Reddingen voor Texe/s kust
Een onbekwame kapitein
negeerde loodsteken
WAO-groep wil
groter groeien
Winlerwandeltochten
ACTIVITEITEN IN KADER
NATIONALE BIJBELWEEK
„Steek je licht op met elkaar"
Afwijken van
bestemmingsplan
makkelijker
strafbaar
Demonstratie
„Eskimoteren"
198] BIJDAG 23 JANUARI 1981
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
De roe/reddingboot van Vlieland.
Een schilderij van de Stanley in betere tijden. Het schilderij is eigendom van mevr. A. Swama-
Koning uit Den Burg. Overgenomen uit 't Lent van Texsel).
„We verlieten Calcutta kort voor kersttijd en na het kanaal
gepasseerd te zijn, kwamen we om de Noord. Ik herinner mij een
Hollandse loodskotter gezien te hebben die ons passeerde met signaal
Dp, doch toendertijd wist ik niet wat dit te betekenen had, later in Den
Helder werd ons verteld dat dit sein betekende: „Gij stuurt een
/erkeerde koers". Onze kapitein wist het echter beter en hield zijn
■koers. Ongeveer negen uur in de morgen was land te zien recht
/ooruit en wij voeren die tijd alle zeilen bij, denkende een goede wind
te hebben. Bij het oploeven bleek dat er storm opkwam. De ankers
/verden uitgegooid, maar kort daarop stootte het schip. Een paar
Dnderofficieren en een stuurmansleerling lieten een kleine boot te
/vater, doch waren dadelijk in moeilijkheden. Er werd toen geprobeerd
een reddingboot overboord te zetten. Dit gebeurde aan de loefzijde en
ie boot werd in stukken geslagen. Zware zeeën begonnen nu over het
schip te breken. De bezaanssteng brak af en sommige ra's raakten op
drift en veroorzaakten grote schade. Het dek was niet meer
begaanbaar en iedereen vluchtte het tuig in."
Zo beschreef een Deense matroos de
stranding van de 'Stanley' op 27 maart
1896 op de Eierlandse gronden. Omdat
een ooggetuige aan het woord is die het
hele drama van het begin tot het eind
meemaakte, is het verhaal meer gede
tailleerd dan andere verslagen van
scheepsrampen en roeireddingen die
meestal door derden werden samen
gesteld. Veel mensen zijn geïnteres
seerd in deze verhalen en doen veel
moeite om de gegevens uit allerlei oude
stukken boven water te halen. De brie
ven van de Deense matroos die op de
'Stanley' zat, werden opgespoord door
wijlen de heer Hoedeman van Vlieland
en uiteindelijk kwamen deze gegevens
terecht bij de zeer in roeireddingen ge-
interesseerde Klaas Uitgeest uit De
Koog. Uitgeest verschafte ons het ma
teriaal voor dit artikel in de hoop dat de
publicatie eraan bijdraagt dat nog meer
gegevens die onder het publiek door
overlevering bekend zouden kunnen
zijn, loskomen.
De brieven van de Deense matroos
waren destijds een reactie op een
verhaal dat in 1947 over de 'Stanley'-
ramp verscheen in het Engelse blad 'Sea
Breezes'. Hoewel de opvarenden van de
Stanley gered werden door Vlielanders
en Nieuwediepers gingen ook Cocks-
dorpers met de roeireddingboot te hulp.
De Engelse viermast stalen bark
'Stanley' met kapitein Edgitt was op
weg met een lading katoen, jute en
hennep van Calcutta naar Hamburg.
Het schip voer veel te dicht langs de
gevaarlijke haaksgronden met de Razen
de Bol en Keizersbult en verder langs
Texel om tenslotte bij zware noord
westerstorm vast te lopen op de Eier
landse gronden. Hierbij is het waar
schuwende sein van een loodskotter
genegeerd. De plotseling opstekende
wind overviel de bemanning van de
'Stanley' en al snel werd duidelijk dat
het schip teveel aan lager wal zat om bij
deze wind buiten de banken te komen.
