WAT IK ZEGGEN WOU..
Wéér een molen op Texel?
Knipkring vervaardigde
etalage vol met eieren
Texelse kunstenares bij
expositie Galerie Tessei
PAASPUZZEL MET SPREUK
Geen krant na
Pasen
Verleende
bouwvergunningen
VRIJDAG 1 APRIL 1988
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
brieven van lezers - buiten verantwoordelijkheid van de redaktie
De scholenmolenactie van de Vereni
ging Milieudefensie heeft een duidelij
ke educatieve bedoeling, die is toe te
juichen. Als die molen op Texel komt,
lijkt dat bovendien een aantrekkelijke
vorm van Texel- en Ecomare-
promotion. Electriciteit gewonnen uit
windenergie is een mooi idee, daar zal
iedereen het mee eens zijn en het is
goed kinderen daarvoor te interesse
ren; zij vormen een volgende genera
tie. „Landschapszorg" vindt het echter
uitermate slecht van Milieudefensie,
dat ze in het educatieve vlak zo volle
dig ongenuanceerd te werk gaat. Mo
lens geven schone stroom, maar heb
ben eveneens bezwaren! Als je bij kin
deren uitgebreid aankomt met de mi
lieubezwaren van de traditioneel met
olie of kolen gestookte centrales en de
gevaren van kernenergie, dan mogen
de bezwaren van windgeneratoren niet
rerzwegen worden.
Onvolledige informatie
De Nederlandse schooljeugd kreeg een
acht pagina's tellende brochure uitge
reikt met louter molenlof. Geen enkel
voorbehoud. Alleen wordt in vier re
gels gemeld dat vogels slachtoffer van
die molens kunnen worden: ,,We moe
ten daar goed op letten". Windmolens
naken stroom naarmate het waait en
niet naar behoefte. Zonder aansluiting
op het koppelnet, of een andere moei-
ijke technische oplossing, bespaart
een (Texelse) molen wel op het olie-
verbruik, maar de maximum produktie-
lapaciteit van de centrale kan er niet
deiner door worden gemaakt. De roto-
■en van de huidige molens maken ook
oehoorlijk lawaai en nare schaduwen.
Je zal er maar bij in de buurt wonen.
Velen ervaren de molens bovendien als
tinderlijke obstakels in het landschap.
Hun aanwezigheid is zeer veel nadruk-
telijker dan die van bijvoorbeeld vuur
torens, hoogspanningsmasten, fa-
'gt irieksschoorstenen, zendmasten,
craakinstallaties enz. Molens draaien!
l/loderne molens draaien zelfs zeer
iriftig. Dat kan schrikreacties te weeg
irengen bij mens en dier. Het aanhou-
iende gedraai trekt onze blik er (onge-
Srildl steeds weer naar toe. Dat wordt
og versterkt door een naar effect, dat
eroorzaakt wordt door de asymmetri-
che aanhechting van de wieken,
laardoor lijkt het telkensweer alsof de
ëïërotor van zijn as zal lopen. On-
ust. Visuele hinder. Horizonvervuiling,
ito or een enkele molen op een goed
lekozen plaats kunnen we begrip op-
ïrengen, het kan zelfs wel eens een
Bardige blikvanger zijn. Vooral als we
rijn functie van schone stroomleveran-
:ier mede in ogenschouw" weten te
temen. Maar gezien onze grote ener-
jiebehoefte - ook als we van nu af
aan eens echt zuinig gaan doen - drei
gen er met het perspectief van schone
nergie (en subsidies) wel erg veel mo
lens te kunnen komen. Milieudefensie
en ODE zagen tijdens hun presentatie
op 22 maart j.l. in het jaar 2030 nog
uitsluitend wind- en zonne-energie in
gebruik; een woud van molens dus.
