toys, ,,Wij spelen niet met dinky wij timmeren vrachtauto's" Landelijke waardering voor modelbouw Schouwstra en Witte mack TEXELSE COURANT PAGINA 5 Tr-e HanjWrttê 1981 catie werd hij opgebeld door een club lid uit Friesland die net terug was uit Australië. „Die man vertelde net 25.000 mijl met een road train te heb ben gereden en toen hij het las waan de hij zich weer helemaal terug. Ik ben echt nooit in Australië geweest." Famous Artists De tekeningen verraden een geschool de hand. Als jongen van zestien was Hans Witte één van de jongsten die ooit de cursus van de Famous Artists School doorliep, zij het dat hij er wel wat langer over deed. Heel kenmer kend voor de meeste van zijn tekenin gen en schilderijen is het „teleperspec- tief", alsof ze gefotografeerd zijn met een telelens, waardoor de wagens kor ter lijken en de door het perspectief schuingezette lijnen rechter komen te staan. Dat leerde hij niet van de ooit populaire schriftelijke tekencursus: „Dat heb ik altijd al gedaan. Ik weet zelf niet waarom." Hij tekent absoluut niet van foto's. Witte's publicitaire talenten vielen zelfs internationaal op: het Franse blad „Minis Autos" publiceerde een verhaal met tekeningen en foto's van hem. De bouwbeschrijving die daarin staat gaat over een oude Daf waarbij op de deur trots de naam prijkt van.... „Jan Stroo, fouragehandel". Een grapje op de naam Jan van Maldegem, want zijn Daf was het. Die oude Daf's, in allerlei variaties, hebben trouwens het hart van de beide modelbouwers gestolen, ze zijn bezig een hele serie in veel ver schillende verschijningsvormen te maken. Hans Witte werkte een paar dagen als technisch tekenaar bij een bedrijf in de buurt van Amsterdam. „Die tekenta fels, die sfeer daar...., na drie dagen zei ik „bekijk het maar" en ik ging weer terug naar Texel. Zoals wij nu be zig zijn, dat is leuk. Het is echt hobby, maar op een goed niveau. We zijn ei gen baas. Als je dit voor je werk zou gaan doen zou het plezier er misschien af gaan". De tekeningen vertonen duidelijk het plezier dat Witte in dat werk heeft. Dat is ook een leidraad: „Ik maak wel eens tekeningen voor anderen, maar alleen als ik er zin in heb en als ik weet dat het echt gewaardeerd wordt." Joop voegt daar aan toe dat datzelfde geldt voor het maken van autootjes op bestelling. De mooiste Zo vroeg Henry van Maldegem eens of zij een model van één van zijn trucks wilden maken. Een belangrijke op drachtgever van hem, de aardappel reus Hettema uit Emmeloord, heeft in de hal van zijn bedrijf een vitrine waar in allemaal modellen staan van trucks die voor hem rijden. „Van Maldegem vroeg of wij zoiets voor hem wilden maken voor in die vitrine, maar dan moest het wel de allermooiste van de hele kast zijn. Dat hebben we toen ge daan". De band tussen de makers en het inderdaad bijzonder fraaie model bleef bestaan. Voor bijzondere shows wordt het wagentje opgehaald. Als de beide timmerlieden dus een au tootje op bestelling maken is dat niet alleen een zakelijke transactie, want dan moeten de kosten er wel uit na tuurlijk, het is ook een compliment voor de besteller als de opdracht wordt aangenomen. Dergelijke exclusi viteit kun je je alleen veroorloven als je hobbyist bent, of als je een heel bij zonder bedrijfje hebt. Joop en Hans hebben wel eens met dat idee gespeeld, maar de excentrische ligging van Texel en het gevaar dat het plezier zou kunnen verdwijnen in een al te commerciële opzet hebben hen daar van weerhouden. Er zijn wel mensen die van deze hobby hun beroep heb ben gemaakt en wat kwaliteit betreft zouden de beide Texelaars zeker kun nen wedijveren, maar als je je