(jroen ^wartsjexeh in het
tlineralenschat te exploiteren?
^log te vroeg
)m te juichen
)e Koog onvouwt plan
oor „nieuw dorp"
Provincie verbiedt siibstorten
bij vloed in Texeistroom
17.45
Alternatieve lokatie kost meer dan het dubbele
PPM - prijs 88
Deze week extra
35 voordelig!
^UcK^BSEPtËmbËÏHbS^^R
IffMT
zware mineralen die op en bij het Texelse strand
:ten, vertegenwoordigen een waarde van vele tien-
len miljoen guldens. Of het mogelijk is om dit
ateriaal te winnen en of dat voor Texel een vorm
n bedrijvigheid kan opleveren, staat echter nog al-
minst vast. Het is nog veel te vroeg om te
chen.
GL 3
borgen presentatie in Opduin
Groot deel Texel
zonder stroom
Diefstal
Oosterenderweg
afgesloten
Gulle
Bottelier
Jonge Jenever
DINSDAG 28 JUNI 1988
die: Parkstraat 10 of Warmoesstraat 45, Den Burg, telefoon 02220-2741
m werktijd deze week tot en met dinsdag a s.. Harrv de Graaf Pelikaan
75, De Koog, telefoon 02228 - 266.
r advertenties, abonnementen, etc
.«veld b De Rooy B.V., Postbus 11. 1790 AA Den Burg,
oon (02220) 2741, na 18.00 uur 4881 Telefax 02220 - 4111
Verschijnt dinsdags en vrijdags
Abonnementsprijs f19,80 per kwartaal; los 95 cent
Postgiro 652.
Bankrelaties: Amro Bank nr. 46.99.17.636
Rabobank nr. 36.25.01.742; NMB nr. 67.34.60.398.
lus de conclusie die getrokken kan
rden uit mededelingen van de men-
die momenteel bezig zijn met een
ironderzoek, dat misschien zal uit-
nden in het oprichten van een
efwinningsinstallatie, op zijn vroegst
Ie tweede helft van volgend jaar.
gelijk gebeurt dit tegelijk met of
isluitend op de zandsuppletie die
ig is voor het kustbehoud.
de kostbare mineralen in aanmer-
jke hoeveelheden op het strand en
ir de kust van Texel zijn te vinden
it vast. Mineralen komen overigens
de hele Nederlandse en Duitse
srdzeekust in het zand voor, maar
gehalte op Texel en Ameland is
I hoger dan gemiddeld elders,
irdoor winning een rendabele zaak
kunnen zijn. Het onderzoek, dat
imenteel wordt gehouden door het
nfysisch Versneller Instituut in Gro-
gen, Rijkswaterstaat en het Instituut
>r Aardwetenschappen te Utrecht,
iuraij over'9ens n'et alleen de bedoe-
de winbaarheid van de mineralen
mderzoeken, nog belangrijker is de
gelijkheid die de mineralen bieden
het zandtransport in de zeegaten
restuderen. De hierdoor verkregen
levens zullen meer duidelijkheid ver-
affen over de geologische geschie
denis van de kust en van belang zijn
voor de planning van de kustverdedi
ging in de toekomst.
Uitschieter
De aanwezigheid van mineralen in het
duin- en strandzand is al jaren geleden
aangetoond in Duitsland, onder andere
op Borkum. Naar aanleiding van een
artikel hierover stelde Dr R. de Meijer
van het Kernfysisch Versneller Instituut
een onderzoek in op Nederlandse
Waddeneilanden, als eerste Schier
monnikoog. Daar werd niets gevon
den, maar wel op Ameland. Nadien
heeft De Meijer, samen met Dr R.D.
Schuiling van het Instituut voor Aard
wetenschappen (deskundig op het ge
bied van geologie en mineralogie) en
Rijkswaterstaat de Hollandse kust va
naf IJmuiden systematisch onderzocht.
