Cjt oai 'TwarLr Jexeh in het karL,
Josch en Zee morgen dicht
Geen geld ministerie voor
scheepsarcheologisch depot
ARiNÖ KAN HUUR NIET MEER BETALEN
Uitgroeien tot soort NiOZ is mogelijk
Wrak bronzen
kanon was VOC-
schip „Rob"
GERICHT 15 SEPTEMBER 1887 - Nr. 10.118
DINSDAG 30 SEPTEMBER 1986
lie: Parkstraat 10 of Warmoesstraat 45, Den Burg, telefoon 02220-2741.
werktijd deze week tot en met dinsdag a.s.: Harry de Graaf, Pelikaan-
j75. De Koog, telefoon 02228 - 266.
gadvertenties, abonnementen, etc.:
«eveld De Rooy B.V., Postbus 11, 1790 AA Den Burg,
loon (02220) 2741, na 18.00 uur 4881.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Abonnementsprijs 718,65 per kwartaal; los 85 cent
Postgiro 652.
Bankrelaties: Amro Bank nr. 46.99.17.636
Rabobank nr. 36.25.01.742; NMB nr. 67.34.60.398.
ipartementenhotel Bosch en Zee wordt per 1 oktober
sloten. De daar momenteel logerende toeristen en dege-
n die hadden gereserveerd worden elders ondergebracht,
naf die datum is Jarino Recreatie b.v. uit Roden (Dr.) geen
iloitant meer van Bosch en Zee. De eigenaar, het be-
jfspensioenfonds voor de metaalindustrie, beraadt zich
de toekomst van het appartementencomplex.
jg jaar bleek Jarino de huurprijs
Bosch en Zee niet te kunnen beta-
uit de opbrengst ervan en ook dit
zag het er niet naar uit dat er met
nst gedraaid kon worden. Het voor
licht dat in de toekomst in verband
bouw van het zwemparadijs in
nabijheid van de appartementen
aanbod van wintertoeristen zal
nemen was voor Jarino geen aan
log door te gaan met de exploitatie
de appartementen en de aanloop-
lezen te zien als investeringen,
arvoor werd de schuldenlast te
lOt,
beheerders Henk en Lenie Stel, af-
nstig uit Leek en sinds de inbe-
Istelling van Bosch en Zee op Texel
nend, hebben toestemming voorlo-
de bedrijfswoning van het apparte-
itenhotel te blijven bewonen.
Te weinig gasten
)84 werd begonnen met de ex-
van Bosch en Zee door mid-
van een intensieve reclamecampag-
Oe opzet van Jarino was het hele
door een groot deel van alle 72
lartementen bezet te hebben. Na
r werd besloten de huurprijs
5 toeristen 20% te verlagen om
vollediger bezetting te verkrij-
omdat dat vóór die tijd niet was
likt. De prijsverlaging had niet het
effect en sinds januari betaalt
|no aan het bedrijfspensioenfonds
huur meer voor het complex,
de vorige week genomen beslis-
om het huurcontract af te breken
in ingewikkelde gerechtelijke en
lig verheffende procedure
ifgegaan.
Sterke huurovereenkomst
smeer dan drie jaar geleden legde
H. Notenbomer, directeur van Jarino
ifeatie b.v. en diverse andere b.v.'s
ihet namens het bedrijfspensioen-
ds voor de metaalindustrie hande
lde Gemeentelijk Administratie Kan-
r (GAK) de plannen voor de bouw
het appartementenhotel Bosch en
voor. Om het GAK te bewegen
iin dat project te steken als een
rovan belegging overlegde hij me-
ïn een huurovereenkomst, waarin
opgenomen dat Jarino tien jaar
een vaste huurprijs ervoor zou
len en tevens de exploitant zou
Deze verzekering maakte het aan-
voor de belegger bijzonder inte-
»nt en er werd een haalbaarheid-
rterzoek ingesteld naar de mogelijk-
dsnvan een dergelijk project. De re
kten van dat onderzoek waren po-
met het sterke huurcontract
"Jarino besloot het pensioenfonds
"fiat te geven voor de bouw van
Zee. De hoogte van de
wprijs was een voorstel van
tabomer.
