^Texelse Courant bijna zo uniek als ie lijkt
ieuwsbladen: van pulp tot pittig
Fouten in de krant
nooit helemaal
te vermijden
WmVEENSCHZ
G E
jé,
ssZ^Srsri
SDAG 16 SEPTEMBER 1987
PAGINA 13
L( „Handboek voor Pers en Publiciteit" staan er ruim 140,
helft daarvan kan gevoegelijk worden doorgestreept: een
Lsblad is nog geen nieuwsblad als er nieuwsblad op staat. In
Truime selectie kwamen we tot 60 nieuwsbladen, die in grote
L pet als de Texelse Courant, plaatselijk nieuws brengen waar-
betaald moet worden. Vroeger waren er veel meer nieuwsbla-
K de Nederlandse uitgevers ontdekten echter de huis aan huis
jkt. Veel noodlijdende abonnementsbladen gleden opeens gratis
Ie bus. De teloorgang van de „nieuwsbladen-branche" leek be-
Inen. ,,Er zijn er de afgelopen jaren heel wat afgevallen, maar
seral een tijd stilstand", zegt de secretaresse van de Neder-
Ise Nieuwsblad Pers, de overkoepelende instantie van
Iwsblad-uitgevers. We bekeken een stapel uitgaven om te ont-
len of de Texelse Courant wel zo uniek is als ie lijkt.
|bleek ondoenlijk om alle 70
vsbladen (laat staan de enkele
Men huis aan huis-bladen) door
joistelen. Het NNP maakte een
en koos daarbij voor de overeen-
lien met de Texelse Courant: één,
Jof drie keer per week verschij-
k verspreiding via abonnement en
rote plaatselijke of regionale bin-
l"Voor de goede orde: nieuwsbla-
komen niet dagelijks uit, dat zijn
ramde dagbladen. De NNP se-
s tevens gemaakt op ,,een beet-
laliteit". Terwijl ons oog langs de
fefrekken met nieuwsbladen gaat,
eal snel dat er veel kaf tussen
lïuwsbladkoren zit. Kleine, plaat-
s blaadjes, het stencil ontgroeid,
(nauwelijks „echte kranten". We
nar verder niet minachtend over
I. ze voorzien blijkbaar in een
Istrijd tegen de huis aan huis-
lrzijn de afgelopen jaren enkele
«blad-giganten ontstaan: Boom-
luit Drenthe, Wegener, Rivieren-
Ze hebben de intentie „vol
len bladen" te maken en geen
jselijke sufferdjes. De gratis kran-
|die doorgaans erg veel adverten-
n nonsens-berichten („Miss bloe-
houdt van koken") bevatten,
len met een serieuze journalistieke
Ik worden bestreden.
Trots
[dactie van de Texelse Courant
aoit trots, toen hun aanpak werd
ken in een lesboek van de
Jol voor de Journalistiek. De TC
|thet nieuws zonder opsmuk,
evoel voor detail en uitgebreid.
mast was het de journalistieke
jlen opgevallen dat ingewikkelde
J (zoals onderzoekingen bij het
Idoor ,,r»iet gespecialiseerde
len" zo duidelijk werd vertaald
I,gewone mensentaal". Na een
speuren bij de NNP zijn we er
I: de TC is gelukkig de enige
(Sterker als bij de dagbladen, is er
1 nieuwsbladen een lijn te trekken
fulp naar pittig, maar die „betere
'mogen er dan ook zijn. Al
nwe nu ook zeggen dat enke
le die beteren waarschijnlijk op
f termijn niet zullen overleven. Het
dekkingspercentage (hoeveel po-
'e abonnees zijn er en hoeveel
kn hebben een abonnement) van
■uitgaven geeft aan dat er een
1 strijd wordt gestreden tegen de
i'rentie: dagbladen en de huis
pr, advertorials".
i in dit mini-onderzoek is
N een vergelijking trekken met
T.oftewel: krijgen de Texelaars
Ivoor hun abonnementsgeld of
0 te in een andere plaats met
(er nieuwsblad veel beter af
plan we eens beginnen bij een
®van het Wegener-concern, het
s Nieuwsblad".
