(jroen £wart>- 100 jong van
„Héél Texel weet het
als het staat in de
Texelsche Courant!"
I
Krant over
onszelf
let grote stappen
oor het archief
Li
Nog vele
jaren
D
oficiat
ixelse Courant!
Op een openbare veiling die in 1887 werd gehouden in lo
gement De Vergulde Kikkert in Den Burg kochten Adri-
aan de Rooij en Hendrik Flens voor f710— enkele gebou
wen aan de Parkstraat. Een van die gebouwen was de
voormalige Franse school" (een voorloper van de latere
ULO) en daar werd ruim vijf maanden later het eerste
nummer gedrukt van de Texelse Courant, vandaag precies
honderd jaar geleden.
BEU ERICHT 15 SEPTEMBER 1887 - Nr. 10.213
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1987
02220-2741
Graaf, Pelikaan-
ItfltfraptïO of Warmoessi
tti]d deze vveeji^jotan' met dinsdaga^s^-
JkoOQ. Iiwefoon 02228 - 266— -
Unties, abonnementen, etc.:
De Rooy B.V., Postbus 11, 1790 AA Den Burg,
n(02220) 2741, na 18.00 uur 4881.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Abonnementsprijs ^19,20 per kwartaal; los 90 cent
Postgiro 652
Bankrelaties: Amro Bank nr. 46.99.17.636
Rabobank nr. 36.25.01.742; NMB nr. 67.34.60.396.
n mij gevraagd werd om een
ige voor het jubileumnum-
van uw Texelse Courant,
ik met graagte en genoegen
gezegd.
iaën namelijk, dat de Texelse
rant als schoolvoorbeeld
gelden voor de categorie
wsbladen; een categorie
ion de pers waar we eigen-
zelden of nooit iets over ho
maar die nijver en gestaag
gaat met het verstrekken
lokale informatie aan de ei-
lokale gemeenschappen.
Texelse Courant doet dat nu
0 jaar. tweemaal per week
chijnend in praktisch alle
en van Texel. Het bijzondere
bij is, dat uw Texelse Cou-
uitsluitend lokaal nieuws
igt in een zo gedetailleerd en
iet mogelijke vorm. Daarbij
dt ruime en evenwichtige
dacht geschonken aan alle
icten van het dagelijks ge
en: de plaatselijke politiek
dtop de voet gevolgd, maar
nzeer de landbouw, het na-
behoud en de recreatie,
maast volop aandacht voor
sociale en culturele leven op
il. Kortom, een onmisbare
1 van nieuws voor allen die
il in het hart dragen en twee-
li per week reikhalzend uit-
naar de nieuwste editie van
n" T.C.
li duidelijk dat de Texelse
rant voorziet in een behoef-
I Ibijna) alle Texelaars en ik
dat zo'n nieuwsblad met
vartrouwen de toekomst te-
oet mag zien.
me wens ik de makers en de
raven deze vitale honderdja-
tos, dat de Texelse Courant
n lengte van jaren mag blij-
verschijnen!
ia Minister van Welzijn,
ïolksgezondbeid en Cultuur,
mr. drs. L. C. Brinkman
De oorspronkelijk uit Hoorn afkomstige
Adriaan de Rooij was van beroep
weesvader en had als zodanig gewerkt
in het Algemeen Weeshuis op een
steenworp afstand van de Franse
school. In Hoorn was hij „meester
drukker" geweest, wat verklaart waar
om hij begon met een boekdrukkerij
voor zichzelf toen het werk als wees
vader hem onvoldoende bevredigde.
Hij begon de drukkerij samen met de
Texelaar Willem J. Langeveld Pzn. die
toen omstreeks 19 jaar oud moet zijn
geweest, dus nog niet handelsbe
voegd. Dat verklaart waarom hij niet
als koper in de notariële acte wordt
genoemd. Kennelijk behartigde Hen
drik Flens in deze zijn belangen. Ban
den met de familie Langeveld zijn wel
uit de acte op te maken, want een
oom van Willem, de molenaar A. Lan
geveld Pzn. was borg, evenals de
koopman Hendrik Haakman. Willem
Langeveld (die later trouwde met Lo-
dewijntje Kikkert) was onderwijzer
maar schijnt nooit voor de klas te heb
ben gestaan.