Nu zijn er onder molens mooie en lelij
ke. Mooi, en van historische betekenis,
plegen we de ouderwetse molens te
vinden. Mooie moderne molens heb
ben in het algemeen uitgewogen vor
men met een passende, fraaie
.stroomlijn", zoals de NlOZ-molen. Le
lijk gevonden worden bijvoorbeeld die
met veel fratsen aan het huis en de
tips der bladen. Niet mooi is ook zo'n
vlug-klaar tweewiekertje met rechthoe
kige bladen, als op de foto in deze
krant van 11 maart werd getoond. Een
moderne molen draait snel. Met de
grootte van de rotor neemt de draai
snelheid af, dat is rustiger en maakt
ook de kans op het vermalen van vo
gels kleiner. De opbrengst van een
grote molen is natuurlijk ook groter;
twee keer zo lange wieken geven (ten
minste) vier keer zo grote opbrengst
(het kwadraat). Een molen (bijv. de
NlOZ-molen), die een bepaald persoon
tot op bijvoorbeeld 4 km. afstand als
hinderlijk ervaart, doet dat dus over
een oppervlak van 50 km2 (3, 14 x 4
x4 km.). Een twee keer zo grote molen
zal dat effect hebben over de dubbele
afstand en dus over 200 km2. Meer
molens in ons gezichtsveld geeft grote
onrust, onze blik gaat van de een naar
de ander. Dat kan heel hinderlijk zijn.
Allerlei verschillende molens bijeen, die
met verschillende snelheden draaien, is
oog weer erger. Zie maar eens in de
lo verband met het als werkdag uit
vallen van maandag 4 april komt de
Texelse Courant van dinsdag 5 april
te vervallen.
Lezers en adverteerders worden ver
zocht hiermee rekening te houden.
De directie
duinen bij Petten, Aan de andere kant,
beter 18 eendere molens geconcen
treerd in een park als bij Sexbierum,
dan die 18 molens verspreid over heel
Friesland. Als nu die molens in een
park nog eens in snelheid en phase
gesynchroniseerd werden, zou dat zo'n
park weer acceptabeler maken. Dat is
helaas nog nergens het geval. In deze
tijd van electronica kan dat toch niet
zo moeilijk zijn. Hoe dan ook, al dat
gewiek en gedraai past niet in een
rustig en uitgestrekt landschap als
strand, duinen, wadden, weidegebie
den, onbedorven polders. Echt een en
keling van mooie vorm op een mar
kante plaats misschien wel, vergelijk
baar met een vuurtoren aan de kust.
Standpunt werkgroep
landschapszorg
Het soort overwegingen als hierboven
heeft de werkgroep Landschapszorg al
de nodige keren laten horen, o.a. in
een reactie op de Gemeentelijke mo
lennota, bij in voorbereiding zijnde
bestemmingsplannen, bij hoorzittingen
enz. en uitvoeriger bijvoorbeeld in het
Waddenbulletin van november 1986
(pag. 212 e.v.). Met het verlopen van
de tijd zijn we alleen maar meer over
tuigd geraakt van ons standpunt. Met
onze overweging en standpunt staan
we zeker niet alleen.
Zo komt de Waddenadviesraad in haar
„Advies met betrekking tot windturbi
nes in het Waddengebied" ons in zijn
conclusies zeer nabij. Liefst zagen wij
in het hele Waddengebied geen mo
lens geplaatst. De hele Nederlandse
energieproductie uit wind zou naar on
ze mening zo goed mogelijk geconcen
treerd moeten worden binnen een be
perkt aantal gebieden. Dat betekent
een in plaats beperkte horizon- en
landschaps-schade. In aanmerking ko
men in de eerste plaats toch al door
de mens sterk beïnvloede gebieden als
havenmonden, industriegebieden en
stadsranden. Waar dan daadwerkelijk
molens of molenparken moeten komen
willen we graag door de planologie
van de rijksoverheid bepaald zien. We
zijn ons er echter van bewust dat het
Waddengebied behoort tot het deel
van Nederland met de hoogste (ge
middelde) windsnelheden, al is dat
verschil met Holland, Friesland, Gro
ningen en Zeeland ook weer niet zó
groot. Als daarom landelijke overwe
gingen er toe zouden leiden dat Texel
en de overige Waddeneilenden toch
ook hun aandeel moeten leveren in de
electriciteitsproductie uit windenergie,
dan vinden wij dat de hoeveelheid
daarvan moeten worden vastgesteld.
Op basis van dat gegeven zou dan een
(landschappelijk) zo gunstig mogelijke
planning gemaakt zou moeten worden.
