El:
,Er zijn nachten dat ik
?r niet van kan slapen"
lan de Ridder blikt terug op schooltijd:
Ecocar zamelt maandag
chemisch afval in
Aanrijding
Geld uit tehuis
Gevonden voorwerpen
Bert v.d. Wal
wensdroom waar
DECEMBER 1989
TEXELSE COURANT
bloemstukken, moet je dat met de
klanten kunnen overleggen. Mij ont
brak daarvoor de gelegenheid." Met
de nieuwe winkel denkt Van der Wal
zich ook op dat terrein te kunnen be
geven. Niet alleen hijzelf is wat dat
aangaat in het bezit van de benodig
de diploma's, ook Annemieke Boon
die de winkel voor Van der Wal gaat
runnen is gediplomeerd en heeft er
varing als bloemiste. In de nieuwe
bloemisterij biedt volgens Van der
Wal voor elk wat wils. Naast de
standaard bloemen heeft hij ook
bloemen te koop die men in andere
bloemenzaken niet zo gauw zal aan
treffen. Doorgaans zijn deze bloemen
naar eigen smaak zelf ingekocht op
de veiling. Driemaal per week komen
er verse bloemen van de veiling. Ver
der zijn ook opvallende accessoires
verkrijgbaar zoals keramiek en droog
bloemschilderijen.
Op het Schilderend vond dinsdag een
aanrijding plaats toen een 19-jarige
automobilist uit Oudeschild uit
stilstand wegreed zonder te kijken.
Hij zag een 46-jarige man uit Den
Burg in een Saab over het hoofd. Bei
de wagens liepen plaatschade op.
Uit een kamer van een 93-jarige be
woner van de Gollards is vorige week
een bedrag van f2000,- gestolen. De
politie heeft de zaak in onderzoek.
De Ecocar rijdt maandag 4 decem
ber voor de tweede maal over het
eiland. Milieu-schadelijke stoffen
kunnen - liefst in de oorspronkelijke
verpakking - bij de speciale inzame-
lauto afgegeven worden. De op
brengst van de eerste inzameling op
Texel lag ver boven het landelijk ge
middelde.
Lozing van chemisch afval veroor
zaakt verschillende problemen. Er is
gevaar voor directe bodemverontreini
ging en in de tweede plaats bestaat
er gevaar voor de mens. Het gaat
hierbij vooral om de resten van pro
ducten die niet meer gebruikt, maar
nog wel bewaard worden. Bestrij
dingsmiddelen bijvoorbeeld.
Uit de inzamelacties is gebleken dat
verbazingwekkend veel mensen zwa
re vergiften in schuurtjes en kelders
hadden staan. Een derde probleem is
de invloed van chemische verontrein-
ging op de afvalverwerking. Door lo
zingen van klein chemisch afval op
het riool, wordt de bruikbaarheid van
zuiveringsslib voor de landbouw ne
gatief beïnvloed. Hetzelfde geldt in
de toekomst voor de compost van
huisvuil.
Het effect van klein chemisch afval
op een stortplaats is niet altijd even
duidelijk. Een veelheid van factoren
bepaalt of een stof terecht komt in
het grond- of oppervlaktewater. Bij
vuilverbranding - binnenkort geldt dit
ook voor het huisvuil van Texel - is
klein chemisch afval verantwoordelijk
voor een deel van de uitworp van
zware metalen in de lucht. Deze ge
volgen maken het noodzakelijk om
chemisch afval buiten het gebruikelij
ke afvalverwerkingscircuit te houden.
Gemeentewerken Texel is bezig een
Detailhandel Inzamel Systeem (DIS)
op touw te zetten, er van uitgaande
dat chemische producten in de win
kels waar ze gekocht zijn, ook weer
ingeleverd kunnen worden. Een eer
ste inventarisatie heeft uitgewezen
dat de Texelse winkeliers hiertoe be
reid zijn.
Schadelijke stoffen:
Milieu-schadelijke stoffen zijn onder
andere: batterijen, accu's, genees
middelen en medicijnen, cosmetica,
benzine, fixeer, kwikthermometers,
ontwikkelaar, verf, terpentine, thinner,
oplosmiddelen, petroleum, spuitbus
sen met een restje, latex, loodhou
dend afval, ontvettingsmiddelen,
ontwikkelaar, minerale oliën, koper
houdend afval, bestrijdingsmiddelen,
chemisch toiletafval, schrijfmachine
lint, correctielak en stempelkussens.
Dienstregeling
Het klein chemisch afval kan op de
volgende tijden in de dorpen worden
afgedragen:
Oosterend: 9.15 - 9.45 uur An
kerstraat tegenover speelweide 9.50
- 10.20 uur parkeerterrein Bijen-
korfweg.
De Waal: 10.30 - 11.00 uur hoek Ho-
gereind/Vermaningspad. Oudeschild:
11.15 - 11.45 uur hoek Heems-
kerckstraat/Loodssingel, 11.50 - 12.20
uur tegenover N.H. kerk Trompstraat.
