PvdA partijtop werd
goed geïnformeerd
jover Texelse problemen
f
NSDAG 31 AUGUSTUS 1982
TEXELSE COURANT
PAGINA 5
Als de Partij van de Arbeid bij de komende kamerverkiezingen grote
vinst boekt, dan hebben we alvast een troost voor de Texelaars die
laarover bedroefd zijn. Bij een grote winst is er namelijk kans dat de
>vdA in de regering komt en als dat gebeurt is er ook kans dat die
iocialistische minister uitstekend van de problemen van Texel op de
loogte zijn. De PvdAHjetrokkenheid met Texelse vraagstukken was al
liet slecht te noemen. Mensen als Dirk Duinker en Aad Kosto zijn hier
neerdere malen geweest en legden telkens een meer dan gewone
lelangstelling aan de dag. Donderdag echter heeft de Texelkennis
:ich uitgebreid tot het grootste deel van de top van de partij.
Die dag kreeg ons lang niet pro-
deemloze waddeneiland bezoek van
^ndré van der Louw, Max van den
Jerg, Hedy D'Ancona, Aad Kosto, Dirk
)uinker, Marcel van Dam en Henk Vos.
let was uiteraard een propa-
jandabezoek met de bedoeling de
'exelaars op te roepen om straks PvdA
■e stemmen, maar van de „partijtop-
jiag" werd meer gemaakt dan wat
"Cebruikelijk is tijdens zo'n verkiezings-
oernee. Er waren namelijk niet alleen
rijblijvende contacten met „gewone"
nensen maar voormannen van onder
neer landbouw, visserij en van de ge-
neente zorgden ervoor dat het gezel-
chap op uitstekende wijze werd ge-
nformeerd over de problemen die Texel
jezighouden.
Om half twee, direct na aankomst van
ie boot, begaf het gezelschap zich naar
ie kantine van het NIOZ in 't Horntje
waar professor H. Postma vertelde over
iet zee-onderzoek en de belangen die
fijn gemoeid met de uitbouw van deze
:ak van wetenschap. Postma, die er
)nder meer de nadruk op legde dat het
onderzoek van het NIOZ van veel belang
s voor de bewaking van het leefmilieu,
vertelde dat het zee-onderzoek van fun
damentele aard (zuiver wetenschappe-
ijk) is maar dat de resultaten gebruikt
runnen worden voor het voor ons land
Delangrijke toegepaste onderzoek. Zo
noudt het NIOZ zich bezig met onder
zoek naar vervuiling met organisch
ïnateriaal van de Waddenzee (de orga
nische belasting is tussen 1950 en 1980
verdubbeld) en heeft belangrijke gege
vens geleverd inzake zware metalen en
gechloreerde koolwaterstoffen. Verder
werd melding gemaakt van de begelei
ding door het NIOZ van het onderzoek
naar de invloed van veenkoloniaal af
valwater in het Eems-Dollard estuarium,
het biologisch onderzoek in de Noord
zee, waaruit gegevens komen die be
langrijk zijn voor een goed gebruik van
dit zeegebied en het onderzoek van het
dumpingsgebied van radioactieve afval
de Atlantische Oceaan.
Broeikas
Het NIOZ houdt zich sinds kort ook
bezig met een onderzoek naar de stij
ging van het C02 gehalte van de
atmosfeer als gevolg van het wereldwijd
verbranden van fossiele brandstoffen.
De oceanen absorberen ongeveer de
helft van dit koolzuurgas. C02 veroor
zaakt in de atmosfeer een broeikas
effect: de gemiddelde temperatuur op
aarde zal op den duur enkele graden
stijgen. Door nauwkeurige metingen wil
men voorspellen wanneer dit merkbaar
wordt: waarschijnlijk begin volgende
eeuw. Het NIOZ beschikt over 31
onderzoekersen 84 man ondersteunend
personeel. Daarnaast zijn 30 tot 40
mensen in tijdelijke dienst, nog afgezien
van de ca. 25 studenten. Het ge
bouwencomplex biedt faciliteiten voor
ongeveer anderhalf keer zoveel per
soneel, wat de meest efficiënte bezet
ting zou zijn. ,,Het is onze voortdurende
zorg dat deze optimale bezetting door
bezuinigingen niet kan worden gereali
seerd." Er werken nogal wat Texelaars
in het instituut. Postma zei daarover:
,Om allerlei redenen ligt het voor de
hand dat veel nieuw aan te stellen per
soneel afkomstig is van het eiland Texel,
met in de laatste plaats wegens de
vakbekwaamheid van de plaatselijke
bevolking. Een belangrijke eigenschap
van Texelaars is dat zij kunnen impro
viseren wat voortkomt uit het betrekke
lijke isolement van het eiland. Een ander
voordeel is dat in een kleinschalige
gemeenschap contacten met over-
heidsinstaties gemakkelijker lopen. Dat
is onder andere van voordeel gebleken
bij het plaatsen van tijdelijke krachten."