Vorig jaar was Texel aan de beurt en
hier sloegen de wijzers van de draag
bare stralingsmonitor extra ver uit. Op
meerdere plekken op het strand wer
den flinke concentraties mineralen aan
getoond, nadat al eerder aanwijzingen
waren verzameld met behulp van
boringen.
Goed te zien
Die concentraties zijn overigens ook
door een leek waar te nemen. Iedere
ar iedereen tot dusver echte/oos een voorbij ging, staat nu in de publiciteit: de mlnere-
op het strand ven Texel. De foto werd gemaakt op het strand Westerslag waar zich één
concentraties bevindt. De door de wind gevormde ribbels in het stuifzand tonen duide-
een bruin-zwarte of bruin-blauwe kleur.
n De Koog alsnog een badplaats
iken met allure en sfeer. Dat is
t doel van een plan, dat De
iog Promotion heeft laten maken
dat woensdagavond aanstaande
i 21.15 uur zal worden gepresen-
ard in hotel „Opduin".
I plan is in opdracht van De Koog
imotion ontwikkeld door het Texelse
reau voor civiel- en cultuurtechniek
b M" en gaat er van uit dat de
'dige structuur van het dorp niet
ugt. De voorgenomen face-lift"
at daarom veel verder dan het op-
appen van straten en het stichten
enkele voorzieningen. De uitbouw
het dorp mag niet in oostelijke
hting plaatsvinden zoals nu nog de
doeling is, maar er moet worden ge-
owd in de duinen, vooral ten zuiden
de Badweg waardoor De Koog
ht aan zee komt te liggen en er een
'binding ontstaat tussen strand- en
'gaansleven. Door deze structuurs
verandering zou De Koog veel aantrek
kelijker en exclusiever worden. Volgens
de plannenmakers zou definitief moe
ten worden afgezien van de 144
Jarino-appartementen in het Nikadel-
gebied. Appartementenbebouwing zou
aan de Badweg moeten komen en het
Nikadelgebied zou tot een bomenrijk
park moeten worden gemaakt. Daar
naast zou het bestaande dorp ingrij
pend moeten worden opgeknapt,
waardoor een eind komt aan het rom
melige beeld dat daar in de naoorlogse
jaren is ontstaan. De aantrekkelijkheid
van de Dorpsstraat zal onder meer
worden vergroot door deze gedeeltelijk
te overkappen. Op de informatie-avond
zal het plan met dia's en modellen
worden toegelicht en wordt tevens uit
gelegd hoe dit planologisch en finan
cieel is te verwezenlijken. De avond
heeft een openbaar karakter en is dus
voor elke belangstellende toegankelijk.
Een speciale uitnodiging hebben onder
andere de dorpscommissie en de
raadsfracties ontvangen.
strandwandelaar heeft kent wel de
plekken waar het zand niet wit is maar
bruin of bruin-blauw. Onder invloed
van wind en water ligt dit anders ge
kleurde zand vaak in ribbels of heu
veltjes en steekt daardoor sterk af bij
het gewone witte zand. Die afwijkende
kleur wordt niet veroorzaakt door olie
vervuiling of plantenresten zoals vaak
wordt gedacht, maar door stukjes mi
neraal die zich tussen de gewone
zandkorrels bevinden in een concentra
tie van soms wel enkele procenten.
Die mineralen zijn onder meer granaat,
rutiel, ilmeniet, zirkoon, epidoot en
tourmalijn. Het zijn stoffen die in tal
van moderne industrieën worden ge
bruikt. Uit rutiel en ilmeniet wordt bij
voorbeeld titanium gewonnen dat no
dig is voor de vliegtuigbouw. Zircoon
wordt gebruikt in de keramische in
dustrie. Het zeer harde granaat vindt
toepassing als straalzand. Omdat er
veel vraag naar is, is de prijs van som
mige van die stoffen op de wereld
markt sterk gestegen in de afgelopen
jaren.
