Leerkrachten eerst aan bod
Voorlichtingscampagne
over alcohol en drugs
Forumavond met
vier partijen
Reydon en Dijksen
maakten schitterend
plantenboekje
Vliegtuig beschadigd
bij mislukte landing
De wilde- planten
van Texel
„WAT IK ZEGGEN WOU.."
Sociale energie
opwekking
Stiekels, kottesteerte, skoentjes, f/ooiekruud en zoksowat..
OENSDAG 19 MEI 1982
TEXELSE COURANT
PAGINA 13
Nog voor de zomervakantie start 'De nieuwe Skuul' met een voorlichtings-
mpagne voor leerkrachten van het voortgezet onderwijs over het gebruik van
ohol onder jongeren. Deze mededeling werd donderdagavond gedaan op de
irvergadering van de sectie jeugd en jongerenwerk van de Welzijnsstichting door
jgdwerker Jan Kramer. Naar aanleiding van geruchten over toenemend
ird-drug gebruik op Texel hebben gemeente, politie, de jeugdwerkers en de
lofden der scholen overleg gepleegd inzake voorlichting aan leerlingen. Daarbij
ram men tot de conclusie dat er van een hard drugprobleem op Texel nog
uwelijks sprake is. Het toenemend gebruik van alcohol werd wel een 'groot
obleem' genoemd. Afgelopen winter heeft de sektie al voorlichtingsavonden voor
jgdverenigingen en dorpshuisbestuurders georganiseerd over alcoholgebruik en
isbruik, maar de belangstelling hiervoor was matig. Jan Kramer had de indruk dat
officiële instanties met daarbij 'De nieuwe Skuul' de voorlichting serieus wil
inpakken waarbij naast de leerkrachten later ook de ouders betrokken zullen
Drden. In september gaat de voorlichtingscampagne over drugs van start.
Het overleg is op gang gekomen na
>t bericht over het mogelijk strooien
in LSD in shag en bier. 'Deze geruch-
n die na onderzoek niet juist bleken te
n, hebben wel voor een sneeuwbal-
fect gezorgd waardoor nu voorlichting
grotere schaal gebracht kan wor-
in,' aldus Kramer, die vertelde dat de
ïwetendheid van leerkrachten inzake
cohol en drugs groot is. Toch zijn
erkrachten de personen die vaak in
srste instantie deze zaken kunnen aan-
larten bij hun leerlingen. 'Dat wekt
leer vertrouwen als een voorlichter van
Dlitie of Jellinek. Ze moeten beslagen
in ijs komen,' aldus Kramer, die stelde
at ook aandacht besteed zal worden
an de achtergronden van de drugs-
andel, zoals de criminaliteit. Het gaat
ierbij niet alleen om het herkennen en
rkennen van verslaafden of adspirant-
erslaafden maar ook om het bieden van
ulp. Alcohol wordt het eerst bij de kop
epakt omdat dit probleem als 'zeer
relgroeiend' wordt ervaren. 'De tole-
intie van alcoholgebruik is bij ouderen
i korte tijd zeer verlaagd. Op zeer jonge
>eftijd (12-13 jaar) wordt soms al veel
Icohol gedronken,' aldus Kramer.
Gokautomaten
Een andere verslaving die tijdens de
ktievergadering, die in Dorpshuis de
/ielewaal werd gehouden, ter sprake
«am was het spelen met spelletjes en
Staatsbosbeheer en het Arbeidsbureau
maar door een trage ambtelijke afwik
keling is het de mist ingegaan,' aldus
Kramer die zich met de sektie verbolgen
toonde over het feit dat B en W in een
antwoord helemaal niet gereageerd
hebben op het voorstel van het groeps
kampeerterrein.
Kleine diefstal
Jan Hennink die sprak namens D'66
(Vermeulen: 'We hadden meer politieke
vertegenwoordigers verwacht') vroeg of
op Texel te geven opleidingen in de
gokautomaten. Door de sektie is aan het
college voorgesteld de minimumleeftijd
voor het betreden van automatenhallen
op 16 jaar te stellen, zoals bijvoorbeeld
ook in Amsterdam het geval is. De
hallen met vooral videospelen raken
overal in het land steeds meer in trek.