Bakker, sectorhoofd van Gebou
wbeheer van het GAK in Amster-
•nsioenfonds: ,,We gaan niet over
■"nacht ijs bij het belggen van pen-
Mngelden. Met het huurcontract van
beer Notenbomer en de cijfers van
^haalbaarheidsonderzoek hadden
voldoende zekerheid."
dam, die handelt uit naam van het
De reactie van Jarino op het vonnis
was een betaling van slechts een deel
van de schuld, zonder over te gaan op
regelmatige huurbetalingen. Als gevolg
daarvan liep het bedrag aan achterstal
lige huur nog verder op. Dit werd door
het GAK net zo min geaccepteerd als
de slechts gedeeltelijke naleving van
het vonnis.
Toen gaf Notenbomer voor het eerst
te kennen van het huurcontract af te
willen. Dat geluid was in combinatie
met de steeds oplopende huurach
terstand en het niet opvolgen van het
gerechtelijk vonnis voor het GAK aan
leiding voorlopig beslag te laten leg
gen op de bankrekeningen van enkele
van Notenbomers talrijke b.v.'s en op
de inboedel van Bosch en Zee. De
voorlopige aard van dat beslag hield in
dat in Bosch en Zee verblijvende va
kantiegangers niet werden gedupeerd,
omdat de inboedel bleef waar hij was.
De b.v.'s van Notenbomer bleken voor
het grootste deel ,,leeg" te zijn zodat
het beslag op de rekeningen ervan
weinig effect had.
Toch beslag
Voor de belangenbehartigers van het
pensioenfonds was het in die fase een
voortdurend wikken en wegen omdat
men niet de toeristen in Bosch en Zee
wilde duperen, maar toch het pen
sioengeld van de werknemers in de
metaalindustrie veilig moest stellen.
De gerechtelijke macht schreef voor
dat er een overeenkomst over Bosch
en Zee moest komen tussen Jarino en
het GAK. Toen dat onmogelijk bleek,
werd overwogen tot een werkèlijk
beslag op de inboedel van het appar
tementenhotel, al was het alleen maar
om de achterstallige huur te voldoen.
Inmiddels werd een tweede gerechtelij
ke procedure gestart, om tot ontbin
ding van het huurcontract en een vol
ledige ontheffing van de huurschuld te
komen. De enige reactie van Notenbo
mer hierop was dat Jarino Recreatie
b.v. geen geld had. Dit speelde begin
vorige week en er werden al plannen
gemaakt om de inboedel van Bosch
en Zee te gaan veilen.
Op de valreep
Dinsdag vond in Amsterdam op het
kantoor van de advocaat van het GAK
een gesprek plaats tussen vertegen
woordigers van het GAK, de advocaat
van Jarino, A.H. Notenbomer en zijn
financieel mede-directeur Stronkhorst.
Notenbomer had hierom verzocht om
op het laatste moment te voorkomen
dat de inboedel van Bosch en Zee bij
een executieverkoop zou verdwijnen.
A.M. Bakker was alleen bereid tot zo'n
gesprek als Notenbomer daar zelf ook
aan deel zou nemen, dit in verband
met het grote aantal b.v.'s waar achter
de zakenman uit Roden zich kon ver
schuilen. Het gesprek leverde niets op,
omdat Notenbomer volhield dat er
geen geld was. Gevolg van het misluk
ken van dit gesprek was dat de veiling
van de inboedel werd gepland op af
gelopen zaterdag en de kranten zou
den daar in de vrijdag- en zaterdagedi
ties melding van maken. Donderdag
morgen kwam Notenbomer met een
laatste bod.