Den Burg: 13.00 - 13.30 uur hoek
Bernhardlaan/Tjakkerstraat, 13.35 -
14.05 De Mars speelveld Buytengors,
14.10 - 14.40 uur hoek Noord
wester/Golfslag, 14.45 - 15.15 uur
Elemert busstation, 15.20 - 15.50 uur
hoek Wagemakerstraat/Schoonoord-
singel, 16.00 - 16.30 uur Stenen
plaats.
't Horntje: 9.00 - 9.30 uur tegenover
De Dageraad 47.
Den Hoorn: 9.45 - 10.15 uur parkeer
terrein De Naai tegenover Goënga,
10.20 - 10.50 uur Naalrand tegenover
Jan Drijverschool.
De Koog: 11.10 - 11.40 uur hoek Ka-
merstraat/Epelaan, 11.45 - 12.15 uur
Nikadel, achter Daalder Supermarkt.
Zuid-Eierland: 13.15 - 13.45 uur hoek
Postweg/Muyweg.
Midden-Eierland: 14.00 - 14.30 uur:
Oorsprongweg tegenover J.P. Strij-
bosschool.
De Cocksdorp: 14.45 - 15.15 uur par
keerterrein Eierlandsche Huis, 15.20 -
15.50 uur Kikkertstraat tegenover
N.H. kerk.
Oost: 16.10 - 16.40 uur tegenover
Oost 72.
In de maand september zijn bij de
Texelse politie de navolgende voor
werpen ingeleverd en nog niet afge
haald. Bij informatie op het
politiebureau moet het voorwerpnum-
mer worden vermeld.
1045 herenhorloge, merk Dugena;
1048 autosleutel Mazda aan label
met nr. 6846: 1058 blauwe brom
fietshelm; 1062 grijze siervelg; 1063
vier sleutels in zwarte leren etui;
1068 grijs kabelslot, zonder sleutel;
1076 zwarte leren portemonnee met
inhoud; 1078 groene verrekijker, merk
Revue, zonder tas, riem defect; 1090
donkerblauw regenjack; 1091 auto
sleutel Volvo; 1100 autosleutel Volvo
aan label; 1101 digitale rekenmachine
merk Zeneka; 1102 sweater, maat
164, kleur lichtgroen/blauw/hardroze;
1122 fietssleutel aan label; 1126
oranje rugzak met blauw kinderjack
en oranje handdoek; 1128 damesbril,
bruin kunststof montuur; 1129
huissleutel, merk Yale; 1133 kilome
terteller, merk IKU, computervorm;
1138 blauwe nylon portemonnee met
inhoud; 1142 foto-camera, merk Koni-
ka Pop; 1147 sleutel, merk YWS;
1160 linnen tas met o.a. kalender;
1170 groen regenjack; 1172 bruine
suède portemonnee met inhoud;
1175 blauwe tas met Olympus groot
hoeklens, filters e.a. toebehoren.
i hij acht jaar geleden als
irige jongen met het venten van
nen begon, had Bert van der
ten ideaal voor ogen. Ooit zou
in eigen bloemenzaak openen,
ngs ging deze wensdroom in
ulling: een voormalig woonhuis
de Binnenburg is nu omgevormd
Hoemisterij Bert van der Wal.
ie Bertje die langs de deur tul-
rerkoopt bestaat niet meer",
it Van der Wal over deze ontwik-
9, Venten doet hij inderdaad niet
maar de diverse verkooppunten
i op Texel houdt hij aan. In de
der jaren verwierf Van der Wal
tevoorradingsrecht voor super
tien in verscheidene dorpen. Bij
wier van Koophandel staat hij
fok ingeschreven als groothan-
Oaarnaast nam hij twee jaar ge-
1 in De Koog een bloemenstal
hetgeen zijn afzet in het sei-
1 drastisch verhoogde. „Maar",
Van der Wal, „ik miste een tele-
tummer." Hij was voortdurend
W en een telefoonbeantwoorder
;ed niet volgens hem. „Als je
16 dingen wilt maken, zoals grote
PAGINA 7
1 de Ridder (84 jaar):,,Een kind van een landarbeider was toch bestemd voor het land. Daar
Me op school geen aandacht aan te worden besteed."
Is je niet mee kon komen op
iooI, gaf dat niet. Je was als kind
i een landarbeider toch bestemd
or het land. Zo werd er toen nog
|en aan gekeken. Ik ben meteen in
achterste bank gezet en heb
rit een andere plaats meer gekre-
i," vertelt Jan de Ridder (84 jaar),
ugkijkend op de jaren die hij door-
cht op de school in Zuid-Eierland.
