goudhaantjes: klein, maar 3root in aantal Calk „franco wortel" )p voordelige wijze Sieme, de heilsoldaat TEXELAARS VAN TOEN HINDERT Voorlichtingsavond gewasbescherming door Siem de Waal, Pietermaritzburg, Zuid-Afrika. Mr Gelijkspel voor Tetak 1 IIJ DAG 25 NOVEMBER 1983 TEXELSE COURANT PAGINA 13 Reageren kan bij Adriaan Dijksen; op werkuren via 02228-741 (NRC) of thuis via 02228-676. Half november. Een groot deel van de herfsttrek is alweer voorbij, grote lijnen verloopt de trek ieder jaar gelijk maar van jaar op jaar jn soms toch ook opmerkelijke verschillen vast te stellen. Zo is het deze herfst misschien opgevallen dat er weinig kramsvogels en juist :el veel koperwieken doortrokken. Van beide soorten zijn tot nu toe einig exemplaren blijven „hangen". Je ziet op de weilanden nog een grote troepen naar voedsel zoeken. Misschien is dat tegen de tijd et dit stukje in de krant verschijnt wel heel anders. Dat kan immers in dag op dag veranderen! Weersomstandigheden spelen bij één en ider een grote rol. Een vogelsoort die hier ieder jaar lortrekt is het goudhaantje. Dit jaar ren (en zijn!) er bijzonder veel op ons |!and. Vandaar wat aandacht voor het ludhaantje deze keer. Oorspronkelijk is soort een bewoner van naaldbos. In trektijd echter houdt hij zich daar he- aal niet aan en kunnen we hem over- tegenkomen. In de meest kleine duin- .sjes, in wegbermen en in de aller- nste tuintjes midden in de dorpen, n maar een paar voorbeelden te noe- en. Het precieze aantal goudhaantje it op een goede trekdag op Texel aan- j ezig is, laat zich slechts zeer ruw scha- Het zijn er zeker enige duizenden en isschien wel meer dan vijfduizend, ic P. Thijsse schrijft in zijn zeer lezens- aardige boek ,,Het Vogeljaar": ,,Ei- nlijk is oktober de beste tijd om goud- lantjes te zien, want dan komen ze bij miljoenen uit het oosten. Ik heb er wel eens vijfduizend tegelijk gezien; dat was op Texel, 19 oktober 1890." Hoeveel er in de loop van de herfst passeren is al helemaal onbekend. Mil joenen zullen het niet zijn, maar wel ve le, vele duizenden. Goudhaantjes zijn heel makkelijk te herkennen. Niet omdat ze erg groot zijn, maar juist omdat ze zo klein zijn. Nog net iets kleiner dan het ook al met grote winterkoninkje. En daarmee is het goud haantje ons kleinste vogeltje (ook het kleinste vogeltje van Europa). Meestal weegt zo'n dierjte nog geen 5 gram! Een huismus haalt al snel 28 gram. Dat zegt dus wel wat over hoe klein een goud haantje is. Hij lijkt meestal nog wel iets meer omdat zijn verenkleed niet glad en aaneengesloten om zijn lijf zit, maar meestal er wat losjes omheen hangt. Het goudhaantje is natuurlijk niet het allerkleinste vogeltje van de hele wereld. Verscheidene soorten kolibries zijn nog kleiner. Wat dat betreft is de Cubaanse hommelkolibrie de kampioen. Met maxi maal 2,5 gram is zo'n diertje ook niet veel zwaarder dan een dikke hommel! De grootste, nu nog levende, vogel weegt ongeveer 54.000 maal zwaarder. Dat is de struisvogel, een soort waarbij de mannetjes een gewicht van 135 kilo halen. Nog zwaardere vogels hebben bestaan maar zijn nu uitgestorven. De grootste was de olifantsvogel van 3 me ter hoog en 450 kilo. Men heeft zijn af metingen berekend naar de vondst van enkele botten. Ook vond men in moeras sen de restanten van eischalen. Die eie ren moeten een inhoud van ongeveer 9 liter gehad hebben. Eén ei was dus on geveer zo zwaar als 1800 goudhaantjes. Een heel klein en gelig gekleurd vo geltje in dit jaargetijde is dus meestal een goudhaantje. In het kale loofhout ontdek je ze vrij gemakkelijk. Als ze in dennen bomen voedsel zoeken is het daarente gen dikwijls een hele toer om ze te zien te krijgen. Vaak levert het ook een stijve nek op want ze zitten graag in de boom toppen. Voortdurend roepen ze naar el kaar. Meestal word je door dit geluid