■tent verschijnt een keer per
een jaarabonnement kost f45,25
is 4900. Ter vergelijking:
[Jfae Courant heeft een oplage
(bijna 1500 abonnees aan de
M, een dekkingspercentage
p en voor een abonnement be-
Pjji f76,80. Het „Puttens
"fad" mag dan een grote uitge-
r zich hebben, het exem-
■"n eind augutus is magertjes.
Inkeken van alle kranten de edi-
■"eind augustus). De voorpagi-
gevuld met een bruidspaar
[Mr is getrouwd, het filmnieuws
/'familiefeest met een charitatief
1 'wee redacteuren halen bin-
1*1 succesvolle duivenmelker
■ee. de fokveedag levert vier
W' foto's op met minimale
J'faen het verslag van een raads-
js is kort en bondig. Het Put-
'sblad komt vrijblijvend over
niet beter wist, zou je denken
5 aan huis-krant in de bus te
Column
Van heel ander kaliber is „Het Urker-
land", een christelijk nieuwsblad, één
keer per week voor f27,50 per jaar. De
dominee opent rechtsboven op de
voorpagina met een eigen column on
der de tekst: „Op Uw Heil wacht ik.
Here". Een bericht handelt over de ge
meenteraad en woningbouw en er is
een pagina met kleine plaatselijke be
richtjes. Op Urk kent iedereen elkaar
en daarom kan een tragisch ongeval
van een meisje aldus gemeld worden:
„Afgelopen zondagmiddag is de
10-jarige Wendy de Boer, dochter van
Meindert de Boer en Grietje Hakvoort,
om het leven gekomen". Twee grote
rubrieken in het blad: Van het Visserij-
front (over de aanvoer in de plaatselij
ke afslag) en „Uit de kerkelijke pers".
Opvallend is de nuchtere schrijfstijl en
het veelvuldig gebruik van foto's in de
krant met een kleine bladspiegel.
De „Woerdense Courant" is qua op
maak en redactionele aanpak zeer pro
fessioneel. Het blad oogt als een dag
blad, verschijnt een keer per week in
een oplage van bijna 11.000 en kost
ƒ42,25 per jaar. Steeds een groot com
mentaar op pagina 3 over een aktuele
plaatselijke kwestie. De „Woerdense"
wordt dan ook goed gelezen: 77% van
de Woerdense huishoudens. Het inge
keken nummer biedt 16 redactionele
pagina's, waarvan 3 sport en een
kwart pagina ingezonden brieven. Ook
dat laatste is een graadmeter voor be
trokkenheid van de lezer bij de woon
plaats (en de krant).
„Acht van de tien Winterswijkers lezen
hem.... moet dus wel goed zijn" luidt
de onderkop van de „Nieuwe Winters-
wijkse Courant". Een vreemde conclu
sie en de belofte op de voorpagina
wordt ons inziens ook niet helemaal
waar gemaakt. Vier redacteuren laten
dit nieuwsblad drie keer per week ver
schijnen (oplage 5175) en dat kost
ƒ130,— per jaar. De voorpagina is veel
belovend, plaatselijk nieuws, een eigen
cartoon, een rustige, zakelijke opmaak.
Binnenin wordt men echter getracteerd
op „gekochte berichten" van copijbu-
reaus over kokkerellen, een halve pagi
na wordt gevuld met landelijk nieuws,
samengevat uit de dagbladen en het
plaatselijke bloemencorso krijgt maar
liefst drie fotopagina's. Wie nog eens
wat wil lezen kan beter de Texelse
Courant nemen.