Dumping
De PvdA prominenten stelden ver
schillende vragen waaruit bleek dat zij
niet alleen uit beleefdheid hadden ge
luisterd. Van der Louw informeerde naar
de coördinatie van het zee-onderzoek
dat in Nederland door diverse instituten
wordt uitgevoerd en Kosto ging in op
het gevaar dat is verbonden aan het
wegspoelen van zand rond de zg. bui
zenstraten in zee. Naar aanleiding van
opmerkingen van Kosto gaf Postma ook
zijn persoonlijke mening over de om
streden dumpingen van radioactief afval
in zee. Postma' „Dumpen op deze wijze
is niet verstandig. Want je kunt niets
terughalen als zou blijken dat het on
verantwoord is. Je moet deze afval
zodanig opbergen dat je er altijd bij kunt
als het nodig is."
Drukkende lawine
In het raadhuis werd de PvdA
delegatie ontvangen door loco-burge
meester Jook Nau'ta die een korte ken
schets gaf van Texel en wees op de
verantwoordelijkheid van de rijksover
heid om behoud en vergroting van de
landschappelijke en toeristische kwali
teiten in stand te helpen houden.
Waarbij hij er wel op wees dat de
bemoeienis van de rijksoverheid niet
nodig is in zaken die Texel zelf al heeft
geregeld. Hij sprak van de „onnodige
grote druk van het vasteland" in de
vorm van een lawine van structuursche
ma's, onderzoeksnota's en beleidsno
ta's die worden ervaren als een „aan
slag op de economische vitaliteit" van
Texel. „Bij voldoende morele en finan
ciële steun kunnen wij over het alge
meen onze eigen boontjes uitstekend
zelf doppen. U zult op Texel dat ook een
lieflijk en verzorgd landschap aantreffen
waarbij de toeristische voorzieningen
zorgvuldig zijn ingepast. Rust en ruimte
in overvloed! Als ook de regering Texel
als een gaaf eiland wil behouden, is de
meest doelmatige en praktisch weg
Texel hiertoe zelf in staat te stellen. Ziet
en overtuigt u. Dan ziet u de resultaten
van een vooruitstrevend planologisch
beleid waarbij de belangen van toeris
me, agrariërs en natuur/landschap op
elkaar zijn afgestemd en in een zo goed
mogelijke harmonie zijn gebracht."
Nauta merkte verder op dat de
Texelse economie hoofdzakelijk op het
toerisme stoelt: voor meer dan de helft.
Daarnaast is de agrarische bedrijfstak
van zeer groot belang en als derde de
visserij. Vooral het toerisme drukt zijn
stempel op het eiland zowel in negatieve
als in positieve zin. Een nadeel is de
structurele seizoenwerkloosheid die al
tot 20%is opgelopen. Verdere ontwik
keling van het toerisme buiten de
zomermaanden is daarom van groot
belang. Dat belang loopt parallel met
het streven van het rijk om het bin
nenlands toerisme te bevorderen en het
is duidelijk dat Texel graag bereid is
gebruik te maken van rijkshulp bij de
enorme investeringen die op Texel
nodig zijn om het toerisme buiten de
zomer tot ontwikkeling te brengen.
Nauta vroeg ook om rijkshulp bij het be
strijden van de desastreuze kustafslag
aan de westkust van het eiland, waar al
honderden meters kostbaar natuurge
bied in zee zijn verdwenen. „Thans
worden wezenlijke belangen van toeris
me, natuur en landschap bedreigd. Als
er niet snel wat gebeurt gaat het echt
mis. We vertrouwen erop dat u ons niet
in de steek laat."