op hun aanwezigheid attent gemaakt. Het klinkt als een heel hoog „sie-sie-siee- siee-sie-sie" en lijkt wel wat op allerlei mezengeluidjes. Het meest nog op de roep van de zwarte mees. Vaak zwerven goudhaantjes ook met mezen, kool; pimpel- en zwarte mezen, door het bos rond. Ze zoeken soortgelijk voedsel: ke vertjes luizen, vliegjes en eieren en lar ven van insekten. Goudhaantjes zoeken het echter minder tussen de bast en meer tussen de naalden. Met een snelle vlucht staan ze gedurende enige tellen voor een bosje naalden stil in de lucht om insekten of iets dergelijks op te pik ken. Dit gedrag vertonen ook soorten als fitis en tjiftjaf. En daar is het goudhaant je dan ook naaste familie van. Dus niet, zoals je misschien zou verwachten, van de mezen, zijn bosvriendjes. Twee soorten Ik zei dat een klein geel vogeltje in herfst en winter altijd een goudhaantje is. Dat is eigenlijk niet waar! Er is name lijk nóg een soort goudhaantje: het even grote, of liever even kleine, vuurgoud- haantje. Men denkt wel eens dat het ver- die het geel of oranje (al naar gelang we met een vrouwtje of een mannetje te doen hebben) omzoomt. Het gewone goudhaantje heeft alleen deze laatste zwarte streep. Dus geen duidelijke wenkbrauwstreep en ook geen zwarte streep door, of misschien duidelijker ge zegd: voor en achter het oog. Ook de roep van beide soorten is iets anders, maar alleen doorgewinterde vo gelaars weten die te herkennen. Vuur- goudhaantjes worden hier maar weinig gezien. Het aantal waarnemingen per herfst is meestal op de vingers van één hand te tellen. Dat is niet zo verwonder lijk. Het vuurgoudhaantje broedt niet veel noordelijker dan ons land. Zijn broedgebied beperkt zich ruwweg tot schil tussen beide soorten gelegen is in de kleur van de kruin. Bij het goudhaan tje zou die geel zijn en bij het vuurgoud haantje oranje. Maar zo is het absoluut niet. Het wijfje van het gewone goud haantje heeft een gele kruin, het man netje een oranje. Bij het mannetje van het vuurgoudhaantje is dat oranje wat dieper, wat donkerder van kleur. Vandaar het voorvoegsel ,,vuur." Er is echter een veel duidelijker verschil. Het vuurgoud haantje heeft een zwart streepje ,,door" het oog en daarboven een duidelijk, bre de, witte streep. Wenkbrauwsstreep wordt zoiets genoemd. Boven die witte wenkbrauwstreep loopt weer een zwarte Goudhaantje. (tekening Johan Reydon.) Europa zonder Rusland en zonder Scan dinavië. Het goudhaantje daarentegen broedt wèl in Noorwegen, Zweden en Finland en ver oostelijk in Siberië. Om een vuurgoudhaantje te zien te krijgen moet je dus ieder goudhaantje goed be kijken. Dat valt zeker als er zoveel zijn niet mee en een beetje (veel) geluk is dan ook onontbeerlijk. Broeden In de zomermaanden, juni, juli en au gustus, hoeven we niet naar vuurgoud- haantjes uit te kijken. Broeden doet hij hier niet. Zijn voorkomen in ons land be perkt zich tot oostelijk Nederland. De gewone goudhaantjes kunnen we in het zomerhalfjaar wel in het Texelse bos te- gekomen. Echt talrijk zijn ze niet. Dit jaar stelden mijn broer en ik in totaal 21 paartjes vast. Dat was heel wat meer dan in de vier voorafgaande jaren. Toen haalde het aantal broedparen niet eens de 10! Het slechtste jaar was 1981 met maar drie paren in het hele bos. Het merk-waardige is dat in de jaren 1970 tot 1978 veel méér goudhaantjes tot broe den kwamen, minimaal 25 en maximaal 45. Het steeds meer kappen van de sit- kasparren lijkt de oorzaak van de afname te zijn. Sitka's zijn namelijk de favoriete nestbomen van de goudhaantjes. Maar de toeneming van 6 naar 21 paren dit jaar is natuurlijk helemaal in strijd met deze veronderstelling. Dat moet een an dere oorzzaak hebben. Misschien zijn doortrekkende noordelijke goudhaantjes hier wel blijven hangen omdat de om standigheden in ons bos heel erg goed voor