let nestparasiti
an de koekoek
'inddiploma voor 150
sg-leerlingen
'f
Schutting komt snel
Geslaagd
Schietoefening
Nog een wolwinkel
in Den Burg
Garantie
jJlAG 7 JUNI 1983
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
ïgeveer een maand geleden beloofde ik nog eens iets meer over
oekoek en z'n gedrag te vertellen. Dat doen we nu meteen maar.
ddels moet iedere rechtgeaarde Texelaar wel een koekoek ge-
■d hebben. Overal verspreid op het eiland komen ze voor en in mei
roepen ze voortdurend. Z'n naam als regenvoorspeller maakt hij
der geval dit jaar meer dan waar!
rijsse sprak vroeger al over de bijzondere rijkdom aan koekoeken
'exel. Ondertussen is er jammer genoeg wel wat veranderd. De
tis duidelijk minder talrijk dan voorheen. Niet alleen vergeleken
de eerste helft van deze eeuw, maar ook met bijvoorbeeld de jaren
ig. Dat is in het veld niet zo gemakkelijk exact, met cijfers dus, vast
ellen. Regelmatige bezoekers van eenzelfde gebied kunnen uit het
:al waarnemingen natuurlijk wel een idee krijgen over toe- en
ime.
ie Korverskooi, de eendenkooi van
sbosbeheer, werd de teruggang
duidelijk met cijfers vastgesteld,
men daar in de nazomer (voor rin-
erzoek) een 15-tal jaren geleden
nkele tientallen koekoeken, nu zijn
nog maar een paar. Oorzaken zijn
:o gemakkelijk aan te geven. Koe-
in overwinteren ten zuiden van de
lar en ook daar kunnen de omstan-
den veranderd zijn. Als we het
er bij huis zoeken kunnen we na-
J|k oorzaken noemen zoals de totale
^chtering van het milieu, verstedelij-
».d.
iets over het gedrag van de koe-
Vooral over het nestparasitisme
In het algemeen kan gesteld wor-
lat om nestparasitisme mogelijk te
n aan een aantal voorwaarden vol-
moet worden:
al De 'parasieten' (als we ze zo even
mogem noemen) moeten hetzelfde
voedsel eten als de waardvogels (dat zijn
dus de vogels die met de vreemde eieren
worden opgescheept).
b) De waardvogei mag geen zeldzame
soort zijn waarvan de nesten moeilijk te
vinden zijn.
c) De eieren van de parasieten en
waardvogels moeten op elkaar lijken en
ongeveer even groot zijn.
d) De broedduur moet ongeveer even-
lang zijn.
Al deze voorwaarden maken dat
waardvogels en hun parasieten meestal
nauwverwante soorten zijn. Een Zuid-
Amerikaanse soort eend legt haar eieren
bijvoorbeeld bij een andere eend. In Afri
ka is een soort koevogel die z'n eieren bij
een ander soort koevogel onderbrengt.
Van je familie moet je het maar hebben!
Kampioen nestparasiet
De echte koekoeken en vooral onze ei
gen koekoek, vormen een uitzondering
op deze regels. Immers deze vrij grote
vogel, een koekoek is ongeveer zo groot
als een kauwtje, parasiteren bij veel klei
nere zangvogels. De koekoek is dan ook
de enige nestparasiet waarbij de grootte
van de eieren en de broedduur is aange
past aan die van de waardvogels. Ook de
kleur en tekening van de eieren komen
doorgaans goed overeen met die van de
pleegouders.
Het ei van de koekoek is veel kleiner
dan je zou verwachten van een vogel
van die grootte. Een vol ei weegt maar
3% van het lichaamsgewicht. Dat lijkt
redelijk veel maar is het niets als we we
ten dat bij een zangvogel van ongeveer
dezelfde afmetingen een ei 9% van het
lichaamsgewicht uitmaakt.
In het kiezen van pleegouders door de
koekoek bestaat een bepaalde speciali
satie. Dat wil zeggen dat een koekoek
die door bijvoorbeeld graspiepers is op
gevoed, haar eieren ook weer bij die
soort zal willen leggen.