Hetzelfde geldt een beetje voor het
„Sneeker Nieuwsblad". Een keer in de
week verschijnt deze krant alleen voor
abonnees (oplage 7100) en op donder
dag gaat ie huis aan huis (21.000
stuks). De „Sneeker" kost dan ook
maar ƒ22,— per jaar en de drie redac
teuren lijken aan Sneek e.o. niet ge
noeg te hebben om de krant vol te
krijgen. De voorpagina ziet er goed
uit: korte, zakelijke berichten, vier fo
to's en een burgemeester die meldt:
„De democratie wordt verkracht". De
pagina met regionaal nieuws is te ma
ger, de lezer krijgt zelfs een algemeen
artikel voorgeschoteld: „Hoe richt ik
de kinderkamer in?" Naast twee pagi
na's sport maakt men reclame voor de
Jaarbeurs in Groningen, niet bepaald
naast de deur.
Verademing
De „Leusder Krant" is een verademing
en steekt ook duidelijk de Texelse Cou
rant naar de kroon. Het blad verschijnt
twee keer per week in een oplage van
5000 (het dekkingspercentage in Leus
den haalt net de 60% niet) en dat kost
ƒ66,80 per jaar. Dit nieuwsblad heeft
een duidelijk „eigen gezicht". Op de
voorpagina veel kleurkaders, maar de
artikelen worden zonder overdreven
vette koppen gepresenteerd met veel
wit rond de tekst. Men opent met po
litiek nieuws en er staat op de „cover"
veel allerlei te lezen. In het nummer
dat wij zagen, besluit de raad het alco-
V- -.
F, ----- - "'""«nana
VljfM
Z»ndcAW
OhH
Het mag waar zijn dat de Texelse Courant in esthetisch en journa
listiek opzicht redelijk gunstig afsteekt bij de meeste andere lokale
kranten in het land, volmaakt is het blad nog lang niet. Eén van de
grieven die de lezers zouden kunnen koesteren betreft het te grote
aantal fouten in de tekst.
Dat wordt in de hand gewerkt door de
grote hoeveelheid werk die we in korte
tijd moeten verzetten waardoor er in
de haast nogal eens wat misgaat.
Waar gewerkt wordt, worden fouten
gemaakt. Wij zouden kunnen zeggen:
wij werken héél hard en dus maken
we véél fouten, maar zo makkelijk ko
men we er niet af.
Zetduiveltje
Je hebt ernstige en minder ernstige
fouten. Er gaat haast geen krant voor
bij of je vindt er wel een paar. Een zet
fout die makkelijk als zodanig wordt
herkend is slordig maar niet zo heel
verschrikkelijk. Zo'n zetfout ontstaat
als de zetter een verkeerde toets in
drukt, zodat er bijv. „rot" staat in-
plaats van „rat". Of er wordt een letter
vergeten, zodat er „Teel" staat inplaats
van Texel. En wat dacht u van „gelul"
inplaats van „geluk" of van „sijksloot"
i.p.v. „dijksloot". Die fouten worden
veel gemaakt en voor het grootste
deel tijdig opgespoord en gecorrigeerd.
Ze zijn makkelijk in de proeftekst te
herkennen. Anders wordt het als een
fout ontstaat door een woord weg te
laten, zodat de betekenis van de zin
verandert. Als bijv. het woordje „niet"
of het voorvoegsel „on" wordt verge
ten, staat er het omgekeerde van wat
de bedoeling was. Zo'n fout ziet de
corrector niet altijd omdat het taalge
bruik op zichzelf goed is. Tenzij de
corrector dezelfde persoon is die het
stuk heeft geschreven en dus weet
waarover het gaat. Gewone taalfouten
worden ook nog altijd gemaakt en ook
wordt de nieuwe spelling van het Ne
derlands niet consequent (of konse-
kwent?) toegepast.
Puzzelen
Toen de krant in lood werd gezet,
raakten de loden regels van de tekst
wel eens door elkaar en ontstond er
wartaal, waar geen mens meer uit kon
komen. Toen werd overgeschakeld op
fotozetten waaraan geen lood meer te-
pas komt, werd dat onmogelijk, maar
nu ontstond een ander soort fouten:
plakfouten. Bij het vastplakken van de
papieren stroken tekst, komt er wel
eens een strookje op een verkeerde
plek terecht, waardoor de volgorde
van het verhaal niet meer klopt. Een
brok van het artikel staat dan soms er
gens anders op de pagina, als voort
zetting van een bericht over een heel
ander onderwerp. Heel ergl Het is ons
het afgelopen half jaar drie keer
overkomen.