ze waren. Een soort als de zwarte mees vertoonde dit jaar eveneens een schoksgewijze toeneming. Van andere noordelijke" soorten werden ook broedgevallen vastgesteld of vermoed. Er vlogen in ieder geval twee jonge kruisbekken uit en de sijs werd op een viertal plaatsen regelmatig gezien gedu rende de broedtijd. Beide laatste soorten zijn bij ons als broedvogel heel zeldzaam en komen als zodanig zeker niet ieder jaar op Texel voor. Van de kruisbek was broeden tot nu toe zelfs niet met zeker heid vastgesteld. Een curieus broedsei- zoen dus, 1983, met niet alleen deze zeldzame soorten, maar natuurlijk ook met de normaal heel zuidelijk broedende bijeneter. Adriaan Dijksen ondernemers-aktiviteiten (De Aankoopcentrale Texel heeft n voordelig systeem geintrodu- erd om op landbouwbedrijven Ikbemesting uit te voeren. Cebeco eft samen met de Loonwerkcom- inatie Texel (Wim Grisnigt en Jos itte) een machine aangeschaft raarmee Multikalk wordt estrooid. Multikalk is iets vochtige, jngemalen mergel die gemengd is iet Dolokal Supra om er het ge wenste magnesiumgehalte aan te even. Omdat multikalk 5% water evat. kan het net als de meeste an- ere meststoffen in de gewone unstmestloods van de Aankoop- entrale worden opgeslagen. Er is us geen speciale kalksilo nodig, zo- Is bij gewone Dolokal, wat mede et kostenvoordeel verklaart. Met de nieuw aangeschafte machine ie die een voorraad van zeven ton mui- kalk kan bevatten, kan een perceel snel an de benodigde kalk worden voorzien, alkbemesting is nodig om de gestegen uurgraad van de grond teniet te doen, rat vooral van belang is bij kalkminnen- e gewassen zoals suikerbieten en erw- Als de kalk in het najaar wordt estrooid is dat ruimschoots op tijd voor et groeiseizoen. Het duurt ongeveer drie maanden voordat de kalk in de bo dem effectief is. Het leveren van kalk en het onmiddellijk op het perceel strooien daarvan wordt „levering franco wortel" genoemd. Het spreekt vanzelf dat dit minder beslommeringen en kosten geeft dan het op het boerenerf bezorgen van zakken kalk die daarna nog eens met een strooier op het land moet worden ge bracht. Overal elders in het land wordt Dolokal „franco wortel" geleverd. De Aankoopcentrale voegt daar nog een kostenbesparende maatregel aan toe door te werken met goedkopere multi kalk. Met de Loonwerkcombinatie is een contract gesloten; voor de betrokken be drijven is deze „vastigheid" wat werk betreft ook aantrekkelijk. Bij een kalkgift van 1500 kg per hecta re, kan de strooiwagen vier tot vijf bun der in één keer voorzien. Daarna moet de wagen terug naar de opslagloods voor een nieuwe lading. De boeren reke nen af op basis van een prijs per ton kalk., ongeacht de tijdsduur van de be werking. De functie van kalk in de bo dem is dus het regelen van de zuur graad. In te zure grond stagneert de groei, vooral van kalkminnende gewas sen. Verder is de zuurgraad van belang voor de opneembaarheid van tal van voedingselementen in de bodem. In zure grond wordt bijvoorbeeld magnesium slecht opgenomen, maar ijzer wordt er Maandagavond spreekt de heer Ing. J. Meems, specialist gewasbescherming bij het Akkerbouwconsulentschap in de IJsselmeerpolders en Noordholland over de bescherming van akkerbouwgewas sen. Deze bijeenkomst is in het kader van het winterprogramma van de Vereniging voor Bedrijfsvoorlichting en wordt ge houden in hotel De Hoop in De Cocks- dorp. Aanvang 20.00 uur. Gesprekson derwerpen zijn: aardappelziektebestrij- ding, onkruidbestrijding, vrijlevende aaltjes en de bescherming van granen tegen schimmels en luizen. meer actief door. Bij teveel kalk gaat de opneembaarheid van mangaan, zink en koper achteruit. Afhankelijk van het ge was geldt dus een ideale zuurgraad voor de bodem. Als gevolg van effecten van sommige kunstmeststoffen maar ook door uit spoeling verdwijnt de