\i
Kruisdistel, slachtoffer
van verkeerde naam
06-321211
3669
ENIG IDEE W
GEHANDICA
ZIJN, KAN
BETEKENEI
ALS HETII
WAT DOEI
DOE DAN W
8
Nieuwe modezaak
boven Beerekuil
Zomeravondconcert
Programma tennis
Scouting doopte
nieuw bussie
Illegale afgraving
grond in Hemmerkooi
PAGINA 2
Donderdag 13 juli
De Vara-televisie (Nederland I)
besteedt aandacht aan sportieve
vakantiemogelijkheden op Texel
(20.30 uur).
In Cinema Texel draait om 20.00
uur „Licence to kill". James
Bond ontslagen door de Britse
geheime dienst! De dagbladen in
Mexico openen er hun voorpagi
na's mee, terwijl 007 zelf zwoegt
onder de verschroeiende zon, op
zoek naar de beestmens die zijn
vriend Felix Leiter van de CIA
heeft vermoord. „M", zijn hoog
ste baas in Londen, vindt het te
veel lijken op een persoonlijke
wraakactie, wenst er zich van te
distantiëren en ontneemt James
zijn bevoegdheden, zijn licence to
kill. Geen spoor echter van pa
niek bij onze held die er doodge
moedereerd een persoonlijke
missie van maakt.
In theater-restaurant Klif 12 in
Den Hoorn brengt Dorine van der
Klei haar soloprogramma „Cham
pagne, rozen en rotte tomaten",
aanvang 21.30 uur.
vrijdag 14 juli
Om 15.30 uur wordt in het raad
huis de Toer In-
thematentoonstelling „Van kust
tot kust" geopend.
In het dorpshuis van De Waal
gaat om 20.00 uur een zomer-
klaverjasdrive van start. Inschrijf
geld f3,-.
Om 19.00 en 22.00 uur draait
in Cinema Texel „Licence to kill".
Zaterdag 15 juli
Op het terrein aan de
Wilsterstraat in Den Burg houdt
de Vereniging voor Vrienden van
het Paard het concours hippique.
Om 9.00 uur beginnen de keurin
gen; het eigenlijke concours start
om 13.00 uur.
Om 9.30 uur gaat het „Tessel-
toernooi" van tennisclub „Deu
ce" van start op de banen bij
„Ons Genoegen".
Om 19.00 en 22.00 uur draait in
Cinema Texel „Licence to kill".
Zondag 16 juli
Om 11.00 uur begint bij paal 17
de tweede clubwedstrijd van de
Kustzeilvereniging Westerslag. De
briefing is om 10.30 uur.
In Cinema Texel draait om 20.00
uur „Licence to kill".
Maandag 17 juli
In het raadhuis heeft de raad
scommissie voor algemeen en
organisatorisch beleid een open
bare vergadering. Onder andere
wordt gesproken over de ge
meentelijke organisatie, de Nota
Wet Arbeid gehandicapte Werk
nemers, de Verordening vergoe
ding schadevrij rijden,
ongevallenbestrijding in de Wad-
denzeee en straatnamen in het
Marsplan. Aanvang 19.30 uur.
In Cinema Texel draait om 20.00
uur „Licence to kill".
Dinsdag 18 juli
In de Hervormde kerk van Den
Hoorn begint om 20.15 uur een
zomeravondconcert met organist
Piet Groeneveld uit Tzummarum.
Om 20.00 uur draait in Cinema
Texel „Licence to kill".
Voor de overige evenementen
verwijzen wij naar de bijgesloten
Rekreatiekrant.
Iedere zaterdagochtend haalt Scou
ting Texel oud papier, lompen en
oude schoenen op. De mensen wor
den verzocht deze spullen vóór 10.00
uur aan de straat te zetten, zodat ze
vlot kunnen worden ingeladen. Bij de
oud papier-wagen kunt u ook gereed
schap voor de derde wereld kwijt.