Iets heel anders zijn fouten van inhou
delijke aard: onjuistheden in de be
schrijving van een bepaalde gang van
zaken. Meer dan eens hebben we in
politieberichten de veroorzaker en het
slachtoffer van een aanrijding verward,
een verkeerde dag of datum genoemd
of de geboorteplaats van een betrok
kene met de huidige woonplaats ver
wisseld. Dat is geen wonder als je
weet hoe die berichten in de praktijk
worden vergaard.
Politie
Wel eens meegedaan aan dat spelletje
waarbij in een kring van mensen een
bericht van de een naar de ander
wordt doorgefluisterd? Als het bericht
„rond" is geweest, is het meestal
deerlijk verminkt.
Zo ongeveer gaat het bij de politie,
waar de gegevens over ongelukken,
diefstallen e.d. meestal vandaan ko
men. De agent die bij de gebeurtenis
is geweest, maakt proces verbaal op
en beschrijft het gebeurde in het rap-
portenboek. Daarbij kan al iets mis
gaan. De journalist krijgt dat rappor-
tenboek niet zelf te lezen, maar een
politieman, bijna altijd een andere dan
de verbalisant, leest er urt voor. De
journalist neemt dat over en dat is dan
de tweede kans op misverstanden.
Tenslotte kan er wat fout gaan bij de
uitwerking van het bericht.
Dat het meestal toch goed gaat is ei
genlijk een wonder, te danken aan de
goede samenwerking die wij met de
politie hebben. Al pratende komen we
er meestal wel uit en de wacht
meesters zijn meestal niet te beroerd
om nog even navraag te doen als er
vraagtekens rijzen. Dat neemt niet weg
dat de politieberichten het meest
„foutrijke" onderdeel van de krant vor
men, maar daar is weinig aan te doen
omdat het onmogelijk is om alle aanrij
dingen, diefstallen, vermissingen en
ander ongerief zelf ter plaatse te
onderzoeken.
Interpretatie
Natuurlijk ontstaat een foute omschrij
ving van een probleem of ontwikkeling
ook wel door onnadenkendheid of ge
brek aan (voor)kennis door de verslag
gever. Het komt voor dat dingen die
„bij wijze van spreken" of als grapje
worden opgemerkt, door de journalist
letterlijk worden geïnterpreteerd en
doorgegeven. Dat gebeurde bijvoor
beeld met het voorpaginabericht over
het bedrag van maar liefst een miljoen
gulden dat de gemeente dreigde te
verliezen als gevolg van verlate goed
keuring van belastingmaatregelen. Dat
kon natuurlijk niet en dat hadden wij
moeten begrijpen.
Het boetekleed hangt altijd klaar.
Rectificatie
Als het om rectificaties gaat, doen wij
niet moeilijk. Dergelijke rechtzettingen,
meestal op verzoek van iemand die bij
de zaak betrokken is en nadeel onder
vindt van de fout, kom je dan ook vrij
vaak tegen in de Texelse Courant en
ze zijn soms heel vermakelijk.
Het is geen promotie voor de krant,
want door de rectificatie weet iedereen
dat de fout is gemaakt, terwijl anders
alleen de direct betrokkenen het zou
den hebben gemerkt. Het werkt wel
opvoedend. Natuurlijk doen we ons
best om fouten te vermijden, vooral
door verbetering van de controle, een
kwestie van organisatie en mens
kracht. Maar het staat bij voorbaat
vast dat we het probleem tooit hele
maal onder de knie zuller krijgen.
holgebruik tijdens het vergaderen te
verbieden: „Na afloop van de vergade
ring blijft het buffet nog 30 minuten
open voor een borrel. Het is de bedoe
ling dat men zich dan beperkt tot
twee alcoholische consumpties per
persoon". De „Leusder" biedt maar
liefst 23 redaktionele nieuwspagina's, al
is dat beeld toevallig geflatteerd door
een uitstekende sportbijlage (start van
het seizoen) van 11 redaktionele pagi
na's. De krant heeft een groot com
mentaar en een eigen weerman: „Het
weer in Leusden". De vergelijking met
de TC is eenvoudig te maken: men
houdt zich ook aan plaatselijke nieuws.