Riskant project
In elk geval waren het Adriaan de
Rooij en Willem Langeveld die aan de
wieg stonden van de Texelse Courant
waarvan het eerste nummer op 15 sep
tember 1887 verscheen. Het is opval
lend dat al zo kort na de vestiging van
de drukkerij met een toch vrij riskant
project als een krant werd begonnen.
Mogelijk is het noodgedwongen ge
beurd. De hoeveelheid drukwerk die
het bedrijfje te verwerken had zal in
die dagen van economische malaise
niet geweldig zijn geweest. Door het
uitgeven van een krant voorzag het
bedrijf zichzelf van werk. Het is ook
mogelijk dat het Langeveld en de
Rooij-bedrijf al voor 1887 bestond en
toen in een ander pand was gevestigd.
Hierover is in de archieven niets te vin
den. Wijlen G.J. Duinker veronderstel
de in een herdenkingsartikel in de
krant van 13 september 1930 dat het
bedrijf „kort na 1880" was opgericht
en wist het dus ook niet precies.
Het begin was moeizaam. De krant
verscheen aanvankelijk als weekblad
(voor dertig cent per kwartaal, wat de
lezers rijkelijk veel vonden) maar met
ingang van 27 oktober van hetzelfde
jaar ontvingen de abonnees per week
twee kranten voor dezelfde prijs. Het
schoolgebouw was direct geschikt om
als drukkerij te fungeren. Er hoefde
niets aan te worden verbouwd en het
gebouw bleef tot het eind van zijn
bestaan in de zestiger jaren nog duide
lijk als school herkenbaar door zijn ho
ge ramen. In de dertiger jaren zaten
zelfs de schoolborden er nog in. Voor
dat Adriaan de Rooij het pand kocht
was het eigendom van Jan Glijnis uit
Rotterdam, die het had overgenomen
nadat de Franse school was verhuisd
naar de Nieuwstraat (Burgwal). Na
diens overlijden was het in opdracht
van zijn weduwe Elisabeth Maria de
Vries in veiling gebracht.
400 abonnees
Een drukkerij vergt hoge investeringen,
ook in 1887. Langeveld en De Rooij
moeten een voor die tijd enorm be
drag hebben gestoken in een tweetal
persen, lettermateriaal en andere tech
nische hulpmiddelen. Geen middel
werd onbeproefd gelaten om lezers te
werven. „Als we eerst maar 400 abon
nees hebben", moeten ze meer dan
eens tegen elkaar hebben gezegd.
Kennelijk was dat aantal nodig om le
vensvatbaar te kunnen zijn. Die abon
nees lagen niet voor het opscheppen.
Texel telde in die tijd omstreeks 1500
gezinnen en bovendien diende zich al
in 1890 concurrentie aan in de vorm
van de Nieuwe Texelse Courant. Die
400 abonnees kwamen er echter en
dat aantal kroop langzaam verder om
hoog tot bijna 1300 in 1914 en 2400 in
1930. In dat jaar werd de Nieuwe
Texelse Courant overgenomen en dat
blad hield dus op te bestaan, wat een
versnelde verdere abonneegroei inluid
de. Over de Nieuwe Texelse Courant
straks meer.