Zeilen woeien stuk. Er werden twee
ankers uitgeworpen waarvan de ket
tingen korte tijd later braken. Het schip
dreef hulpeloos verder richting bran
ding. Drie bemanningsleden probeerden
zich met een sloep te redden maar de
boot sloeg dadelijk om en de drie
opvarenden verdronken.
Fakkels
De 'Stanley' werd waargenomen door
de kustwacht van Vlieland. Ogenblik
kelijk kwam er een reddingploeg in
actie, maar deze kon niets uitrichten
omdat de roeireddingboot door het
hoge wassende water de toendertijd
nog bestaande Vliehors inham ('Sluf
ter' genaamd) niet over kon steken. De
hele middag wachtte de bemanning en
helpers in het Posthuis en pas 's avonds
om acht uur wat het mogelijk de boot,
getrokken door paarden, over de Vlie-
horsslufter te brengen. Om half elf was
het puntje van de Vliehors bereikt. Daar
werden fakkels onstoken, maar van het
schip werd geen sein terug ontvangen.
De Vlielanders waren onzeker of er nog
bemanning aan boord was. Het was
mogelijk dat deze door de Texelse red
dingboot al in veiligheid was gebracht.
De Texelaars hadden 's avonds om zes
uur inderdaad de roeiboot te water ge
laten maar door de wilde zee en de
harde wind was de roeiploeg niet in
staat het schip dicht te naderen. De
archieven vermelden dat de Texelse
reddingboot geen dienst meer kon doen
omdat hij was lekgeslagen. Hoe dit
mogelijk was, wordt niet vermeld.
Na
Vergeefs
overleg besloten de Vlielanders
terug te keren naar het Posthuis. Door
de hevige branding en de duisternis
vond de ploeg het niet raadzaam om een
poging te wagen. Terug in het Posthuis
werd vergeefs gepoogd telegrafisch
contact met Den Burg te krijgen. Om
twee uur 's nachts trok de ploeg op
nieuw naar het puntje van de Vliehors
en om half vijf 's morgens werd de
sloep te water gelaten, bemand met een
stuurman en tien roeiers. De zee was
wel iets kalmer geworden dan de avond
ervoor, maar bij het schip liep nog een
hevige branding. Toch lukte het om bij
de 'Stanley' te komen en zeven man van
boord te halen. Bij het naderen van de
'Stanley' was de roeisloep lek gestoten
en aanvankelijk wilde de ploeg daarom
meteen huiswaarts keren. Toch werd
besloten een aantal schipbreukelingen
op te pikken. Een tweede poging was
niet nodig omdat de 'Hercules' uit Den
Helder in aantocht was. Op het moment
dat de roeiboot op de Vliehors landde
lag deze stoomsleepboot al bij de
'Stanley' terwijl een kleinere sloep naar
het wrak voer. De overige negentien
bemanningsleden waaronder vrouw en
kind van de gezagvoerder die inmiddels
al zestien uur in het scheepstuig hadden
gezeten werden door vletterlui uit Den
Helder van boord gehaald.
Aangespoeld
De waarde van het schip werd ge
schat op 1 miljoen gulden. Het schip was
inmiddels doormiddengebroken en al
snel kon gemeld worden dat enkele
balen hennep en katoen waren gebor
gen, Het lossen van de overgebleven
lading ging echter moeilijk omdat de
balen door de invloed van het zeewater
waren gaan uitzetten en daardoor
muurvast in de scheepsruimen zaten.
Het bleef in de dagen na 27 maart nog
geruime tijd stormen maar toch trokken
verschillende Texelse schuiten erop uit
om het een en ander te bergen. Ook
onderdelen van het wrak spoelden op
het Texelse strand aan. De toenmalige
burgmeester van Texel Strick van Lin-
De storm van 27 maart was niet alleen
voor het Engelse schip fataal. Ook de
Texelse blazers TX 108, TX 122 en de
TX 26 vergingen, waarbij acht vissers
om het leven kwamen. Bovendien
strandden nog vijf vissersschuiten (De
TX: 22, 86, 66, 185 en 128). Bij de
stranding van de TX 128 kwamen ook
twee Texelaars om.
