,lk wil weten wat voor
ens hij was....
Creativiteitscentrum nog
sen seizoen in Vermaning
osa de Wolf zoekt haar Kaukasische vader
Geen operette
Schrijven voor gevangenen
Dick Witte speelde
óók mee in Skiltje
inquête onder bezoekers
Nogmaals het groepje Kaukasische soldaten. Rosa hoopt in contact te komen met mensen die de mannen herkennen.
IJDAG 3 FEBRUARI 1989
TEXELSE COURANT
osa de Wolf-Bruijn is in 1944 op Texel geboren. Haar vader is
5 Kaukasiër Niyas Sakersajev, maar dat hoorde Rosa pas toen ze
bn jaar of zeven was. Ze is op zoek naar hem, hoewel ze bijna
pker weet dat hij niet meer leeft. „Ik wil weten wat met hem is
ebeurd, hoe het met hem is afgelopen en misschien kan ik in
ontact komen met nog levende familieleden".
de oorlog werden op Texel enkele
stlegionen" gestationeerd. Dat wa-
n bataljons Sovjet-
ijgsgevangenen, die zich hadden
ngesloten bij het Duitse leger. Het
kendste was dat van de Georgiërs,
t tegen het einde van de oorlog, in
ril 1945, in opstand kwam tegen
Duitsers. Voordat deze Georgiërs
amen, zat in september 1943 een
taljon met ongeveer 800 Kauka-
ers op Texel en aan de hand van
ar geboortedatum kon Rosa na-
an dat haar vader een Kaukasiër
oet zijn geweest. Op 6 februari
B45 is dit 803e Noord-Kaukasische
fanterie-bataljon van Texel vertrok-
n naar Callantsoog, waar in de om
ving bruggen moesten worden
waakt.
et is mogelijk dat het bataljon toen
opgedeeld in kleinere groepen,
ar meerdere bruggen moesten wor-
n bewaakt.
et verzet op Texel heeft de Kauka-
érs benaderd over deelname aan de
jstand. Er zijn enkele afspraken ge
laakt, maar er is nooit wat gebeurd,
ij Callantsoog loopt het spoor naar
osa's vader dood. Van de hele
•oep Kaukasiërs die daar zat, is later
leen nog wat vernomen van een
aar mannen. Nadat de Georgische
pstand uitbrak, raakte het eiland
sïsoleerd en verloren Rosa's moeder
i Niyas alle contact,
zijn ook verhalen dat na de
jstand van de Georgiërs de Kauka-
ërs naar het front zijn gestuurd,
aar het is niet zeker of dit werkelijk
gebeurd.
Zelfmoord
pde conferentie van Jalta in 1945
reeg Stalin van de geallieerden de
lezegging dat alle sovjetsoldaten die
Duitse krijgsdienst waren geweest,
juden worden teruggestuurd naar
un vaderland. Dat zij daar zwaar
luden worden gestraft stond bij
porbaat vast en zijn verhalen be-
ind van Russen die overboord
irongen van schepen of zelfmoord
pogingen deden, omdat ze de bui
voelden hangen. In hun vaderland zijn
waarschijnlijk velen geëxecu teerd
wegens landverraad. De Georgiërs
ontsprongen de dans en werden ge
rehabiliteerd.
Oud-strijders
Toen Rosa ongeveer zeven jaar was
is haar moeder, Bep van der Werve,
getrouwd met Bruijn. „Toen had ik
weer een vader".
Wat weet Rosa van haar echte va
der? „Van mijn moeder heb ik maar
weinig over hem gehoord, want die is
gestorven toen ik tien was. Alle fo
to's en brieven zijn verdwenen. Alles
dat ik weet komt uit verhalen van
een tante
en mensen die hem hebben ontmoet
in de tijd dat hij op Texel was gele
gerd", vertelt Rosa. Ze is serieus
gaan zoeken naar hem in 1983. In
dat jaar vertrok een groep van 200
Texelaars naar Georgië, om oud
strijders op te zoeken. „Ik ben mee
gegaan om daar eens rond te kijken,
om te praten met mensen die in de
oorlog op Texel zijn geweest. Voelen
hoe het daar is. Het sluimerde altijd
al in me dat ik eens wilde uitzoeken
wat er van mijn vader was gewor
den, maar op de middelbare school
en toen er na mijn trouwen drie kin
deren kwamen had ik wel wat anders
aan m'n hoofd".
Rosa's 21-jarige zoon Marco, dia sprekend op
zijn grootvader Niyas zou lijken.