Graspieper
Dat is ook wel logisch want haar eie
ren lijken het meest op die van de
graspieper. Alleen als een koekoekswijfje
te weinig nesten van 'haar soort' vindt,
zal ze ook bij andere soorten gaan leg
gen. De kans is groot dat daarbij het
succes aanzienlijk minder zal zijn want
de pleegouders accepteren lang met al
tijd wat 'vreemd' uitziende eieren.
Nederland en in andere delen van Enge
land de kleine karekiet. Op Texel zijn de
meeste koekoeken 'graspieper-koekoe
ken'. Van in ieder geval nog eens 12 an
dere soorten op Texel is bekend dat zij
wel eens bezocht zijn door een leggende
koekoek. De lijst voor heel Nederland en
België is aanzienlijk langer: tenminste 48
verschillende soorten.
Gevecht
Ik vertelde al, lang niet alle vogeltjes
accepteren een koekoeksei. Vooral niet
als het ei teveel afwijkt in vorm en kleur,
maar ook niet als zij de koekoek bij hun
nest betrappen. Vogelwachter Leo Daal
der zag in de Westerduinen eens een ge
weldig gevecht bij een graspiepernest
waar een koekoek met behulp van haar
mannetje, inbrak. De graspiepers pro
beerden alles om de koekoek weg te ja
gen. Dat lukte niet en het ei werd toch
gelegd. De graspiepers echter keerden
niet meer naar hun nest terug. Het leg
gen van de eieren door een koekoek
moet dus stiekum gebeuren. Lukt dat
Extra voedsel
Het instinct van jonge koekoeken om
andere voorwerpen uit het nest te gooi
en blijft ongeveer 5 dagen bestaan.
Maar als hij 'per ongeluk' een paar da
gen later geboren wordt dan z'n broert
jes of zusjes zijn die doorgaans te zwaar
geworden. De jonge koekoek probeert
het wel, maar sterft uiteindelijk door
voedselgebrek en uitputting. Het is een
voorwaarde dat de jonge koekoek alleen
in het nest achterblijft. Omdat hij zoveel
meer moet groeien dan eigenlijk normaal
is voor jongen van zijn grootte, heeft hij
veel extra voedsel nodig. Als de pleeg
ouders ook nog voor hun eigen jongen
zouden moeten zorgen, zou de koekoek
nooit genoeg voedsel krijgen. Alles wat
de kleine diertjes aanslepen heeft hij al-
Reageren op deze rubriek kan bij het
Natuurrecreatiecentrum, telefoon
(02228) 741.
dan is het lot van de andere eitjes beze
geld. Meestal komt het koekoeksei iets
eerder uit dan de andere eitjes. Bijna me
teen na de geboorte negint het nog kale
en blinde jong merkwaardige bewegin
gen te maken met kop, poten en vleu
gelstompjes. Hij probeert onder de eitjes
of andere jongen te kruipen en ze op zijn
rug te schuiven. Die rug is extra breed
en plat, prima geschikt dus voor het kar
weitje. Want ligt zo'n ei of jong daar een
maal op dan wordt het 'vastgehouden'
door de vleugeltjes en worden de poten
gestrekt om het ongewenste voorwerp
op of over de rand van het nest te wer
ken. Het is dikwijls een heel gewurm en
gemier voor de jonge koekoek, maar het
lukt bijna altijd. Men heeft wel eens ge
zien dat de jongen uit het nest gewerkt
werden terwijl de oude vogel er nog op
zatl
Jongen van de kuifkoekoek uit het
Middellandse Zeegebied hebben dit
uitgooi-instinct niet. Ze hebben het ook
niet nodig, want deze soort legt haar ei
eren bij vogels van gelijke grootte:
Het is opvallend dat deze specialisatie
per land of landstreek sterk kan verschil
len. In Engeland en Duitsland is het
roodborstje favoriet, in veel delen van
eksters en kauwtjes. Jonge kuifkoekoe-
ken worden dus niet groter dan de
waardvogels en groeien gezellig op met
de jonge eksters.
Vijf weken slepen
Ongeveer drie weken wordt de koe
koek in het nest gevoerd. Op het nest
kan men beter zeggen want de laatste
week past hij er allang niet meer in.
Enorme hoeveelheden insecten, rupsen,
spinnen e.d. worden dag in dag uit door
de pleegouders aangesleept. Al spoedig
is hij twee keer zo groot als z'n 'ouders'
die vaak op z'n rug landen om hem vol
te stoppen. Nadat hij is uitgevlogen
wordt hij nog eens zo'n twee weken ge
voerd voordat hij in zijn eigen levenson
derhoud kan voorzien.
