,,lk wist niet dat ik door
Texelaars ben gered"
„Goed op onze Bof passen"
Co-piloot Kious, jaar later:
Vliegtuigmodellen
in Vliegveldrestaurant
Bruinvis aangespoeld
Veldrit door Dennen
in stromende regen
Coopertest
Nauta boek beeld l
bij „Pamassus"
Atletiektraining
Hulpstrandvonder Hans Be/man:
PAGINA 2
TEXELSE COURANT
DINSDAG 11 NOVEMBER f
verwonderlijk want Kioüi
destijds in shocktoestand!
HaroI Kious (tweede van rechts) in het Sta/ag Luft III krijgsgevangenenkamp m Sagan.
De B 17 bommenwerper van Kious,
Griffin, Paul en de zeven inzittenden
die het niet overleefden, werd ontdekt
toen garnalenvisser Alfons Boom er
met zijn netten in vastraakte. De duik
club Phileas Fogg bracht in november
vorig jaar onderdelen van het toestel,
zoals motoren en propellers boven wa
ter. Toen verkeerde men in de veron
derstelling dat het Vliegende Fort"
,,Rose O'Day" heette, maar dat blijkt
nie te kloppen; het toestel was
naamloos.
De berging van de onderdelen was
voor Jaap Bakker een stimulans om
zijn naspeuringen met kracht voort te
zetten. De wil om ooit nog eens con
tact te krijgen met de vliegenier die hij
in zijn jeugd de haven had zien opdra
gen na de geruchtmakende reddingac
tie vanaf de Teso-veerboot, werd bijna
een obsessie voor hem. Hij deed vori
ge week dan ook geen oog meer
dicht, nadat hij een ansichtkaartje van
Willem Bakker uit Amerika had ont
vangen met de kreet „Kious gelokali
seerd!" Bakker was met vrouw en
kindren in de Verenigde Staten voor
een vakantie van drie weken waar hij
een week logeerde bij Kermit Jones,
de oorlogsvlieger wiens toestel destijds
werd neergschoten en in het Hoornder
Nieuwland terecht kwam. Jones werd
door Bakker opgespoord en hoorde tot
de officiële geallieerde genodigden die
de 40-jarige herdenking van de bevrij
ding op Texel meemaakten. De in een
voorstad van Denver wonende Jones
had Bakker bij die gelegenheid uitge
nodigd eens op bezoek te komen.
Speuren....
Terwijl hij bij Jones verbleef ondernam
Bakker pogingen om achter de verblijf
plaatsen te komen van Paul, Griffin en
Kious. Eenvoudig was dat niet, want
het drietal bleek niet te zijn aangeslo
ten bij een der vele veteranenclubs.
Kious kon echter worden achterhaald
omdat hij lid is van een organisatie
van ex-krijgsgevangenen waarmee
vooral dank zij bemiddeling van Jones
contact kon worden gelegd. Zo kwam
Willem Bakker achter het postbusnum
mer van Kious en via de „Amerikaan
se 008" lukte het toen ook het tele
foonnummer te krijgen, al moest daar
voor een heel verhaal worden afgesto
ken omdat zo'n nummer niet zomaar
wordt gegeven. Kious bleek in Albu
querque te wonen, de hoofdstad van
de staat Nieuw Mexico, ruim een uur
vliegen van. het in Colorado gelegen
Denver. Het telefoongesprek dat Bak
ker toen met Kious had, was voor bei
den de gebeurtenis van het jaar. Kious
bleek helemaal niet te weten dat hij
door Texelaars uit het water was ge
haald en herinnerde zich dus ook niets
G:-0: 293.9
SUBJECT: Kon-Re cover able Remains
Larson, Bliven, C riffin and myself. Larson eind Bliven were
drowned accordinc to th9 Germans. This is a likely story
as everyone landed in deep v/ater except myself. I went back
in quite away to tackle Set. Griffin's chute, and Lt. Kious
was. picked up by a ferry almost drovmed. I did not see the
ship after I started watching the chutes belov. me; however,
Lt "Kious said it blew up as it hit the water. It was on fire
when, we jumped. I know that the men you asked about did not
jump. It would have been impossible for the men to have to
survived the crash'. The two other survivors, Lt. Harold E.
Kious and S/S£t Braden C. Griffii}, furnished information on
Casualty Questionnaires, substantially the same as that
contained in S/'Stt. Paul's report. Interment records reveal
that the remains of one (1) parachutist, S/3ct 'alter L.