Niyas Sakersajev kwam uit de Kauka
sische plaats Baku en is waarschijn
lijk rond 1918 geboren. Hij heeft
Rosa's moeder ontmoet bij de vuur
toren in De Cocksdorp, waar het ba
taljon was ondergebracht en waar zij
in de buurt woonde. De oma van Ro
sa deed het wasgoed van de solda
ten om op die manier ook wat zeep
voor zichzelf te krijgen, in die tijd van
schaarste. „Ik denk niet dat oma erg
blij was met de relatie, maar ze heeft
er nooit een probleem van gemaakt.
Tegen mij is ze ook nooit onvriende
lijk of haatdragend geweest".
Fototoestel
Toen Rosa werd geboren was haar
moeder 18 jaar. Ze groeide op in het
huis van haar oma. Sakersajev wist
van haar bestaan, hij is zelfs meege
gaan naar het gemeentehuis om de
geboorte aan te geven.
Rosa's moeder is in maart 1945 naar
Alkmaar gegaan om hem op te zoe
ken. Dat kon alleen als zij in het bezit
was van een speciale pas. De toen
vier maanden oude dochter bleef op
Texel achter. „Ze heeft ongetwijfeld
foto's aan hem laten zien, want ze
had van hem een fototoestel ge
kregen".
Sakersajev sprak behalve Russisch
goed Duits en Frans. Zijn bataljon
werd vanuit Frankrijk naar Texel over
geplaatst. Het was een donkerharige,
lange, ijdele man. Hij was luitenant in
het 803e infanterie-bataljon. Zoals al
le soldaten in de Ostlegionen droeg
hij een Duits uniform met een merk
teken op de mouw, waaruit kon wor
den afgeleid dat hij een Rus was.
Vrijwel altijd droeg hij leren hand
schoenen. Hij was een uitstekend
ruiter.
Waarom?
Waarom laat Rosa het verleden niet
rusten? Rosa: „Ik wil weten wat voor
méns hij was, wat voor karakter hij
had. Zelf heb ik drie kinderen en dan
hoor ik van mensen die mijn vader
hebben gekend dat onze kinderen op
hem lijken. Dat intrigeert me, het laat
me niet los. Ik wil weten hoe het
met hem is afgelopen".
Rosa heeft één foto met een aantal
Kaukasische soldaten erop. Het kén
zijn dat Sakersajev daar bij staat. De
gelijkenis tussen één van de gefoto
grafeerde mannen en een zoon van
Rosa is groot. „Mijn kinderen vinden
mijn speurtocht naar hun opa wel in
teressant, maar ze zijn niet zo gedre
ven als ik".
Speurtocht
Om gegevens te verzamelen wendde
Rosa zich tot allerlei instanties, zoals
het Rode Kruis, de oorlogsgraven
stichting en de Russische ambassa
de. Daar kwam niets uit. Omdat het
bataljon van Texel naar Callantsoog is
gegaan schreef Rosa een brief aan
de burgemeester van die plaats, maar
ook dat leverde geen nieuwe gege
vens op. Ze las alle boeken die zijn
verschenen over de Ostlegionen. Ze
probeerde in contact te komen met
mensen die omgang hadden met de
Kaukasiërs, maar velen van hen wil
den er niet over praten. „Ik heb ook
eigenlijk te lang gewacht met deze
speurtocht, want veel mensen die
me iets hadden kunnen vertellen, le
ven niet meer".
Toen alle sporen dood liepen wendde
Rosa zich tot de KRO-radio. In het
programma Adres Onbekend met An
ne van Egmond werd op 20 januari
een uur lang gesproken over de
speurtocht naar Niyas Sakersajev. Tij
dens en ook na de uitzending kwa
men tal van telefoontjes binnen,
maar er was niemand die de vader
van Rosa na februari 1945 nog had
gezien. „Er zijn wel heel veel contac
ten gelegd en ik heb erg veel nieuwe
sporen gekregen om na te zoeken.
Gek genoeg veelal van mensen die ik
al jaren kende, maar die nu pas iets
durfden te vertellen. Het leek wel als
of het ineens bespreekbaar was ge
worden. Dat KRO-programma was
een fantastische ervaring. Anne van
Egmond deed het geweldig". Tijdens
de uitzending kreeg Rosa het advies
een brief te schrijven aan het Duitse
ministerie van Defensie in Bonn, om
dat er veel archieven met gegevens
over de bewegingen van de verschil-
PAGINA 5
lende bataljons bewaard zouden zijn,
hoewel de chaos tegen het eind van
de oorlog groot was. Een oproep
plaatsen in een Noord-Kaukasische
streekkrant, werd geadviseerd door
Piet van Heerwaarden. Hij heeft op
die wijze een Russische vriend terug
gevonden, die hij na de oorlog uit het
oog was verloren. Daaruit kan wor
den afgeleid dat niet alle Kaukasiërs
na de oorlog zijn terechtgesteld we
gens landverraad.
