ouden CIV zette Jan van
Toon in de bloemetjes
in het
harLa
yrtsjexeh
Waddenzee gaf vat met
duizend messen prijs
Bezoekstersdienst wil
klankbord bieden
EREMEDAILLE
INGOUDVOOR
JARENLANGE
INSPANNING
MERKWAARDIGE VONDST VAN DUIKCLUB:
Verwerking gevolgen borstamputatie
Eerste Hoornder
donderdag
op 2 juli a.s.
DINSDAG 30 JUNI 1981
6 JAARGANG NR. 9588
Hans Eelman bekijkt de door de Texelse duikclub neer boven gehaaide rrklont" messen.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Postgiro 652. Abonnementsprijs ƒ13,80 per kwartaal
70 cent incasso; los 55 cent.
Bankrelaties: Amro Bank nr. 46.99.17.636
Rabobank nr. 36.25.01.742; NMB nr. 67.34.60.398.
;dactie: Harry de Graaf, Pelikaan 75, tel. (02228) 266, Frits
utick, Warmoesstraat 43, Den Burg, tel. (02220) 2208 en r
ans Oosterhof, Weverstraat 31, Den Burg, tel. (02220) 4988. f Yl
tor advertenties, abonnementen, etc.: 1/7
mgeveld De Rooy B.V., I
astbus 11, 1790 AA Den Burg, telefoon (02220) 2741. \S
De Coöperatieve Inkoopvereniging voor Visserijbenodigdheden
leeft het vijftig jarig bestaan op grootse wijze gevierd. Zaterdag-
niddag werd aan boord van de in de haven afgemeerde reserveboot
an TESO een receptie gehouden waarbij zo'n vijfhonderd personen
verden ontvangen en 's avonds was er in het Havenrestaurant een
nassaal diner voor 168 personen. Middelpunt van de festiviteiten was
Ie heer Jan van der Vis Azn (,,Jan van Toon") die gelijk met het
jouden jubileum van de CIV, afscheid nam als voorzitter en zijn
rerdiensten als zodanig beloond zag met de eremedaille in goud,
rerbonden aan de orde van Oranje Nassau.
De NV TESO onderhoudt hartelijke
elaties met de CIV en met Jan van der
lis in het bijzonder. De veerboot was
lan ook zonder aarzelen voor het feest
leschikbaar gesteld. De receptie werd
lehouden op het autodek dat met
letten en allerlei andere versieringen
lezellig was gemaakt. De receptie was
len ongekend omvangrijke klus voor
lan Stolk en zijn medewerkers van het
lavenrestaurant. Alleen al uit het feit
lat alle genodigden ruimschoots op tijd
verden voorzien van de nodige drank en
pijs mag de conclusie worden getrok-
:en dat deze 'catering-operatie' is ge
laagd. Dat de receptie werd gehouden
>p de veerboot had als voordeel dat
ntussen hard kon worden gewerkt aan
iet diner, dat vrijwel aansluitend op
leze receptie in het Havenrestaurant
:elf volgde.
Geschiedenis
Ter gelegenheid van het gouden
;iV-jubileum was burgemeester Engel-
/aart in het gemeentelijk 'archief gedo-
len om daar te zoeken naar wetens
vaardigheden op het gebied van de vis-
ierijgeschiedenis. Daarbij was van alles
laar boven gekomen. Zoals het feit dat
il in 1815 in de visserij volgens ver
gunningenstelsels werd gewerkt. Uit
1833 dateerde het voorstel van de bur
gemeester van Texel aan Den Haag om
Franse vissers toe te laten om de door
Texelaars gevangen zuiderzeepanharing
te kopen en af te halen. Dit verzoek
werd afgewezen. Curieus was de op
dracht aan de burgemeester in 1835 om
een oogje te houden op de garnalen
visserij omdat velen door het eten van
garnalen „ongesteld" waren geworden.
Dit resulteerde in een verbod om garna
len in koperen ketels te koken. En in
1864 kregen acht oestervissers uit Oos
terend vergunning om een collecte te
houden omdat hun schuiten bij een
hevige storm waren vergaan, waardoor
f3000,— schade was ontstaan.