Komende zaterdag wordt het oude
papier etc. opgehaald in de volgende
straten;
1. Bernhardlaan, Lieuwstraat, Tjak-
kerstraat. Wilsterstraat.
Hoe het u vergaat op een wandeling door de natuur weet ik niet,
maar van alles wat ik zie, wil ik graag de naam weten. Niet al
leen van de vogels (dat is meestal niet zo'n probleem) maar ook
van de planten, inclusief mossen, grassen en dergelijke en van de
insekten: kevers, mieren en vlinders. Het is om van de natuur te
genieten niet persé noodzakelijk om dat te weten, eigenlijk is het
helemaal niet belangrijk. Een jagende uil, een kleurige vlinder een
heerlijk geurende bloem, het is allemaal, ook zonder naam, even
De Koog is een kledingzaak rijker:
„Tribbs", gevestigd aan de
Dorpsstraat boven bar De Beerekuil.
De pachter/exploitant van beide ge
legenheden is dezelfde: Gerard
Schuiling. „Tribbs" richt zich bepaald
niet op het barpubliek, maar zit meer
in de lijn van C&A met een uitge
breid assortiment voor diverse leeftij
den.
„Tribbs" is eigenlijk te ruim om nog
te spreken van een boutique. De ver
rassend ruime zaak is gerealiseerd op
de plaats waar voorheen een chinees
restaurant was. De ruimte kwam dit
jaar te huur. Schuiling greep de gele
genheid aan, mede met het oog op
de woning erboven. Met kleding had
hij al elders in de Dorpsstraat goede
ervaringen opgedaan (Schuiling ex
ploiteert ook „Bobs Boys"). Schui
ling zal wel bij de inkoop betrokken
zijn, maar de dagelijkse leiding is in
handen van Yvonne Hartsink, die
voorheen in De Beerekuil heeft ge
werkt en in boutiques in Amsterdam.
Zij wordt geassisteerd door een sei
zoenkracht, een ervaren verkoopster.
„Tribbs" richt zich op een nogal
breed publiek met kwalitatief goede
kleding voor een redelijke prijs. Het is
een seizoenbedrijf, maar Schuiling
zegt 's winters ook vrijdag en zater
dag geopend te willen zijn. De veran
dering tot kledingzaak is met veel
zelfwerkzaamheid tot stand gebracht.
mooi.
Maar willen we meer van bepaalde
planten en dieren weten, willen we
ons enthousiasme over iets moois
aan anderen kenbaar maken, willen
we er over schrijven of willen we
vastleggen wat er allemaal groeit en
bloeit, dan moeten we namen gebrui
ken. Het praat zo lastig als we het
alleen maar hebben over de „kleine-
wit-of-roze-bloeiende-plantjes-die-zo-
lekker-ruiken". Zo lang er mensen
zijn, zijn er uiteraard namen voor
planten en dieren. Vooral de voor de
mens bruikbare soorten, sommigen
noemen dat .nuttige' soorten, kregen
een naam. Per land, per streek, nee
per volksstam verschilden die namen
of omschrijvingen. Dat is heel lang
zo gebleven, in feite nu nog zo. Hoe
wel er nu (bijna) overal officieel vast
gestelde namen zijn, geldt het voor
volksnamen nog steeds. Theo Tim
mer, op zoek naar oude Texelse plan
tennamen voor ons boekje De Wilde
Planten van Texel, ontdekte dat be
paalde volksnamen zelfs alleen gang
baar waren in één buurtschap of in
één grote familie!
Latijn
Het gebruik van allerlei namen leidt
uiteraard tot grote verwarring. Zeker
toen men meer en meer planten ging
bestuderen en wetenschappers van
diverse landen daarover met elkaar
gingen corresponderen, ging men La
tijnse namen gebruiken. Maar ja, dat
is natuurlijk geen garantie dat dezelf
de Latijnse naam in bijvoorbeeld Ne
derland ook in Frankrijk of in Zweden
gebruikt werd. Men maakte daar wel
afspraken over, maar een systeem
was er nog niet. Toen er nog maar
één soort vlier bekend was, had hij
ook maar één wetenschappelijke
naam: Sambucus. toen er meer soor
ten bekend werden, maakte men om
ze te onderscheiden, net zoals ik in
het begin deed, hele zinnen. Onze
gewone vlier werd in 1623 door een
wetenschapper bijvoorbeeld aange
duid als: Sambucus fructi in umbello
nigro, hetgeen betekent: de vlier met
de zwarte vruchten in een scherm.