Hoewel een wetsontwerp in de maak is
om overal een minimumleeftijd in te
stellen, wil de sectie graag op deze
maatregel vooruitlopen. 'Er worden
ontstellende bedragen vergokt,' aldus
Kramer die van A. Delsing van de
Jellinek had vernomen dat de fanatieke
automatengokkers in de grote steden
dezelfde symptomen hebben als drugs-
en alcoholverslaafden. 'Ook de ontwen
ningsverschijnselen zijn hetzelfde maar
er is nog geen goede therapie gevon
den om deze verslaving tegen te gaan.'
Door deskundigen wordt al gesproken
over het instellen van gratis automaten
hallen voor ontwenning.
Plezierig
De sektie jeugd- en jongerenwerk zal
zich het komende jaar meer bezighou
den met jeugdwerkloosheid. Jan Kra
mer zei dat jeugdwerk meer is dan
zorgen voor voorzieningen waarin jon
geren plezierig of leerzaam hun vrije tijd
kunnen doorbrengen. 'Ook andere za
ken die het welzijn van de mens bepalen
behoren tot mijn takenpakket', aldus
Kramer, die in samenspraak met het
MZW-project en de onlangs opgerichte
commissie die moet komen tot een
Texels Banenplan een aantal projecten
zal opzetten. Een eerste idee werd
donderdagavond al door de sektie aan
gedragen in de vorm van een op te
richten Stichting Afvalverwerking.
Werklozen zouden zich in deze stichting
moeten bezighouden met het verzame
len, sorteren en verkopen van afvalhout.
Dat hout zou op verschillende manieren
ingezameld kunnen worden. De stich
ting zou het jutten van strandhout
kunnen pachten en erfbeplantingen
kunnen verzorgen. Het betere hout kan
verkocht worden aan knutselaars en het
mindere hout kan verkocht worden als
brandhout. Van de gemeente zou men
een premie kunnen krijgen voor elke
kubieke meter hout die niet op vuilnisbelt
terecht komt en men zou stortgeld voor
de houtleveraars in rekening kunnen
brengen.
puinstortplaats
Andere mogelijkheden voor de afvals
stichting: het beheren van een puin-
stortplaats, inname van giftige stoffen
en het op grote schaal centraal com-
posteren van keukenafval. De sektie
was van mening dat een dergelijk
project Toonvormend' zou moeten zijn,
dus met een werkprojekt dat uitsluitend
arbeid met behoud van uitkering zou
opleveren. 'De gemeente is bij een
dergelijk bedrijf gebaat want de stort
plaats raakt vol,' aldus de voorzitter van
de sektie, Eelco Vermeulen.
ambtelijke afwikkeling
Een ander plan betreft het aanleggen
van een groepsjeugdkampeerterrein
(o.a. te gebruiken door het bouwkamp
en Scouting) in het Krimplan. De jeugd
moet dan ook betrokken worden bij
ontwerp en uitvoering. Vermeulen
dacht dat het schoolprojekt (leerlingen
bouwplaats) uitgevoerd zou kunnen
worden. De afgelopen winter had de
sectie ook het initiatief genomen voor
een duinherstel-jongerenprojekt waarbij
20 werklozen geplaatst zouden kunnen
worden. 'Er was overeenstemming met
BAtVEN VAN LCZERS - BUTEN VEAANT WOOAOELIJKMllD SAN 0€ Pt DA* TIE
Het ingezonden stuk van Dirk Vinke
roept nogal wat op. Een leek op dat
gebied zou kunnen zeggen: ja hij heeft
gelijk, de één goedkope energie en de
ènder voor de meerkosten laten betalen.
Dat klinkt niet leuk. De feiten liggen
echter anders. Windgeneratoren wor
den gebruikt voor verwarming of koe
ling en slechts zelden voor verlichting.
Windgeneratoren zijn en worden niet
direct een concurent van het stroom-
opwekkendbedrijf, wel van gasolie- of
brandhoutleveranciers, mocht iemand
stroom willen leveren aan het P.E.N.
dan is dat een zeer onvoordelige zaak
daar hij 10 cent per kilowatt vergoed
krijgt en de kostprijs ongeveer 20 cent
per kilolwatt is.
Windgeneratoren wekken via stroom,
of direct door middel van een waterrem
warmte op. In beide gevallen kan de
energie getransporteerd worden naar
het gebruikspunt. Het is duidelijk dat
met stroom een grotere afstand over
brugd worden kan. Het wonen in het
buitengebied heeft naast vele voordelen
ook nadelen, zoals het niet aangesloten
zijn op het aardgasnet, de grote afkoe
ling door wind van een vrijstaande
woning en daaraan gekoppeld de hoge
prijs van de bestaande energiedragers.