uren in rekening moet gaan brengen denk je wel twee keer voor je zeventig tot zelfs tweehonderd uur in een model gaat stoppen.... Eigenlijk is dit verhaal over Texelse truckminiatuurbouwers niet compleet zonder de naam Johan van Heerwaar den, met wie Hans Witte als eens de kolommen van de krant haalde door het bouwen van een 1.60 m. lange Zelfs de naam van de chauffeur op het raam is niet vergeten, evenals het eendje op de grille. Daf met oplegger, schaal 1:10, in te genstelling tot de gebruiktelijke 1:50. Hans haalt aan dat het model uitein delijk terecht is gekomen bij minister Neelie Smit-Kroes en dat sindsdien de contacten met Daf voor het leveren van informatie en dergelijke uitstekend zijn. Hij praat met ontzag over Vari Heerwaarden alsof hij het over de „baas boven baas" heeft. „Hij heeft wel eens een model gemaakt met een dubbel aangedreven tandemstel. Daar voor draaide hij zelf tandwielen en dat was zo klein dat ze niet meer perfect na te maken waren". Bij de reguliere modelbouw wordt meestal gebruik ge maakt van bouwpakketten waarover verderop meer, voor de hierboven ge noemde beroemd geworden Daf maak te Hans zelf een mal. Later is hij nög wel door professionele modelgieterijen benaderd om te horen hoe hij dat ge daan had. De mensen die er verstand van hebben zijn de Texelse modelbou wers serieus gaan nemen, een erken ning waarvoor ze niet ongevoelig zijn. Vormgeving We hebben al verteld dat Joop en Hans elkaar een tijdje uit het oog ver loren. Een jaar of tien geleden zag Joop's broer Jan, inmiddels vrachtwa- genchauffer, in de winkel een club blaadje van de Namac, en daar stond een verhaal in van ene Hans Witte. Hij ging er mee naar zijn broer om te vreagen of dat de Texelse Hans Witte was en die zei: „Vraag het hem zelf eens." Dat gebeurde en langs deze omweg kwam het contact tussen de beide schoolvriendjes weer tot stand. Al gauw was de samenwerking bij het autootjes timmeren weer op gang en twee weten meer dan één. Veel gesprekken gaan over vormgeving en daar hebben de beide bouwers Lees verder pagina 7 maar", was zijn reactie en dat leek me wel wat. Dat ben ik toen gaan doen en dat lukte aardig, sindsdien ben ik de vaste medewerkers van dat blad voor de truckbouw." Hans'schrijft niet alleen goed leesbare stukjes in het bul letin, hij zet er ook prachtige tekenin gen van vrachtwagens in. We meldden al dat hij al op zijn derde herkenbare vrachtauto's op papier zette en, getui ge de afbeeldingen bij dit verhaal, dat doet hij nog steeds. Bij al deze creatie ve bezigheid kan je merken dat hij ge voelig is voor de romantiek die on losmakelijk bij de vrachtwagenwereld hoort. Zo schreef hij onlangs een stuk je over het rijden met een Australische „road train", een volstrekt onhandelba re combinatie met drie aanhangers. ,,We stappen even méé in om te bele ven hoe het monster zich in beweging gaat zetten. De handle van de Spicer hoofdbak (5 versnellingen) in de eerste versnelling, die van de tussenbak (4 versnellingen) in twee. Langzaam de koppeling op en een beetje gas erbij: grommend komt eerst de neus een eind omhoog, achter gaat de trekker flink in, de veren hangen. En dan komt er waarachtig beweging in het spul. Eerst moet als de bi/ksem de volgende versnelling worden ingeschakeld: de hoofdbak gaat in de tweede ,,gear". A/s volgende stap gaat de tussenbak van twee naar vier. En dan komt het: met beide handen wordt de hoofdbak in drie en de tussenbak terug in twee gezet. Envozoort.De eerste paar honderd meter is er bijna geen tijd om het stuurwiel vast te houden, met klei ne stappen en twee handen tegelijk moet de combinatie ,,aan