Tenslotte vroeg Nauta om hulp van
rijk en provincie bij het oplossen van de
problemen met de veerverbinding. Er is
zowel een capaciteits- als een tariefs
probleem. De tarieven moeten omlaag
en de „ellendig lange" wachttijden
eveneens. De leden van de PvdA dele
gatie kregen daarom een exemplaar van
de zojuist gereed gekomen gemeen
telijke rapportage waarin de problemen
van de Texelse veerverbinding worden
geanaliseerd in relatie tot andere
„zoute" veren.
Verbaasd
Marcel van Dam (die cynisch op
merkte dat het rijk zich nergens mee
mag bemoeien als het goed gaat, maar
direct helpen moet als het slecht gaat)
zei zich verbaasd te hebben over de
buitengewoon felle wijze waarop op
Texel actie is gevoerd tegen de aanwij
zing tot nationaal landschap. Volgens
hem had men zich in andere gebieden
die in aanmerking komen voor deze
status, lang zo druk niet gemaakt. Van
Dam zei te menen dat de belangen van
boeren en landschapsbeschermers in
deze helemaal nie zover uiteen lopen.
„Stelt men zich verkeerde dingen
voor?"
Nauta antwoordde dat „bij bepaalde
groepen" zich inderdaad een verkeerd
beeld heeft gevormd, maar liet tevens
uitkomen dat ook het gemeentebestuur
geïrriteerd is door de houding van het
rijk. „Texel beheert zijn landschap goed
en men bemoeit er zich tóch mee." Hij
veroordeelde echter het volgens hem
zeer overtrokken verzet, waar niet meer
doorheen is te breken. Zelfs het over
deze problematiek willen praten, wordt
al bedreigend gevonden. Nauta legde
uit dat het gemeentebestuur zich nogal
in de steek gelaten voelt door het name
Wethouder Nauta 0n keurig streepjespak) in gesprek met Hedy d'Ancona. Max van den Berg,
Andró van der Louw. Rechts gemeentesecretaris Johan van Dijk.
Aan de houding van de PvdA-prominenten (Van Dam, Duinker, Van den Berg en Kosto) zou
je het niet zeggen, maar de liederen van pertijmuzikante Jannie Craanen vielen in goede aarde.
Aan de maaltijd in het door de zee bedreigde strandpaviljoen Paal 9. Aan tafel onder meer Marcel van Dam, André van der Louw, IAad Kosto,
Hedy d'Ancona.
het ministerie van CRM. B en W zijn
daar wezen praten en hebben gevraagd
de fabels over het nationale landschap
de wereld uit te helpen. Er is nooit
antwoord gekomen. Van der Louw
verzocht de correspondentie die de
gemeente over dit onderwerp heeft
gevoerd ter inzage te krijgen. Dat werd
toegezegd.
Tijdens de daarop volgende discussie
werd nog nader ingegaan op de diverse
redenen waarom de boeren een natio
naal park vrezen en ging Dirk Duinker in
op de kustafslag. Volgens hem hebben
zowel minister Tuinman als Zeevalking
gezegd dat de kustafslag een natuurlijk
proces is dat niet moet worden tegen
gegaan. Dezelfde woordvoerder liet
zich niet optimistisch uit over de kans
dat de aanlegbruggen voor de boot
konden worden aangepast zodat de
dubbeldekker volop gebruikt kan wor
den. De eerste jaren is er geen geld voor
en volgens de regering is het ook niet
nodig. Duinker zei dat Texel over deze
kwestie „op zijn zachtst gezegd" zeer
verdeeld is. Nauta ontkende dat laatste
niet maar stelde vast dat de meerderheid
voor aanpassing van de fuikbruggen is.
Dat hoeft niet het einde te betekenen
van TESO als particuliere onderneming.
Verder verwees hij naar het zojuist uit
gereikte gemeentelijke rapport.
De contacten tussen de PvdA men
sen en plaatselijke voormannen waren
vruchtbaar. Vraagtekens kan met zet
ten bij het electorale van zo'n bezoek.