En in 1866 liet de commissaris van de
Koningin aan de burgemeester weten
dat voortaan door Texelse vissers niet
meer mocht worden gebaggerd en geen
schelpen meer mochten worden gevist
in het Eierlandsche gat in verband met
de aanleg van een dam tussen Texel en
Vlieland....
Opmerkelijk was ook de ongevallen
statistiek van 1902 waarin van tal van
ongevallen melding wordt gemaakt:
overboord slaan van een man of nog
vaker het met man en muis vergaan
van een schip zowel op de Noordzee als
de Zuiderzee. Vissen in verboden water
was in 1905 ook strafbaar. Toen werd-
iemand om die reden een boete van
ƒ3,— opgelegd, terwijl zijn constent
werd ingetrokken. En in 1909 werd in
Oudeschild een controleur aangesteld
die toezicht moest houden op de uitbe
taling van rijkspremies op het doden
van zeehonden.
De burgemeester constateerde dat
het vijftig jaar geleden problemen en
moeilijkheden zijn geweest die de visse-
serlui tot nauwe samenwerking brach
ten bij het behartigen van hun belangen.
Hij bracht hulde aan degenen die dit
coöperatiewerk steeds hebben verzet en
er nog steeds voor zorgen dat deze
gezamenlijke taak ten dienste van de
leden goed wordt uitgevoerd. Het ca
deau dat de burgemeester overhandigde
had een symbolische betekenis. Het
was een grote kleurenfoto van de haven
van Oudeschild.
Over deze haven had het gemeente
bestuur en van de CIV en van de
vissersvereniging nog maar enkele da
gen tevoren in een hoorzitting het
nodige te horen gekregen. De heer
Engelvaart gaf de vissers de verzekering
dat hun wensen serieus zijn genomen.
In de toelichting bij het bestemmings
plan zal een apart hoofdstuk worden
opgenomen over de beroepsvisserij om
aldus recht te doen aan het belang dat
deze bedrijvigheid vertegenwoordigt.
Lintje
Vervolgens wendde de burgemeester
zich tot de heer Jan van der Vis die de
visserijcoöperatie 33 jaar lang als be
stuurslid heeft gediend, waarvan 16 jaar
als voorzitter. Van der Vis heeft zich
altijd volledig ingezet voor de visserij,
niet alleen in zijn CIV-functie maar
bijvoorbeeld ook als lid van de werk
groep voor de nieuwe haven, terwijl hij
zich in zijn vrije tijd dienstbaar maakte
aan de gemeenschap. Hij was betrok
ken bij de plannen voor het beschermd
dorpsgezicht Oosterend, was lid van de
dorpscommissie en betrokken bij de
Oosterend Present-feesten. Verder was
hij van 1943-1947 diaken van de N.H.
kerk van Oosterend en van 1956-1976
ouderling-kerkvoogd. In laatstgenoem
de functie heeft hij zich ingezet voor
restauratie van pastorie en kerk in
Oosterend. Deze persoonlijke en bezie
lende inzet op allerlei gebied was voor
de koningin reden geweest om de heer
Van der Vis te onderscheiden met de
gouden eremedaille verbonden aan de
orde van Oranje Nassau.
Goede onderhandelaar
De heer Koyfman van de Directie der
Visserijen te Den Haag constateerde dat
Van der Vis deze onderscheiding 'dub
bel en dwars' had verdiend. Deze nauw
Op Texel worden momenteel vrouwen gezocht die bereid zijn zich
in te zetten voor een bezoekstersdienst ten behoeve van vrouwen die
een borstamputatie hebben ondergaan. Aldus wil men een klankbord
bieden aan vrouwen die de geestelijke gevolgen van een borst
amputatie moeten verwerken en daar vaak veel moeite mee hebben.
Eén op de twintig vrouwen krijgt
borstkanker. Jaarlijks wordt in Neder
land bij zesduizend vrouwen een borst
afgezet. Dat betekent dat haast ieder
een in zijn omgeving wel vrouwen heeft
die zo'n borstamputatie hebben onder
gaan. Dat is vaak niet bekend omdat de
betreffende vrouwen er niet graag over
praten. Een borst moeten missen is
echter een vreselijke ervaring en het
verwerken van zoiets wordt nog veel
moeilijker als er helemaal geen opvang
is, mensen met begrip waarmee gepraat
kan worden.