Eliven and another crew membersS/Sct. Audrey/ H. Burnett,
washed ashore at. Texel Island, Holland, and. v;ere interred
in U3LC Keuville-En-Condrozthus accountinc for all para
chutists except L/Lct Robert J. Larson v:ho was reported by
the Germans as havinc drowned. Repeated investigations
conducted in the referenced area in connection with the re
covery of U.S. deceased, have failed to locate the remains
of subject casualties or ascertain their ultimate disposition,
.-ill attempts to associate referenced deceased with unknowns
recovered from the coastal areas of the Zuider Zee have proved
necative. From facts herein presented, it is concluded that
Lts. Ralph A. Felton, Jr., Villiam Ti. Hylton, V.'illiam D. Toole,
T/Srt Zlio Traverso were killed upon crashine with their air
craft and S/Sct Robert J. Larson v/as drowned after parachuting
into the Ilorth Sea near Texel Island, Holland, and their remains
have never washed ashore or were reduced to a state v/hicft
precludes recovery or identification.
Reference is made to: 0(JG Form 371; I_riCR #3721; Casualty
Questionnaires; Statement, S/S£t Paul; On file in the Office
of The Quartermaster General, V.ashin^ton, D. C.
2. It is recommended that the remains, based upon the
at ovo infnTjKatto-. and research, be declared non-recoverable.
C.I.'. CTEINSifcK
Captain QRC
Fragment uit het officiële rapport dat door de Amerikanen werd gemaakt van het neer
schieten van de B 17 bij Texel met de verklaring van sergeant R. Paul. De B 17 was op de
terugweg van een geslaagde bonbardementsviucht naar Hamm. Met „ship" wordt het ei
gen vliegtuig bedoeld. Jaap Bakker wist de hand öp dit oorspronkelijk geheime stuk te leg
gen dankzij bemiddeling van Johan Graas uit Assendelft, die zich ook bezig houdt met het
onderzoeken van de luchtoorlog boven Nederland.
In het restaurant van het vliegveld
Texel wordt momenteel een collec
tie vliegtuigmodellen geëxposeerd,
gemaakt van plexiglas. Ze zijn ge
maakt door oud-Texelaar Bob Dros
(40) uit Amsterdam, bekend als
drummer van de groep Barrelhou
se, die zich in zijn vrije tijd met
plexi-kunst bezig houdt.
Hij heeft zelfs een bedrijfje in het leven
geroepen dat zich met het maken en
verkopen van plexiglasmiddelen bezig
houdt: „Bel Air Models". Hij trok op
Texel al eens de aandacht met (platte)
insectenmodellen die van deze door
zichtige, moeilijk te bewerken
kunststof waren gemaakt.
Sinds kort werkt hij ook driedimensio
naal. Veel succes had hij met muziek
instrumenten van plexiglas en nu ko
men dus vliegtuigmodellen aan de or
de. Bob laat de vliegtuigjes (schaal 1
100) een toernee maken langs de Ne
derlandse luchthavens, te beginnen op
het vliegveld Texel waar ze ongeveer
een maand te kijk en te koop zullen
staan. Op niet elk vliegveld zullen
Erik Boon uit De Cocksdorp vond vrij
dag op het strand bij de vuurtoren een
dode bruinvis, die kort tevoren moet
zijn gestorven. Het kersverse kadaver
(een bijna volgroeid vrouwtje van on
geveer een meter lengte) werd overge
dragen aan het Natuurrecreatiecen-
trum. Het NRC zal het dier ter be
schikking stellen van het Rijksmuseum
voor Natuurlijke Historie. Dat gebeurt
krachtens een afspraak die is gemaakt
met dit museum, waar men in de stu
die van walvisachtige dieren is
gespecialiseerd.
steeds dezelfde modellen worden ge
toond. Bod Dros zorgt dat in elk geval
enkele toestelletjes zijn te zien van ty
pes die op het betreffende vliegveld
zijn gestationeerd. Op Texel is daarom
gezorgd voor een Pilatus Porter van
het Paracentrum en een Piper Chero
kee van Tessel Air, naast een serie
zweefvliegtuigen, die het belangrijkste
deel van de collectie vormen.