Certificaat
Had de stranding nog gevolgen voor
het sindsdien in twijfel getrokken zee
manschap van kapitein Edgitt? De
Deense matroos schreef enige jaren na
zijn eerste brief (hij was toen zelf
kapitein) vanuit Liverpool dat hij verno
men had dat de kapitein naar aanleiding
van deze stranding zijn certificaat was
kwijtgeraakt.
,,lk heb geen prettige herinneringen
aan dit schip, het leven aan boord was
een hel, maar het schip was goed,
(amper vijf jaar oud) en is verloren ge
gaan zonder reden. Wij hadden alles
verloren hetwelk nimmer vergoed is ge
worden."
schoten schreef in een strandvonderij-
verslag aan de commisaris van de
Koningin: ,,lk heb de eer u Hoog
edelgestrenge te berichten, dat sedert
de laatste opgaaf alhier uit zee zijn
opgevischt of aangespoeld en onder
mijn beheer gesteld: een ra, een stuk ra,
een wrakplank, een vat hars, vijf dek-
balkjes, 25 dekplanken, een geel ko
peren pijp, een treeplaat, een spier, een
scheepsluik, acht dekdelen, een vat,
drie scabhanders (zwemvesten) ge
merkt Stanley-Liverpool, een vleesch
kuip, een witte sloep met eikenhouten-
lijst aan bak- en stuurboord en vijf
sterren achter op den spiegel, 21 balen
hennep, 20 zeilen, drie kisten, 11 stuk
ken touw, een misthoorn, een scheeps-
bel, twee kompassen, een barometer,
vier blokken, twee lantaarns, een zak
kleren en dekens, enige vlaggen, boe
ken en vuurpijlen." Een dag later vroeg
de burgemeester aan dezelfde commi
saris of de drie kisten waarvan zeker was
dat ze van de 'Stanley' afkomstig waren
teruggegeven kunnen worden aan de
kapitein of zijn gemachtigde ,,Er wordt
op afgifte aangedrongen." Ongetwijfeld
zal het bij de strandvonderij aangegeven
deel van het schip en de lading maar een
klein deel zijn van wat totaal op Texel
aanspoelde. Voor de jutters moeten het
goede dagen zijn geweest.
omtseslxgeD,
in op atrsud.
'van allon UJdiig."
Van Ooatorend meldde men ona.
'.In den storm van gisteren zl|o omeeelagan
JSe blazerscbmten TX 108 en TX 122, eige
naars M. Visser en J. Vlamiog. Do opvarenden,
'3 jonge lioden, hebben ongetwijfeld bon gral
in Je golven gevondon.
Verder xl)D vyf achullon geetrand, volk
gered Deze bohooren aan S. Bakker, Wed.
P. Plaatsman, Wed. P. v. d. Vla en Jan Wola
en 1 van OudoschUd. Drie er van
zijn verzekerd bfl de Onderlinge Zeo-assurantle-
MoaU«bappQ te Texol.
Van eenlge schepen ia nogmete bekend."
De 27e bracht voor Texel veel rouw.
Ook nu organiseert wandelsportver
eniging 't Gouden Boltje de traditionele
winterserie. Er worden vier tochten uit
gezet en wel op de zondagen 25 januari.
8 en 22 februari en 8 maart. Start tussen
13.00 en 14.00 uur. Voor wandelsport-
liefhebbers, die aan tenminste drie van
de vier tochten deelnemen is een
herinneringsmedaille beschikbaar
Gekozen kan worden tussen afstan
den van 5 en 10 kilometer, zodat ook de
jongere wandelaars kunnen meedoen.
Er wordt gestart op camping De Koorn
aar, Grensweg 388, tel. 02220-2931, in
schrijven kan men bij H. L. Ploeger,
Beatrixlaan 66, tel. 02220-3971, of bij C.