Geen pijn doen
Mevrouw Jetty Feikema-Bakker ver
telde in de uitzending Rosa's vader
en moeder goed te hebben gekend.
Mevrouw Feikema woonde tijdens de
oorlog op de boerderij Nieuw Breda,
bij het Vliegveld. In de daarbij gele
gen bunker zat Sakersajev „Je lijkt
op hem. Het was een mooie man
met een schotwond in zijn wang,
daar zat een gaatje in. Ik was toen
een jaar of zeventien en hij maakte
veel indruk op me. Hij droeg vaak
een cape en dan had hij een paardje
waarmee hij over het vliegveld heen
joeg. Hij kon ontiegelijk goed paardrij
den", aldus mevrouw Feikema. Ze
vertelde er nooit eerder over te heb
ben gepraat omdat ze dat niet goed
durfde. „Ik zat wel eens te popelen,
maar ik wist niet wat jij allemaal wist
en ik wilde je geen pijn doen".
Herinneren
Het KRO-programma wierp niet veel
nieuw licht op de zaak. Rosa de Wolf
zoekt zelf verder: „We hebben in die
uitzending wel veel telefoontjes van
Texelaars gehad, maar niets, helemaal
niets uit Callantsoog en omgeving,
terwijl het toch zeker is dat hij daar
is geweest. Ik zoek mensen in Cal
lantsoog, Alkmaar of Petten en om
geving die het bataljon met
Kaukasiërs na maart 1945 hebben
gezien. Omdat ze min of meer vrijwil
lig tot die Ostlegionen waren toege
treden, hadden ze een redelijke
bewegingsvrijheid. Ze konden zich
mengen onder de plaatselijke bevol
king en dat deden ze ook. Kaukasiërs
zijn, net als Georgiërs, levendige
mensen, dus er móeten nog mensen
zijn die zich hen herinneren". Rosa
hoopt dat er iemand is die weet
waar de Kaukasiërs heen zijn gegaan,
nadat ze vanuit Callantsoog vertrok
ken. „In geen enkel boek wordt er
melding van gemaakt, geen mens
schijnt te weten wat met het batal
jon is gebeurd". Ze wil ook graag
oude foto's uit die tijd hebben „Ik
wil nog een keer naar Rusland en
dan in Baku in de bevolkingsregisters
zoeken. Misschien kom ik de naam
tegen of vind ik zo enkele fami
lieleden".
Wie inlichtingen heeft kan bellen naar
18638.
worden ingericht van gemaakt werk
en het verkopen daarvan behoort ook
tot de mogelijkheden. Het is echter
wel de bedoeling dat de hobbyisten
er geregeld aan het werk zijn.
„We zoeken mensen die hun hobby
om wat voor reden dan ook (te wei
nig ruimte, teveel herriel elders willen
uitoefenen en daar wekelijks een be
paalde tijd aan willen besteden", al
dus Nelie Vinke. Belangstellenden
kunnen haar bellen, telefoon 14805.
Het creativiteitscentrum gaat met de
pinkster open.
Wegens gebrek aan belangstelling is
het optreden van de Hoofdstadope
rette op 5 april in De Kampanje te
Den Helder afgelast. Er zal daarom
ook geen extra boot worden ingezet.
Het optreden op 4 april gaat wél
door. Dan zal echter geen extra boot
varen zodat zelf voor overnachting
moet worden gezorgd. Kaarten voor
deze voorstelling zijn te verkrijgen via
de Stichting Ondersteuning Welzijns
werk, tel. 15582.
De Texelse groep van Amnesty Inter
national houdt een schrijfavond op
dinsdag, van 20.00 tot 21.00 uur in
de Openbare Bibliotheek aan de Drij
verstraat en op het adres
Trompstraat 15 te Oudeschild.