Zaterdag werd in de stromende regen
een veldrit op de fiets gehouden in de
Dennen. Direct na de start gingen
Theo Boom en Evert Koopman er van
door. Na vier ronden moest Boom
door een demarrage van Koopman los
sen. De winnaar van de vorige veldrit,
Richard Koopman, startte door materi-
aalpech achter in het veld, maar wist
in de loop van de wedstrijd op te ruk
ken, zodat hij drie ronden voor het
eind zelfs de toen op de tweede plaats
rijdende Theo Boom voorbij ging.
Evert Koopman kon hij' niet achterha
len, zodat het voor hem een tweede
plaats werd. De uitslag was: 1. Evert
Koopman, 2. Richard Koopman, 3.
Theo Boom, 4. Hans van Osch, 5.
Willem Keijser, 6. Jan Buis, 7. Piet
Roeper.
Richard Koopman deed zondag mee
aan een veldrit in Den Helder en fi
nishte daar na lang op de tweede
plaats gelegen te hebben uiteindelijk
als vierde.
Op het veld van de Texelse Boys kan
men zaterdag om half 5 's middags de
conditie meten bij de maandelijkse
Coopertest, georganiseerd door atle
tiekvereniging Texel. Deelname is gratis
voor leden van AV Texel. Niet-leden
betalen 72,—. Na afloop ontvangt
iedereen een scoretabel.
Jl
^Kondernemers-aktiviteiten;
VI
Nauta Boek Beeld heeft zich aan
gesloten bij een landelijk netwerk ie
onafhankelijke boekhandels binnen |a
inkooporganisatie „Samen Sterk".! a
der de naam „Pamassus, 'n goed 5.
boek, 'n goede zaak" treedt mem ar
buiten. n
Pamassus is de naam van een beis
Griekenland, waarop volgens de o« fei
levering de muzen zetelden, de ins et
tiebron voor iedere dichter. ve
Anno 1986 is het de naam voor ee' I5-
groep zelfstandige boekverkopers,! fe
hen vindt men een voorraad vanfein
raire en ontspannende boeken, ms wt
ook lectuur over hobby en ontwikt'bo
ling. Daarnaast heeft de Parnassus' 0-
boekhandel een grote keuze tijdseft re
ten op elk gebied. Door gezamenf Ier
inkoop en assortimentsbepaling kan |-
men nog beter dan voorheen de kla lie
ten van dienst zijn. Een prettige wi'Moi
keisfeer, goed vakmanschap en een
optimale bestelservice staan hierbij !a|
voorop. sg
Deze week verspreidt Nauta voordi jjr
eerste keer de Pamassus Boekenwij na
een boekje met een greep uit het uil ij i
gebreide boekenaanbod. Regelmate
zal men deze Boekenwijzer bij de ji
Texelse lezers bezorgen, Bovendien <k
profiteren de klanten van de Parnass m
boekhandels van diverse landelijke
akties. lai
De speciale Icob voordeelaanbiedin# ije
van laaggeprijsde boeken en bijz'ontk
uitgaven worden gehandhaafd. ji
it
Deze week vervalt de woensdag^ öc
dagtraining voor de jeugd van de ;i
A.V.T. Vanaf volgende week weerf®'' s
male training.
Kious wilde graag met Bakker
praten maar dan bij hem thuis
nodigde Bakker uit op zijn kosten
te vliegen. Willem ging daar maar
graag op in en zo was hij woensdi zi
de hele dag bij Kious, die voor de:
gelegenheid ook twee andere oud
krijgsgevangenen had uitgenodigd
werd een hartelijke ontmoeting me
voor alle betrokkenen interessante
hullingen. Kious" bleek een maandjjo
vangen te hebben gezeten in het
roemruchte „Stalag Luft III" in Sa
Dit speciaal voor geallieerde officie
opgezette krijgsgevangenenkamp
kend geworden door de spectaculsef
ontsnappingen, waarop de film „TnSe
great escape" is gebaseerd.
In 1981 heeft Kious dit kamp, dat;
genwoordig in Pools gebied ligt, a nt
eens bezocht. Dat hij niet op het
kwam om ook naar Texel te gaan,
om de eenvoudige redenen dat hij
dit eiland niets anders wist dan dal
er door Duitsers was gevangen
maakt. Toen hij hoorde dat hij aan
Texelaars die de Duitsers hadden g:
trotseerd zijn leven had te dankeni18
de hij alsnog naar het eiland, temt
daar twèe van zijn drie redders (Gii
en Boekei) nog in leven zijn. Hij'kc
digde aan volgend jaar alsnog naai
eiland en komen en hoopt dan Grii^
en Boekel de hand te kunnen
schudden.