de rol" wor den gehouden. Als de teller rond de twintig mijlen aangeeft gaat alles al wat makkelijker, de trein wil nu wat meer doorrollen en het schakelen gaat steeds soepeler. Op de vlakke weg ligt de eindsnelheid op een kleine 50 mijl, straks in de outback (de Australische vlakte) zal deze zakken naar 40-45 mph". Hans vertelde dat hij dit verhaal kon schrijven door zijn ogen dicht te doen en zich in te leven in de situatie, dan begint het op een gegeven moment gewoon voor hem te gebeuren. En niet alleen voor hem want na de publi- Witte tekent zowel met kennis van zaken als met gevoel voor de romantiek die altijd rond dergelijke mastodonten hangt. sziet vaak mensen denken dat wij de leeftijd van het spelen dinky toys nooit te boven zijn gekomen. Als ze echter de ■feite nemen om door te vragen merken ze dat het wel even ver gaat: wij zeggen zelf dat we auto's timmeren, we bouwen mo- len'op totdat ze echt lijken en dan bedoelen we ook echt/' ip Schouwstra en Hans Witte, al vrienden sinds de lagere loolbanken en experts op het gebied van vrachtwagenmodel- Een expertise die door het publiek van de hobbyshows waar af en toe heen gaan niet altijd wordt onderkend, maar die hun m vestigde bij de fabrikanten en importeurs van vrachtwagens die hen een prominente plaats bezorgt in de rijen van de minia- rautofreaks, verenigd in de Nederlandse Algemene Miniatuur io Club. Een verhaal over luchtverinkjes, meesturende asjes, midden gezaagde cabinetjes en over hoe ver toewijding aan hobby iemand kan brengen. hobby rusten, maar Hans ging door. Die kwam natuurlijk vaak bij Rab, al sinds hij een jaar of veertien was en zijn grootste plezier was als hij een dag mee mocht op de vrachtwagen. „De chauffeurs pikten mijn aanwezig heid, niet in de laatste plaats omdat ik ook volop meehielp met laden en los sen als het zo uitkwam. In die tijd be gonnen Joop en ik autootjes te tim meren. Dat was toen een hobby waar je eigenlijk niet over praatte, niemand deed het. Later haalde ik mijn rijbewij zen. Ik kwam bij Rab te werken en stukje bij beetje leerde ik met die grote wagens omgaan. Ik mocht wel eens een stukje rijden als we naar Duitsland moesten mocht ik 's nachts op de snelweg. Op een gegeven moment ging die chauffeur zelfs slapen, hij zei dat ik hem bijde grens maar moest wekken. Dat ging allemaal in de beste harmonie, het enige wat hij wel eens tegen me zei was: „Je wordt wel geacht te dubbel clutchen". Hij moet wel vertrouwen in me gehad hebben, met die grote combinatie." gesprek met de beide vrachtauto- nerlieden brengt al gauw aan het dat zij in dat vak gegroeid zijn en bekijken van de auto's toont dui- k hun vakkundigheid. Onlangs d in Driebergen een bijeenkomst ouden van de Namac. Daar kwam fine fleur van de automodelbou- bij elkaar. In de afdeling vracht lens werd Schouwstra eerste en is Witte tweede. Het NOS-journaal akte die avond nog melding van de inkomst en volgens een enthousi- familielid van Joop Schouwstra deze bijeenkomst het belang van Nederlands kampioenschap. Dat niet kunnen, de prijzen waren pu- ksprijzen, maar ten aanzien van het iau waarop de beide Texelaars wer- zou het op kunnen gaan. Opval- lis dat beiden geen vrachtwagen- uffeur zijn, maar beiden zijn het geweest. Ook in hun huidige kkringen hebben ze nog contact vrachtwagens en truckers en hun nis over de grote en kleine wagens het wegtransport mag bijna ency- ledisch genoemd worden. Zij be- ikken allebei over een archief waar- ublicaties en foldermaterieel nauw- et naar merk gerangschikt worden eborgen. Als zij een model bou- is dat „iemands" vrachtwagen of zou iemands vrachtwagen