In deze periode is het niet moeilijk om
een jonge koekoek te zien te krijgen. Hij
laat namelijk voortdurend een tamelijk
luide, piepende bedelroep horen om zijn
pleegouders te vertellen waar hij zit en
dat hij steeds honger heeft. Het is dan
vaak al nazomer en spoedig breekt de
tijd van het wegtrekken weer aan. De
jongen worden nog regelmatig in au
gustus gezien en de laatste in de loop
van september. De oude koekoeken zijn
dan meestal al lang weg. Het merendeel
verlaat Texel al voor eind juli.
En dan moeten we weer zo'n negen
maanden wachten voordat we het ver
trouwde en heldere 'koekoek-koekoek'
horen.
Adriaan Dijksen
Vóór 21 juni zal een schutting geplaats
moeten zijn rond het terrein aan de
Keesomlaan dat vorig jaar door de firma
Kaczor bij een ruiling is verworven en dat
bestemd is voor tijdelijke opslag van au
towrakken. Aldus delen B en W mee
naar aanleiding van vragen uit de raad.
In de akte van ruiling werd namelijk be
paald dat de schutting er zou moeten
zijn binnen negen maanden na goedkeu
ring van de grondruil door gedeputeerde
staten. Het besluit werd 21 september
1982 goedgekeurd.
Een andere mededeling met betrek
king tot autowrakken is dat de mogelijk
heden tot vestiging van het bedrijf van
H. Spigt op het wrakkenterrein bij de
voormalige rioolzuivering aan de Pont-
weg bij Den Burg, worden onderzocht.
Frits van de Gracht slaagde in Voor
schoten voor het diploma Vakbekwaam
heid Autobedrijf.
Voor het diploma machineschrijven,
volgens het tienvingersysteem blind van
het Scheidegger Instituut, slaagden de
volgende leerlingen: Wilma van der Vis
(252), Olga Witte (195), Linda Wiersma
(192), Niels Vinke (212), Kassen Zegel
(192), Carolina van Lenten (241), Yolanda
van Lenten (209), Arjan Boerhorst (183),
Anja Witte (207), Hildemarthe Wieten
(195).
Het aantal aanslagen per minuut staat
tussen haakjes vermeld. De cursus werd
in De Schakel gegeven.
Op 14 juni wordt vanaf Breezanddijk
van 10.00 tot 18.00 uur met 120 mm ge
schut geschoten; 15 juni wordt gescho
ten met 135 mm van 10.00 tot 19.00 uur
en 16 juni van 10.00 tot 17.00 uur met
155 mm geschut.
ondememers-akti viteiten
Den Burg heeft er weer een wol
winkel bij. In de Binnenburg in het
voormalige Albert Heijn pand heeft
H. Rijk uit De Koog ..De Stolp" geo
pend. Een zaak met een oppervlakte
van 160 vierkante meter met een
groot assortiment fabriekswol en
aanverwachte artikelen.
De winkel is een dependance van ,,De
Stolp" in De Koog, waar slechts een
klein gedeelte van het assortiment wol
betreft. In Den Burg is mevrouw E. Drij
ver bedrijfsleidster. De winkel in de Bin
nenburg is ruim van opzet en in lichte
kleuren uitgevoerd. Een deel van de te
verkopen waar bestaat uit souvenirs en
naast wol in alle mogelijke kleuren en
soorten verkoopt ,,De Stolp" breipen
nen, haakartikelen, patronen, breiboe-
ken, etc.
Minder aandacht is er voor hand-
gesponnen en geverfde wol, een gewild
maar duurder artikel. Mevrouw Drijver
gokt met haar presentatie vooral op de
groep prijsbewuste handwerksters die
wil kiezen uit veel kleuren en minder de
nadruk legt op natuurlijk geverfde wol.