Jaap Bakker beschouwt dat momif
als de kroon op zijn tienjarige
speurkarwei.
van allerlei details, zoals het
van het fluitje aan Boekel. Dat
niet zo
keerde destijds in
begon zich pas weer rekenschap
geven van zijn situatie toen
se krijgsgevangenschap was
rikaanse oorlogsvlieger was
bovendien gewond omdat hij
het verlaten van zijn toestel nog
het vuur van de Messerschmidts
geraakt.
worden er weieens op het strand ge
worpen", aldus Hans Eelman, die er
echter bij vertelde dat momenteel op
de noordkant van de Bol het wrak van
een boei ligt. Als hulpstrandvonder en
min of meer beheerder van de Bol
heeft hij dat inmiddels opgegeven aan
de administrateur van de strandvonde
rij, C. G. van Es.
Hoewel Eelman provisie krijgt van
eventuele opbrengsten van aan
gespoelde goederen is het niet waar
schijnlijk dat hij daar veel van over
houdt. Meestal blijft er na aftrek van
de bergingskosten niets over en van
dat wat er wel overblijft verdwijnt het
grootste deel in de schatkist.
Geen strijdige belangen
Volgens de veelzijdige ondernemer zijn
de belangen van zijn duikbedrijf en zijn
functie niet strijdig. „Duiken doe je in
het water", was zijn simpele en af
doende verklaring.
Op 11 december wordt hem door de
commissaris van de koningin de eed
afgenomen, maar nu reeds is hij als
hulpstrandvonder werkzaam. De acte
van aanstelling kreeg hij van
gemeente-ambtenaar Wout Stam. Van
die acte maakte Eelman copieën,
waarvan er één in het juttersmuseum
hangt. Een cadeau voor de befaamde
jutter Cor Ellen, als een waarschu
wing. „Ik zit er maar niet over in",
reageerde Ellen nuchter en soortgelijke
reacties kreeg Hans Eelman van ande
re jutters. Met de meesten heeft hij
een goede verstandhouding.
De wens om hulpstrandvonder te wor
den ligt bij Hans Eelman in het verle
den. Tien jaar lang voer hij als stuur
man op de grote vaart en daar heeft
hij volgens eigen zeggen een „natte
interesse" aan overgehouden.
De Amerikaanse co-piloot Harold Kious die in maart 1943 bo
ven de Waddenzee werd neergeschoten en door beman
ningsleden van de Teso-boot dokter Wagemaker werd gered,
is teruggevonden. De nu 69-jarige effectenmakelaar leidt een
welvarend bestaan in Albuquerque in Nieuw Mexico, waar
hij vorige week bezoek kreeg van Willem Bakker (,,Spyk")
uit Den Hoorn die hem daar had opgespoord.
Het vinden van Kious was niet alleen
voor Willem Bakker een verheugende
gebeurtenis, maar nog meer voor ama
teurhistoricus Jaap Bakker uit Oude-
schild die al tien jaar naspeuringen
deed naar het lot van de drie overle
vende Amerikaanse oorlogsvliegers die
met hun B 17 op 4 maart 1943 werden
neergeschoten door vier Me 110 jagers.
Die drie overlevenden waren de radio
man Paul en de zijschutters Griffin en
Kious. Bakker herinnert zich nog goed
hoe hij er als 13-jarige jongen getuige
van was hoe de in shocktoestand ver
kerende Kious liggend op de handkar
van de visafslag naar het Stoomboot
koffiehuis werd gebracht, waar de
Duitse commandopost was gevestigd.
De twee anderen kwamen aan achter
de dijk bij „Utopia" en werden bij Ger-
rit Dekker in huis genomen.
Redding
Kious was met zijn parachute terecht
gekomen ten noord-oosten van Oude-
schild op korte afstand van de plek
waar nu de asfaltfabriek staat. De
drenkeling die zich van zijn parachute
had ontdaan, werd opgemerkt door de
bemanning van de „Dokter Wagema
ker" die op het punt stond de haven
van Oudeschild binnen te varen. Ze
wilden de man gaan redden, maar
duitsers aan boord verboden dat.