kunnen het gaat niet om de transportmid- in zoals ze de fabriek uitrollen maar sze gebruikt worden. Het komt tijdens beurzen ook regelmatig dat oudere chauffeurs opeens wagen herkennen waarmee ze ger gereden hebben. Rijden maar Joop vertelt dat het bij hem heel an ders ging. Hij ging werken bij de VTB, ook al omdat zijn vader daar werkte: „Tegen mij zeiden ze: daar staat het spul, rijden maar. Ik werd ook chauf feur, meestentijds echter op een kleine bestelwagen waarmee ik pakjes rond bracht in Den Burg. Het kwam echter ook voor dat ik met die grote combi natie gasflessen moest rijden, van Ou- deschild. Ik herinner me een keer, ik had nog geen eens mijn rijbewijs, ik denk dat ik nog 17 was. Toen ben ik met die combinatie dwars door Den Burg gegaan, door de Weverstraat. Je moet er nu toch niet meer aan denken". Beiden hebben in hun werk weinig meer met vrachtwagens te maken. Hans gaat nog eens per week met de Dodge met oplegger van Arie van der Vis op pad en Joop ziet alleen nog maar trucks als ze „zijn" magazijn bij het offshore bedrijf in Den Helder ko men bevoorraden. De camera ligt altijd schietklaar, ook als hij in zijn andere hoedanigheid (in koper) langs de weg zit, en mooie trucks gaan er steevast op. Een voor deel van de internationale sector waar in hij werkt is dat er veel exotische en hier onbekende modellen voor komen rijden, waarvan er inmiddels al ver schillende in het klein zijn nagebouwd. Stadionplein Joop vergat de miniatuurbouw een tijdje, maar Hans bleef timmeren. Zijn band met de praktijk zorgde voor de goede detaillering, maar verder werkte hij in een isolement, zonder contact met andere modelbouwers. Zijn eerste show was dan ook nogal spannend: „Ik kwam toevallig achter het bestaan van de Namac en we besloten naar een show in het Citroëngebouw aan het Amsterdamse Stadionplein te gaan om mijn produkten uit te stallen. Mijn wagentjes zaten in de kofferbak en toen we daar aankwamen zei ik tegen mijn vader dat we maar even moesten wachten met uitladen. Ik heb toen eerst een rondje door het gebouw ge lopen om te kijken of mijn werk niet al te slecht zou afsteken bij dat van de rest. Daarna kon ik gelukkig met een opgelucht gemoed mijn modellen uit stallen. Dat gaf wel een reactie, zo'n vreemde eend in de bijt die dan opeens met mooi werk tevoorschijn komt. Bovendien wist ik, eigenwijs als ik ben, natuurlijk alles beter en ik zei tegen een man die een stukje in het hobbybulletin had geschreven dat er van zijn verhaal niets klopte. „Als je het zo goed weet, schrijf je het zelf Begin n we maar beginnen bij het begin, agere school. Eind jaren vijftig, be iaren zestig. Joop en Hans, vriend- 2n allebei gek van vrachtwagens, s tekende op zijn derde al herken- i trucks en als zijn vader, die vijf jaar bij Rab reed, thuiskwam her- Ie hij het geluid van de vrachtwa- .ook al kwamen er heel veel bus- langs. Het was een vrachtwagen Rab die hun interesse pas echt I ontbranden: de eerste irloper-stenenwagen. Een spoorlo os een oplegger waarvan de ach- 6 as, getemd door stuurdempers, draaien, zodat hij meeloopt in het ir. Met dat systeem kan een opleg probleemloos meerdere assen heb- tonder dat het beruchte „wrin- in de bocht ontstaat. De jongens ten al eens wat geprobeerd met modelsleepboot maar nu besloten te stenenwagen na te bouwen, was niet makkelijk, ze gebruikten ytoys en dergelijke. Daarbij kwam te jongens naar verschillende mid- are scholen gingen, zodat er een 'ijdering ontstond. Joop liet de Joop Schouwstra en Hans Witte (r) bij een paar van hun mooiste produkten.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1985 | | pagina 5