ESO-directie bepleit nieuwe
oers bij „verlopend getij"
[|JDAG 8 FEBRUARI 1985
TEXELSE COURANT
PAGINA 5
erdere ontwikkeling van de recreatie op een
idere manier dan tot dusver is gebeurd is
[ior Texel de enige beïnvloedbare mogelijk-
>id om welvaart en werkgelegenheid te her
tellen en om aldus een eind te maken aan de
iruggang van de laatste jaren. Die ontwikke-
ng is mogelijk door grote inspanning en in-
[ijpende reorganisaties op korte termijn.
VVV moet als vereniging worden geliquideerd en worden vervan-
in door een commercieel werkende stichting die zich bezig houdt
et promotie, werving en boeking en die zich elk jaar voor ten-
nste vijf achtereenvolgende jaren verzekerd weet van ƒ900.000
|een te brengen door ondernemers, Teso, Recreatiestichting en ge-
eente. De Recreatiestichting moet andere doelstellingen krijgen en
or meer kwaliteit zorgen op de eigen campings, Teso zou in voor-
naseizoen door het bieden van kortingen voordelige arrangemen-
i mogelijk moeten maken en het bedrijfsleven moet (gezamenlijke)
jtiatieven nemen, onder meer gericht op het stichten van overdek-
voorzieningen. De gemeente moet de uitvoering van die initiatie-
j i vergemakkelijken door zo soepel mogelijke planologische en an-
e voorschriften en zou een toeristisch marktonderzoek kunnen la-
instellen waarop het recreatie- en promotiebeleid mede is
baseerd.
us enkele suggesties die Teso-
icteur Theo Hoogerheide heeft
laan in het zojuist uitgebrachte
iport dat de titel „Notitie bij ver-
iend getij" heeft gekregen. Met
20 pagina's tellende stuk hoopt
Teso-directeur de aanzet te ge-
h tot een reeks maatregelen die
herstel van de eilandelijke eco-
mie zullen leiden. De meeste in
t rapport verwoorde conclusies
ideeën zijn niet nieuw. In de af-
ylopen jaren zijn ze door allerlei
irsonen en instanties bij allerlei
ilegenheiden geopperd, maar
oogerheide heeft ze op een rijtje
izet en met elkaar in verband ge
acht. De bedoeling was duidelijk
maken dat er in grote eendracht
komende jaren veel zal moeten
beuren in alle bij de recreatie be-
>kken sectoren om het beoogde
>el te bereiken.
Ie sectoren worden in het rapport al-
naal op de korrel genomen, soms op
nelijk kritische wijze. Wat heeft de
so directeur bewogen om zich niet te
luden aan het spreekwoord: schoen
aker blijf bij je leest? Hoogerheide:
k maak me zorgen over de ontwikke-
g. ledereen die de krant leest weet
it het niet goed gaat met de recreatie
Texel en wij merken dat door de da-
ïde vervoerscijfers, waardoor de ex-
oitatie van de bootdienst flink onder
uk komt te staan. Sommigen zeggen
it de vervoerstarieven de oorzaak zijn
i ik wil best toegeven dat de prijs
lor het bootkaartje een rol speelt,
aar er is op Texel veel meer aan te
ijzen waardoor te verklaren is waarom
it niet gaat zoals het zou moeten
aan. Ik heb daarom een analyse willen
aken van het totale beeld al geef ik
ie dat dit eigenlijk een taak van ande-
n is. Maar die doen het niet en intus-
in blijven de overnachtings- en ver-
lerscijfers zakken en komt er niets van
i grond om het getij te keren. We ra
in steeds meer achterop. Daarbij komt
at deze problematiek me erg interes-
iert en dat ik de gelegenheid en de
ulpmiddelen heb om zo'n rapport te
laken."