kalk op den duur uit de grond. Dat maakt regelmatig strooien van kalk nodig. Van de natuurlij ke toename van de zuurgraad kan han dig gebruik worden gemaakt door er met de gewassenkeus rekening mee te houden. Wie op een pas bekalkt perceel eerst bieten (kalkminnend) teelt en in volgende jaren achtereenvolgens bij voorbeeld erwten, haver, tarwe en rogge en tenslotte aardappelen, zorgt ervoor dat elk gewas gedijt onder de juist zuur graad (Ph.). Van Hannie Buis, de dochter van de in mijn jongensjaren alom be kende Thijs Buis, de drogist, vernam ik dat er in Transvaal nog een Texelaar huisde. Hannie was, evenals ik, naar Transvaal geëmigreerd, hoewel veel later en na de oorlog. Haar man was in pianozaken werk zaam. Op een avond hadden ze een wandeling door een met zwarten bewoond gedeelte van Johannesburg gemaakt en waren afgekomen op een straatbijeenkomst van het Leger des Heils. De sporeker had de onmiskenbare stem van een Nederlander, die, gestoken in het uniform van het Leger, door middel van een tolk de boodschap tot redding aan een zwart gehoor bracht. 0 land van Piet Bakker op de Hogeberg was de kalkstrooimachine van Cebeco en de Lponwerkcombinatie Texel maandag voor het eerst aan If werk. „Je raadt nooit wie ik hier in Johan nesburg ontmoet heb", vertelde Hannie toen wij hen op een zaterdagmiddag op zochten. „Sieme Dros van de slager uit de Weverstraat, nu een officier in het Le ger des Heils." Ik was met Sieme van de eerste tot de laatste klas op school ge weest, die we gezamenlijk verlieten met als getuigschrift dat we de lagere school met vrucht verlaten hadden. (Zoek me nog steeds rot naar die vrucht). Na de schooljaren belandden we beiden in het bouwvak maar dat was aan het begin van de „malaise", zoals dat toen alge meen genoemd werd. Veel samen ge werkt hebben we daarom niet en toen ik in 1936 naar Zuid Afrika vertrok gingen onze wegen voorgoed uit elkaar. Onveranderd Tijdens mijn kort verblijf op Texel na afloop van de oorlog in Europa heb ik hem niet meer gzien, hoorde alleen dat hij „Heilsoldaat" was geworden. En nu die plotselinge boodschap van Hannie. Diezelfde avond gingen we op onder zoek uit, wat heel veel voeten in aarde had, want Joahnnesburg was toen reeds een behoorlijk uitgebreide stad. Bijna hadden we de zoektocht opgege ven toen de vrolijke klanken van hun ko perinstrumenten ons de weg wezen. En daar stond de oud-Texelaar en klasge noot met zijn vrouw. Voor mij was hij niets veranderd, zelfde lichtroze Drosse- gezicht. We zijn niet dadelijk op hem af gestapt, we wilden het eerst allemaal even beleven. Sieme bracht zijn bood schap in het Afrikaans, althans dat pro beerde hij maar een Nederlander zou er geen moeite mee gehad hebben om het te verstaan. Dat gold ook voor de Ban toe die het vertaalde in Basoetoe want die deed het al zolang dat hij de bood schap van Sieme uit zijn hoofd kende en die overbracht aan zijn gehoor met het zelfde enthousiasme. Maar zo kon het ook gebeuren dat de vertaler zich wel eens liet gaan en een paar regels bij Sie me, de eerste boodschapper, op voor was. Sieme wachtte dan wat voor reactie zijn waarschuwingen voor de verschrikkin gen van de hel op die zwarte gezichten zou teweeg brengen, maar die bleef uit, want de vertaler was al reeds bezig met het bedrijven van de heerlijkheden die voor hen weggelegd waren in het para dijs, als ze bereid waren geweest om in het aardse bestaan het ongemakkelijke smalle pad te bewandelen. Maar dat deed aan het geheel beslist geen afbreuk. Waardering Dat we die avond heel wat bij te pra ten hadden spreekt vanzelf. Sieme Dros heeft in Zuid Afrika heel veel goeds ge daan. In legerkringen werd hij zeer ge waardeerd en hij heeft veel rondgetrok ken. Van de stad gingen ze later naar het platteland met mindere gerieven dan in de stad. Daar had hij een druk