A. de Grave, Grensweg 3, tel. 02720-
3552, of aan de start. Het inschrijfgeld
bedraagt voor junioren tot en met 15
jaar f3,50 en voor senioren vanaf 16 jaar
f4,75, leden van de wandelsportvereni
ging betalen f0,50, resp. f0,75 minder.
Het inschrijfgeld is voor alle vier de
tochten. Op 22 maart wordt de ope-
ningstocht van de NHWB gehouden en
dan wordt gestart vanuit de kantine van
de sportvereniging ZDH in Den Hoorn.
OoiTxaxffü, 27 Miert. OiatarenivoDd ward
ajblar lo het .Wapen ven Amatardim"
^Uotlng gehouden via twee IJzareD dnaihek
\wee IJzeren emmens. De verloting J
Hearing vin den b
Zo bracht de Texelse Courant van zondag 29
maart 1896 het eerste bericht over de
vermiste vissersschuiten.
Van 25 januari tot en met 31 januari
wordt de Nationale Bijbelweek gehou
den. georganiseerd door de Raad voor
Contact en Overleg betreffende de
Bijbel waarin verschillende kerkgenoot
schappen samenwerken met bijbelorga
nisaties. Het comité Texel van het
Nederlands Bijbelgenootschap (in deze
samenwerkend met de katholieke bij
belstichting) ontplooit op Texel activi
teiten in het kader van de Bijbelweek.
Hervormden, katholieken, gerefor
meerden en doopsgezinden werken
daarbij samen. De bedoeling is dat in
kerkdiensten, bijbelgroepen, kinderne-
vendiensten, zondagsscholen, catechi
saties etc. aandacht wordt besteed aan
het omgaan met de bijbel in het leven
van alledag, gedachtig het woord: 'Al
wat nl. tevoren opgeschreven is, werd
tot ons onderricht geschreven, omdat
wij in de weg der volharding en van de
vertroosting der Schriften, de hoop
zouden vasthouden' (Romeinen 15:4).
In verschillende dorpen zullen bijbel
exposities, tevens bijbelverkopingen
worden gehouden, volgens het onder
staande overzicht.
Den Burg: maandag 26 en dinsdag 27
januari, 10-12 en 2-5 uur. Expositie
ruimte Raadhuiskelder.
Oosterend: dinsdag 27 en woensdag
28 januari, 3.30-5.30 en 7 30-9.00 uur:
geref. kerkelijk centrum, Peperstraat 9.
De Cocksdorp: donderdag 29 januari,
3.30-5.15 en 7.00-7.45 uur: zaal bij Ned.
Herv kerk,
B en W willen in de diverse be
stemmingsplannen van Texel juridi
sche bepalingen opnemen, waardoor
het in de praktijk eenvoudiger wordt
straffend op te treden als iemand
van de bepalingen afwijkt.
Dat is niet zozeer nodig in gevallen
waarin iets wordt gebouwd, dat strijdig
is met het bestemmingsplan (want dan
wordt geen bouwvergunning gegeven
en is het dus bouwen zonder vergun
ning, waartegen goed is op te treden)
maar wel als sprake is van strijdig ge
bruik van bouwwerken of terreinen.
Een voorbeeld van strijdig gebruik is als
een woonhuis als café of winkel wordt
gebruikt. Of als een garage als recrea
tieverblijf wordt benut, een stuk
weiland als sportveld etc.
De Waal: woensdag 28 januari, 's
avonds 8.00-10.00 uur: in de Ned.Herv.
kerk.
De Koog: donderdag 29 januari,
3.00-5.00 en 7,00-9.00 uur: Schuilhut,
naast Ned. Herv. kerk.
Oudeschild: vrijdag 30 januari, 2-5
uur: pastorie Ned. Herv. kerk, De
Ruyterstraat 63.
Den Hoorn: zaterdag 31 januari,
3 00-6.00 en 7.00-9.00 uur: in Ons Huis,
Herenstraat.