Niet echt een makkelijke en bruikbare
naam dus.
Linnaeus
De Zweedse botanicus Linnaeus was
in 1753 al zo slim om een vast
systeem van naamgeving te beden
ken en uit te voeren. Een systeem
dat gebruik maakt van twee namen
per soort. Een zogenaamde
geslachtsnaam en een soortnaam.
Nauw verwante soorten worden sa
mengevoegd tot één geslacht. Nauw
verwante geslachten tot een familie
(die een eigen naam van één woord
heeft). Dit lijkt wat ingewikkeld, daar
om een voorbeeld. Onze zilvermeeuw
heet in het Latijn Larus argentatus
(larus meeuw, argentatus zil
ver), de stormmeeuw is Larus canus
(canus grijs of lichtgrijs) en de
kokmeeuw is Larus ridibundus (ridi-
bundus lachend). De geslachts
naam is dus Larus; met de tweede
naam wordt de soort gedefinieerd.
Samen met nog enkele andere
geslachten waarin meeuwen zijn op
genomen met duidelijk andere ken
merken (vooral qua bouw en biologie)
zijn alle meeuwen weer onderge
bracht in de familie der Laridae. Als
iedereen op de hele wereld zich aan
deze naamgeving houdt, bestaan er
dus geen onduidelijkheden over wel
ke plant of welk dier met een bepaal
de naam bedoeld wordt.
Bij het bedenken of geven van na
men (als volksnaam zijn ze dikwijls
spontaan ontstaan) wordt vaak geke
ken naar een opvallende eigenschap,
vorm, kleur of smaak. Bijvoorbeeld
brandnetel, rondbladig wintergroen,
rode klaver bitterzoet. Ook de Latijn
se naam duidt daar vaak op. Trifolium
rubrum is de naam voor de rode kla
ver: tri drie, folium blad (klaver
heeft driedelige blaadjes) en rubrum
rood. Volksnamen zijn soms grens
overschrijdend. Het mooiste voor
beeld is misschien wel de
vergeetmijnietjes die in de ons omrin
gende landen Vergissmemnicht, n'e
m'oubliez pas en forget-me-not ge
noemd worden. Ook de officieel vast
gestelde namen zijn soms hetzelfde,
althans vertaald. De boompieper heet
bijvoorbeeld Baumpieper, pipit des ar-
bres en tree pipit. Maar we moeten
opletten om daar geen vergissingen
mee te maken. Bijna klassiek is het
voor Texel heel toepasselijke voor
beeld van verwarring van enkele wa
tervogelsoorten met de Duitse
namen. Wie z'n Duitse gasten en
thousiast vertelt over die mooie Berg-
enten (bergeenden dus) die in de
duinen in konijnenholen broeden,
gaat goed in de fout. Want Duitse
bergente is de soort die bij ons top
pereend heet (en hier alleen winter-
gast is). De bergeend heet bij de
Oosterburen Brandgans. En dat is
dus duidelijk niet onze brandgans, fa
milie van de rotgans. In Duitsland
heet onze brandgans Weisswangen-
gans. Zo zijn er voorbeelden te over
van naams- en spraakverwarringen
met planten en dieren. De Engelse
coal tit is niet onze koolmees maar
de zwarte mees. Sparrows zijn geen
spreeuwen maar mussen, de Heide-
lerche is onze boomleeuwerik en de
Duitse Heringsmöwe (kleine mantel
meeuw) is niet de engelse herring
gull (zilvermeeuw) maar de lesser
black-backed gull (vertaald: kleine
zwartrug meeuw) die de Fransen
echter gezien z'n naam goéland brun
kennelijk met zwart maar bruin vin
den (ten onrechte!). Het is dus maar
goed dat we het systeem met we
tenschappelijke namen hebben. Ver
warringen hoeven daar niet op te
treden.
