-gespikkeld verenkleed heb
ben, zonder rode borst. Het mes snijdt
hierbij, denk ik, aan twee kanten. In de
eerste plaats hebben de - onervaren -
dieren een betere schutkleur en dus een
beter kans om te overleven. In de
tweede plaats worden ze door het ont
breken van een rode borst nog niet aan
gevallen door andere roodborsten.
Noch door hun ouders, noch door de
buren. Ze kunnen dus nog een tijdje in
het woongebied van soortgenoten blij
ven leven Pas in de nazomer of herfst
wordt hun borst ook rood. Dan moeten
ze helemaal voor zichzelf zorgen en
vindt een roodborstje misschien juist in
uw tuin een goed plaatsje!
Adriaan Dijksen.
Irwin Allen, de man die ons eerder
'The Poseidon Adventure' en 'Towering
Inferno' bracht heeft zijn keuze laten
vallen op een zware vulkanische uit
barsting. Het kostbaar opgezette ram
pen-avontuur kwam tot stand in samen
werking met Paul Newman, Jacqueline
Bisset, William Holden en Ernest Borg-
nine. Op de Polynesische eiland Kalaleu
wordt een nieuw luxe hotel geopend
door Shelby Gilmore (Holden). Tijdens
een bezoek aan zijn nieuwe aanwinst op
het vulkanische eiland, wordt hij verge
zeld door zijn reklame- en publiciteits-
manager Kay Kirby (Bisset). Gilmore
heeft een compagnonschap gesloten
met de eerzuchtige Bob Sprangier, zoon
van een rijke en machtige familie op
Kalaleu. Hank Anderson (Newman) een
olieboorder op het eiland, ontdekt ab
normale seismografische reacties: me
tingen wijzen uit de er een onderaardse
overdruk gevormd wordt, hetgeen duidt
op een te verwachten vulkanische wer
king, maar de lokale middenstand ziet
dat geheel anders en maakt Newman
eerst voor onruststoker en dan voor
deserteur uit. Een handje vol mensen
gelooft echter in de gelooide olieman en
probeert naar een hoog gelegen grot in
de bergen te vluchten. Tijdens de on
vermijdelijke vulkanische uitbarsting, die
gevolgd wordt door aardverschuivingen
en een springvloed, zinken alle mense
lijke verschillen in het niet tegenover de
dreigende dood...
"Een uur tot de ondergang" is te zien
van vrijdag tot en met maandag. 12 jaar.
TEKENFILM GRABBELTON
Zondagmiddag is er voor de kleintjes
de "Tekenfilm Grabbelton". Zoals de
titel al zegt is de film gemaakt uit korte
tekenfilms met een speellengte van 9
minuten. Vele bekende stripfiguren zul
len het projectiescherm vullen. De
hoofdrol in deze rolprent wordt vertolkt
door de populaire specht Woody Wood
pecker die met veel listen maar vooral
met dynamiet aan zijn belagers weet te
ontkomen. De aanvang van deze mati
nee is 14.30 uur en de toegang is alle
leeftijden.
Vanaf zondag 30 november begint de
zondagmatinee om 14.30 uur. De deur
gaat open om 14.15 uur.
Maandag spreekt in hotel De Pelikaan
in De Koog de heer A. van der Zwet,
medewerker Tuinbouwconsulentschap
Hoorn, over de teelt van bloembollen.
Aanvang: 20.00 uur. De bloembollen
teelt op Texel is de laatste jaren
toegenomen wat oppervlakte, maar ook
wat soorten betreft. Zelfs akkerbouw-
en schapenbedrijven neemt de belang
stelling voor de teelt van bloembollen
toe. Misschien biedt dit gewas voor
meerdere bedrijven een mogelijkheid om
het inkomen te verhogen. De heer van
der Zwet zal de mogelijkheden maar ook
de moeilijkheden van de teelt van
bloembollen belichten. Dit volledig afge
stemd op de Texelse omstandigheden.
ONDERLINGE
ZIEKTEKOSTEN-VERZEKERING
NOORD-HOLLAND-NOORD UA
Emmas tTaat 45,
1814 DM Alkmaar
Tel. 072- 118920
FEUILLETON
18. Of stel je voor, dat de politie het in 't
hoofd kreeg, zoals zo vaak gebeurde
tegenwoordig, om controle te houden!