Irreëel
Dat bod dat Notenbomer donderdag
morgen via zijn advocaat deed werd
onverbiddelijk door het GAK afgewe
zen omdat het volgens Bakker in geen
enkele verhouding stond tot'"de huur
schuld. Bovendien eiste Notenbomer
als tegenprestatie dat het beslag werd
opgeheven, de huurschuld werd kwijt
gescholden en het tienjarig contract
ontbonden. Na de weigering van het
pensioenfonds deed Notenbomer op
nieuw een bod. Ook dat werd gewei-
De appartementen van Bosch en Zee. Voor hoe lang gaan ze
dicht?
gerd. Het derde bod van donderdag
werd echter aanvaard. Het GAK zag in
dat op geen enkele wijze een redelijk
bedrag als vergoeding voor de huur,
het contract en de procedurekosten
kon worden verkregen van de onder
neming Jarino.
„Het bedrag dat we nu van Jarino
krijgen, tesamen met de waarde van
de inboedel dekt amper de achterstalli
ge huur", aldus Bakker. De kosten van
de procedures worden door het pensi
oenfonds gedragen terwijl er geen ver
goeding staat tegenover het teniet
doen van het contract. Voor het pensi
oenfonds was dit de enige manier om
de belangen van de pensioenhouders
zoveel mogelijk te behartigen.
Reputatie
Het allerlaatste aanbod van Jarino was
de enige mogelijkheid om nog onder
de executieverkoop van de inboedel uit
te komen die de naam van het bedrijf
geen goed zou doen. Opmerkelijk was
het verzoek van Jarino om de donder
dag overeengekomen datum van slui
ting van Bosch en Zee drie weken te
verschuiven zodat de huidige vakantie
gangers er nog konden blijven. Dit
verzoek werd niet ingewilligd en Jarino
is nu verplicht de toeristen elders on
der te brengen.
Het pensioenfonds is met de beheer
ders van Bosch en Zee, het echtpaar
Stel, overeengekomen dat zij voorlopig
in de bedrijfswoning mogen blijven
Er mag op Texel een depot worden gevestigd waar scheepsarcheologi
sche vondsten kunnen worden geconserveerd, onderzocht en tentoon
gesteld. Dat staat in een officiële brief van het ministerie van WVC aan
het gemeentebestuur. De laatste zin van de brief tempert echter alle opti
misme; WVC stelt geen geld beschikbaar om een dergelijk depot te
verwezenlijken.
Het plan om de vondsten die in en om
scheepswrakken in de Waddenzee
worden gedaan op Texel op te slaan is
al meer dan een jaar oud. Na.de publi
citeit die de berging van „het" bron
zen kanon door de Texelse duikgroep
Phileas Fogg, juli vorig jaar, kreeg,
leek de tijd rijp om het idee op hoog
(ministerieel) niveau aan te kaarten.
Zowel het Texelse college van B en W
als duiker Hans Eelman uit De Koog
verstuurden brieven aan WVC met het
verzoek om zo'n depot op Texel te
vestigen. Eelman die zeer intensieve
contacten onderhoudt met de afdeling
onderwaterarcheologie van het mi
nisterie kan worden beschouwd als de
voortrekker van het plan. In zijn brief
aan het ministerie stelde Eelman voor
om afstand te doen van de rechten op
het kanon en het schip met inhoud in
ruil voor de verplichting van de over
heid om de berging, conservering en
tentoonstelling van de scheepslading
op Texel te laten plaatsvinden. Als ex
tra argument voerde hij aan dat het ei
land er zo een belangrijke slechtweer-
voorziening bij zou krijgen, een toe
ristische trekpleister van formaat en
dus uit werkgelegenheidsoogpunt
aantrekkelijk.
De minister antwoordde terug dat hij
het als zijn verantwoordelijkheid ziet
om het onderzoek op scheepswrakken
te stimuleren en de Monumentenraad,
een adviesorgaan van het ministerie,
de zaak zou laten bestuderen. Dit or
gaan bracht een positief advies uit en
blijkens de recente brief heeft het mi-
nistRrifi Hit aHwipq nuomonnmcn Maar
geen geld dus.
Welke functie zal zo'n depot moeten
hebben?