Gesprek
oogerheide heeft zijn „notitie"
istuurd aan de gemeenteraad, WV,
ixels Verbond van Ondernemers, vak-
onden, banken, Jonge Ondernemers,
ecreatiestichting en tal van andere
ersonen en instanties die zich in bij-
andere mate bij de problematiek be-
okken zijn. Ze zijn uitgenodigd voor
en gesprek en Hoogerheide hoopt dat
it zal leiden tot het slaan van spijkers
iet koppen, al vreest hij dat velen
loeite zullen hebben met het lange
ermijndenken dat hij nodig vindt en
noeite zullen hebben met het geven
an prioriteit aan het algemeen belang
loven het persoonlijk of groepsbelang,
lij koestert echter de hoop dat de
chokkende cijfers van de laatste tijd
ebben bijgedragen aan een
nentaliteitsverandering.
loogerheide inventariseert in zijn noti-
ie uitvoerig de huidige situatie op
Texel. Er zijn 700 werklozen (22%) en
meer bedrijven zitten in de rode
:ijfers. Ingegaan wordt op de proble
men van landbouw en visserij, maar
jeconstateerd wordt dat de moeilijkhe
den waarmee deze belangrijke econo
mische pijlers te maken hebben, wor
den veroorzaakt door omstandigheden
ivaarop Texel zelf geen enkele invloed
an uitoefenen. Hij gaat daar dan ook
liet verder op in.
Anders ligt het met toerisme. De
47.000 slaapplaatsen die na eindeloos
ook mogelijkheden verloren gaan.
Eénmans-structuur
De toeristische bedrijvigheid op Texel is
kleinschalig van opzet, onder andere
door de ontwikkeling van het tweede
woningbezit. Die situatie belemmert
een grootscheepse aanpak en ontwik
keling van deze branche. „Vanuit de
positie van de éénmanszaak is het be
grijpelijk dat de aandacht voor de ex
ploitatie in de eerste plaats uitgaat naar
de eigen positie, waaraan de onderne
ming ondergeschikt is. Ogenschijnlijk
lijken de belangen van de onderneming
en de exploitant niet te scheiden. Maar
economisch gezien is het anders: wan
neer in de eerste plaats aan de onder
neming wordt gedacht, worden de ac
centen anders gelegd en wordt de ei
gen positie daarvan afhankelijk ga-
maakt. De aandacht voor de continuï
teit van de onderneming zal in het al
gemeen niet verder reiken dan de per
soonlijke behoefte gaat", aldus Hooger
heide, die hierin het gevaar ziet dat za
kelijke beslissingen meer door persoon-
worden overschat. „Een zekere mate
van trendgevoeligheid is zeker aan dit
promotionele aspect verbonden."
Bij slecht weer valt er van de na
tuur weinig te genieten en omdat
Texel een eiland is kan men dan
niet op aantrekkelijkheden in het
binnenland terugvallen, zoals bij an
dere vakantiegebieden in het land.
„Daarom zou Texel ook bij minder
goed weer een ruimer aanbod aan
voorzieningen moeten hebben dan
elders om in een vergelijkbare posi
tie te verkeren.
Een bijzondere attrac
tie die ook bij de promotie wervend
kan werken is niet voorhanden terwijl
juist de geïsoleerde ligging een meer
dan gemiddeld voorzieningenniveau
verlangt. Enkele bedrijven doen op dat
gebied wel iets voor hun eigen gasten,
maar die voorzieningen drukken zwaar
op de exploitatie; de investeringen zijn
niet recht evenredig met de omvang
van de voorzieningen mede omdat een
kleine voorziening duurder is. Het me-
gepraat in het huidige jaar 1985 verant
woord werden geacht, zijn lang niet
gehaald. De ca. 38.000 slaapplaatsen
die er wél zijn worden in het seizoen
minder benut en met het toerisme in
het voor- en naseizoen wil het niet
vlotten. Toch is het binnenlands toe
risme landelijk gezien toegenomen; de
ontwikkeling op Texel is dus tegen
gesteld aan de landelijke, wat zijn
weerslag heeft op toeristische maar
ook op de andere bedrijven, temeer
daar de bestedingen per persoon zijn
teruggelopen. De inkomens zijn onder
druk gekomen en de werkgelegenheid
is aangetast. De vervoerscijfers van Te
so zijn onder de prognoses gebleven.
Hoogerheide ziet blijkbaar weinig heil in
arbeidstijdverkorting als middel om de
werkgelegenheid op te vijzelen. „Het
leidt meer tot algemene verarming.
