Scheepskanon wordt
morgen geborgen
Folklore op rolletjes...
Het verschil
tussen
leven en dood
schuilt ineen
simpel gebaar
SENIOR 85
moerbeek
Texel tegen
eerste divisieclub
ZDH start training
B en W akkoord
met subsidies
Toeristenbelastini
en omzetbelastin
Motorcrosswedstrijd
Vreemd geld
PAGINA 2 TEXELSE COURANT VRIJDAG 26 JULI
Speciale presentatie van
zit- en slaapkamer
meubelen voor ouderen
Wegens enorm succes
verlengd t/m 3 augustus.
meubelhandel en interieurverzorging b.v.
Hogerstraat 8 - 14, telefoon 02220 - 2572
méér dan 2000 m* koopkansen.
Zaterdagmiddag zal in Oudeschild een kostbaar, bronzen
scheepskanon met een gewicht van meer dan een ton aan
land worden gebracht. De bergingsoperatie zal worden uitge
voerd door Hans Eelman en de andere leden van de duikclub
Phileas Fogg waarbij gebruik wordt gemaakt van de kotter
TX 38 van Jack Betsema.
Het kanon zit nu nog in het wrak van
een oorlogsschip dat omstreeks 1640 is
gezonken op korte afstand van de
oostkust ter hoogte van Oudeschild,
juist aan de overkant van het vaarwa
ter. Het is daar thans zes meter diep.
Het grotendeels in het zand zittende
schip ligt op zijn kant en het ongeveer
drie meter lange kanon dat voor een
der geschutspoorten staat, steekt met
de achterkant naar boven. Omdat
brons veel beter tegen zeewater is
bestand dan gietijzer, verkeert het nog
in uitstekende staat. Het is een prach
tig stuk antiek, mede dank zij de schit
terende versieringen die in het giet
werk zijn aangebracht. De druif" (de
knop aan de achterkant) is uitgevoerd
als een echte druiventros.
Blijvend op Texel?
Hans Eelman en zijn duikers hebben
bij hun onderwateronderzoek ook het
cijfer 2600 ontdekt, wat vrijwel zeker
betekent dat het kanon 2600 Amster
damse ponden weegt, wat ongeveer
1300 kilo is. Als Eelman zijn zin krijgt
zal het kanon nadat het in het officiële
centrum voor wrakonderzoek in Ketel
haven is onderzocht, naar Texel wor
den teruggebracht waar het blijvend
voor publiek te bezichtigen zal zijn.
Het wrak werd enige tijd geleden ont
dekt door visser Alfons Boom van de
TX 10 die er met zijn net in vastraakte.
Hij gaf een tip aan de duikgroep van
Eelman (bestaande uit Eelman zelf als
mede Jack Betsema, Flip Duinker en
Nan Westerlaken) die op onderzoek
uitging en vaststelde dat het inderdaad
een nog niet ontdekt oud scheepswrak
was. Dat het nooit eerder is gevonden
laat zich verklaren door het feit dat het
vroeger veel dieper onder het zand
lag. De laatste jaren verdwijnt op deze
plaats veel zand waardoor voorwerpen
in dè bodem ,,naar boven" komen.
Nog meer?
Een jaar of tien geleden was het hier
maar twee meter diep en zat het wrak
wel vier meter onder het zand. Ver
wacht wordt dat als gevolg van de
zandafname in deze omgeving nog
veel meer wrakken tevoorschijn zullen
Zo zit het wrak met het bronzen kanon in de zeebodem.
Zondag speelt het eerste team van
S.V. Texel een wedstrijd tegen de
eerste divisieclub Veendam. De
wedstrijd wordt gespeeld op het
sportcomplex aan de Haffelder-
weg, aanvang 17.00 uur.