Bij gebrek aan een landelijke molen
planologie, weten we dus niet wat een
redelijke bijdrage kan zijn en moeten
we hopen dat Gemeente, Provincie en
PEN tot het opstellen van een goed
plan in staat zullen blijken te zijn. Het
plan voor een scholenmolen op Texel
komt, zo gezien, dus in een soort pla
nologisch vacuum terecht. Voor de ini
tiatiefnemers komt dat misschien wel
goed uit, maar het is maar de vraag of
dat ook didactisch gezien een verstan
dige plaatsing zou zijn. De aangegeven
landschapsbezwaren worden door ve
len in meerdere of mindere mate aan
gevoeld. Bijvoorbeeld ook door B en
W, getuige hun windmolennota. De
educatieve werking van het huidige
project zou tweezijdig werken indien
Milieudefensie, als landelijke vereni
ging, voor de molen een plaats zoekt
in een sterk verstedelijke omgeving.
Dat zou bijvoorbeeld kunnen zijn te
midden van het industriële bebou
wingsfront aan het noordzeekanaal te
genover IJmuiden, met ondermeer
Hoogovens Een plaatsing daar zou
symbool staan voor zowel schone
energie als het devies; houdt het lan
delijke landschap gaaf. Het zou ook la
ten zien dat alle vieze, lelijke en sto
rende zaken, die we niet kunnen ont
beren, het beste grootschalig en op
een zo beperkt mogelijk aantal plaat
sen in Nederland bijeen gebracht kun
nen worden. Dat is zoals we weten,
het meest economisch, maar het geeft
ook de beste kansen dat we nog iets
overhouden aan serieus te nemen, niet
gedegradeerde en vervuilde natuurge
bieden, aan natuurlijke landschappen
en aan prettige leefgebieden.
Een geïntegreerd molenplan voor
Texel
Landschapszorg verlangt onder de hui
dige omstandigheden, dat er een geïn
tegreerd plan voor molens op Texel
komt in plaats van de wilde groei, die
nu dreigt (ook bijvoorbeeld door het
Burgemeester en wethouders hebben
aan de volgende personen en/of in
stanties bouwvergunning verleend:
C.J. Bakker, Kogerstraat 69, Den Burg
voor het plaatsen van een raamkozijn;
J.J.J. Weel, Schilderend 94, Den Burg
voor het gedeeltelijk plaatsen van een
erfscheiding; N Ruis, Kamperfoelie-
weg 7, De Koog voor het plaatsen van
een gasmeterruimte; S. de Jager,
Mokweg 12, Den Hoorn voor het ge
deeltelijk vergroten van een schuur,
Mokweg Den Hoorn; W. van Heerin-
gen, Peperstraat 12, Oosterend voor
het gedeeltelijk veranderen van een
winkel aan de Kogerstraat 2, Den
Burg; J. Schürmann, Dorpsstraat 48,
De Koog voor het gedeeltelijk uitbrei
den van een woning, Weverstraat 45,
Den Burg; Gebroeders Schoorl b.v.,
Waalderstraat 30-35, Den Burg voor
het plaatsen van een winkelruimte;
Expl. Mij Boer/Kloosterman Texel b.v.,
Pontweg 3, Den Hoorn voor het reali
seren van een bedrijfspand, Groene-
plaats 10, Den Burg; H. Wuis, De
Koog voor aanlegvergunning verleend
voor het verleggen van een pad door
de duinen;
Derden-belanghebbenden kunnen te
gen deze beschikking ingevolge de
Wet Administratieve Rechtspraak Over
heidsbeschikkingen een bezwaarschrift
indienen. Nadere informatie hierover is
te verkrijgen bij de gemeentesecretarie,
afdeling R.O.V., kamer 205.
Als anderen beginnen te reppen
over priegelwerkbeginnen de
vingers van de leden van Knipkring
Texel juist te kriebelen. De afgelo
pen jaren zijn op die manier al heel
wat meesterwerkjes in miniatuur
tot stand gekomen. Zo nu en dan
laten de dames schaartje en papier
in de steek, om zich op andere
creatieve paden te begeven. Tij
dens de afgelopen twee maanden
hield de Knipkring zich bezig met
het verfraaien van eieren. Met suc
ces, zoals is te zien in de etalage
van Het Open Boek aan de Binnen-
burg.