Dat is ook de reden dat ze gelooft in een
zevende (I) wolwinkel in Den Burg. (De
Binnenburg kan men langzamerhand
omdopen in „Wolstreet"). Er wordt per
baal ingekocht en volgens de be
drijfsleidster is er behoefte aan goedko
pere wol van de fabriek. De voormalige
supermarkt heeft afgezien van een
nieuw zonnescherm aan de gevel, vloer
bedekking en een nieuw verfje (alles in
eigen beheer uitgevoerd) geen verbou
wing ondergaan.
in de gymzaal tijdens de uitreiking ven de diploma's, gelijktijdig door zes klasseleraren.
ijdagavond is aan 150 leerlingen
de Rijksscholengemeenschap
«inddiploma uitgereikt. Het aan-
dezakten is nog niet bekend,
dde kandidaten die het in eerste
«ntie niet haalden krijgen in de
unde weken een herkansing, af-
«n van het tiental dat in overleg
de leerkrachten van deze her-
'ing heeft afgezien en het vol-
djaar opnieuw mag proberen.
«is gebruikelijk werd van de uitrei
en de diploma's een feestelijke ge-
tenis gemaakt, die overigens anders
9eorganiseerd dan in vorige keren,
'«lila van het RSG gebouw hadden
™nies van de oudercommissie voor
nien gezorgd en de boerenkapel on-
leiding van leerkracht Jan Wieten
de voor muzikale omlijsting. Het in-
«ie gezellig samenzijn na afloop van
dechtigheid werd opgeluisterd door
d'xieland orkestje Monkey's Revival.
Hoewel we niet afhankelijk zijn van
emeente, voelen we ons zeer met de
'«"te Texel verbonden. De Rijks-
kngemeenschap is een Texels Be-
Ialdus rector H. Heetveld in zijn
welkomsttoespraak, waarin hij onder
meer verklaarde het te betreuren dat
burgemeester J. A. Engelvaart verhin
derd was de uitreiking bij te wonen.
Heetveld schtste de betekenis van de
schoolopleiding en het behalen van het
diploma voor de ontwikkeling van de
leerlingen en constateerde dat de
meesten zich aan Texel zullen moeten
ontworstelen om profijt van de opgeda
ne kennis te kunnen hebben.
,,Het is misschien geen leuke gedachte,
maar Texel zal voor jullie een vakantie
eiland moeten worden. Dat is een voor
waarde voor verdere ontwikkeling en
ontplooiing. Ik wens jullie allemaal het
beste toe en hoop dat de tijd op de RSG
later een positieve herinnering zal blijken
te zijn."
Jarig
De geslaagden ontvingen met meer
deren tegelijk het begeerde papier in de
gymnastiekzaal. Slechts één diploma
werd door de heer Heetveld in de aula
uitgereikt aan een leerling die zich bij
zonder had onderscheiden wat leer
prestaties betreft, door in een vak extra
examen te doen. Twee kwamen er vol
gens dat criterium in aanmerking maar
de keus viel op Jeanine van Leeuwen uit
Oosterend omdat ze die dag 16 jaar
werd.
Conrector M. de Weijer gaf een indruk
van de vele werkzaamheden die met de
examens en de voorbereiding daarvan
verband houden. Hij vertelde onder
meer dat aan het examen was deelgeno
men door 30 kandidaten VWO, 58 kandi
daten Havo en 83 kandidaten Mavo. Sa
men produceerden die 9504 proefwerken
en 1139 examenwerkstukken, die dubbel
werden gecorrigeerd waarbij de compu
ter goede diensten bewees. Het examen
was dit jaar anders georganiseerd als ge
volg van het feit dat de 3-jarige Mavo
niet meer bestaat. Om zwakkere leerlin
gen die het zwaardere Mavo 4 diploma
wilden behalen tegemoet te komen, kon
worden gekozen uit C- of D-niveau.
Het C-diploma heeft wat minder waarde.
Verder is het mogelijk dat leerlingen die
aanvankelijk alleen op C-niveau examen
doen, later alsnog het D-diploma halen.
Zelfs bestaat de mogelijkheid de punten-
lijst bij een behaald D-diploma achteraf
nog wat op te trekken door in de vakken
waarbij geen al te hoge score werd be
haald later voor de tweede keer examen
te doen. Dat betekende dat nu alleen het
diploma werd uitgereikt aan „tevreden
geslaagden".