Bezoekers die met de auto komen
wordt aangeraden hun wagen op het
parkeerterrein aan de Emmalaan te zet
ten en de resterende 100 meter te lo
pen. S.V. Texel speelt in de vierde klas
se KNVB en heeft een reputatie opge
bouwd in het verslaan van sterkere te
genstanders. Gezien het feit dat ook
Veendam een elftal is dat juist tegen
sterkere tegenstanders zeer geïnspi
reerd speelt (recentelijk wonnen zij een
oefenwedstrijd van Ajax) is het zeker
de moeite waard om a.s. zondag een
bezoek aan het sportcomplex te bren
gen. De entreeprijs is f5,— kinderen
tot en met 12 jaar betalen ƒ2,50.
komen. Het kan een waar scheeps-
kerkhof zijn want hier bevond zich de
lager wal in de tijd dat op de rede van
Texel voortdurend tientallen schepen
van de oorlogs- en handelsvloot lagen
te wachten op gunstige wind om uit
te varen. Meerdere malen kwam het
voor dat deze schepen bij storm van
hun ankers sloegen, naar lager wal
dreven en daar roemloos ten onder
gingen. In veel gevallen was het mo
gelijk de kostbaarheden aan boord te
bergen. Blijkbaar is dat met het bron
zen kanon niet gebeurd, mogelijk om
dat de scheepsramp zich onder winter
se omstandigheden bij langdurig zeer
slecht weer heeft voltrokken. „Als de
omstandigheden het ook maar enigs
zins hadden toegelaten, zouden ze dat
kanon zeker hebben geborgen. Zo'n
groot bronzen stuk geschut was ook
in de 17e eeuw iets kostbaars. Het
neusje van de zalm op wapengebied.
Zoiets als de Exocet-raket in deze tijd",
aldus Hans Eelman.
Van welk schip het wrak precies af
komstig is, hebben de duikers en de
nauw met hen samenwerkende onder-
waterarcheoloog Thijs J. Maarleveld
van het ministerie van WVC nog niet
''unnen vaststellen. Het schip moet
ongeveer veertig meter lang zijn ge
weest. Het was zwaar van bouw. Op
grond van dat laatste, maar ook uit de
vondst van musketkogels en stukken
van zwaarden wordt afgeleid dat het
een oorlogsschip was en dus geen
koopvaarder. Overigens hadden ook
koopvaarders wel wapens zoals kanon
nen aan boord.
f Conflict
De duikers en de WVC-archeolooo
hebben het wrak en het kanon woens
dag geïnspecteerd en hebben daarbij
enige tijd (vergeefs) gezocht naar de
ankers die erbij moeten liggen. Dat het
kanon zaterdagmiddag naar Texel
wordt gebracht, wordt niet bepaald
toegejuicht door Maarleveld. Toen hij
woensdag met de duikers de inspectie
tocht maakte met Eelmans boot „Phi
leas Fogg" liet hij weten dat het ka
non direct met een boeienlegger naar
Den Helder moest worden gebracht en
vervolgens naar Ketelhaven. Eelman
vreesde echter dat niemand er dan
ooit nog wat van zou zien en wilde
het als bezienswaardigheid op Texel
houden. Opweg naar het wrak ont
stond er zelfs ruzie over en op een ge
geven moment maakte Eelman rechts
omkeert en voer terug naar Oude
schild. Daar aangekomen kwam men
alsnog tot een vergelijk. Maarleveld
legde er zich bij neer dat het kanon
naar Texel gaat en Eelman gaat ermee
akkoord dat het ding tijdelijk in Ketel
haven wordt gestationeerd om te wor
den onderzocht. Waar het kanon uit
eindelijk zal wordén tentoongesteld is
onderwerp van nader beraad. Volgens
het burgerlijk wetboek heeft in een
dergelijk geval de berger recht op de
helft van de „schat" of de helft van
de waarde ervan.
Loodsschat
Op grond van deze regeling zal Eel
man binnen afzienbare tijd een
aanzienlijk bedrag kunnen incasse
ren, want dan begint hij met het
bergen van een kostbare lading
lood en tin uit het wrak van een
koopvaarder dat hij vorig jaar ont
dekte in de Noordzee, 21/2 mijl ten
westen van het Molengat.
