'éésies in de nolle
/U3END4
55055
O
DT* ~BT
w
Astma,
je zult't
maar
hebben..
Wijt?
ne'
idi
Dn
N. Kooiman won
rondvlucht
„Tesselhuus" in
Jeugdjournaal
Tas met
kleding ontvreemd
Vernielingen bij
strandpaviljoen
Diefstal uit dancing
TV in bos gevonden
Folklore
Late aangifte
Rijverbod
Giro
AstmaS Fonds
Diaconaal project
in Burkina Faso
Fikkie stoken
Onder invloed
r
mei I
us DAG 5 MEI 1987
TEXELSE COURANT
PAGINA 11
valt op Texel vaak niet mee een beetje knap en leuk bloemen-
\itje aan te leggen. Vooral de krachtige zoute zeewind kan voor
tl ellende zorgen. Een hele serie planten en struiken doet het
L ai die wind en at dat zout niet of slecht.
ideid!
il 17»
i daad
>p.
gde t
>ld
dpawj
ver-
1 dan)
af- f
en dil
offeij
hef I
ïrd
egdf
itran
Korl
ie to dsviooltje. Van de eerste twee
iorp
i ziel
ren k
etjes
Dep
r ge
plei
rtoin
gen.i
zette!
5rs
in
eei
9n di
'an
de
Bi
t pil
gii
>r vi
jaanj
aze
9 bli
rrarv|
et gi
de
Dpsi
ïurti
as
lecht
tar
i plantje dat altijd wel aanslaat
La het bloembollen dikwijls
Lr veel kleur zorgt, is het viool-
iTuinviolen worden bij massa's
Iweekt en zijn „voor een paar
It" te koop. U heeft er mis-
...i nooit bij stilgestaan tijdens
[tuinieren maar de viooltjes die
j ijverig plant zijn, als alle cul-
[rplanten, gekweekt uit een wil-
natuursoort.
jzenviolen moeten we de tuinvor-
eigenlijk noemen, want de bloe
van de wilde stamvormen, waar-
Ier het driekleurig viooltje, zijn nog
half zo groot. We merken dat als
Jarenlang onze tuinviooltjes uit ei-
zaad verder kweken. De bloemen
len kleiner en kleiner en de kleu-
lopen steeds meer terug in de
Iting van de wilde soorten,
iegrijpt dat ik geen „Witte Lieuw"
olschrijven over reuzenviolen,
dat de wilde viooltjes het eigen-
onderwerp zijn. Op Texel hebben
drie verschillende soorten. Dat zijn
laar weinig want in heel Nederland
twaalf soorten vastgesteld. Een
[tal daarvan is echter zeldzaam of
|ft een heel beperkte verspreiding,
zinkviooltje bijvoorbeeld, dat al-
langs de Geul in Zuid-Limburg
it. Overigens, er zijn over de hele
ld zo'n 900 soorten geteld die tot
iolenfamilie behoren. De helft
|rvan zijn echte viooltjes. De andere
groeit voornamelijk in de tropen
lierbij behoren zelfs bomen. Terug
r de drie Texelse soorten: het ak-
riooltje, het duinviooltje en het
rten lijkt het me duidelijk waar we
•noeten zoeken. Het hondsviooltje
oëngBft door zijn naam geen uitsluitsel,
»rmi®r is ook een bewoner van het
igebied. Het is.heel makkelijk van j
duinviooltje te onderscheiden. Z'n
fees 'men zijn namelijk helemaal blauw,
vijl die van het duinviooltje (bijna)
d drie- of meerkleurig zijn.
mstiHeger werden de duinviooltjes gere-
d tot een aparte vorm van de soort
kleurig viooltje. Tegenwoordig be-
ouwen de plantklundïgen het duin-
|het driekleurig viooltje als aparte
irten. Zo komt het dat nog heel
il mensen de duinviooltjes driekleu-
viooltjes noemen. Hoe de naam
is, het blijven heel aardige, kleine
Jtjes die vooral in mei met duizen-
hele duinhellingen kunnen kleu-
Alle bloemetjes staan naar de zon
'icht en het is een schitterend ge
it, die gelig-blauwe waas net boven
bruin-grijze grassen en korstmossen
onze drogere duinen. Een vaste
ir hebben de bloemen van het
inviooltje eigenlijk niet. De meest
:ijke vorm is blauw (de bovenste
lembladen) en geel (het hartje en
ene onderste bloemblad). Maar al-
'laadjes kunnen ook geel zijn of
s nagenoeg wit, terwijl we op an-
groeiplaatsen juist weer overwe-
nd (donker) blauwe tot bijna paarse
lemen vinden.