leven hanteerde de hamer voor zijn mensen in zijn niet bezette uren, en we verloren weer het contact met hen, totdat we op zekere dag vernamen dat er een Hollan der, legerman in Pietermaritzburg, Natal opereerde. U raad het wel, het was weer Sieme Dros (en de vrouw, zouden ze op Texel zeggen) We hebben toen veel met hen te doen gehad tot hij overgeplaatst werd naar West Indië. Zijn vertek uit Zuid Afrika was een grootse gebeurtenis aan de haven van Durban. Allen die door zijn toedoen tot het leger waren ge komen en nog vele anderen, waren daar aanwezig. We hebben er nog en aardig filmpje van overgehouden. Omringd door „zijn" mensen, die met volle over tuiging een uur lang hebben staan zin gen, met Sieme in het midden, getuig den van het succes van zijn werk. Het afscheid viel hem zwaar. Hij was van Zuid Afrika gaan houden, maar hoger hand had iets anders met hem voor. En zo wuifden we Sieme Dros uit. Er werd menige traan gelaten en ergens heeft ook deze Texelaar zijn stempel op een deel van Afrika gedrukt, zoals onze „Chiel" Witte dat 3000 kilometer noor delijker heeft gedaan. Het eerste team van tafeltennis vereniging Tetak speelde in Noord- scharwoude een ongelukkige wedstrijd tegen Spirit 9. Door twee maal winst van Martin Jansen en overwinningen van Tiete Faber en het dubbelspel nam Tetak 1 een comfortabele 4—1 voorsprong. Door een aantal nipte nederlagen als 25—27 en 24 26 moesten de Texe laars uiteindelijk toch deze riant lij kende voorspring weer prijsgeven. Invaller Wilco Bakker won nog een partij met 22—20 en 22 20 waardoor Tetak 1 met een 5—5 gelijkspel huis waarts kon keren. Tetak 2 moest het in Breezand opne men tegen Be Fair 4. Thuis in De Ferre- ver kwam men indertijd niet verder dan 5—5. Nu nam men duidelijk revanche en er werd met 8—2 gewonnen. Frans Room en Lieuwe van der Veen waren goed op dreef en wonnen al hun en kelspelen. Samen wonnen ze in drie sets ook het dubbelspel; 21—18, 15—21 en 21 —15. Fred Mosk won uiteindelijk één enkelspel. Zaterdag a.s. is Tetak 2 vrij, maar over twee weken moet het thuis in De Ferrever aantreden tegen mede- kampioenskandidaat DOV 10 uit Heerhu- gowaard. Aan een gelijkspel heeft Tetak 2 genoeg om kampioen te worden en te promoveren naar de vierde klasse. Tetak 3 kwam in Schagen tegen Po- lisport 6 niet verder dan een 9—1 neder laag. Alleen Peter Veldman kwam een maal tot winst. Ronald Winter en Peter Maas verloren. Had Tetak 3 gewonnen dan was het in de 6e klasse óók kampi oen geworden. Nu zijn er geen kansen meer. Het jeugdteam verloor op het nipper tje met 6—4 van Be Fair 3 uit Breezand. Rob bakker kwam wederom tot drie overwinningen. Samen met Melanie van der Kooi werd ook het dubbelspel ge wonnen: 21—18 en 22 20. Wat de en kelspelen betreft kwamen Jelte van der Kooi en Melanie van der Kooi niet tot winst. Zaterdag zijn alle Tetak teams vrij i.v.m. een groot toernooi in Noordschar- woude. Tetak zal daar met zeven spelers vertegenwoordigd zijn. Zaterdag 3 de cember spelen alle Tetak teams hun laatste competitiewedstrijd thuis in sportzaal De Ferrever te Den Burg. Aan vang 14.15 uur. Tetak 1 en Tetak jeugd moeten het resp. opnemen tegen Joen- nam 1 en Joennam 4 uit Julianadorp. Tetak 2 speelt tegen DOV uit Heerhugo- waard en Tetak 3 speelt tegen Duintref fers 8 uit Schoorl. Iedere zaterdagochtend haalt Scou ting Texel in Den Burg oud papier, lom pen en oude schoenen op. De mensen worden verzocht deze spullen vóór 10.00 uur aan de straat te zetten, zodat ze vlot kunnen worden ingeladen. Komende za terdag wordt het oude papier etc. opge haald in de volgende straten: Bernhardlaan, Lieuwstraat, Tjak- kerstraat. Burdetstraat, Mr. Kraai- straat, Wilsterstraat, Marelstraat. Te De Waal wordt papier opge haald om 14.00 uur.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1983 | | pagina 13