Hij signaleerde het met zijn sonarappa-
ratuur toen hij op zoek was naar het.
net dat de kotter TX 7 in deze omge
ving had verloren.
Hans Eelman met een rot tin uit het wrak van het 17e eeuwse koopvaardijschip dat voor de
kust van Texel in de Noordzee ligt.
Het koopvaardijschip maakte waar
schijnlijk deel uit van het flottielje van
zeven tot negen oorlogsschepen dat
een konvooi koopvaarders escorteerde
ten tijde van de Engelse zeeoorlogen
in 1683. Bij een storm zijn meerdere
schepen vergaan, waarbij zo'n 1200
opvarenden de dood in de golven von
den. Onder hen was de bevelvoerder
van het flottielje, een schoonzoon van
vlootvoogd Michiel de Ruyter.
De berging van deze interessante la
ding wordt geen haastwerk want alle
ruimte moet worden gegeven voor het
archeologisch onderzoek, zodat er to
taal wel vijf jaar mee gemoeid zal zijn.
Gisteren is begonnen met het nemen
van grondmonsters in de directe om
geving van het wrak, een onderdeel
van het archeologisch onderzoek. Hoe
veel lood zich in het schip bevindt,
staat nog niet vast maar het kan wel
honderd ton zijn. Het lood is gegoten
in puntvormige stukken met een ge
wicht van 115 kilo waarvan de duikers
er inmiddels een aantal in handen heb
ben gehad. De waarde van het lood is
zeker een gulden per kilo. In het wrak
Dinsdag begint ZDH-trainer Makelaar
ter voorbereiding op de naderende
competitie met de training voor senio
ren. Loop- en voetbalschoenen meene-
r-° Aanvang 19.00 uur.
zitten ook enkele tonnen tin, niet als
staven of andere massieve stukken
maar in bladvorm en opgerold. Dat
hangt samen met de wijze waarop tin
destijds (op houtskoolvuur) werd
gesmolten. Het werd dan in dunne la
gen op bladen gegoten, waarna het
kon worden opgerold tot een bepaald
gewicht was bereikt. Elke rol kreeg een
label met zegels, voorzien van een
jaartal en de naam van gieter.
Eelman heeft met het ministerie van
WVC een contract gesloten waarin is
vastgelegd dat hij de helft van de ma-
teriaalwaarde van de lading mag
incasseren.
Volgens de hobby-duiker, op Texel nog
beter bekend als makelaar, wordt dat
laatste hoog tijd want er is in de loop
der jaren erg veel geld in de duikactivi-
teit gaan zitten. Haast alles gebeurt
pro deo. Afgezien van de uren zijn veel
kosten gemoeid met gasolie en de af
schrijving van de apparatuur (ter waar
de van een halve ton) waarmee de
Phileas Fogg is uitgerust.
Wrijving
De duikgroep van Eelman is een af
scheiding van de eveneens zeer actie
ve Duikclub Texel. De scheuring was
een gevolg van een conflict. Dat de
onderlinge verhouding ook nu nog te
wensen overlaat, bleek deze week uit
een artikel in Trouw waarin Eelman
wordt geciteerd. Hij vertelt dat het
bronzen kanon met spoed moet wor
den geborgen om te voorkomen dat
het in verkeerde handen komt. „Hoe
vaak is het niet gebeurd dat wij voor
de kust van Texel een scheepswrak lo
kaliseerden en dat vervolgens door de
duikclub Texel het lood en de andere
voorwerpen eruit werden geplunderd.
Daar zie je nooit meer iets van terug."