Hans Eelman heeft daar al stevig over
nagedacht: „Momenteel zijn in Neder
land enkele niet voor publiek toegan
kelijke depots waar archeologische
voorwerpen na conservering en onder
zoek zijn opgeslagen. Tot nu toe is
ploitant van een gebouw aan de eige
naar om huurverlaging komt vragen en
dan niet bereid is duidelijkheid te ver
schaffen omtrent toekomstplannen
met het gebouw. Daarmee doelt Bak
ker op de geheim gehouden winterfor-
mule van Notenbomer.
wonen. De verdere toekomst van het
appartementenhotel blijft vooralsnog
onduidelijk. Het pensioenfonds zal in
elk geval zelf gaan kijken welke aan
passingen er in de inrichting nodig zijn
om het huren van een appartement
aantrekkelijker te maken. „We hebben
geen exploitant meer, maar weten nu
tenminste waar we aan toe zijn", aldus
A.M. Bakker.
Formule
Het commentaar van A.H. Notenbo
mer op de perikelen rondom de afhan
deling van het huurcontract luidt: „De
afkoop van een dergelijk contract ver
loopt nooit soepel. Je gaat elkaar
steeds meer verwijten en op het laatst
sta je lijnrecht tegenover elkaar. Ik
weet zeker dat het bedrijfspensioen
fonds achteraf zou willen dat ze vorig
jaar akkoord waren gegaan met de
voorgestelde lagere huur."
Notenbomer had nog grootse piannen
met Bosch en Zee. „De komende ja
ren hadden we een speciale winterfor-
mule in gedachten waarover ik nu
niets kan vertellen natuurlijk, in ver
band met de concurrentie. Ik weet ze
ker dat die formule na een paar jaar
had gaan werken", aldus Notenbomer,
die verzekerde véél meer te hebben
betaald dan sléchts de huurach
terstand, die hij bij het bedrijfspensi
oenfonds had opgelopen.
Bakker verklaarde het een vreemde
gang van zaken te vinden als de ex-
Duiker Hans Eelman heeft ont
dekt dat het bronzen kanon,
dat hem en zijn duikteam Phi
leas Fogg in de zomer van vo
rig jaar zoveel publiciteit ople
verde, afkomstig moet zijn van
het voormalige koopvaardij
schip „Rob". Tot dusver was
verondersteld dat het kanon af
komstig was van een admirali
teitsschip, waarvan de her
komst niet te achterhalen
bleek.
Bepaalde kenmerken van het wrak
wezen erop dat het mogelijk niet
om een oorlogsschip ging, het
leek daarvoor aan de lichte kant.
Dat zette Eelman op het idee, dat
er mogelijk sprake was van een
schip van de Verenigde Oostindi-
sche Compagnie, dat was uitge
rust met kanonnen. Uit archieven
kwam naar voren dat uitwisseling
van geschut tussen admiraliteits-
en koopvaardijschepen een norma
le zaak was. Eelman paste de
stukjes van de puzzel in elkaar en
kwam tot de conclusie dat het de
„Rob" moest betreffen, die op 5
januari 1640 op de Rede van Texel
is vergaan. Dit VOC-schip was in
oktober 1639 ingedeeld bij de ad
miraliteit volgens een speciale re
geling en had deelgenomen aan
de Slag bij Duins tegen de Span
jaarden, die door Holland onder
aanvoering van Maarten Har-
pertsz. Tromp grandioos werd ge
wonnen. De datering van het ka
non (1638) en van de aan boord
gevonden muntjes (de jongste van
1639) weerleggen Eelman's ont
dekking in elk geval niet, al is nog
geen sluitend bewijs geleverd. Ook
wetenschappelijk onderzoeker drs.
Thijs Maarleveld van WVC is voor
95 procent overtuigd van Eelman's
gelijk.
Hans Eelman (links) en Thijs Maarleveld willen hun respectievelijke inspanningen op de
zeebodem graag voortzetten met een scheepsarcheologisch depot op Texel.
conserveren kennelijk het eindpunt;
het werk van de archeoloog houdt
daar op. Na de stadia van 1: vinden,
2: wetenschappelijk onderzoek van het
wrak en 3: bergen/conserveren, moet
er een vierde fase worden toegevoegd:
die van het tentoonstellen. Op klein
schalig niveau hebben we daar op
Texel al enige jaren ervaring mee, met
het Maritiem Museum. Het is zonde
dat al die interessante voorwerpen er
gens liggen opgesloten en er kennelijk
geen geld is om die te expose
ren."
iDus een combinatie van onder
zoekscentrum en museum?