De publieke belangstelling voor de PvdA
Icaravaan was met indrukwekkend en
bleef beperkt tot mensen die toch al van
plan waren om PvdA te stemmen. Dat
bleek onder andere in hotel De Linde-
boom-Texel waar een openbare discus
siebijeenkomst werd gehouden. Deze
stond onder leiding van Fridt Blanken
(„de regenten leven onder ons") die
ook bij de andere onderdelen van het
bezoek de leiding had. Marcel van Dam
hield een algemeen politiek praatje
waarin hij de beschuldigingen weer
legde dat de PvdA voor zijn verant
woordelijkheid is gevlucht door uit de
regering te stappen en hij ging in op het
conflict dat de aanstaande verkiezingen
noodzakelijk heeft gemaakt. „Ons ge
schilpunt was de verdeling van de
ellende." Verschillende aanwezigen
stelden vragen, die echter vooral op hun
eigen situatie betrekking hadden. Ge
klaagd werd over het feit dat iemand
met een AOW-uitkering plus een klein
pensioen naar verhouding slechter af is
dan iemand met alléén AOW. Max van
den Berg erkende de klacht en vond dat
er wat aan gedaan moest worden. De
hoogte van de AOW is tegenwoordig
ook in gevaar. De PvdA zou liever de
premie optrekken (om het toenemend
aantal bejaarden zekerheid te geven)
dan de uitkering omlaag brengen. Ook
c
Professor Henk Postma ven het NIOZ meekte duidelijk det voortzetting en uitbouw ven het zeeonderzoek ven groot belang Is en op tal ven
manieren meetscheppelljk nut afwerpt vooral bij de bestrijding van de vervuiling ven het leefmilieu.
werd gediscussieerd over de WAO en
de mogelijk op handen zijnde opslag van
atoomwapens in Den Helder. Gesprek
stof bood ook de opmerking dat het
CDA steeds meer door de KVP wordt
overheerst en het probleem dat de PvdA
graag regeringsverantwoordelijkheid wil
nemen en dus met het CDA tot over
eenstemming moet komen, tenzij de
verkiezingswinst zo groot is dat de
PvdA het CDA kan dicteren inplaats
van andersom. Geen bevredigend ant
woord kwam op het voorstel van
mevrouw Koning-Bruin om de moge
lijkheid open te stellen dat mensen op
hun zestigste met pensioen gaan, zodat
werkloze jongeren hun taak kunnen
overnemen. Muzikale luister aan de bij
eenkomst werd gezet door mevrouw
Craanen-Hemelrijk die het door oud
burgemeester Sprenger gemaakte Texel
lied ten gehore bracht en tot slot een
lied over TESO op de melodie van een
bekende meezinger van André Hazes.
Tegelijk met de bijeenkomst in De
Lindeboom was er in de recreatiezaal
van het Verpleeghuis ook een samen
komst, waarbij André van der Louw en
Aad Kosto aanwezig waren. Van der
Louw kreeg uit handen van mevrouw
Westdorp een rode roos en werd hier
voor beloond met een stevige om
helzing-met-kus. Gediscussieerd werd
over het bejaardenbeleid en het woord
werd gevoerd door de heren Nagtegaal,
Brinks en De Waard. Duidelijk werd
gemaakt dat Texel veel meer vergrijst
dan overig Nederland, waardoor het
aantal plaatsen in verzorgingstehuizen
veel hoger moet zijn dan de landelijke
norm Tot 1990 zou het aantal rust
huisbedden zelfs met 25 moeten groeien
een feit waar rekening mee moet wor
den gehouden bij de renovatie van
„Irene." Ook de plannen om het Ver
pleeghuis uit te breiden van 36 naar 50
bedden kwam ter sprake.
Volgend programmapunt was het
bezoek aan het Maritiem Museum in
Oudeschild, waar voorzitter L. J. Weijdt
van de Vissersvereniging DETV een uit
voerige verhandeling hield over de situ
atie waarin de visserij zich bevindt. Hij
legde uit hoe de Texelse visserij is
georganiseerd en hoe wordt gewerkt
volgens het maatschapscontract. Voor
de toekomst zijn de tongvissers aller
minst gerust. Met name de maaswijdte-
bepalingen kunnen een strop beteke
nen. Als de in EEG-verband bepleite
wijdte van 11 cm verplicht wordt, ont
snappen ook de grootste tongen en zijn
de dure kotters niet meer waard dan
schroot. Kritiek uitte Weijdt ook op het
feit dat enerzijds allerlei maatregelen
(quotering en grote mazenl worden ge
nomen om jonge vis een opgroeikans te
geven, terwijl anderzijds de industrie
visserij in Denemarken alles mag weg
vangen met fijnmazige netten Weijdt
zei de indruk te hebben dat de visse-
rijbelangen er in Nederland bekaaid af
komen, mede door het feit dat dit
belang tegelijk met het landbouwbelang
door één ministerie wordt behartigd.