Waardevol
Dr De Meijer gaat ervan uit dat de mi
neralen gemiddeld ongeveer f500,—
per ton waard zijn. Bij een zandsupple
tie zoals die de laatste keer door Rijks
waterstaat op Texel werd uitgevoerd,
werd negen miljoen kubieke meter
zand op het strand gespoten. Als dat
zand 2% mineralen bevat is sprake van
een mineralengehalte ter waarde van
f100 miljoen. Dat is bijna drie keer zo
veel als het bedrag dat het rijk aan de
zandsuppletie heeft uitgegeven. Het is
begrijpelijk dat het groot opzien baarde
toen deze cijfers onlangs in enkele
dagbladen werden genoemd. Het zou
betekenen dat zandsuppletie's zeer lu
cratief zouden worden omdat de
kosten dank zij de mineralenopbrengst
door de baten zouden worden over
troffen. Zover is het echter nog lang
niet. Er is nog veel te weinig bekend
over de omvang van de zandmassa's
waarin de mineralen in winbare hoe
veelheden voorkomen en ook moet
nog worden bepaald in hoeverre zand
suppletie en mineraalwinning kunnen
worden gecombineerd, zonder dat een
der activiteiten daar nadeel van onder
vindt. Aan deze technische aspecten is
men zelfs nog helemaal niet toe.
Onder Invloed van water hebben de mineralen zich zeer plaatselijk zo sterk verdicht dat de
bodem voor meer dan de helft uit mineraal bestaat
De mineralenconcentratie's zijn makke
lijk op te sporen omdat ze iets meer
radioactiviteit uitstralen dan gewoon
zand. Ongerust hoeft men zich daaro
ver niet te maken, want het gaat om
zeer zwakke straling, een onderdeel
van de zogenaamde achtergrondstra
ling die overal aanwezig is en er ook
altijd is geweest. De hoogste concen
tratie mineralen (70% en meer) zoals
zeer plaatselijk aangetroffen op Ame
land en Texel stralen ongeveer 30 keer
sterker, dan gewoon zand. Zelfs als
men een jaar lang onafgebroken op dit
zand zou zitten of liggen, zou men
een aanmerkelijk lagere dosis
straling opdoen dan bijvoorbeeld toe
laatbaar wordt geacht voor mensen
die in radiologische instituten werken.
De zeer gevoelige meetapparatuur rea
geert echter sterk op de verschillen.
Onderzoek
De mineralen verraden zich dus door
hun straling en vormen voor het duin-
_^anc^aamTe^^ij^^emen£d^e^^
natuurlijke „tracer" waardoor de be
wegingen van dat zand als gevolg van
wind en water kunnen worden nage
gaan. Vooral in dat aspect is Rijkswa
terstaat geïnteresseerd. „We kunnen
zo meer informatie krijgen over de
zandverplaatsing in het kustgebied.
Dat is voor ons nog belangrijker dan
de vraag of we straks misschien geld
kunnen verdienen door de mineralen te
verkopen", aldus De Meijer, die heeft
geconstateerd dat langs de hele Texel
se kust het mineraalgehalte belangrijk
hoger is dan elders. Er zijn echter drie
plaatsen waar de concentraties extra
hoog zijn: het strand bij paal 9,
Westerslag en ten noorden en ten
zuiden van de Slufter. Op laatstge
noemd strand ligt het opgespoten
zand dat afkomstig is van een bank
ten noordoosten van Texel, de over
kant van het Robbengat. De Meijer en
zijn collega Schuiling hebben samen
met mensen van de Dienstkring Texel
Lees verder pagina 5
Rijkswaterstaat zit met de handen in het haar. De Provincie
vindt het niet goed dat het baggerslib uit de veerhaven bij
vloed in de Texeistroom wordt gedumpt, wegens het risico
dat droogvallende platen en banken in de Waddenzee tussen
de Niozhaven en Oudeschild worden „ondergesneeuwd". De
Provincie is tot dit besluit gekomen door de doelstellingen
van de Planologische Kernbeslissing Waddengebied en aan
verwante plannen, waarin met name verzet is tegen deze
baggerstort in de Texeistroom. Als alternatieve lokatie wordt
het Molengat op de Noordzee voorgesteld, maar dat ziet
Rijkswaterstaat niet zitten omdat de kosten dan minstens
twee keer zo hoog worden.