In Den Helder is een werkgroep
bestaande uit: vrouwen van de werk
groep Gezondheidszorg van de Federa
tieve Vrouwenraad, enkele vrouwen die
zelf een borstamputatie hebben onder
gaan, een maatschappelijk werkster van
het Geminiziekenhuis, iemand van het
bureau voor levens- en gezinsvragen en
iemand van de kruisvereniging (wijk
verpleging). Sinds enkele maanden zijn
zij bezig met het opzetten van een
begeleidingsgroep voor vrouwen die
een borstamputatie hebben ondergaan.
In Den Helder zijn drie avonden ge
weest, waarbij over borstkanker, op
vang en nazorg is gesproken. Het was
de bedoeling aldus in contact te komen
met vrouwen die met dit probleem te
maken hebben. Tijdens deze drukbe
zochte avonden bleek eens te meer dat
thans nog nauwelijks van opvang sprake
is en er behoefte is aan een bege
leidingsgroep.
Lotgenoten
Het opzetten van een bezoekstersdienst
zal een van de taken van deze be
geleidingsgroep zijn. Die bezoeksters
dienst zal moeten bestaan uit vrouwen
die zelf een borstamputatie hebben
ondergaan. Er wordt vanuit gegaan dat
ook op Texel vrouwen zijn die graag
eens met 'lotgenoten' zouden willen
praten. Wie mee wil doen in een be
zoekstersdienst wordt verzocht contact
op te nemen met de wijkverpleeg
kundige Marja van Etten, telefoon
02220-4465 of mevrouw Margreet Stet
van de kruisvereniging Den Helder,
telefoon 02230-14375. De bezoeksters
worden begeleid door enkele mensen uit
de werkgroep en wonen samen met
andere bezoekers enkele avonden ge-
sprekstraining bij.
Donderdagavond a.s. is de eerste van
de serie 'Hoornder donderdagen' die
ook deze zomer weer ten behoeve van
de toeristen wordt georganiseerd. De
hele avond is er in de Herenstraat markt
met allerlei attracties, plaatselijke kun
stenaars en middenstand met specia
liteiten. Diverse verenigingen organise
ren spelletjes waarvan de opbrengst ten
goede komt van de verenigingskas. Er is
een vrij uitgebreide rommeltjesmarkt en
in De Waldhoorn is weer kinderdisco.
Vanaf 21.00 uur wordt een grote bar
becue gehouden op het pleintje bij
supermarkt Goënga. Een en ander kan
worden beschouwd als een vast onder
deel dat elke donderdag terugkomt.
Om 19.30 uur begint een wedstrijd
schapen scheren om het kampioen
schap van Den Hoorn. Plaatselijke boe
ren en schapenscheerders zullen strijden
om de eer, waarbij een uit vakmensen
bestaande jury niet alleen zal letten op
de wijze van scheren en de snelheid
maar ook op de behandeling van de
vacht.
De schapenscheerwedstrijd is dus een
eenmalig evenement. De volgende keer
(dus donderdag 9 juli) bestaat de wis
selende hoofdschotel van de Hoornder
donderdag uit een ringsteekwedstrijd
die om 19.30 uur begint. Voor 16 juli
staat het Hoornder kampioenschap
schapenmelken op het programma. Op
23 juli is er tobbesteken, op 30 juli is er
een lammeren- en schapententoonstel
ling met aanverwante activiteiten en
voor 6 augustus staat een strijd om de
man en de vrouw op het programma.
Op 13 augustus is er opnieuw tobbe
steken en op 20 augustus is er ring
steken met pony's voor de jeugd.
Texelse duikers hebben afgelopen
zondag weer een belangrijke vondst
gedaan. Uit de Waddenzee, vijf mijl uit
de kust haalden Hans Eelman, Jack
Betsema en Cor van Heerwaarden een
vat op dat duizend messen bleek te
bevatten. Het was de tweede keer dat
een dergelijke vondst werd gedaan. De
eerste lading messen is inmiddels te be
zichtigen in het Maritiem Museum in
Oudeschild. De oorsprong van de mes
sen is waarschijnlijk uit 1760. Dat wordt
vermoed op grond van een inktpotje dat
gevonden werd in de buurt van de
messen en waarop dat jaartal gegrift
stond. De messen zijn luxe uitgevoerd
met tussen heft en snijvlak een zilveren
randje. In de ton lagen ze stervormig
gegroepeerd. De ton zelf was voor een
belangrijk deel vergaan, maar de mes
sen waren nog in goede staat. De
handvaten zijn keihard en de lemmets
zijn, gezien het feit dat ze tweehonderd
jaar in zee hebben gelegen, bijzonder
gaaf gebleven. Het vat messen woog
zo 'n 150 kilo.