Langeveld overleden
Willem Langeveld Pzn. is niet oud ge
worden. Op 28 augustus 1910 overleed
hij na een langdurige ziekte; het zal
kanker of tuberculose zijn geweest. 23
jaar lang had hij De Rooij ter zijde
gestaan. Per 1 mei 1914 verliet De
Rooij het bedrijf om zijn levensavond
door te brengen in Hoorn, waar hij 9
september 1930 overleed. Op Texel
was hij niet alleen zakelijk maar ook
maatschappelijk en cultureel actief ge
weest. Hij hoorde tot de oprichters
van het Texels Fanfarekorps en was ja
ren secretaris van deze vereniging,
hoewel hij zelf geen instrument
bespeelde en dus geen „werkend lid"
was. De Rooij werd opgevolgd door
Jacob G. Kooiman die het bedrijf uit
breidde met een boekhandel, die aan
vankelijk ondergebracht was in de
drukkerij zelf. Kooiman bleef 12 jaar
aan de zaak verbonden. Hij liet zich
terzijde staan door de heer S. S. Sme
ding die veel plezier beleefde aan deze
baan van drukker, redacteur en boek
handelaar tegelijk, maar het na twee
jaar voor gezien hield en de dagblad
journalistiek inging. Hij bracht het tot
hoofdredacteur van een Zeeuws
provincieblad.
De Duinkers
Kooiman kon het bedrijf niet alleen
runnen en deed een beroep op de uit
Den Helder afkomstige Gijs Duinker.
Die was in 1923 bènoemd als onder
wijzer aan de openbare school in Den
Burg, waar de legendarische Hendrik
Groenewold toen de scepter zwaaide.
Duinker zag meer muziek in de druk
kerij en boekhandel dan in het onder-
wijzersbestaan en werd in 1925 mede-
Lees verder pagina 2
In dit jubileumnummer leest u over
de geschiedenis ven de Texelse
Courent, over de maatschappelijke
betekenis van dit nieuwsblad, over
de mensen die er werken en werk
ten, over de druktechniek van
vroeger en nu - kortom het gaat al
lemaal over ons. Dat mocht wel
eens, vonden we. Je bestaat maar
één keer honderd jaar.
Net als altijd hebben we ons best
gedaan om er wat aardigs van te
maken, uiteraard binnen de beper
kingen waarmee wij als kleine
krant nu eenmaal hebben te ma
ken. We denken bovendien dat het
nuttig Is om onze lezers eens in de
keuken te laten kijken. Ze hebben
daar zelfs een beetje recht op want
onze krant is een produkt van sa
menwerking waarbij mensen zijn
betrokken die hem schrijven en
drukken, maar ook het lezerspu
bliek dat niet alleen trouw geabon
neerd blijft, maar ons ook met
raad en daad ter zijde staat.
De Texelse Courant is daarom niet
alleen een krant van ons maar van
héél Texel. Het intensieve contact
met onze lezers is altijd in hoge
mate bepalend geweest voor het
plezier in ons werk en vormt de
belangrijkste prikkel om het steeds
beter te willen doen. Toch zullen
wij nooit helemaal tevreden zijn
over ons werk en dat mag ook
niet. Dat wij in ons streven naar
beter een steentje zullen blijven bij
dragen aan de kwaliteit van de
Texelse gemeenschap, is de
oprechte wens van
directie, redactie en medewerkers
van de Texelse Courant
De grondleggers ven het bedrijf. Adrleen de Rooij loverleden in J930J en Willem Langeveld
Pzn. (overleden in 19101.
'3 tien meter nemen ze in beslag, de 100 jaargangen van de
e'se Courant. Ze staan er als monument voor de redacteuren
verder breien aan de geschiedenis van ,,hun" krant en zijn
"s onmisbaar voor de abonee die wil weten of zijn ouders 25,
of 60 jaar geleden een aankondiging deden in ,,de Tesselaar"
[hun voorgenomen huwelijk. Amateur-historici duiken vaker
'odikke boeken met vergeeld papier. En ook medewerkers van
9eveld en de Rooij keken op een druilerige avond wel eens in
aargangen die de 100 volmaakten.