Hoewel het uit maatschappelijk oog
punt aantrekkelijk kan zijn, draagt het
niet bij aan economisch herstel terwijl
dat nu juist voorwaarde is voor een po
sitieve ontwikkeling."
Weinig mogelijkheden ziet Hoogerheide
ook in industriële ontwikkeling op
Texel. „Vestiging op een eiland van
dergelijke bedrijven is in strijd met de
meest eenvoudige economische regels
waaraan ook stimuleringspremies niets
kunnen veranderen. Bovendien legt de
arbeidsmarkt door de veelal noodzake
lijke specialistische kennis beperkingen
op." Een uitzondering geldt voor de be
drijven die het moeten hebben van
specifieke voordelen die Texel kan bie
den, zoals de palingkwekerij van Texvis.
Het is terecht dat dit bedrijf alle mede
werking heeft gekregen maar voor
Texel als geheel zullen dergelijke bedrij
ven van beperkte betekenis blijven.
Het toerisme blijkt de enige branche te
zijn met potentiële groeimogelijkheden.
Dat zal moeten gebeuren door uitbrei
ding, kwalitatieve verbetering, promotie
en daardoor betere bezetting.
Omslachtige procedures
Kritische geluiden zijn in het rapport te
lezen over de wijze waarop onder wet
telijke druk plannen op Texel tot stand
komen. De voorschriften van de wet
op de ruimtelijke ordening brengen om
slachtige en tijdrovende procedures met
zich mee al wordt erkend dat men dit
de gemeente Texel niet kan aanrekenen
en dat een alternatief voor het waar
borgen van zorgvuldige belangenafwe
ging met vermijding van overbodige
procedures niet voor het oprapen ligt.
Feit is echter dat het twintig jaar heeft
geduurd voordat De Krim een rechts
geldig bestemmingsplan was en dat
over het artikel 11 gebied in De Koog al
tien jaar wordt gepraat zonder dat er
iets tot stand is gekomen.
,,ln dergelijke periodes worden meerde
re colleges van B en W en gemeente
raden versleten, die evenzovele visies
en invloeden op de ontwikkeling van
dergelijke plannen geven. De vraag uit
de markt verandert ook telkens, zodat
van de zijde van de betrokkenen het in
zicht op de ontwikkeling van het plan
zich eveneens wijzigt. Het effect is dat
feitelijk steeds opnieuw aan de uitwer
king van een plan moet worden
begonnen."
Geconstateerd wordt dat de gemeente
niet vrij is in de uitwerking van bestem
mingsplannen. De ingebouwde
ontheffings- en afwijkingsmogelijkheden
zullen dus zoveel mogelijk moeten wor
den benut en er moet niet meer wor
den gedetailleerd dan strikt nodig is.
Langdurige procedures hebben tevens
het nadeel dat het enthousiasme van
de initiatiefnemers verdwijnt, waardoor
Th. Hoogerheide
lijke voorkeuren worden ingegeven dan
door rationele zakelijke afweging, met
in het uiterste geval competitie tussen
personen inplaats van tussen onderne
mingen. Waaraan de conclusie wordt
gekoppeld dat onder deze omstandig
heden een bundeling van gemeen
schappelijke belangen moeilijk tot stand
is te brengen. Op bepaalde terreinen
zal dit echter toch moeten gebeuren,
waarbij onder andere promotie wordt
genoemd.
Toeristen besteden op Texel per dag
gemiddels f30,— per persoon. De toe
ristenbelasting van 80 cent heeft daarin
dus een bescheiden aandeel: 2,5%.
Het begrip „belasting" wekt echter af
schuw op, zodat bij de vaststelling van
het tarief voorzichtigheid geboden is.
Bootkosten
Erkend wordt dat de bootkosten van
belang zijn wat de concurrentiepositie
van Texel als vakantiebestemming be
treft. Toch vormen de bootkosten (vol
gens het rapport dat enkele jareen gele
den door het bureau Hajema werd uit
gebracht) een betrekkelijk klein deel
van de totale vervoerskosten die een
recreant zich moet getroosten als hij
naar Texel wil. De totale vervoerskosten
bedragen namelijk 11% van het vakan
tiebudget en de bootkosten vormen
daarin een aandeel van 3%. Bij een
kortere verblijfsduur nemen de boot
kosten naar verhouding echter sterk
toe.