ie de bloemetjes goed bekijkt ziet de
n 0p t merkwaardige vorm, typisch voor
t dn l0'tjes. Het onderste bloemblad
>7 DBa9f aan de achterkant een buisvor-
ge spoor. Een soort naar achteren
f voo lzend doodlopend buisje. In deze
»pter
s ee
he:
ruik:
©poe
n he
schi
jubr
ia
n op
miss
erno
irder
ar N
n vo
iet:
ibaaj
:rijd
m;i
.een
Ms-
spoor ligt wat nectar waarop de insek-
ten, meestal hommels afkomen, Als
zo'n diertje de nectar probeert te berei
ken, zorgt het daarbij door aanraking
van stamper en meeldraden automa
tisch voor de bestuiving.
Mierenbroodjes
Ook de verspreiding van de zaden ge
beurt op een speciale manier. De zaad
jes liggen in rijen in een soort doosjes.
Als ze opengesprongen zijn lijken ze
wel wat op roeibootjes. Daarna begin
nen door uitdroging de wanden van
het bootje te krimpen, waardoor ze
steeds harder tegen de rijen zaadjes
aandrukken. Op een gegeven moment
wordt de druk zo hoog dat die zaadjes
er met kracht uitspringen. Zo belang
den ze dus niet allemaal onder of vlak
bij het plantje op de grond, maar wor
den ze meer gespreid „gezaaid". Er is
naast deze „lanceerinrichting" echter
nog meer. Aan ieder zaadje zit ook
nog een vettig aanhangseltje. Mieren
vinden dat erg lekker. Ze gaan dus met
de zaadjes slepen, richting nest. Soms
bijten ze ook onderweg dit „mieren
broodje" eraf om het meteen op te
peuzelen. Het is duidelijk dat ook deze
activiteiten er voor zorgen dat de
zaadjes beter verspreid worden en de
kans groter wordt dat ze op een plekje
belanden waar ze kunnen ontkiemen.
Violen waren vroeger een bekend
huismiddel tegen een hele serie ziek
ten en ongemakken. Het aftreksel van
de gedroogde blaadjes werd o.a. ge
bruikt tegen hoestaanvallen en ontsto
ken ademhalingsorganen, jicht en
aderverkalking. Ook werd het gebruikt
bij huiduitslag en eczeem. Het werkt
bloedzuiverend en zweetafdrijvend.
Vermengd met honing vormde het vi
ooltjessiroop, goed tegen pijnlijk tand
vlees. Kortom een wondermiddeltje.
Ongetwijfeld hebben bepaalde verbin
dingen in de plant een heilzame wer
king hoewel het moeilijk is te geloven
dat ze bij alle opgesomde kwalen tot
een totale genezing leiden.'
Wéésies
Op Texel werden viooltjes vroeger
wéésies genoemd. Theo Timmer, die
de lijst met Texelse plantennamen voor
het boekje „De wilde planten van
Texel" samenstelde, schrijft dat deze
naam waarschijnlijk aanvankelijk alleen
op het hondsviooltje van toepassing
was. De kinderen van het weeshuis
van Den Burg namelijk liepen (na 1915)
doorgaans in blauwe kleding. De kleur
van de hondsviooltjes dus. Zoals ge
zegd ook de duinviooltjes zijn soms zo
blauw als de „wéésies" en zo zal de
naam snel voor alle viooltjes zijn gaan
gelden. De Nederlandse naam viooltje
is rechtstreeks overgenomen van de
Latijnse naam viola. Dat is een ver
kleinwoord van het Griekse ion waar
mee lekker ruikende planten aangeduid
werden. En dat klopt wel, vooral het
maarts viooltje ruikt heel sterk. Andere
verklaringen zijn dat het woord afge
leid zou zijn van via (weg). Viooltjes
groeien immers (ook) vaak langs we
gen? Ook kan het komen van vir
(kracht) hetgeen weer op de sterke
geur zou slaan...
Zonder insekten geen planten en zon
der planten geen insekten. Dat is lo
gisch en gaat eigenlijk ook op voor al-
1 duinviooltje, (tekening SDijksen
Ie andere levende organismen op deze
aarde, de mens niet uitgezonderd. Ik
vertelde al over mieren en hommels,
maar er is nog een opvallend verband
tussen viooltjes en een bepaalde groep
insekten. Dat zijn de zogenaamde pa
relmoervlinders. Dagvlinders met op de
ondervleugels wit-parelmoerachtige
vlekken. Het merendeel van deze vlin
ders is namelijk volledig afhankelijk van
viooltjes. Zoals de koolwitjes hun eie
ren op allerlei koolsoorten leggen, zo
doen de parelmoervlinders dat alleen
op viooltjes. Dankzij de rijke vioolt
jesstand in de Texelse duinen zijn pa
relmoervlinders (op veel plaatsen in
Nederland bedreigde dieren) hier nog
regelmatig te zien We hebben zelfs
drie soorten, de grote, de kleine en
duinparelmoervlinder.