B en W hebben beslist over enkefe
subsidieaanvragen van vereniging^
Daarbij is het eerder gevelde oord,
van de subsidiecommissie en het
bestuur van de Welzijnsstichtingo
derschreven. De zwem- en poloclt
TX '71 krijgt ƒ550,— voor de vereri
gingsuitwisseling met Brummen&j
Gieten. Dat is 25% van de totale t
kosten die dus ƒ2200,— bedragen,
der is een gemeentelijk krediet ver
deeld over een aantal evenement»
het kader van de Toer-ln. De ten
toonstelling van Texelse kunstenas
wordt gesteund met ƒ250,— vooi
optreden van het Poolse koor won
ƒ500,— toegekend en de woensda
gehouden muziek van de Folklores
ting krijgt ƒ750,—. Tenslotte wordt
ƒ500,— gegeven voor de smidse
opleiding die door het agrarisch m
seum is verzorgd. Door deze c
zijn nu meerdere mensen in staat!
te smeden en kan de smederij int
museum twee dagen per week in
drijf zijn.
De Waddenruiters/Kleppertjes krij
een subsidie van ƒ217,— (een dert)
deel van de werkelijke kosten) voo
een ponyleiderscursus.
Het verzoek van het district Scout
Den Helder om een jubileumsubsi
ter gelegenheid van het 75-ja
bestaan, is afgewezen, mede om;
de plaatselijke scoutinggroep weir
baat heeft van de activiteiten van
district.
Logiesverstrekkers hoeven geen»
belasting af te dragen over in n
gebrachte toeristenbelasting. Aldt
blijkt uit arresten van de Hoge Rt
die door de Vereniging van Nedei
se Gemeenten onder de aandacht
onder meer het Texelse gemeentf
bestuur zijn gebracht.
Tot voor kort heerste over deze i
onduidelijkheid en zijn ten on reel
aanslagen omzetbelasting opgete
Onder meer de RST kreeg zulke;
slagen, maar die zijn inmiddels
ingetrokken.
Het is mogelijk dat nog meer exp'
tanten op Texel een aanslag hebb
gehad; zij kunnen daar dus met»
bezwaar tegen maken.
Regel is dat geen omzetbelasting
verschuldigd als de toeristenbelas
is gekoppeld aan het werkelijke at
overnachtingen. Bij het heffenve
vast bedrag per huisje, standplaat
bed moet daarover wèl omzetbeli
worden afgedragen.
Zondagmiddag houdt de MAB-cl
een motorcrosswedstrijd op hett
circuit in Eierland. De aanvang i>
uur.
Westduitse marken 100=/
Belgische franken 100=/
Franse franken 100
Zweedse kronen 100=/
Zwitserse franken 100=/
Deense kronen 100=/
Amerikaanse dollars 1
Engelse ponden 1
Oostenrijkse schilling 100
Italiaanse lires 10.000=
Spaanse peseta's 100=/
GIRO 6868 VAN HET NEDERLANDSE RODE KRUIS
Het fo/k/oreprogramma bood woens
dag een nieuw onderdeel dat weinig
van doen had met karakter van de fol-
k/orewoensdagen en waar de organise
rende stichting ook niet veel aan hoef
de te doen: het Hep allemaal op rollet
jes. De ro/schaatsvereniging De Mo-
lenstad uit Winschoten presenteerde in
het kader van het thema muziek Ho
liday on wheels". De Groningse dub
bracht een broadway-achtig program
ma dat de aanwezige honderden toe
schouwers kon boeien. In twee shows
werden op rolschaatsen verschillende
fo/k/orische dansen gebracht.
Voor de show moest een groot plan
kier worden neergelegd en daarnaast
stond de andere attractie van de dag
een waterorgel, dat ook enkele malen
werd bespeeld. Het uitmuntende
strandweer zorgde er voor dat het
centrum van Den Burg niet overbe
volkt raakte, maar toch vonden vele
toeristen de weg naar de folklore-
woensdag.
Op de foto een rolschaats-variatie op
de sirtaki, die gezien de nog wat stug
ge bewegingen overkwam a/s een mix
van Gronings en Grieks dansen.