Alleen natuur
„Welbeschouwd biedt Texel naast de
natuurlijke aantrekkelijkheid voor de re
creant bijzonder weinig", aldus Hooger
heide. De aantrekkelijkheid van Texel
wordt vooral veroorzaakt door het feit
dat het een eiland is. Hieraan wordt ex
clusiviteit ontleend. Daarnaast is de na
tuur voor een grote groep van verblijfs-
recreanten aantrekkelijk, maar Hooger
heide vindt dat dit element niet mag
rendeel van de bedrijven is afhankelijk
van grote centrale overdekte voorzienin
gen. Die zijn er niet als gevolg van de
kleinschaligheid van het eiland en de
hoge exploitatiekosten die een jaarlijks
tekort zullen opleveren. Hoogerheide
vindt dat hiervoor „een geëigende or
ganisatie beschikbaar moet komen die
uit andere dan de traditionele bronnen
over de nodige fondsen kan
beschikken".
Vooral in de periode buiten het zomer
seizoen off-season") zijn overdekte
voorzieningen nodig om de dan te lage
bezettingsgraad van de logiesverstrek-
kende bedrijven op te voeren. In die
periode kunnen dan de vaste kosten
worden gedekt en is een gunstiger
concurrentiepositie in de zomerperiode
mogelijk. Overigens is niet voor iede
reen vergroting van de bezettingsgraad
interessant. De extra inspanningen lei
den tot een groter inkomen maar als
gevolg van het fiscale stelsel wordt dat
extraatje teniet gedaan. In zijn „notitie"
wijst Hoogerheide op het belang van
goed gastheerschap op Texel. Er is be
hoefte aan persoonlijke benadering
maar „bij rolwisseling van gastheer
naar consument blijkt de norm te ver
schuiven". (Dat laatste heeft te maken
met persoonlijke ervaringen van Hoo
gerheide, di$ meer dan eens heeft ge
constateerd dat mensen die niet be
paald te boek staan als goed gastheer,
wel erg boos worden als zij zelf niet
correct en voorkomend worden behan
deld als zij van de diensten van ande
ren gebruik maken). Evenals elders in
het land zijn de korte vakanties op
Texel in voor- en naseizoen afgenomen.
Texel heeft niet geprofiteerd van de
toegenomen markt voor binnenlandse
vakanties.
Voor verbreding van het seizoen zal
tegen de stroom moeten worden
ingeroeid. Om succes te boeken
moeten maximale inspanningen
worden geleverd en moet de kwali
teit van de voorzieningen uitsteken
boven het landelijk gemiddelde.
Wat het laatste betreft is thans ech
ter het omgekeerde het geval.
Hoogerheide wijst op de activiteit die
de rijksoverheid de laatste tijd ontplooit
op het terrein van toerisme. Een nota
voor het toeristische beleid 1985-1989
werd onlangs door het ministerie van
E.Z. gepubliceerd. De uitvoering van
dat beleid is grotendeels in handen van
het Nationaal Bureau voor Toerisme dat
vorige maand een ontwerp voor een
„Strategisch Plan 1985-1989" in discus
sie bracht. Dit stuk is van veel belang
voor de gemeente Texel en de WV.
Afstemming van het plaatselijke beleid
en strategie op het overheidsbeleid
moet meer aandacht krijgen.
WV en RST
Voor zowel het stichten van slecht-
weervoorzieningen als flinke promotio
nele activiteit is de kleinschaligheid van
Texel dus een hinderpaal. Twee organi
saties die een rol kunnen spelen in de
oplossing van dit probleem zijn volgens
Hoogerheide de WV en de RST. De
huidige structuur van deze instellingen
zou dan wel veranderd moeten worden.