En zo blijkt er aan zo'n klein, eenvou
dig duinviooltje veel meer te zien dan
je oppervlakkig misschien zou denken!
Adriaan Dijksen
N. Kooiman, Paelwerck 23 in Den
Burg is winnaar geworden van de
rebus-aktie die op de Koninginne-
markt werd gehouden ten bate van
het Tesselhuus. Kooiman won een
rondvlucht voor twee personen bo
ven Texel, aangeboden door Tessel
Air.
De tweede prijs, een mand met Texel
se zuivelprodukten, aangeboden door
BD-boerderij Sint Donatus, werd ge
wonnen door Werner van der Meer,
Westerweg 34, en de derde prijs (een
kleinere mand met Donatusprodukten)
ging naar R. van der Heide, Vloedlijn
8. Maartje Duin uit Den Burg raadde
de juiste naam van de pop in de
Tesselhuus-kraam („Tesseltje") en werd
daardoor eigenaresse van deze door
Jeannette van Abs vervaardigde pop.
De dames van de Tesselhuus-kraam
verkochten ook balpennen, boeken,
gebak e.d. De totale opbrengst was
ƒ2500,—.
Het NOS Jeugdjournaal besteedt in de
uitzending yan hedenavond (Nederland
2, aanvang 18.45 uur) aandacht aan
het zojuist geopende Tesselhuus in De
Koog. Gistermiddag arriveerde een op-
nameploeg op Texel om een reportage
te maken die een beeld geeft van de
recreatiemogelijkheden die de gasten
van het vakantiehuis voor zwaar ge
handicapten op Texel hebben. De ope
ningsplechtigheid zelf is niet gefilmd.
Tijdens de zeskamp die op koninginne
dag werd gehouden op het Kerckeland
bij De Koog, verdween een tas van
een 19-jarige inwoonster van De Koog.
In de tas zaten onder meer een spij
kerjack, badpak, sokken, trimschoe-
nen, lakens en een portemonnee met
25,—. De totale waarde was omstreeks
ƒ600-
Onbekenden hebben hun vernielzucht
botgevierd bij het strandpaviljoen van
paal 12, tussen zaterdagavond half
acht en zondagochtend tien uur. De
emmers en rollen van een toilet
moesten het ontgelden en van de ag
gregaatwagen werden alle ramen in
geslagen. De schade beloopt ƒ550,—.
In de nacht van zaterdag op zondag
tussen half twaalf en half twee werd
uit een dancing in Den Burg een jas
met portemonnee gestolen. De porte
monnee (waarin ongeveer ƒ6,— zat)
werd later leeg in de brievenbus van
de Rabobank gevonden. De bankpas
zat er nog in zodat de eigenaar (een
20-jarig meisje uit Den Burg) direct be
kend was. De jas bleef spoorloos.
Aan de Jan Ayeweg in het dennenbos
werd vrijdag een televisietoestel gevon
den. Het was een zwart-wit apparaat,
in witte kast, dat mogelijk werd gesto
len. Bij de politie werd tot dusver ech
ter geen aangifte van diefstal gedaan.
In het verslag van de folklorevergade-
ring in de vorige krant stond dat het
verenigingsjaar begonnen was met een
nadelig saldo van 713.500,—. Er stond
een nul teveel. Het werkelijk nadelige
saldo was dus 71350,—.
'z_
Pas vrijdag kwam een 61-jarige man uit
Nunspeet aangifte van diefstal doen,
die zich op 24 april had voorgedaan in
een supermarkt in De Koog. Op een
tafel had hij daar een polstasje met
onder meer een kentekenbewijs en een
portemonnee met ƒ250,— achtergela
ten. De portemonnee werd later leeg
teruggevonden, maar het polstasje en
het kentekenbewijs bleven spoorloos.
De politie blijft scherp letten op rijden
onder invloed. In de nacht van zater
dag op zondag werd op de Pontweg
een 44-jarige inwoner van Den Hoorn
aangehouden die na het afleggen van
de blaasproef een rijverbod van acht
uur kreeg.
Dinsdag 5 mei
Het NOS Jeugdjournaal besteedt aan
dacht aan het juist geopende Tessel-
huur in De Koog. Nederland 2, aan
vang 18.45 uur.
Woensdag 6 mei
De beheerscommissie van dorpshuis
d'Ouwe ULO heeft openbare vergade
ring; 20.00 uur.