Dat zelf energie opwekken, door de
gemiddelde gebruiker betaald moet
worden, slaat nergens op. De werk
gelegenheid die windenergie en andere
vormen van niet fossiele energie ople
vert is beslist niet gering. Dat er op 29
van de dagen te weinig wind is, is
alleen maar prettig, want wind koelt het
meest af.
O.D.E. Texel
horecasector niet meer gestimuleerd
moeten worden. Kramer kon meedelen
dat voor het volgende jaar een 'versnel
de' cursus horeca en andere cursussen
in de consumptieve sector zijn aange
vraagd. Ook bracht Hennink de sugges
tie dat ter bestrijding van de kleine
diefstal, in bijvoorbeeld het zwembad,
toezicht gehouden zou kunnen worden
door (werkloze) jongeren. Vermeulen
vond dat de ouders in eerste instantie
verantwoordelijk zijn al werd enige
controle in kleedkamers van zwembad
en sportakkomodatie ('Dat zijn geen
kinderspeelplaatsen') niet overbodig
genoemd.
Zijspoor
De heer De Wijn had als begeleider
van de Oudeschilder jeugdclub vrees dat
in het jeugdbeleid de nadruk op de
werkloosheidproblematiek komt te lig
gen ten koste van de jeugdclubbegelei
ding. 'We moeten wel altijd een beroep
op Kramer kunnen blijven doen, want er
zijn problemen genoeg,' aldus De Wijn.
De sektie achtte dit gevaar ook aan
wezig, maar men kan in de maandelijkse
vergadering 'de jeugdwerker altijd nog
terugfluiten.'
Een sportvliegtuigje (type Piper PA
28) liep zaterdag zware schade op bij
een mislukte landing op het vliegveld
Texel. Het eenmotorige toestel, be
stuurd door de eigenaar S. de Haas uit
Amsterdam kwam om 16.40 uur vanuit
zuidelijke richting te laag aanvliegen
waardoor het landingsgestel paaltjes en
prikkeldraad raakte vlakbij de grens
van het veld. Een wiel brak af en het
toestel maakte een buiklanding waarbij
een van de vleugels tegen de grond
sloeg en werd verbogen. De Haas en
zijn medeinzittende Horn kwamen met
de schrik vrij. Havenmeester Ed de Bruin
was met de brandblusapparatuur zeer
snel ter plaatse maar hoefde niet in te
grijpen. Er kan van enig geluk worden
gesproken. Bij nog iets minder hoogte
zou het toestel tegen de slootkant over
de kop zijn geslagen en waarschijnlijk in
brand zijn gevlogen. Na een eerste
onderzoek door de dienst luchtvaart van
de Rijkspolitie handelt de Rijkslucht
vaartdienst de zaak verder af. Er is een
redelijke kans dat het nog vrij nieuwe
vliegtuig kan worden hersteld.
De politieke forumavond die vrijdag
avond in jongerencentrum 't Asiel onder
de noemer ,,De Texelse jeugd en de
gemeenteraadsverkiezingen" wordt ge
houden zal geen afvaardiging te zien
geven van alle partijen. Texels Belang
en de VVD zullen niet in het forum
vertegenwoordigd zijn. Het Pakt, het
CDA, de PSP en D'66 wel. De avond
begint om 20.00 uur en er zal ruim
schoots gelegenheid zijn vragen te
stellen.
De bedoeling van de avond is om,
vooral aan jonge, kiezers en adspirant-
kiezers voorlichting te geven over de
uitgangspunten en visies van de partijen
op zaken die jongeren aanslaan en
problemen van meer algemene aard. De
belangstelling voor politiek onder nieu
we generaties is tanende, zo hebben
landelijke onderzoeken aangetoond en
de organiserende instanties van de
forumavond, de sectie jeugd- en jonge
renwerk en de Stichting Open Jeugd
werk hadden aanvankelijk de bedoeling
een voorlichtingskrant uit te brengen
met standpunten van alle partijen. Dat
had moeten gebeuren aan de hand van
enquêteformulieren die Texels Belang
en de VVD ook niet hebben ingevuld.