Het schip waarin de messen werden
vervoerd was vermoedelijk Nederlands.
Er werd op de plek in de Waddenzee
namelijk ook een tinnen lepel gevonden
met het gietmerk van Amsterdam en
ook weer het jaartal 1760. De vondst
werd op zes meter diepte gedaan. Hans
Eelman zegt te vermoeden dat het om
een schip ging dat van zijn ankers sloeg,
gekraakt werd op een zandbank en ver
volgens in stukken uiteen viel. De bank
ligt juist op de grens van de vroegere
Rede van Texel. Bij stormen zijn op
dergelijke plaatsen veel schepen ver
gaan. Afgelopen zondag werd nóg het
een en ander van de inventaris van het
schip naar boven gehaald. Een goudse
pijp, een glazen voetje, een patrijspoort.
aardewerk en een zogenaamde smart
lap. Dit laatste is een langwerpige reep
leer die werd gebruikt om ankertouwen
tegen slijtage te beschermen. Opvallend
is dat aan het schip waarvan de
Texelse duikers nu de resten hebben
gevonden, ook weer electrische draden
van springladingen blijken te zitten.
Eelman zegt te vermoeden dat de
Duitsers in de oorlog wrakken hebben
opgeblazen.
Overigens meldt hij dat er haast is bij
het bergen van oude spullen uit de
Waddenzee. Sommige plekken liggen
werkelijk bezaaid met aardewerk, maar
iedere keer dat daar een vistuig over
heen gaat wordt er meer vernield. De
Texelse duikclub trekt er dan ook her
haaldelijk op uit om zoveel mogelijk
schatten" te bergen.
Burgemeester Engelvaart speldt de heer Jan van der Vis Azn. de gouden medaille op.
bij het visserijbeleid betrokken ambte
naar bracht in zijn praatje onder meer
naar voren dat de volkomen vrije visserij
waarschijnlijk voorgoed verleden tijd is,
maar hij hoopte wel dat de vissers
spoedig weer wat meer bewegings
vrijheid zullen krijgen dan thans het
geval is. Spreker zei Jan van Toon te
waarderen als een vertegenwoordiger
van de visserij waarmee goed te praten
viel. Hij behartigde de belangen van zijn
collega's met kracht, maar bleef redelijk
en de gesprekssfeer was altijd goed. „U
had ook begrip voor de problemen
waarmee wij zaten." Als geschenk
overhandigde Kofman twee foto's van
meer dan anderhalve meter lengte,
speciaal voor deze gelegenheid gemaakt
door een fotograaf van het ministerie die
daarvoor naar de haven van Oudeschild
was gekomen. De ene plaat was
bestemd voor de coöperatie en de
andere voor Van der Vis persoonlijk.
Voorzitter L. J. Weijdt van de be
roepsvissersvereniging DETV Texel riep
herinneringen op aan de tijd waarin de
CIV werd opgericht. De wereld werd
toen geteisterd door een economische
cirsis. De toenmalige Texelse Noord
zeevissers, veelal vaders en grootvaders
van de huidige CIV-leden, hadden toen
de moed om op grote schaal tot nieuw
bouw over te gaan en aldus de basis te
leggen van wat een van de modernste
vissersvloten van het land zou worden.
Tegelijkertijd was het zaak om door
eendrachtige samenwerking het hoofd
boven water te houden. Doel was de
beste waar tegen de scherpste prijs in te
kopen. Naderhand gingen de CIV men
sen zich op een breder visserijterrein
bewegen. Weijdt noemde als voorbeeld
de inspanningen ten behove van een
werkhaven die later visserijhaven zou
worden. In de praktijk functioneerde de
CIV tevens als een vissersvereniging
voor de Noordzeevissers. Daarnaast
bestond de vissersvereniging DETV
waarin voornamelijk de Waddenvissers
(Lees verder op paginae