Elders in Nederland is het de gewoon
te om tegen Pasen zgn. „eierenmark-
ten" te houden. Dit zijn tentoonstellin
gen met honderden kunstig versierde
eieren van alle soorten en maten. Gro
te eierenmarkten zijn er dit jaar onder
meer in Arnhem, Loon op Zand en
Wassenaar. Sommigen maken van het
eieren versieren een echte kunst en de
allerbesten verdienen er zelfs een aar
dige boterham mee. Marie Wieten-
Gillot, stuwende kracht achter de
Knipkring Texel, speelde al eens met
de gedachte om ook op Texel een eie-
renmarkt te houden. De organisatie
daarvan bleek echter een te groot
struikelblok.
Maar de vingers bleven kriebelen. Eie
ren versieren met knipwerkjes was een
uitdaging die de zestien leden graag
wilden aangaan. Theo Timmer van
Het Open Boek werd benaderd of hij
in zijn etalage expositieruimte beschik
baar wilde stellen. Dat zou mooi in
combinatie kunnen gaan met enkele
boekjes over het vervaardigen van
mooie paaseieren en bovendien leek
Timmer iemand die wel voor het idee
zou zijn te porren. Die gedachte bleek
niet verkeerd.
ontwerpbestemmingsplan voor het in
dustrieterrein bij Oudeschild dat vele
molens toelaat). Als de plannen van
het PEN om op de oude zeedijk voor
de Texelse centrale een klein molen
park te bouwen, enige kans van sla
gen heeft, ligt daar naar ons oordeel
een mooie kans voor Texel: Inventari
seer de belangstelling voor het bou
wen van particuliere molens, verhoog
(of verlaag) het verkregen aantal KW
in redelijkheid, en laat een coöperatie
van liefhebbers onder hoede en direc
tie van het PEN op die plek een be
perkt aantal (ongeveer 4) grote, gelijke
molens bouwen, die tegen kostprijs
(rijks- en EG-subsidies inbegrepen) via
het PEN hun stroom voor de deelne
mers produceren; sta vervolgens geen
nieuwe molens toe. De Werkgroep wil
dit of een dergelijk plan behandeld
zien eer ze zich bij de bouw van nieu
we molens zal kunnen neerleggen. We
zijn de Texelse Courant erkentelijk voor
de plaats die ons wordt geboden om
de lezers nog eens onze ideeën over
molens uiteen te zetten en zo mis
schien meer begrip te wekken door
ons op deze wijze tot onder meer het
Gemeentebestuur, Gedeputeerde Sta
ten, het PEN en Ecomare te wenden.
Werkgroep Landschapszorg Texel
In Galerie Tessei is de eerste expo
sitie van het seizoen van start ge
gaan, met onder andere de Texelse
Deet Kraay, een leerlinge van Nes-
rin During. Daarnaast zijn er prach
tige aquarellen van Gerard Garbo,
keramische vogels van Janny van
Veen. kunstig porcelein van Johan
Broekema en sieraden van Pieter
van der Mark.
Gerard Garbo heeft een opleiding ge
volgd aan de academie voor beeldende
kunsten „Artibus" in utrecht. Van
hem hangen prachtige pastelkleurige
aquarellen in Galerie Tessei met als on
derwerp het Texelse strand. De sfeer
volle stemmige werken zijn opge
bouwd uit vloeiend in elkaar overgaan
de tinten. Van Pieter van der Mark ligt
er een collectie sieraden, waaronder
enkele zeer fraaie voor mannen. Van
der Mark heeft het vak geleerd bij een
juwelier en werkt met zilver, goud of
verguld zilver. Hij heeft zich gespeciali
seerd in een strakke hoekige vorm en
zijn werk is betaalbaar voor een groot
publiek. Veel van zijn sieraden zijn op
tweeërlei wijze te gebruiken, bijvoor
beeld als reversspeld of hanger aan
een ketting.
Deet Kraay is een leerlinge van Nesrin
During en heeft een aantal Raku
gestookte, zeer goed gelijkende schol
eksters en kapmeeuwen gemaakt. Ook
staan er van haar vazen in zakflesvorm
in mooie aardetinten, met de hand
gevormd.