Andere vergissingen
De officiële Nederlandse naamgeving
tenslotte kan ook bron zijn van ver
warring. Dat komt omdat dikwijls de
meest gangbare volksnaam is „uitge
groeid" tot de officiële naam en er
Kruisdistel Itekening Siotske Dijksen)
niet een speciale naam voor de soort
is uitgedacht. Uit de Nederlandse
naamgeving mogen we absoluut
geen gevolgtrekkingen maken wat
betreft systematiek en verwantschap
pen. Een scholekster en een ekster
hebben bijvoorbeeld niets met elkaar
te maken evenmin als een zee- en
een meerkoet of een gras- en een
huismus met elkaar verwant zijn.
Vanwege een (oppervlakkige) gelijke
nis hebben ze dezelfde „achternaam"
gekregen.
Distels die geen distels zijn
Bij planten treedt dit soort vergissin
gen soms ook heel duidelijk op. Een
wilgeroosje heeft noch iets met wil
gen, noch met rozen te maken en
engels gras is in de verste verte geen
gras. Een vergissing omtrent ver
wantschap wordt ook geregeld ge
maakt bij de distels. Ook op Texel.
Daardoor kwam ik juist op het idee
iets over namen en naamgeving te
vertellen, want op de dijk bij het
Licht van Troost zag ik een prachtige
kruisdistel: doodgespoten! Inderdaad,
in het kader van de distelverordening
moeten distels soms bestreden wor
den. Maar een kruisdistel is helemaal
geen distel! Het is een schermbloe-
mige. Familie van soorten zoals peen,
venkel en fluitekruid. Niet alle planten
met een stekelig voorkomen zijn
.shekels'! De kruisdistel luistert naar
de wetenschappelijke naam Eryngium
campestre. Uit het feit dat de op
Texel nog zeldzamere blauwe zee
distel Eryngium maritimum heet, kun
nen we dus opmaken dat het
daarvan een nauw familielid is. Het
zijn beide zeldzame .nepdistels'. Het
is daarom jammer dat de kruisdistel
kennelijk nog steeds doodgespoten
wordt. Slachtoffer van een verkeerde
naam. eigenlijk moeten we dus een
andere naam voor deze plant beden
ken. Het is immers zo'n mooie ver
schijning dat we hem (of
kweekvormen) in allerlei blos
tuintjes en borders tegenkom
is natuurlijk de vraag of een
betere naam moet waarborg!
niet bestreden wordt. Eigen?
wetenschap dat een kruisdis
distel is, voldoende moeten)
Adris*
TELEFOON
GIRO
3669 v\
06-3212166
/,.TT,*rnxxn<%
at>-7inP
TEXELSE COURANT VRIJDAG 14
Dinsdag wordt in de Ned. Her. Kerk
van Den Hoorn weer een Zomer
avond-concert gegeven. Deze keer
bespeelt Piet Groeneveld het orgel.
De in (Tzummarum) woonachtige Piet
Groeneveld (1956) begon op zes
jarige leeftijd zijn orgelstudie bij Yme
Visser te Franeker. Vanaf 1982 stu
deerde hij aan het Stedelijk conserva
torium te Leeuwarden de vakken
orgel en Harmonie-/fanfare-/brass-
band-direktie. In 1988 slaagde hij
Cum Laude voor het diploma Doce
rend Musicus Orgel bij Jos vxJ. Kooy.
In datzelfde jaar behaalde hij ook zijn
direktie diploma. Tevens volgde hij
een cursus improvisatie bij de
Oostenrijkse organist Hans Hasel-
böck. Naast het verzorgen van con
certen is hij aktief als kerkmusicus en
dirigent van een drietal muziekvereni
gingen in Friesland.