De gevangenen waarvoor zal worden
geschreven, bevinden zich in Vietnam
en El Salvador. In Vietnam voor
Nguyen Thi Nghia, een boeddhisti
sche leke helpster. Zij werd in sep
tember vorig jaar veroordeeld tot
veertien jaar gevangenisstraf wegens
betrokkenheid bij „Contra
revolutionaire activiteiten. Nguyen Thi
Nghia is lid van de boeddhistische
sekte An Quang die al sinds 1960 de
schending van mensenrechten onder
de verschillende regeringen aan de
kaak heeft gesteld. Ook zal worden
geschreven voor Elizeo Córdonva
Aguilar in El Salvador. Deze 34-jarige
vice-voorzitter van de vakbondscoö
peratie van het Salvadoraanse Insti
tuut voor Sociale Zekerheid werd
vorig jaar juli vlakbij zijn huis op
straat ontvoerd door zwaarbewapen
de, gemaskerde mannen. Sindsdien is
hij niet meer gezien. Meer informatie
over deze gevangenen kan men op
de schrijfavond lezen in het maand
blad „Wordt Vervolgd". Voorbeeld
brieven en luchtpostvellen zijn
aanwezig.
In de recensie in de vorige krant van
het stuk „De Zwendelaffaire" dat
door de Oudeschilder toneelvereni
ging „Nieuw Leven" zaterdagavond
werd opgevoerd, is per ongeluk de
alinea over acteur Dick Witte wegge
vallen. Witte -die zowel de aankondi
ging als de afkondiging in 't Skiltje
verzorgde- verscheen in het derde be
drijf ten tonele als een mysterieuze
„vriend" uit het verre Mexico. In deze
rol was Witte goed op dreef. Met pri
ma tekstbeheersing en vlotte bewe
gingen wist Witte voor meer
dynamiek in het spel te zorgen,
waardoor enkele sleutelscènes van
de juiste spanning werden voorzien.
ze foto van In Duitse dienst
ou Niyas kunnen zijn.
et Ambachten en Creativiteitscen
tra dat vorig jaar in de Doopsge-
nde Vermaning te Den Hoorn van
tart ging, mag ook komend seizoen
'n deze accomodatie gebruik ma-
en. Het college had zich van het
eheel een aantrekkelijker presenta-
e voor het publiek voorgesteld,
>aar heeft geen bezwaren tegen
eortzetting van de activiteit. Wel is
evraagd een enquête te houden on-
8r de bezoekers, om erachter te ko-
tan of het creativiteitscentrum aan
a verwachtingen van het publiek
«antwoordt
'e gemeente had liever gehad dat de
'oopsgezinde Vermaning het hele
iar open zou zijn. Er zijn echter nog
|eeh aanmeldingen van instanties die
'at zouden willen en kunnen, van
daar dat het creativiteitscentrum nog
een seizoen mag draaien in het
gebouw.
„Het is moeilijk om mensen zover te
krijgen dat ze één of meer dagen in
de week daar hun hobby uitoefenen".
Aan het woord is Nelie Vinke, initia
tiefneemster van het Ambachten en
Creativiteitscentrum te Den Hoorn.
Tijdens de openingsuren was altijd
wel één hobbyist aanwezig, maar de
meeste bezoekers vonden dat te wei
nig. „Men wil mensen bezig zien,
niet alleen de resultaten van de ver
schillende hobby's statisch uit
gestald".
Positief
Het centrum was drie dagen per
week geopend en op zaterdag. Onge
veer 2000 mensen brachten een be
zoek aan de Vermaning en de
reacties waren allemaal positief. De
bezoekersaantallen van de zaterdags
openstelling vielen tegen. „Dat komt
waarschijnlijk omdat dat een echte
wisseldag is. Wij moeten het duidelijk
hebben van het toerisme, want veel
Texelaars komen er niet", aldus Nelie
Vinke Dat is ook de reden waarom
het centrum niet het hele jaar door
geopend kan zijn. De kosten voor
verwarming zijn dermate hoog dat
gebruik in de winterperiode niet haal
baar is. De hobbyisten moeten name
lijk de kosten voor energieverbruik
vergoeden. Er is nog gedacht over
het geven van cursussen in de Ver
maning. „Dat werd niks. Het lijkt wel
alsof men alleen maar naar Den Burg
wil. Het is natuurlijk ook niet zo'n ge
zellig gebouw in de winter".
Komend seizoen zal het centrum
waarschijnlijk ook één avond zijn ge
opend. Vijf personen hebben hun me
dewerking al toegezegd, maar er zijn
nog veel meer welkom. De hobby's
die zullen worden uitgeoefend zijn
schilderen, poppenmaken, knipkunst
en waarschijnlijk ook houtbewerking.
Er kunnen kleine tentoonstellingen
Niyas kunnen zijn.
zijnde Kaukasische militairen kreeg Rose van mevrouw M. van der Brink uit Oosterend. De tweede man van links
Rosa de Wolf: ..Misschien staat hij wel op één van deze foto's.