,,Die krant komt er dus niet en dat is
jammer voor de partijen die wel hun best
hebben gedaan maar straks krijgen wij
het verwijt niet subjectieve, informatie
door te spelen aan de jeugd", aldus
jeugdwerker Jan Kramer die stelt dat de
jongeren verkiezingskrant onder andere
op scholen verspreid zou zijn.
De VVD heeft wel gereageerd op de
oproep een afgevaardigde voor de fo
rumavond te leveren maar kon aan deze
eis niet voldoen omdat een VVD-kamer-
lid vrijdag een bezoek aan Texel brengt.
Texels Belang heeft niet gereageerd en
tot op heden is niemand bereid gevon
den in het forum zitting te nemen. De
deelnemende partijen zijn vertegen
woordigd door Gelein Jansen (CDA),
Peter Bakker (PSP), Jan Hennink (D'66)
en Fridt Blanken (Pakt).
Adriaan Dijksen zorgde intussen voor
Ie tekst. Van elke soort is de Neder-
andse, Latijnse, Engelse, Franse,
Duitse en vaak ook de Texelse naam
/ermeld, gevolgd door wat bijzonder-
ïeden. De planten zijn in het boek ge-
ubriceerd naar herkomstgebied: plan-
en van het bos, sloot- en walkanten,
luinwallen, wegbermen etc. Over elk
herkomstgebied wordt een verhaaltje
verteld, ook voorzien van fraaie land
schapjes in kleur. Verder zijn er de
Jiverse naamregisters.
Een heel plaatselijk en folkloristisch Johan Reydon flinkst en Adriaan Dijksan
iccent heeft het boek gekregen door
Johan Reydon
Idrumn Dijksen
Da wettelijk beschermde grasklokjes (Tenels: blauw klokkiel siert van de Platen uit het boek. Linksboven de Zwanebloem die in
de omslag ven het zojuist verschenen plantenboek van Reydon en het Tesels „Korrewós" heet of „Piopekeersiekangolaer.
Dijksan.
worden bereikt. Dat zou wel eens de
belangrijkste verdienste van het boekje
kunnen zijn. Dat het verschijnt op een
moment dat landschap- en natuurbe
houd op Texel volop in discussie zijn, is
puur toeval. Maar het kan wel een -bij
drage leveren aan die discussie, vooral
omdat in het nu verschenen boekje de
verwijtende, wetenschappelijke en be
lerende toon, die zo kenmerkend is
voor veel andere publikaties van milieu
mensen, vrijwel achterwege is gebleven.
Het idee voor het Texelse planten
boek kwam van Johan Reydon, sinds
meer dan twintig jaar conservator bij het
Texels Museum, later Natuurrecreatie-
centrum. In die functie houdt hij zich
onder meer bezig met tekenen, het
maken van gipsmodellen en diorama's.
Ook spreekt hij er veel mensen en daar
bij kwam de behoefte aan een overzich
telijk Texels plantenboekje herhaaldelijk
naar boven. Dezelfde ervaring had zijn
NRC-collega Adriaan Dijksen. Het lag
voor de hand dat beiden elkaar snel
vonden maar het had heel wat voeten
in aarde voordat kwam vast te staan
dat zo'n uitgave werkelijk mogelijk was.
De Texelse Museumvereniging had
voor de uitgave geen belangstelling.
Dat lag anders bij Drukkerij Brügemann
en ,,Het Open Boek", waar vast kwam
te staan dat uitgave van een boek met
maximaal 200 afbeeldingen in kleur een
haalbare kaart moest zijn.
Nachtwerk
Wie dit bijna 100 pagina's tellende
boekje doorbladert zal kunnen bevesti
gen dat het een van de mooiste uit
gaven is die ooit over een Texels
onderwerp is verschenen. In
aanmerking nemend dat de oplaag
slechts 3000 exemplaren is, dat de
meer dan 200 tekeningen allemaal in
vierkleurendruk zijn weergegeven en
dat het boek ook nog in een hard
stevig bandje zit, mag de verkoopprijs
van f22,50 verbluffend laag worden ge
noemd. Dat is te danken aan subsidies
maar vooral aan het feit dat allen die
aan het boekje meewerkten meer idea
listisch dan commercieel te werk zijn
gegaan. Er zit veel onbetaalde of laag
betaalde arbeid in.