Daarnaast is het opvallend dat de be
richten kort en zakelijk zijn en men
kaas heeft gegeten van een conse
quente, rustige opmaak. De pretenties
druipen echter niet van het produkt af.
Pretenties
„De Gecombineerde", een uitgave van
Rivieren-Pers, die nog zeven nieuws
bladen in Midden-Nederland van de
persen laat rollen, heeft wel een beetje
pretentie. Op zich is dat niet vreemd.
Hoofdredacteur Bert Cattel heeft in
journalistenland al eens van de daken
geschreeuwd dat er niet neergekeken
moet worden op nieuwsbladen: men
brengt het nieuws uit de eigen straat
en de Rivieren-Pers kan volgens Cattel
overleven als men „human interest"
en professionaliteit niet schuwt. Het is
sneu, maar die beloften komen er bij
„De Gecombineerde" op de West-
Betuwe niet helemaal uit. Zeven redac
teuren maken drie keer per week deze
krant en dat kost dan ƒ125,— per jaar.
De oplage is 12.000 en het hoogste
dekkingspercentage haalt men in Leer
dam met 52%. „De Gecombineerde"
heeft een kleine bladspiegel en kan
ons op 31 augustus nauwelijks boeien.
Op de voorpagina een jaarverslag van
de Stichting Buitenlandse Werknemers
en de opening van een kantoor van de
Stichting Vrije Recreatie. Twee pagina's
sport, een pagina allerlei uit de regio
en „human interest" bevat een inter
view met een logopedist en een zen
deling in spé, die graag naar Zimbab
we wil. De afknapper is een hele pagi
na tv-programmering, kook- en tuinru-
brieken en een puzzel, typisch voer
voor huis aan huis-bladen. Opvallend
is ook het geringe aantal advertenties,
geen beste zaak voor een nieuwsblad,
want zoals bekend is dat een belang
rijk argument om een abonnement
(wat is er in de buurt goedkoop te ha
len) te nemen. Een plus is dat men
niet doorzeven in de artikelen, er zit
een goede eindredacteur.
Gebundeld
De „Zierikzeesche Nieuwsbode" is be
zig aan z'n 144ste jaargang en dat is
te merken. Voor ons is het de prins
onder de nieuwsbladen. Men ver
schijnt maar liefst vier keer per week,
een abonnement kost ƒ156,50 per jaar.
Het dekkingspercentage in Zierikzee is
51%. De uitgever heeft eigenlijk meer
verdiend. Het is een nieuwsblad naar
ons hart, waarbij men af en toe best
mag uitglijden in een te lang verhaal
(dat kan de TC ook). De „Zierikzee
sche" brengt vier prominente berichten
op de voorpagina, plus het weerbe
richt. De weekenddiensten en het poli
tienieuws keurig gebundeld op pagina
2 en dan twee pagina's met leuke in
terviews, uitgezonderd de wrakkige
kop boven een verhaal over een ver
trekkend schoolhoofd: „Onderwijzer is
een slijtend beroep omdat je constant
goed moet opletten". De laatste pagi
na is voor „Dit biedt de beeldbuis" en
de plaatselijke sport wordt bedeeld
met een pagina.