Het contactadres van de organisatie
op Texel is mevrouw H, de Boer-
Hogeboom, Ankerstraat 33, Oosterend,
telefoon 02223-963
Scouting Texel haalt zaterdagoch
tend vanaf 10.00 uur oud papier op in de
Wilhelminalaan, Julianastraat en Schil
derend. Men wordt verzocht het papier
tijdig gebundeld aan de straat te zetten
zodat het ophalen vlot kan geschieden.
Rob Souverein van het zeilcentrum
Texel is voornemens enkele instuctie-
bijeenkomsten te houden over kanova
ren. Het gaat hier met name over het
zogenaamde eskimoteren. Zorgen dat je
weer overeind komt als je met de kano
bent omgeslagen. De bijeenkomsten
worden gehouden in hotel Opduin en
daarna wordt in het zwembad de prak
tijk beoefend.
Souverein hoopt op ongeveer tien
mensen die de bijeenkomst bij willen
wonen. Het gaat hier niet om mensen
die volkomen leek zijn op het gebied van
kanovaren, maar om degenen die al
enige ervaring hebben in het kanoën.
Overigens zijn belangstellenden zonder
ervaring ook welkom. Degenen die
nadere informatie willen hebben over de
demonstraties kunnen Soeverein bellen
op 02225-426. De exacte data zullen nog
bekend gemaakt worden. Omdat de bij
eenkomst zonder winstoogmerk worden
georganiseerd, zullen de kosten laag
blijven.
De radarsleepboot „Heroules" uit Den Helder met twee 2-cylinder oscillerende compound
stoommachines met een totaal vermogen van 900 ipk. els voortstuwing.
„Ik kan me niet voorstellen dat alle
WAO'ers op Texel zich de hele week
goed kunnen vermaken. Goed. iedereen
heeft wel z'n hobby's maar je wilt er
overdag toch wel eens even uit. Ik zou
niet de hele dag m'n vrouw voor de
voeten moeten lopen. Dan hadden we
snel ruzie. Daarom begrijp ik niet zo
goed waarom er niet meer mensen bij
ons op de WAO-groep komen", aldus
een WAO'ers die elke woensdagmorgen
de WAO bijeenkomsten in het diensten
centrum De Hollebol bezoekt. De WAO
groep van het Mensen Zonder Werk
project bestaat nu twee en half jaar,
maar de groei is er uit. Al geruime tijd
komt steeds dezelfde groep van tien a
vijftien WAO'ers bij elkaar en de groep is
van mening dat daar nog veel meer
WAO'ers bijkunnen.
De start van de WAO-groep was
bijzonder traag. Aanvankelijk was er één
man die alles in het werk stelde om de
WAO'ers op Texel te verenigen. Dat
was een kwestie van persoonlijke bena
dering van vrienden en kennissen en
langzamerhand was er een groepje van
een man of vijf bij elkaar die op de
woensdagmorgen in de toen nog niet
verbouwde ULO bij elkaar kwam om
koffie te drinken. Dit samenzijn groeide
uit tot een spelletjesmorgen met kaar
ten, sjoelen etc. Omdat er nog al wat
biljartliefhebbers in de groep zaten,
werd besloten naar de Hollebol te ver
huizen waar twee biljarts staan. In die
begintijd in de Hollebol ging het goed
met de WAO-groep. Naast het kaartje
leggen en biljarten werden ook infor
matieochtenden georganiseerd over het
verzorgen van de tuin.
Minder druk
Deze winter blijkt het echter minder
druk te zijn dan vorig jaar. Zomers zijn er
altijd minder WAO'ers bij de groep
omdat het mooie weer uitnodigt tot
fietstochten of vakantie. Op het mo
ment zijn er tien a vijftien regelmatige
bezoekers op de 'soos'. 'Soos' vinden
de leden van de WAO-groep overigens
een vervelend woord omdat het mis
schien verward wordt met bejaarden-
soos. Er wordt dan ook duidelijk gesteld
dat, hoewel het merendeel van de be
zoekers ouder dan veertig jaar is, de
WAO groep een geheel eigen orgaan is
in het bejaardencentrum de Hollebol.