Vogelvormen staan er ook van Janny
van Veen, maar dan in sprookjesachti
ge uitvoering. Het zijn langpotige
kraanvogelachtige dieren en zeer dik
buikige „duiven" in oranje-blauwe
kleuren. Ook heeft zij futuristische vo
gelhuisjes gemaakt. De aparte effecten
zijn te danken aan het effect van het
zout tijdens het bakproces.
Johan Broekema staat bekend als één
van de beste porcelein-pottenmakers
van Nederland. Hij heeft zelf een gale
rie in Drente. Zijn perfect gedraaide
potten zijn uitgevoerd in mooie kleuren
of met kristallen verlevendigd. Zijn
techniek heeft de gratie van het be
roemde Chinese porcelein.
De beperking dat de eieren slechts
met knipwerkjes mochten worden ver
sierd, werd al gauw losgelaten. Zo be
gonnen de dames aan een experiment
dat veel enthousiasme opwekte en in
produkten van uiteenlopende kwaliteit
resulteerde.
De dames gingen naar ei-gen inzicht
aan de slag en maakten gebruik van
diverse technieken. De meesten daar
van stonden in boekjes beschreven en
waren nog niet eerder door de
knipsters uitgeprobeerd.
Vóór gebruik moesten de eieren wor
den leeggeblazen, zodat alleen de te
versieren schaal resteerde. Sommigen
doopten de eieren in een verfbad van
het extract van gekookte uienschillen.
Anderen bewerkten de (bruine) schaal
met zoutzuur. De stukken op de
schaal die met was waren bewerkt,
bleven na de zoutzuur-behandeling in
tact, waardoor teksten en versieringen
op witte ondergrond ontstonden. Met
zoutzuur was het ook mogelijk om een
gaten-motief in de schaal aan te bren
gen. Eerst beplakken met droog-
bloempjes en vervolgens in een verf
bad, gaf een interessant effect. Ook
met heel simpele materialen als kleur
potlood en schoensmeer werden soms
fraaie resultaten bereikt. Andere eieren
werden versierd met geregen kraaltjes
of het populaire papierfiligraan. Bijzon
der waren de „levensboompjes" van
Marie Wieten en vooral de miniatuur
landschappen (acrylverf) van Willy van
Hoof. Om nog maar te zwijgen van de
(ganze-)eieren die als kijkdoos waren
ingericht. Tot en met de week na Pa
sen is de mini-expositie te bewonde
ren. De Knipkring-dames hopen vooral
dat hun eilandgenoten erdoor worden
gestimuleerd om met de aanstaande
feestdagen ook zelf hun paasei eens
origineel te bewerken.
Als u de letters uit de volgende vakjes achter elkaar zet dan krijgt u de spreuk die de oplossing van deze
puzzel is.
22 - 43; 1 - 130 113 33 57 - 118 91 165; 105- 159 126 187 -98 -201; 125 -126; 212 -180 - 47 -131 -66;
179 - 158 149.
HORIZONTAAL:
1 Chr. feest. 6 roofdier, 11 overgebleven. 15 drukte. 20. wilde woudezel, 22. insekt, 23. grondsoort, 25. toer; 26 op
stand; 27 deel v d Bijbel, 28. Ierland; 30 bergplaats v. tekenmateriaal, 33 weekdier. 34 inhoudsmaat; 35. verwezenlij
king, 38. pers. voorn, w 39. schrijftafel. 42. ten name van; 43 water in Friesland; 44 bar; 46 bijwoord; 47 landtong; 48.
op geen enkele plaats, 52. boom; 53 uitstalkast, 57 gemalin van Zeus, 5 muziekinstrument, 60. vernis; 62. beroep;
soldatenkost; 65. praalziek, 67 noot. 68 Vr titel, 69. ongeluksgodin; 70 paradijs, 72. rondhout; 74. zeer koud, 76 enige;
78 sukkel, 80. voorz 81 maand (afk 82 Rijks Grens; 83. door water omgeven land; 84. noot, 85 bijwoord 87.
briefaanhef; 89 oude lengtemaat; 90. aankomend. 91. grote bijl; 92. wildebeest. 94. beroep; 96. kameraad. 97. het
zelfde; 98. godin der Aarde, 101 terrein; 102 voedsel, 103. Bijbels figuur; 105 dierengeluid, 106. vloeibaar worden; 109.