Het programma voor dinsdag is als volgt
1. Uit zes Valeriusliederen a Merck toch hoe
sterck, b. Wilt heden nu treden, c. Laet sangh
en spel, tamboer en fluyt. (Piet Post
1919-1979)
2 Ein Andante für eine Walze in eine kleine
Orgel K.V. 616 (Wolfgang Amadeus Mozart
1756-1791).
3. Voluntary X (John Stanley 1713-1786).
4. Preludium en Fuga G dur opus 37 no. 2
(Felix Mendelssohn Bartholdy 1809-1847).
5 Fantasia Chromatica (Jan Pzn. Sweehnck
1562-1621).
6 Pastorella B.W.V. 590 (4delen) (Joh. Seb.
Bach 1685-1750).
7. 5 Poolse dansen a. Corea, b. Italica, c. Alia
Poznanie, d. ad novum saltus, e. Hayduczky
(Jan van Lublin 1450)
8. Offertoire pour 1e jour Paques Alexandre
Boély 1785-1858).
Ook dit concert wordt georganiseerd
door de raad voor het zomerwerk
van de Texelse kerken en begint om
20.15 uur. Het is gratis toegangkelijk.
Bij de uitgang van de kerk wordt een
collecte gehouden ter bestrijding van
de onkosten.
Maandagavond 17 juli
Tennisbaan Heri Hodie:
A. Saal-F. Witte (h) 19.00 u.
S. Warnaar-B. v.d. Vis 19.00 u.
De trotse Scoutingleden bij hun juist gedoopte aanwinst. Kleine foto links: de omhul
Scouting Texel heeft woensdagavond
feestelijk een andere bestelbus in
gebruik genomen, als opvolger van
het van het zeer bouwvallige voer
tuig waarmee niet langer veilig kon
worden gereden. Met de bus wordt
dagelijks in Den Burg oud papier op
gehaald, een activiteit waarmee de
padvinders nu al meer dan dertig
jaar hun kas op peil houden. Regel
matig moest het busje waarmee de
ze milieuvriendelijke activiteit wordt
bedreven, worden vervangen en
woensdag werd nummer vijf ten
doop gehouden.
Dat laatste gebeurde letterlijk want
groepsleider Niek Slijderink gooide
een emmer water over de carosserie,
nadat medewerker Siersma via een
ingewikkelde hijsconstructie die al
leen maar door padvinders kan wor
den bedacht, de wagen had onthuld
door er een parachute af te 5)
Tevoren was op democratism
de naam van het busje vastjJ
ledereen mocht een naam 0
briefje schrijven; de meester
zouden gelden. Dat leverde d
,,'t Bussie" op.
Wachtmeester Aad Blom van
Rijkspolitie was ook bij de pt
heid aanwezig. Hij gaf een a
nuttige tips en aanwijzingeni
het veilig gebruik van de bus
vanachter de bus de rijbaan 1
ken om papier op te halen, 9
mensen laten staan in de las
wat hogere snelheid, nooit is
zonder rijbewijs laten rijden,
De altijd noodlijdende Scouti
satie kan natuurlijk geen nier
betalen. Daarom was, na een
Kees Dros uit Eierland, de hs
legd op een oud maar nog zt
lijk VW-busje ergens op het
vasteland. Het ding ziet er a
uit, vooral dank zij Betsema
die het onmisbare transportin
gratis spoten.
Bij een controle uit de lucht door de
afdeling milieu van de Rijkspolitie
werd in de Hemmerkooi een illegale
afgraving van twee tot drie meter
diep aangetroffen in de Hemmerkooi.
Het betrof een oppervlakte van 20 bij
50 meter.
Ontgronding mag alleen plaatsvinden
in overleg met de provincie.
Tegen de eigenaar is proces verbaal
opgemaakt. Hij moet, onder toezicht
van de provincie, het afgegraven deel
opvullen.