Deze ruimte wordt uitsluitend gebruikt
omdat de zaal groot en gezellig is met de
mogelijkheid voor biljarten en het spelen
van koersbal. In de ULO zouden de
WAO'ers een trap op moeten en dat kan
voor sommigen ook een bezwaar zijn.
De WAO'ers denken dat er voor hun
activiteiten drempelvrees bestaat die
alleen maar groter lijkt te worden. Op
Texel moeten drie tot vierhonderd WAO
ers zijn, maar het is moeilijk om deze
groep te benaderen omdat de adressen-
niet bekend mogen worden gemaakt.
Aanvankelijk is gepoogd mensen waar
van men wist dat het WAO'ers waren
over te halen mee te gaan naar de
Hollebol. Dit is maar ten dele gelukt.
Veel WAO'ers voelden er ook niet veel
voor om 'lotgenoten' te benaderen
omdat die methode hun te aggresief
leek.
Wachtkamer
„We zeggen soms wel tegen mensen
die hier komen: laten we er geen
dokterswachtkamer van maken. Als we
hier met elkaar koffie drinken moet er
niet constant over allerlei eigen ziekten
gesproken worden. We moeten geen
zwartgallige stemming kweken", aldus
Arie Kalis een trouw bezoeker van de
WAO groep. Gezelligheid is motto
nummer één. Gewoon even uit de sleur.
Daarnaast leven er nog wel een aantal
interesses van waaruit soms iets geor
ganiseerd wordt, zoals de genoemde le
zingen van meester Laan over tuin
onderhoud, of het volgen van een
cursus bij het MZW-project. "Kijk, wat
we leuk vinden, dat organiseren we wel.
Maar het is ons helemaal niet duidelijk
wat de WAO'ers willen die hier niet
komen. Misschien willen ze wel een
WAO groep, maar heel anders. Nou
iedereen is welkom met suggesties",
aldus Piet Kok, een ander lid van de
WAO groep.
Afstand
Kok is van mening dat de afstand
naar Den Burg voor 'buitendorpers'
misschien een bezwaar is. Er komen wel
wat WAO'ers uit de buitendorpen met
de auto en daarom willen ze het vervoer
beter regelen. WAO'ers die de 'soos'
willen bezoeken, maar vervoersproble
men hebben, kunnen daarom bellen
waarna gepoogd zal worden dit te rege
len met eigen mensen of door werkloze
vrijwilligers van het MZW-project. Hier
voor kan alle dagen naar het MZW-
project gebeld worden; 02220-4792.
Problemen
Naast het elkaar ontmoeten is er ook
de mogelijkheid om problemen rond
bijv. uitkeringen op te lossen. Daarvoor
zijn de projectleiders van het MZW Siem
Zijm en Jan Brandenburg, die regel
matig komen koffie drinken op de soos.
„Misschien heerst er wel de indruk dat
we eventuele problemen binnen de
groep bepraten, maar meestal bezoeken
we degene thuis. De woensdagmorgen
is daar niet voor", aldus Siem Zijm. Is
het zo erg als de groep klein blijft?
Waarom wordt er gestreefd naar uit
breiding? „Als we soms mede-WAO'ers
spreken, dan blijkt wel dat er behoefte is
aan activiteiten voor hen. Maar we zien
ze nooit in de Hollebol. Daarom blijven
we proberen", aldus het anwoord van
Piet Kok.
De Wao'ers hopen binnenkort nieuwe
mensen te mogen begroeten, want als
de groei uitblijft zal de groep alleen maar
kleiner worden. Een paar bezoekers
lopen tegen de 65 en dat is voor hen
reden om over te stappen naar het
bejaardenwerk. „We willen hier niet
blijven zitten want dan wordt het wél
een bejaardendsoos."