Baggeren wordt rond de Texelse ha
vens al sinds de vorige eeuw gedaan
en het heeft nooit grote problemen
opgeleverd. Tegenwoordig moet het
opgebaggerde slib, specie genaamd,
voldoen aan een bepaalde kwaliteit
voordat het weer in zee mag worden
gestort. Doet het dit niet, dan moet
het op het land worden opgeslagen.
Baggerslib is elders in het land een be
laden term, wegens de verontreiniging.
Op Texel is dat niet aan de orde; hier
is geen groot industriegebied dat ver
vuiling zou kunnen veroorzaken, dus
de kwaliteit van het slib is goed.
Heen en weer
„Het enige dat we eigenlijk doen is
het heen en weer brengen van het
slib", aldus Martin Zijm, de „bagger-
deskundige" van Rijkswaterstaat. De
baggerspecie die tot nu toe bij vloed
in de Texeistroom werd gedumpt en bij
eb in het Marsdiep, spoelt in de loop
der tijd weer de haven in en verzandt
deze in een hoog tempo. „Als we de
ze winter niet baggeren, kan er geen
schip meer in. Maar als we het slib
naar het Molengat moeten laten bren
gen zijn er zeewaardige schepen die
een grotere afstand moeten afleggen",
aldus Zijm. Hij vindt het raar dat er
geen aanlegvergunning voor de
slibstorting door de provincie wordt
gegeven als aan de voorwaarden van
de Wet Verontreinigingen Oppervlakte
water is voldaan.
Aannemer
Een andere mogelijkheid zou zijn: al
leen slib storten bij eb in het Marsdiep.
Hiervoor heeft de provincie wel
toestemming gegeven, met het idee
dat de baggerspecie met de ebstroom
wel naar de Noordzee zal gaan en zo
de banken in de Waddenzee niet zal
aantasten. „Gekkenwerk natuurlijk.
Waar vind je een aannemer die het
werk steeds een tijd stillegt om te
wachten tot de vloed voorbij is? En als
die er is, wat zal dat wel niet kosten?",
aldus de Rijkswaterstaatmedewerker.
Globaal kost een baggerbeurt zo'n
f300.000,—. Als het slib echt naar het
Molengat moet zal de rekening zo'n
twee tot vijf keer hoger zijn. En dat
kan Rijkswaterstaat niet betalen. „We
zullen dan eerst bij het rijk aan moeten
kloppen, maar die hebben ook geen
geld meer in het potje voor de havens,
dus we zitten echt met een probleem",
aldus Zijm.
Probeersel
Bij de vorige baggerbeurt is het totaal
nieuwe waterinjectiesysteem uitgepro
beerd. Daarbij wordt het slib niet afge
voerd met schepen, maar wordt het
door middel van waterstraaltjes losge
werkt van de bodem en door de na
tuurlijke stroming onder water wegge
dragen. Zal dit nieuwe systeem bruik
baar blijven, nu slibstorting in de Wad
denzee aan banden wordt gelegd?
„Geen idee. Het was een probeersel
en we zijn de resultaten aan het on
derzoeken. Maar hoe kunnen we nou
verder gaan met een nieuw systeem
als we al problemen hebben met het
oude?".
Een groot deel van Texel heeft de af
gelopen nacht een tijdje zonder stroom
gezeten, als gevolg van een kabelsto
ring nabij Akenbuurt. Door deze sto
ring, waarschijnlijk sluiting, vloeide een
grote hoeveelheid electrische energie
weg, waarop (ter vermijding van scha
de aan de opwekkingsapparatuur) de
beveiliging in werking kwam. Daardoor
werden meerdere richtingen op Texel
uitgeschakeld en raakte niet alleen
Den Burg stroomloos maar ook
Oosterend, De Cocksdorp en Eierland.
Nadat het defect was gelokaliseerd
werd de stroom via een ander circuit
naar de genoemde dorpen geleid, een
operatie die in fasen werd uitgevoerd.