Wanneer hij, om welke reden dan ook
zijn papieren moest laten zien, was hij
verloren. Gebeurde het van te voren dan
kon hij meteen rechtsomkeert maken,
gebeurde het daarna... hij huiverde bij
de gedachte. Nee, een auto kwam in het
stuk niet voor. Dan liever die onper
soonlijke trein, waar nooit iets gebeurde
wanneer je het zelf niet wilde. Die altijd
prompt op tijd was en waar men
hoogstens je kaartje controleerde. Hij
voelde in een plotselinge angstopwel
ling, of hij het nog had. Ja, in zijn borst
zak, naast die grote bruine brillekoker.
Ze kwamen trouwens niet hard. Daar
zag hij de eerste lichten van de hoofd
stad al en geen conducteur was ge
weest! Zoveel te beter. Bij de uitgang
was ook geen controle. De Spoorwegen
werkten mee, NS-service, dacht hij met
een grijns.
Op het Stationsplein sloeg hij zonder
aarzelen af, zijn tas onder zijn arm, een
door TOM LODEWIJK.
werkman op weg naar huis. Zijn pijpje
verspreide een doordringende geur van
goedkope tabak, waarvan hij gruwde.
Maar 't stond goed.
Intussen nam hij de omgeving op
merkzaam op. Ook hier was het rustig,
maar niet geheel verlaten. De cafeetjes
op de Prins Hendrikkade waren nog in
vol bedrijf, in de Haarlemmerstraat ging
de laatste voorstelling van een bioscoop
uit. Op de gracht zag hij soms flitsend
de lichten van een auto, die tegen een
brughelling opklom en dan voortgleden
langs bomen en gevels. Er liep een
eenzame man die zijn hond uitliet op de
grond spuwde, toen Gerard voorbij
kwam.
Hij wachtte tot de tram voorbij was,
voor hij de Raadhuisstraat overstak en
dook toen weer onder in het duister. Zijn
nart begon nu wat sneller te kloppen, hij
rvas nu zo dicht bij zijn doel, zo dicht bij
de Daad
Hij zou heel stil doen, Yvonne moest
nieï wakker worden. Zijn schoenen met
de rubber zolen maakten geen geluid
En hij merkte dankbaar, dat het hier niet
regende zoals in Utrecht. Geen voet
sporen I
Als hij dit smalle steegje voorbij was,
was het nog tien meter naar zijn huis. Hij
stond stil, stak behoedzaam opnieuw de
brand in zijn pijp, terwijl zijn ogen scherp
speurden, tot aan de overkant van de
gracht toe. Een autoportier klapte dicht,
lampen flitsten aan, de bestuurder reed
voorzichtig van de grachtkant achteruit
en even later verdwenen de rode ach
terlichten.
De kust was veilig.
De man van de Nachtveiligheids
dienst zou nog in geen half uur langs
komen en hij zou niets vinden dat zijn
onrust zou gaande maken.
Onder het hardstenen bordes, waar
van de trappen leidden naar de prach
tige zeventiende eeuwse eiken deur,
was de deur die 's morgens toegang
verschafte aan het personeel van Lazare
en Montferlant. Gerard stak de sleutel in
het slot, duwde voorzichtig de deur
open, drukte die dan met grote behoed
zaamheid weer dicht. Een zachte klik
meer niet. Hij had tevoren geprobeerd
of die deur niet piepte, of het slot ge
ruisloos werkte. Hij stond stil, luisterde
Geen geluid. Aan de overkant reed een
auto voorbij. In de grote hal tikte statig
de oude Friese klok.
Zonder enig geluid te maken, ging
Gerard de trappen op.
De deur naar het woongedeelte was
afgesloten, maar natuurlijk had Gerard
de sleutel. Weer stond hij, op de dikke
gangloper, luisterde, hield de adem in.
Kraakte daar iets? Die oude huizen
waren vol vreemde geluiden.
Volle vijf minuten bleef hij roerloos
staan, tot de stilte bijna hoorbaar werd.
Toen eerst waagde hij het, langzaam,
heel omzichtig, de deur te openen. Eén
ogenblik flitste de zaklantaarn - alles
stond op zijn plaats, Yvonne was
ordelijk, gelukkig. Geen kans een hels
lawaai te maken door een val over een
voetenbankje of het omstoten van een
lege koffiekop.