tegenheid van het jubileum ging Hans Oosterhof er speciaal
rzitten, hij maakte een serie artikelen over het nieuws dat de
tlaars de afgelopen eeuw bezig hield. Alle jaargangen
jspitten was onmogelijk. Hij beperkte zich daarom tot 1887,
1927, 1947 en 1967. Dus 100 jaar in stappen van twintig, ter
'ratie van een rijk en soms heel bijzonder journalistiek verle-
Neem er een uurtje voor en lees de pagina's 6, 7, 8, 9, 10
Het Interieur ven de drukkerij ven de Texelse Courent In het begin ven deze eeuw. De steende figuur In het midden Is weerschfjnlljk Gerr/t
Logmen. Links de grote drukpers die door menkrecht (trappen op pedelen of dreeien een het vliegwielwerd eengedreven. Det wes te
doen, went de krent telde toen niet meer den 600 ebonnees. Rechts Is een trepdegelpers te zien weermee kleiner drukwerk werd gemeekt
en die els curiositeit en herinnering een het loodt/Jdperk nog ettljd In de drukkerij stoet.
Dit jaar maken we op Texel een bijzon
der feit mee. Zoals uit dit nummer van
de Texelse Courant blijkt, bestaat dit
nieuwsblad 100 jaar.
Dus reeds vanaf 1887 wordt de bevol
king van ons eiland zo snel mogelijk
van uitgebreid algemeen nieuws, dat
op zijn beurt weer wordt bepaald door
het verspreidingsgebied, voorzien. Dit
zijn namelijk de zaken, die een nieuws
blad kenmerken. En men heeft bij de
Texelse Courant kennelijk aan deze
voorwaarden voldaan. Anders zou het
niet mogelijk zijn geweest om een
krant, voor toch maar een beperkt ge
bied, in stand te houden en tevens
een zo grote lezersdichtheid te
bereiken.
Iemand heeft eens gezegd, dat de
mensen tegenwoordig niet meer sla
pen als ze de krant niet gelezen hebben
en als ze de krant gelezen hebben,
kunnen ze niet meer slapen. Een, naar
mijn gevoel, wat overdreven opmer
king. Welke krant je er ook op naslaat,
weinigen daarvan zijn nog in staat in
deze tijd van veel informatie, die op al
lerlei manieren kan worden verkregen,
de lezer echt wakker te houden. Wel
kan een krant fungeren als een lastige
horzel, die af en toe in je lijf prikt en
je zo, figuurlijk gezien, wakker houdt.
De Texelse Courant heeft gelukkig ook
die functie vervuld. Of het nu gaat om
gemeentebestuurders of mensen die
anderszins een functie in onze eiland
maatschappij vervullen, als het nodig
was werden ze niet gespaard. Mijn in
ziens juist, mits de kritiek op goede
gronden werd gegeven. Wie zich re
gelmatig via het geschreven woord in
het openbaar uit en wie doet dit
meer dan degene, die de krant vult -
heeft het ook wel eens bij het verkeer
de eind, vooral als de schrijver over al
le onderwerpen moet schrijven en er
zodoende van wordt uitgegaan dat zij
of hij ook van alle verschillende zaken
verstand heeft.
Als je er zo over nadenkt, dan wordt
van een journalist nogal wat gevraagd.
Naast het vaak onder grote tijdsdruk
schrijven van bijdragen, wordt een
grote dosis objectiviteit verwacht en
het vermogen om een uiterst leesbaar
produkt te maken. Dat leesbare pro
dukt moet immers een zo groot moge
lijk publiek trekken en tevens voor alle
lagen van de bevolking interessant
zijn.
Van de gelegenheid maak ik gebruik
om de journalisten van de Texelse
Courant te complimenteren met het
feit, dat zij - al 100 jaar lang - de in
woners van Texel weten te boeien en
zo te stimuleren steeds weer hun ei
gen krant te lezen. Op deze wijze is
het mogelijk de informatie, van welke
omvang of importantie ook, in brede
zin uit te wisselen.
De krant is zo een onderdeel bij het
functioneren van de samenleving, dat
we niet graag meer zouden missen.
Graag feliciteer ik dan ook de uitgever
en medewerkers van de Texelse Cou
rant met het jubileum.
Ik spreek daarbij de hoop uit dat de
Texelse Courant nog lang mag blijven
bestaan.
De burgemeester,
A. Schipper.