De RST wordt onduidelijkheid in
doelstelling verweten waardoor een ge
richt beleid ontbreekt. Door de nauwe
relatie met de plaatselijke overheid en
de politiek heeft de RST een bestuur
dat veel te groot is en te weinig homo
geen. De slagvaardigheid wordt ook
beperkt omdat de gemeente en provin
cie de besluiten moeten goedkeuren.
Verder gaat van de RST een concurren
tievervalsend effect uit. De stichting
heeft nauwelijks grondkosten (wel de
kosten van het onderhoud van het ter
rein) en het parkeerterrein komt ten
laste van de algemene middelen. Mede
daardoor kunnen de campings voordeli
ger worden geëxploiteerd dan andere
kampeerbedrijven op Texel. Door haar
grote marktaandeel werkt de RST als
„prijssetter" voor overig Texel waar
door de andere bedrijven geen tarieven
kunnen berekenen die feitelijk noodza
kelijk nieuwe investeringen (kwaliteits
verbetering) mogelijk maken.
„De prijspolitiek van de RST vereist
derhalve een benadering in een bre
der vlak dan alleen de eigen posi
tie."
Waarmee wordt bedoeld dat de RST
zich de financiële ruimte kan verschaf
fen om bij te dragen in de kosten van
toeristische voorzieningen ten behoeve
van heel recreatief Texel. Met andere
woorden: de winst van de RST cam
pings zou gebruikt moeten worden om
de hele Texelse recreatie op te vijzelen.
Ook de WV Texel heeft een zondanige
structuur dat belangentegenstellingen
binnen het bestuur mogelijk zijn;
belangrijke besluiten moeten bovendien
door de leden (ook allemaal met ver
schillende belangen) worden goedge
keurd. Dit staat slagvaardig werken in
de weg. De WV moet aansluiting zoe
ken bij het landelijk toeristisch beleid.
De gemeente geeft belangrijke subsi
dies aan de WV en heeft daardoor in
vloed. „De gevarieerde opvattingen
binnen de gemeenteraad met betrek
king tot promotie van de WV, de ei
gen opvattingen van het college en de
betrokken ambtenaren maken de struc
tuur van de WV extra complex. Het is
wonderlijk dat binnen deze weinig slag
vaardige organisatie de WV Texel lan
delijk een uitstekende reputatie heeft."
De WV heeft veel financiële zorgen.
Deze en de organisatie vragen veel tijd
van bestuur, directie en medewerkers.
Hoogerheide betwijfelt of op deze wijze
wel genoeg gedaan kan worden aan
werving, de belangrijkste taak.
Specialistenwerk
„Promotie en reclame zijn bijna de
enige middelen om aandacht te
vestigen op het produkt dat wordt
aangeboden. Reclame is primair
een zaak van geld. De wijze waar
op dit moet worden aangewend is
een zaak van vakspecialisten", al
dus de Teso-directeur die er op
wijst dat de bedragen die met het
maken van reclame zijn gemoeid al
gauw het voorstellingsvermogen
van velen te boven gaan, temeer
daar meestal niet is te ramen wat
die reclame zal opleveren. Het zijn
kosten die voor de baat uitgaan.
Een advertentie van briefkaartgrootte in
een landelijke krant kost al gauw
f3000,— tot f4000,—, een seconde tv-
tijd f500,— en radioreclame f1800,— per
uitzending. Een reclamebudget van een
ton zet dus nauwelijks zoden aan de
dijk. Het totale WV budget bedraagt
f1,2 miljoen, waarvan slechts vier ton
beschikbaar is voor feitelijke promotie
en reclame. Dat is te weinig als het be
drag van 100 miljoen in aanmerking
wordt genomen, dat is gemoeid met
de directe en indirecté omzet van het
toerisme op Texel. Het gebruikelijke
percentage dat bedrijven aan reclame
besteden is één tot twee procent. Voor
Texel-promotie zou volgens die regels
jaarlijks anderhalf miljoen beschikbaar
moeten zijn. Maar de WV heeft dit
bedrag nodig voor al haar activiteiten.
Hoogerheide vindt daarom dat de bij
dragen van zowel gemeente als be
drijfsleven veel hoger moeten worden.