Stuurman Kees Krijnen trok zich daar
echter niets van aan, streek met goed
vinden van kapitein Piet Vlas een
sloep en roeide met Kees Boekel en
Willem Griek naar de op zijn zwemvest
drijvende piloot. Zelfs was een Duitse
soldaat aan boord, die met een zak
doek het stopgat van de sloep moest
dichthouden. De Duitsers op de Wa
gemaker hadden de stop er namelijk
uitgetrokken om te voorkomen dat de
sloep gestreken zou worden.
De Duitser kreeg echter kramp in zijn
vingers, waardoor er toch een laag
water in de sloep sijpelde, toen de
Texelaars met hun geredde piloot de
haven binnenroeiden. De drenkeling
die even later door kou werd bevangen
(uit naderhand opgevraagdse KNMI-
rapporten bleek dat het water een
temperatuur van 5 graden had),
klampte zich zo krampachtig aan zijn
redders vast toen hij in de sloep werd
getrokken, dat hij met zijn nagels het
vel van de handen van Krijnen krabde.
Hij was zeer dankbaar en overhandig
de als souvenir het reddingfluitje dat
bij zijn zwemvest hoorde, aan Kees
Boekel.
Woedend
De Duitsers waren woedend dat de
Texelaars de Amerikaan, die zij als een
„terreurvlieger" beschouwden, in veili-
heid hadden gebracht. „Ik kreeg een
slag voor m'n harses en een trap te
gen m'n kont", herinnert Kees Boekel
zich. J. Boom van de TX 88 en A.
schagen van de TX 9 wilden .uitvaren
om ook de vliegers die verderop in zee
terecht waren gekomen, te redden,
maar het uitvaren werd hen belet.
Kees Boekel en Willem Griek, de mensen die de gewonde Harold Kious in maart 1943 uit
het koude waddenzeewater haalden. Bij leven en welzijn zullen ze Kious volgend jaar op
Texel ontmoeten.
Kees Krijnen die als leider van de red
dingoperatie werd beschouwd werd la
ter in Den Helder door Duitsers opge
wacht* en naar de havencommandant
aldaar gebracht, omdat hij ondanks
het verbod van de Duiters op de
„Dokter Wagemaker" toch de Ameri
kaan had gered. Het zou slecht voor
Krijnen zijn afgelopen als de toenmali
ge Teso-directeur van der Vlies niet
tussenbeide was gekomen. Van der
Vlies kende de Duitse commandant
toevallig van de grote vaart en wist
Krijnen vrij te krijgen, zodat het voor
hem met een sisser afliep.
Hans Eelman wordt 11 december beëdigd als hulpstrandvon
der voor de Razende Bol. De Texelse makelaar nam zelf het
initiatief nadat onlangs de zandplaat bij de Texelse gemeente
was gevoegd. Feitelijk verandert er door de aanstelling wei
nig, want Hans Eelman voer reeds regelmatig naar de Razen
de Bol om daar een flink stuk te wandelen. Hij heeft beken
de jutters „gewaarschuwd" dat op de Razende Bol gevonden
goederen voortaan bij hem dienen te worden aangegeven.
„We moeten goed op onze Razende Bol passen", aldus de
nieuwe hulpstrandvonder.
Hans Eelman komt graag op de
Razende Bol: „Er zijn maar weinig
mensen die weten hoe lekker het
lopen is daar. Midden in de Noord
zee met 's nachts alleen de vuurto
rens van Den Helder en Texel zicht
baar; prachtig."
Behalve een makelaarskantoor heeft
Eelman een duik- en bergingsbedrijf en
mede in verband daarmee volgde hij
de herindeling, waarbij de Razende Bol
aan de gemeente Texel werd toegewe
zen, op de voet. Als ondernemer zag
hij meteen in dat er een stuk Texel bij
kwam en stelde voor hulpstrandvonder
te worden onder de burgemeesster, die
de strandvonder van Texel is.
Legale jutter
Op de vraag of hij nu een legale jutter
is, antwoordde Eelman: „Ja, hoewel je
het ook om kan draaien: een jutter is
een illegale standvonder". Voorts legde
hij uit dat op de Razende Bol betrek
kelijk weinig aanspoelt omdat de stro
mingen er omheen draaien en niet zo
als bij het langgerekte Texelse strand
erlangs slepen. „Eigenlijk is het de
kern van een draaikolk, die voortdu
rend in beweging is omdat de stromin
gen van eb en vloed er aan weerszij
den langs gaan. Alleen lichte goederen
Hans Eelman als duiker: geen strijdige be
langen door functie van hulpstrandvonder.