Boom-pers is ook een grote in de
nieuwsbladen. Dat willen ze weten
ook. De voorpagina van hun uitgaven
„Kamper, Steenwijker en Meppeler"
Courant brengt internationaal nieuws:
van Seoul naar Johannesburg. De
„Meppeler" verschijnt drie keer per
week, wordt in Meppel door 66% van
de huishoudens gelezen, en kost met
een oplage van maar liefst 18.500
ƒ144,20 per jaar. Als we de internatio
nale inbreng (de dagbladen brengen
dat nieuws beter en uitgebreider) weg
denken, krijgt men echter een „goeie
plaatselijke krant", met oog voor het
nieuws uit de provincie. Daarbij mag
bedacht worden dat Boom 11 redac
teuren laat draven. Heel aardig is een
plaatselijke column met daarnaast al
lerlei kleine stadsberichtjes en een ei
gen cartoon. Het commentaar op lan
delijk nieuws valt weer uit de toon,
net als de landelijke sportartikelen. Een
beetje „vlees noch visch" die „Mep
peler", maar de NNP weet ons te mel
den dat ie wordt „gevreten".'
Papier
Hoe het net effe anders kan bewijst
concurrent de „Hoogeveensche Cou
rant". Drie keer per week, waarvan
een keer huis aan huis, voor 62— per
jaar. De helft van alle Hoogeveeners
leest 'm. Wie wil weten wat er in de
eigen stad gebeurt, heeft genoeg aan
de voorpagina. Binnenin is het weer
van twee walletjes eten: plaatselijk en
provincienieuws naast een „autopagi
na", een fiscale rubriek en (internatio
nale) tv-berichten. Een mooie sportpa
gina met foto's en een historisch ver
haal (Over het gemeentewapen van
Oosterhesselen) geven aan dat de klei
ne redactie zich niet helemaal verlaat
op gekochte copij.
Tot slot nog wat aardig spul: „De Om
roeper" uit Vaals. Meer een blad dan
een krant, op het meest goedkope pa
pier en zonder koppen. Voor ƒ29,50
staat alles er wekelijks in, vooral veel
aankondigingen van verenigingen. „De
Omroeper" doet denken aan de TC
van voor de oorlog: „Gouden Huwe
lijksfeest Onder grote belangstelling
vierde het echtpaar Jac. Merx en Mar-
garetha Merx-Hodiamont in familie
kring hun gouden huwelijksfeest, D'r
Kuub en zijn echtgenote moesten die
dag vele handen drukken en tal van
geschenken in ontvangst nemen".
Toch wel een beetje begrijpelijk dat
52% van de Gulpenaren liever naar het
Limburg's Dagblad grijpt.
Bont
Letterlijk zeer bont is „Nieuw Volen-
dam", ook dit weekblad bestond on
langs 100 jaar en heeft in ieder geval
voor op de TC dat men een dek
kingspercentage van 100% scoort. Een
abonnement kost een tientje per jaar
en daarvoor krijgt men ontzettend veel
advertenties en een blad dat aan geen
enkel journalistieke regel voldoet. Het
staat bol van de kleine fotootjes met
Volendammer koppen en van een eind
redactie op artikelen heeft men in de
palingstad nooit gehoord. Wat te den
ken van de kop: „Je mag niet eens na
de bruiloft je biefstuk onder tafel zet
ten en tegen je tafelgenoten zeggen
dat je niet gehad heb. Die humor
snappen ze niet meer, slaan je een
blauw oog en noemen je een waarde
loze vent. Wat ik echt waard ben laat
ik hier zien". Dit staat dan boven een
artikeltje over een amateur-kunst-
schilder. „Nieuw-Volendam" is er ech
ter oud mee geworden en resumerend
kunnen we zeggen dat de Texelse
Courant het niet slecht doet tussen de
betere collega's. Dus mocht u de ko
mende 100 jaar als u verhuist uw
abonnement willen opzeggen, kijk het
eerst even rustig aan. Je krijgt bij de
meeste nieuwsbladen niet vaak zoveel
plaatselijk nieuws voor een redelijke
prijs. Of, men moet persé de tv-gids
willen opzeggen voor een overzicht
van drie dagen beeldbuis op
krantepapier.
Hans Oosterhof