Hij vindt daarbij steun in de Nota Toe
ristisch Beleid van het ministerie van
E.Z. waaruit het streven blijkt om over
heid en bedrijfsleven ieder voor de helft
de kosten te laten dragen.
Zoals gezegd mits de WV niet alleen
het geld maar ook de structuur om
snel en juist te kunnen handelen als
verkoopkantoor van het toeristisch pro
dukt. De WV zou moeten worden uit
gebouwd tot een zakelijke verkooporga
nisatie die ook de promotie van andere
Texelse produkten behartigdt en waar
aan per dienstverlening vergoedingen
worden voldaan.
Teso-verleden
Hoogerheide heeft ook kritiek op het
beleid dat zijn eigen Teso in het verle
den heeft gevoerd. Het komt er op
neer dat veel te laat is begonnen met
tariefsverhogingen. Wijziging van de ta
rieven werd niet nodig gevonden om
dat er elk jaar meer toeristen kwamen
zodat de stijgende kosten ruimschoots
door stijgende inkomsten werden goed
gemaakt. De enorme vervoerstoename
in de jaren zestig had reden moeten
zijn om veel meer te reserveren ter
compensatie van de koopkracht van
het eigen vermogen omdat dit niet ge
beurde was het later nodig om „in te
halen", waardoor de tarieven sterker
stegen dan de kosten van levensonder
houd, tot algemeen ongenoegen. ,,ln
geval van een gelijkmatige ontwikkeling
vanaf 1964 zou over de totale looptijd
een doorberekening van slechts 70%
van de prijsindex in de tarieven nodig
zijn geweest. Dit bijna ideaal te noe
men beeld zou uitvoerbaar zijn geweest
door enerzijds de volumetoename en
anderzijds de efficiencyverbeteringen
van de laatste jaren." Hoogerheide zegt
best te kunnen begrijpen dat veel men
sen boos zijn over de tariefsverhogin
gen. Met de historie heeft men tenslot
te niets te maken; men voelt de klap
op dit moment. Extra wrang komen de
tariefsverhogingen over omdat ze ge
paard gaan met koopkrachtdaling. Hoo
gerheide schrijft dat hij zich dit alles
terdege realiseert. Wijzend op de op
handen zijnde aanpassing van de aan-
leginrichtingen waardoor de kwaliteit
(door het reduceren van wachttijden)
wordt verbeterd kondigt hij „afvlak
king" van de tariefsstijgingen aan.
Lees verder PAGINA 7
Donderdag 7 februari
In het kader van de RSG-dorpentocht
wordt een ouderavond gehouden in de
Bruinvisschool in Oudeschild, aanvang
20.00 uur.
In Rebecca in De Waal wordt de
maandelijke bijeenkomst van WD-
leden met introducee's gehouden.
Vrijdag 8 februari
De vrouwencabaretgroep „Eigen wijf"
treedt op voor de Vrouwenbond FNV
in De Buureton, aanvang 20.30 uur.
Zaterdag 9 februari
Van 10.00 tot 11.00 uur wordt via de
Vara radio (Hilversum 1) het program
ma „De stand van zaken" utgezonden
waarbij Texelaars aan het woord ko
men over de vervuiling van de
Noordzee.
Om 14.00 uur begint in Trefcentrum
Formosa, Koningstraat 70 in Den Hel
der een voorlichtingsbijeenkomst voor
diabeten. Wie vervoersproblemen heeft
moet daags tevoren bellen met
02230-44476 en kan dan van de haven
worden afgehaald.
Om 13.00 uur beginnen in dorpshuis
De Bijenkorf de finales van de Texelse
fietscrossbehendigheidswedstrijden.
Zondag 10 februari
Van 8!30 tot 10.00 uur heeft de sport
vissersclub Texel een wedstrijd aan de
dijk bij Oudeschild.
Bij de kantine van camping De Brem
akker kan tussen 13.00 en 14.00 uur
gestart worden voor een wandeltocht
in de winterserie.
Dinsdag 12 februari
De Rijksscholengemeenschap houdt
open huis: van 14.00 tot 16.00 uur en
van 19.00 tot 21.00 uur.
In het raadhuis vergadert de gemeen
teraad, aanvang 19.30 uur.