Eelman: „Ja. Het depot zou kunnen
uitgroeien tot iets van de omvang van
bijvoorbeeld het NIOZ. Bij het mari
tiem museum zal daarvoor te weinig
plaats zijn, als de melkfabriek zou slui
ten zou dat een ideale locatie zijn".
Een zaak voor de overheid?
„Niet alleen voor de gemeente, wat
toeristische dienstverlening en werkge
legenheid betreft, maar er is zeker ook
een nationaal belang. Op de Wadden
zeebodem ligt een schat aan cultureel
erfgoed, dat beslist niet verloren mag
gaan. Uit de wrakken van de schepen
die destijds op de Rede van Texel ten
onder zijn gegaan, is een groot deel
van de Nederlandse zeehistorie en het
leven in vroeger eeuwen af te leiden."
En als de overheid geen geld heeft?
„Dan is privatisering de oplossing.
Een commerciële aanpak dus, dat ge
beurt in Engeland ook en blijkt prima
te functioneren. Het betekent dus dat
de helft van de inventaris van een
schip moet worden verkocht, zodat el
ke bergingsoperatie zichzelf terugbe
taalt. Onderzoekers kunnen dan wor
den uitgenodigd om in het depot we
tenschappelijke arbeid te verrichten,
maar zij zullen te duur zijn om door
dat bedrijf betaald te worden".
Welke stappen moeten nu worden
ondernomen?
„Het is te hopen dat de overheid gaat
inzien dat veel belangrijke zaken verlo
ren gaan als er niets gebeurd. Mijn
motto luidt: een schip vergaat twee
maal. Het slijtageproces aan een wrak
gaat enorm snel, als het eenmaal is
uitgegraven en dan vergaat een schip
definitief als we niet snel zijn".
Taktiek
Eelman weet zijn plannen gesteund
door de gemeente Texel en de Stich
ting Texels Museum. Wethouder cultu
rele zaken Zegers vindt de zaak nog in
een te vaag stadium om uitspraken te
doen over de nu te volgen taktiek van
het college. B en W moesten eerst
nog over het WVC-antwoord vergade
ren. Het college heeft bij het onder
zoek om vestiging van een scheepsar
cheologisch depot op het eijand vol
gens Zegers niet gesuggereerd dat de
gemeente dat dan ook zelf zou gaan
betalen., Hij vindt het dan ook vreemd
dat het ministerie wel enthousiast rea
geert maar er zich tevens goedkoop
van wil afmaken. „Als het nu alleen
een Texelse aangelegenheid betrof,
dan lag de situatie anders. Maar voor
een groot deel is er ook een algemeen
historisch belang, dat voor heel Neder
land belangrijk is. De gemeente zou
nooit de wetenschappelijke onderzoe
kers in dat depot kunnen betalen", al
dus Zegers.
Koppeling
Museum-directeur Jan Kuiper is van
mening dat de koppeling depot-
maritiem museum heel belangrijk is.
Deze koppeling zou exploitatie voor
WVC bovendien goedkoper maken,
doordat met gezamenlijke middelen de
kosten kunnen worden gedrukt. Kui
per: „Het maritiem museum kan ver
der worden uitgebouwd met tal van
leuke, voor het publiek interessante
voorwerpen. Bovendien kunnen de
mensen in het depot het prepareren,
conserveren en onderzoeken van de
binnengebrachte voorwerpen van nabij
meemaken. Het is beslist geen bal die
helemaal op het bordje van de ge
meente mag komen te liggen, finan
cieel bekeken, er is sprake van
landsbelang."
Drs. Thijs Maarleveld, coördinator on-
derwacterarcheologie bij het ministerie
van WVC was gisteravond niet voor
commentaar bereikbaar. Maarleveld
heeft de vestiging van het Texelse de-