Pfanteneiland
Als gevolg van de enorme variatie
aan landschapstypen op een betrekke
lijk kleine oppervlakte komen op Texel
veel soorten planten voor. Stranden,
duinen, hei, kwelders, wegbermen,
tuinwallen, loofbos, naaldhout, droge
en natte gebieden kennen allemaal
plantensoorten die bij uitstek in die
bepaalde omgeving gedijen. In tegen
stelling tot de vogels zijn de planten op
Texel nooit eerder onderwerp geweest
van een boek. Hoogstens werden de
planten als bijzaak vermeld, zoals in
„Texel, het vogeleiland" door J.
Drijver, hoewel ook het beroemde Ver-
kadealbum over Texel (1927) aandacht
aan planten besteedt.
Boeiend
Dat speciale Texelse plantenboek is
er dus nu wel, al moet men niet den
ken dat het een volledige opsomming
geeft van al de wilde planten die op
Texel voorkomen. Afgezien van het feit
dat dit bij een dergelijke kostbare pre
sentatie onmogelijk zou zijn (er zijn zo'n
600 soorten I) zou dat ook weinig zin
hebben. Het boekje is namelijk geen
flora, maar een instruktieve boeiende
leidraad, bestemd voor gewone
mensen die (nog) geen bijzonder diep
gaande belangstelling voor wilde
planten hebben, zowel Texelaars als
mensen die regelmatig op Texel
komen.
Dat „stiekels, pispotjes, skoentjes en knieneblade Texelse namen
zijn voor bekende wilde planten, weet haast iedereen wel. Maar hebt
ooit gehoord van skeepeblomme, farkesvergift, kwielblade en
knienesteertjes? En van „piepiekeersiekangelaar"?
Feit is dat de meeste Texelse aanduidingen van planten in onbruik en ver
getelheid zijn geraakt. Een groot aantal ervan kon echter worden
achterhaald dank zij speuren van Theo Timmer van „Het Open Boek en
worden verwerkt in zijn uitgave „De wilde planten van Texel", geschreven
door Adriaan Dijksen en van schitterende kleurtekeningen voorzien door
Johan Reydon.
de Texelse naamsaanduidingen. Theo
Timmer heeft er heel wat tijd in gesto
ken om die bij elkaar te krijgen. Hij
raadpleegde niet alleen allerlei boeken
(zoals het Texels woordenboek), maar
benaderde ook veel oudere Texelaars,
waarvan hij wist dat zij belangstelling
hadden voor planten. Dat leverde een
Pas toen (in 1979) sloeg Johan
leydon aan het tekenen, aan de hand
/an een lijst van planten, waarvan werd
jemeend dat deze in het boek zouden
noeten worden opgenomen. Reydon,
sen begenadigd tekenaar, maakte
:ijn aquarellen naar de natuur. Alle
ilanten, met uitzondering van de orchi-
leeën, werden meegenomen naar huis
vaar ze uitsluitend in vrije tijd
verden nagetekend. Reydon geeft
achend toe dat hij hiermee geen goed
/oorbeeld heeft gegeven, want planten
noet je in de natuur laten. Maar het
loei heiligde in dit geval de middelen,
(/leer dan een jaar, twee seizoenen,
verd getekend. Omdat alle planten
/loeiend moesten worden afgebeeld
varen voorjaar en zomer perioden van
opdrukte; het werd vaak nachtwerk,
daar medio 1980 was de collectie
;laar: 218 afbeeldingen verdeeld over
iertig kleurplaten. Het zijn meest op-
/allende of algemene planten maar er
:itten ook zeldzame tussen als ze
Jpvallen door schoonheid of typerend
rijn voor een bepaald gebied.
flinke oogst op. Timmer heeft het
gevoel dat het allemaal nog net op tijd
is gebeurd. Een paar jaar later zou veel
minder te achterhalen zijn geweest. Nu
het boekje is verschenen en ongetwij
feld bij velen onder ogen komt, is de
kans groot dat er nog veel meer oude
Texelse namen boven water komen.
Mensen met tips zijn welkom bij
Timmer. In een volgende druk zullen de
nieuwe gegevens worden verwerkt.
Mede door de typografische uitvoe
ring is ,,De wilde planten van Texel"
iets heel moois geworden, een kwali-
teitsprodukt van Texelse makelij dat
met veel liefde tot stand is gekomen.
Daardoor en door de eenvoud en
overzichtelijkheid kan een breed publiek