De gordijnen waren gesloten, geen
lichtstraal van buiten drong naar binnen.
Omgekeerd dus ook niet. Gerard knikte
goedkeurend. Alles liep hem mee van
daag en dat toonde weer dat hij gelijk
had: het geluk was met hen, die hun
kans durfden te grijpen.
Nu stond hij voor de deur van
Yvonne's slaapkamer. Hij luisterde.
Geen enkel gerucht drong tot hem door.
Geen streepje licht was zichtbaar door
de kier onder de deur.
Als ze nu maar sliep in het grote,
brede bed, dat zou vervelende bijkoms
tigheden besparen. Want dat het ge
beuren zou, stond vast en getuigen
waren er niet. Hij zou wel zorgen dat
het werk werd afgemaakt.
Zonder geluid te maken sloop hij naar
het bed.
Yvonne lag half op haar zijde, de
mond open. Er was zo weinig glorie aan,
bedacht Gerard bitter. Nu kon je goed
zien hoe oud ze was geworden - té oud
voor haar jaren.
Opeens stond hij verstard. Yvonne
bewoog. Uit haar keel kwam een hees
geluid, haar hand greep - Gerard voelde
hoe het zweet hem aan alle kanten uit
brak. Toen, met een zucht, zakte ze
weer weg, de hand slap op de deken.
Nu moest het gebeuren, wist Gerard.
Hij greep het kussen naast het hare.
HOOFDSTUK 10
Alles volgens het programma...
Gerard de Rheede had geen tijd om
zich te verliezen in overpeinzingen om
trent de daad, die hij zoeven had ge
pleegd. Hij diende zich ten volle te con
centreren op wat er verder moest
gebeuren, wilde zijn opzet slagen. Het
was makkelijk, dacht hij, als je kind aan
huis was. Eigenlijk had hij zijn zak
lantaarn niet eens nodig, want hij kon
op de tast vinden wat hij zocht.
Daar waren Yvonne's sieraden, op
het nachtkastje naast haar bed en die in
het juwelenkistje op haar kaptafel. Het
was niet alles, enkele kostbare fami
liestukken lagen veilig in de safe, maar
zo veel te beter, die kwamen later van
pas. Wat hij hier biieen roofde, aina
toch het water in.
Hij haalde van alles overhoop, want
het mocht niet de indruk wekken dat de
rover te goed de weg wist. Men zou
toch al gaan denken aan iemand die niet
helemaal een vreemde was in dit ge
bouw, het uitschakelen van de alarm
installatie bijvoorbeeld zou wijzen op
bekendheid of goede informatie. Maar
de kring van mensen die voor ver
denking in aanmerking kwamen, was
groot genoeg....
Hij stopte de sieraden in een papieren
zak. Een gouden sigarettenkoker (die hij
kort tevoren uit New York voor Yvonne
had meegebracht) een gouden aanste
ker, een collier, armbanden, ringen en
oorhangers, het geld dat ze in haar tas
had, een paar honderd gulden.... loon
de het voor een dief de moeite? Nee, die
zou ongetwijfeld nog verder gaan speu
ren. In de salon waren nog wel wat
kostbare voorwerpen die hij kon mee
nemen. Hij brak de prachtige Oudhol
landse zilverkast open, nam een kleine
collectie munten mee en enkele kostba
re gouden theelepeltjes, het zilver liet hij
onaangeroerd.
Hij ging niet naar de slaapkamer
terug, toch bevreesd nog een blik te
werpen op het roerloze lichaam op het
onordelijke bed. Voorzichtig liep hij naar
het venster en keek door een kier in het
gordijn naar beneden.
De gracht lag roerloos, weerspie
gelend het licht van de lantaarns. Aan
de kant de donkere omtrekken van
auto's die daar de hele nacht geparkeerd
bleven. Om deze tijd passeerde hier
geen sterveling, het uitgaanscentrum
lag te ver weg, hondjes-uitlaters en
vrijende paartjes waren, vooral met dit
koude weer, allang verdwenen. Van
politie of nachtwakers had hij niets te
vrezen, dat was allemaal secuur uit
gekiend. Hij werkte 'op het spoorboekje'
bedacht hij met een grimmige grinnik.
(wordt vervolgd)