op een andere wijze, 112. betaalplaats; 113. gereed; 114 broeibak; 115. oppervlaktemaat, 117. en dergelijke, 118.
voertuig, 119. hoge berg; 120. steensoort, 122. pap. 123. lengtemaat, 125 lidwoord; 126. voegwoord, 128 uitgave; 129.
open plek i h. bos; 131. gesloten; 133. nawoord; 136. niemand uitgezonderd, 138. naaml. vennootschap (Fr.); 139.
bijwoord; 140 deel v h gelaat; 142. eminentie, 143 plaats, 144. maanstand; 146 kleurstof, 148. hondenriem; 149 trek;
151 Neder Duits. 152 kerkgebruik; 154 oppervlaktemaat; 155. hoekpilaster; 156. boom, 158. vordering, 159 Rijks Grens;
160 voorvoegsel, 161 kledingstuk, 163. maanstand; 164. dat is. 165. vuurwapen; 166 spoedig. 168 noot, 169
vloerbedekking; 170. familielid. 172. mestvocht, 174 tooi, 176. ledige; 179. familielid. 180 dus; 182 krachtiger; 184
bloedgever; 186 oppervlaktemaat; 187 wolvlokje, 189 inwoner van Bah; 193. straatsteen; 195. water in Friesland; 196
titel; 197. toneelspeler; 202 water in Friesland, 203. voorz 204 onbep. voorn, w.; 206. spinneweb; 207 ontkenning;
208 grondsoort, 210. niet deelbaar door twee; 212 insekt; 213 borg; 214 grote golf; 215. wijze
VERTICAAL:
1 doorgang, 2. voelspriet. 3 Naaml vennootschap (Fr); 4 insekteneter; 5 handel. 7. ten bijdrage van; 8 land; 9 deel
ve trap, 10. strafwerktuig, 11 opdracht 12. liefdesgod, 13 iemand waarom men lacht, 14. hetzelfde; 15 strijkmes; 16.
zwaardwalvis; 17 ambtshalve; 18 loeder; 19 PI in Frankrijk, 21 reeks. 24 larve v.d. meikever; 26. Spaanse uitroep, 29
achter; 33. de oudere, 36. scheepsschade, 37. myth, figuur. 40 zalf; 41 entree; 45. dwaas; 49 knolgewas; 50. ovaal; 51.
heden. 54 noot. 55. roofvogel; 56 roofvogel; 57. vis, 59 aanwijzing; 61 woonboot. 62. heimelijk, 64 alleen zanger; 66.
lastdier, 68 heester; 69, reeds, 71 waardering; 73 naamloos; 75 Greenwichtime; 77 en volgende; 78. inhoudsmaat, 79.
smaldeel, 86 bouwstijl; 88 familielid; 89. boom, 91 vrucht; 93 water in Friesland; 95. deel v.e. etmaal; 96. pers.
voorn, w 98. hoofddeksel. 100 voegwoord; 101. vogel. 104 bergplaats; 106. denksport, 107. smalle plank; 108. later;
110 roofdier; 111 kampen, vechten, 116.bergweide, 117 gelofte, 118 oppervlaktemaat; 121. met puntige uitsteeksels;
124 oppervlaktemaat; 127. zandheuvel, 129 spijltje, 130 de edelen; 132. klaagzang, 134. groente, 135. dankbaar;
137 gevoelens; 140 jong mens; 141. werkelijk, 145. hemellichaam; 147 titel, 148 boom 150 voedsel; 153 bewoner van
Groenland, 155. tegen, 157 werk van Ibsen, 160 rivier in Frankrijk, 162 haar verliezen, 169 zitplaats; 170. voorz.; 171.
reeds, 173 afgeknotte boomstam; 175. inwoner van Israel; 177. zuurdeeg; 178. oude lengtemaat; 181 gedag zeggen;
183. rugzak, 185 Het Oosten. 186. boom, 188. plaat; 190 denkbeeld; 191 lekkernij, 192. oud paard; 193 boksterm, 194.
beneden, 197. voertuig, 198 stek; 199 lidwoord 200. Europeaan; 201 ogenblik; 205. Koninklijk Besluit, 206 rondhout.
209 noot 211. familielid.