Een staatssecretaris voor visserijzaken
leek hem een mogelijkheid tot verbe
tering. Tenslotte brak Weijdt een lans
voor een bredere ingang voor de haven
van Oudeschild en een langere kade.
Dat zou moeten gebeuren voordat de
rijksoverheid de havens overdraagt aan
de gemeente want de gemeente heeft
geen geld voor dergelijke investeringen.
Elet was jammer dat het betoog van
Weijdt en dat van Gerard Schraag (die
een verhandeling hield over de beteke
nis van de Texelse landbouw) maar door
enkele PvdAprommenten werd aange
hoord. Een deel van het gezelschap
werkte nl. op hetzelfde moment mee
aan een rechtstreekse radiouitzending
en anderen trokken Oudeschild in om
met de mensen te praten. Het was
onvermijdelijk dat ook conservator Cor
Ellen van het juttersmuseum op zijn
eigen wijze een betoog hield, met als
gespreksuitgangspunten enkele aange
spoelde en opgedoken curiositeiten.
Daar was een leren riem bij uit de tijd
van de Oostindische Compagnie en ook
deze riem was er op gemaakt om in
slechte tijden te kunnen worden aange
haald.... Aan de hand van een van de
Vliehors afkomstige parachute waarmee
oefenbommen worden afgeworpen
maakte Ellen een vergelijking met een
Middeleeuws projectiel. Overeenkomst
tussen beide wapens is dat je ze beiden
kunt zien aankomen. Het verschil is
echter dat je voor het Middeleeuwse
wapen kunt wegduiken en voor het
kernwapen niet.
Gerard Schraag reikte aan het gezel
schap stencils uit met cijfers over de
Texelse landbouw. Daaruit bleek de
grote economische betekenis voor deze
bedrijfstak (bruto 66 miljoen omzet) en
ook de betekenis voor de directe en af
geleide werkgelegenheid,. Aantasting
van het beschikbare areaal door het
aanwijzen van beheersgronden waar
met natuurbelangen rekening moet
worden gehouden, is in vooral de
Texelse situatie bedreigend. De agra
riërs hebben al moeite genoeg met de
eisen die het gemeentelijke buitenge
biedplan stelt (,,We zijn er dus niet blij
mee, zoals wethouder Blanken wel eens
heeft gezegd.") en dulden geen verdere
kostenverhogende bemoeienis. Op vra
gen van Marcel van Dam lichtte
Schraag een en ander nog nader toe.
Volgens Blanken was er tussen ge
meentebestuur en boeren niet zoveel
verschil van inzicht op dit punt. ,,Men
verschilt slechts van mening over de te
volgen strategie."
De Koog
Het gezelschap zette vervolgens
koers naar De Koog waar in de Dorps
straat en rond camping Kogerstrand
verkiezingsactiviteit werd bedreven.
Voor de PvdA-huisband die rock muziek
speelde in de RST kantine bestond
weinig belangstelling. RST directeur C.
Koorn zorgde dat de PvdA mensen een
exemplaar kregen van de Texelse Cou
rant waarin werd geschreven over de
artikel 11 plannen in De Koog en de
betekenis daarvan voor de plaatselijke
werkgelegenheid. Verwezenlijking van
deze plannen is waarschijnlijk niet mo
gelijk zonder rijksgarantie.
De dag werd afgesloten in het strand
paviljoen van Piet Vlaming en Zonen.
Men kreeg daar een goede indruk van
de snelheid waarmee de kust afslaat.
Het strandpaviljoen wordt zeer binnen
kort verplaatst want er zijn nog maar
enkele stormen nodig om het door de
zee te verzwelgen. Hetzelfde geldt voor
de parkeerplaats. Vlaming en zijn mede
werkers hadden voor een uitstekende
maaltijd gezorgd en leverden daarmee
een knap staaltje kookkunst en or
ganisatie.