De stroomonderbreking heeft nergens
langer dan 36 minuten geduurd. Ge
zien het tijdstip (rond half drie
's nachts) hebben de meeste mensen
er niets van gemerkt. Wel zijn velen te
laat op hun werk verschenen omdat
electrische wekkers uitgeschakeld wa
ren geweest.
Het jaar is nog maar voor de helft
voorbij, maar de kans is groot dat de
Prijs voor Plaatselijke Politieke Moed
(de PPM-trofee) wordt toegekend aan
de CDA-politicus Ate Rienstra. Hij
staat sinds donderdag hoog op de no
minatie want deze anders zo schuchte
re volksvertegenwoordiger heeft in de
openbare vergadering van de raads
commissie voor financieel, economisch
en technisch beleid -gepleit voor verho
ging van de plaatselijke belastingen
met 4%. Hij gaat dus veel verder dan
het college van B en W dat een ver
hoging met 2% heeft voorgesteld.
Rienstra motiveerde zijn voorstel door
te wijzen op de noodzaak van voort
gaande gemeentelijke investeringen,
met name in het landschap, dorpsre
novatie en verkeersvoorzieningen -
kortom in de economie van Texel. Die
investeringen zijn vooral van belang
voor het toerisme, de enige bedrijfstak
met groeikansen, de belangrijkste bron
van directe en indirecte werkgelegen
heid. Het opvoeren van kwaliteit van
het eiland als karakteristiek recreatie
gebied heeft daarom hoge urgentie.
Ais er niet onmiddellijk meer geld in
wordt gestoken, duurt het allemaal
veel te lang en worden kansen gemist.
Dat geld komt niet van de rijksover
heid integendeeldie heeft steeds
minder), is ook niet meer uit bezuini
gingen te halen en het aanspreken van
reserves biedt op termijn ook geen
soulaas. Voor dat geld zullen de Texe
laars zelf moeten zorgen en de plaat
selijke belastingen moeten dus om
hoog, hoe vervelend dat ook is. Bij
een verhoging van 2%, zo constateer
de Rienstra, komt er te weinig tot
stand, er moet dus meer geld komen.
Op die manier bewijst men Texel een
betere dienst dan met het iaag houden
van de toch al lage belastingen, hoe
leuk dat op dit ogenblik ook lijkt. De
kost gaat voor de baat uit. Het is al
vervelend genoeg dat de belastingen
de afgelopen jaren niet zijn aangepast.
Opmerkelijk was dat Rienstra van het
college bij monde van wethouder Ba-
rendregt gelijk kreeg. Het college vindt
ook dat 2% verhoging niet genoeg is,
maar gaat er bij voorbaat van uit dat
de gemeenteraad een sterkere verho
ging zal afwijzenI Het wordt daarom
niet eens geprobeerd en men is al blij
als een halve maatregel door de vroe
de vaderen wordt geaccepteerd. Geen
beste beurt voor de wethouder van fi
nanciën en zijn medeverantwoordelijke
college-genoten. Als die werkelijk vin
den dat een forse belastingverhoging
noodzakelijk is, moeten ze daarvoor
overtuigende argumenten aanvoeren
om tenminste te proberen de op dit
punt kortzichtige gemeenteraad mee
te krijgen. Als dat niet lukt, is het jam
mer, maar dan zullen ze later, als op
Texel de boel vastloopt, niet door zelf
verwijt worden geplaagd.
Van de Toyota van een 30-jarige Duit
ser zijn woensdag de kentekenplaten
gesloten. De wagen stond bij camping
Kogerstrand.
Op 29 en 30 juni en 1 juli zal de
Oosterenderweg wegens asfalterings-
werkzaamheden voor alle verkeer, be
halve voor fietsers en wandelaars zijn
afgesloten van De Waal tot Bargen.
JON
JEN EVE
<D€ gud-E «BOtTHJSL
Kikkertstraat 13, De Cocksdorp
Waalderstraat 27, Den Burg,
tel 02220-3185
in
O)
Sn.