Onrechtvaardig
Als een onrechtvaardigheid wordt het
beschouwd dat een leerling die is
geslaagd niet een jaar langer op school
mag blijven om een betere lijst te krijgen
en om aldus voor Havo 4 te worden toe
gelaten. Dat is een gevolg van de bezui
nigingswoede in Den Haag. Met name
door rector Heetveld is bezwaar ge
maakt tegen deze regeling. Mede naar
aanleiding van vragen in de kamer is de
kans groot dat de oude regeling weer
van kracht wordt. De Weijer bracht dank
aan de velen die een werkzaam aandeel
hebben gehad in de voorbereiding en
begeleiding van de examens, in het bij
zonder mevrouw Haak (,,zij was de olie
voor de aandrijving van het examen")
die met een bloemetje werden verblijd.
De bijeenkomst werd voortgezet in de
gymnastiekzaal waar na de uitreiking
van de diploma's door de klasseleer
krachten dia's werden getoond. Een leuk
raadspelletje was het projecteren van
portretten uit de kinderjaren van ver
schillende leraren en andere medewer
kers, telkens gevolgd door een recente
opname.
Geslaagden
Afdeling Mavo: Eveline van Arn
hem, Cees Bakker, Martine Bakker,
Chris Blanken, Ronald van Boven, Ed
win Dob, Mery-Lou van Etten, Corinne
Grootelaar, Dirk Jan de Haas, Rick Ka-
ger, Jan Herman Lap, Lottie Nagtegaal,
Alrieke Saalmink, Nancy Siebeling,
Henk ter Steege, Esther van der Veen,
Marion Vittali, Monique de Waard, Leon
de Wit, Richard Witte, Linda Wonder,
Bartjan van Zon, Desirée Aubertijn, Ka
ren Bakker, Eddy Barhorst, Moniek
Boekhof, Leong Chang, Corine Eelman,
Leselot Ezerman, Wim Groszpietsch,
Jasper Haijma, Marianne de Kraker, Jea-
B en W hebben betaling van rente en
aflossing gegarandeerd .van hypotheken
die zijn aangegaan door de heren J. M.
Timmer en C. P. van Heerwaarden.
nine van Leeuwen, Rina Pieterse, Arjan
Schilling, Margo Smit, Ans Timmer,
Willem van Veen, Nelia Vlaming, Mare
Wassenborg, Esther Witte, Walter Wit
vliet, Monique Zegel, Andrea Bakker,
Marja Bakker, Rob Bekker, Hermina
Boon, René Daalder, Cor Elsendoorn,
Monica Giling, Stephan de Haan, Astrid
Jongedijk, Linda Krotje, Gauke van Lin-
gen, Jacqueline Plaatsman, Christine
Schot, Ronald Souwer, Erma Veeger,
Joke Verra, Esther Vlas, Gertjan de Wit,
Karen Witte, Marco de Wolf, Karin
Zegers.
Afdeling Havo: Mark Bakelaar, Laurien
van de Berg, Mark Roel Coutinho, Silvia
Endenburg, Simone Geutjes, Sigrid
Hoppener, Jacco Kuiter, Heieen Stark,
Tom Verweer, Astrid van de Weide, Ivon-
ne Zegers, Emmy Bakker, Franck van de
Broeck, Annet Drijver, Eric Geus, Celine
de Graaf, Machteld Hylkema, Herman
van Slooten, Simon Stroo, Richard Vla
ming, Simone van de Werf, Ruud Zoete
lief, Walter van Beek, Marlon Bruin,
Frouwke Eelman, Marga Geus, Carla
Hopman, Kees Kok, Addy Smit, Irma
Veeger, Ruud de Vries, Karin Zegel, Didy
Boerhorst.
Afdeling atheneum A: Karin Bakker,
John van Heerwaarden, Mariëtte Smit,
Marijke Bakker, Kitty Kikkert, Ria Zijm,
Ronald Flens, Wim Luiken.
Afdeling atheneum B: Eveline Bakker,
Maurits Butter, Caroline Kuip, Lieuwe
Visser, Lize de Wolf, Sijvert de Boer, Er-
win Giling, Gerard Miedema, Martin
Witte, Jeanet Zuidewind, Annette
Brans, Erica Hopman, Rudie Veenstra,
Ria Witte.
Uit handen van rector H. Heetveld kreeg de jarige Jeanine van Leeuwen uit Oosterend IMavo
4. d-niveau1 als eerste haar diploma.