Het katholiek Vrouwengilde heeft in
De Witte Burcht een bijeenkomst, ver
zorgd door de heer W. Roeper, kok
van het Havenrestaurant aan 't Hornt-
je. Hij vertelt over zijn werk en laat
wat van zijn produkten proeven. Aan
vang 20.15 uur.
Donderdag 7 mei
De PSP afdeling Texel heeft ledenver
gadering in dorpshuis d'Ouwe ULO;
20.00 uur. Ook belangstellende niet-
leden zijn welkom.
Vrijdag 8 mei
In De Lindeboom is de derde uitvoe
ring van „De kleine parade" door mu
sicalvereniging „Geen C te hoog";
20.00 uur.
PT :f
Koliekteweek
11-17 mei
Een bedrag van ƒ7000,— voor
lesmateriaal, een tekentafel en een
fotokopieermachine is toegezegd
door het eilandelijk Diaconaal
werkverband van de Nederlands
Hervormde kerk aan een school in
Burkina Faso. De school staat on
der leiding van de Franse ex-
priester Alain Saignol die probeert
randgroepjongeren een vak te leren
en zo de werkloosheid te
verminderen.
Het eilandelijk diaconaal werkverband
probeert de ƒ7000,— bijeen te krijgen
door donaties van eilandelijke diaco
nieën, collectes in de kerken en door
persoonlijke giften. Dezze kunnen wor
den gestort op bankrekeningnummer
36.25.56.113 t.n.v. Werelddiaconaat
Texel, onder vermelding van Project
Burkina Faso.
Onvoorzichtigheid bij de meiêfblis van
't Horntje leidde donderdag tot'het uit
rukken van de Texetse vrijwillige, brand
weer. Een paar jongens hadden wat
rommel versleept naar de wegberm en
daarmee een fikkie aangestookt. Hier
door dreigde het duinacfitige terrein
van de Noorderhaaks over grotere op
pervlakte vlam te vatten. De brand
weer had het vuur snel gedoofd. Uit
balorigheid werd vervolgens de meier-
blis voortijdig in brand gestokefl.
Een 19-jarige jongen uit Den Burg
werd donderdagavond t^gen tien uur
door de politie in De Koog aangehou
den omdat hij zich enigszins slingerend
met zijn auto voortgewoog over de
Dorpsstraat. Het vermoeden dat hij te
veel had gedronken, bleêk juist. Het
resultaat van de blaasproef met de
nieuwe alcoholtester was zodanig dat
hij een bloedproef moest ondergaan.
Horizontaal:
I. kleinigheid
6. deel van een bloem
II. dierengeluid
12. eenstemmig
14. frans lidwoord
15. bewoner van België
17. rivier in Spanje
20 stapel hooi
22. immer
23. fraai
25. model
27. meisjesnaam
29. plaats in Brabant
31. plaats op de Veluwe
32 aanleggen
33. deel van de bijbel (afk)
34. voeding
36. hemellichaam
38 luitenant (afk)
39. maanstand (afk)
40. onder officier (afk)
41. soort slee
42. eenheid van kracht (afk)
43 wmtervoertuig
44. plaats van de scheve toren
46. voerbak
48. voegwoord
50 hofmakerij
52. jongensnaam
54. strijdperk
56. aziatisch schiereiland
57 deel van een muziekinstrument
59. plaats in Overijssel
60. duikeling
62. zuidvrucht
64. oosterse titel
66. meisjesnaam
67. titel
69. deel van de week
72. namelijk (afk)
73. getroffen
74. juist, correct
Verticaal:
1 aardpek, aardhasr
2. water in Brabant
3. bloem
4. hemels wezen
5. bergplaats
6. zangnoot
7. kweek
8. openbare betrekking
9. oude stofmaat
10. overblijfsel
13. op dit moment
15. schip
16. leer van het heldendicht
18. dichten
19. rivier in Duitsland
21. kier
22. levenslucht
24. plaats op de Veluwe
26. eerste persoon (afk)
28. regelmatig weerkerend
30. op geen enkel ogenblik
32 meisjesnaam
35. noodsein
37 bloeiwijze
43. weerzin hebbende
44. eenvoudige boot
45. in het jaar
46. smet
47. familielid
49. iemand die veel drinkt
51. meisjesnaam
53. onder andere (afk)
55. meisjesnaam
57. gespannen
58 modern communicatiemiddel
61. stad in Peru
63 ex-heerser van Venetië
65. frans onbep.. voornaamwoord
68. zangnoot
70. engels voegwoord
71. displaced person (afk)
72. deel van een franse ontkenntn§