I'n hele schooltijd heb ik als ver-
derend ervaren. Het is gek, maar
ke momenten kan ik me bijna niet
ir de geest halen. Eenmaal kregen
met het kerstfeest allemaal een
•asappel uitgedeeld. Het „sissie"
bik dagenlang bewaard. Om de
ur van de sinaasappel terug te
nnen halen. Dat was feest. Maar
-der kan ik me weinig aardige din-
fi herinneren."
gedachten aan mijn schooltijd
Jben me nooit losgelaten. Je zou
Is kunnen zeggen dat ze m'n leven
hvloed hebben. Nu ik ouder wordt,
in sommige momenten helemaal
er te herleven. Ik heb nachten dat
(r niet van kan slapen. Dan over-
t die machteloze woede me weer."
ide Ridder ging in april 1911, op
jarige leeftijd, naar school Zuid-
rland. Het gebouwtje stond aan de
lere kant van de Postweg. „Tegen-
ir de tegenwoordige Scholerie. Een
dag voordat ik naar school moest,
kocht m'n moeder griffels, in een
blikken doosje met een roosje erop.
Het doosje was mooi, maar deson
danks had ik niet veel zin om naar
dat gebouwtje te gaan, want ik had
al gezien dat er helemaal geen ruimte
was om buiten te spelen. En dat was
nu juist m'n grootste liefhebberij."
Wurmen
„Ik werd door juffrouw Dousma in de
achterste bank gezet, waarna ze ons
vroeg de armen over elkaar te slaan.
Tjonge, wat heb ik zitten wurmen om
dat voor elkaar te krijgen. Zo had ik
nog nooit gezeten. We zaten met on
geveer 50 kinderen in één klas. Voor
zover ik me herinneren kan, op
regeltjes van vijf."
„In dat ene lokaal had de helft van
de kinderen les van juffrouw
Dousma, de andere helft van een
meester, die ik liever niet met name
noemen wil. Er woont nog familie op
het eiland, en ik wil eigenlijk niemand
kwetsen. De twee groepen kinderen
zaten met de rug naar elkaar toe, een
grote kachel in het midden. Als de
ene helft zangles had en de andere
helft rekenen, gaf dat wel eens pro
blemen. Het was klein hoor, de wo
ning van de meester was groter dan
het schoolgebouw."
„Alle jassen, mutsen, sjaals en 50
paar klompen stonden in een klein
hokje bijelkaar. Als het anderhalve
meter besloeg, was je er wel. Na
schooltijd was het een enorm gezoek
voordat je je spullen weer had. Het
gebeurde wel dat er iemand met je
klompen vandoor ging en dat je er
een paar versleten klompen voor in
de plaats vond. Er heerste in die da
gen ook nogal wat ongedierte onder
de mensen. Omdat de jassen bot op
elkaar hingen, liep het ongedierte zo
van de ene kraag op de andere. Bin
nen de kortste keren zaten we alle
maal onder."
„Toiletten met doorspoeling had je
nog niet. Tegenwoordig is het alle
maal erg gemakkelijk, je drukt op een
knopje en roept „goede reis". In die
dagen hadden we achter de school
een hokje, met het bekende hartje in
de deur. Daar was een tonnetje inge
graven, waar we met z'n 50-en op
moesten. Als je er geweest was,
bleef de lucht de hele dag in je kle
ren hangen. Zo stonk het er."
Kikkerjasjes
„In de herfst van 1912 werd de nieu
we school (de huidige Scholerie) aan
de andere kant van de weg geopend.
Ik zie het nog precies voor me. De
burgemeester en de andere notabelen
droegen zwarte kikkerjasjes met ron
de slippen, met bijpassende zwarte
bolhoedjes. Een indrukwekkend ge
zicht."
De juf en de meester zaten nu ieder
met hun eigen kinderen in een lokaal,
aan weerszijden van de gang. Juf
frouw Dousma had de klassen 1 t/m
3, meester de klassen 4 t/m 6. Ik
had goede hoop bij meester een an
dere plaats te krijgen. Ik zie hem nog
in de deur staan. Hij zei: „zo, Riddert
je, kom jij maar eens mee, dan zal ik
zeggen waar je zitten moet." De
tocht leidde regelrecht naar de ach
terste rij, bij de kachel. Heet van ver
ontwaardiging ben ik er gaan zitten."
„Als je iets niet begreep, legde hij
het geen tweede keer uit. Ik kan me
niet herinneren dat hij ooit bij m'n
bank heeft gestaan om iets te verdui
delijken. Je moest maar zien hoe je
het redde. Mijn achterstand werd
hierdoor groter en groter. Iedere mid
dag moest je voor de school uitging,
je werk afhebben. Nou kun je als je
iets niet snapt, moeilijk iets afmaken.
Dat betekende dat ik na moest blij
ven. Tot laat in de middag hing ik bo
ven mijn schrift. Alles nat van de
tranen."
„De vierde klas moest ik overdoen.
Laat ik nou een heel goede leerling
naast me krijgen. Uit zelfbehoud ben
ik af gaan kijken. Dan keek ik hoe hij
het deed en dan kon ik het ook. Dat
was in vergelijking met de jaren er
voor, een geweldige tijd. Maar op een
keer zag meester dat ik keek. Ik
moest naar hem toe komen - schrift
mee - en vertellen hoe ik de som ge
maakt had. Het zweet stond op m'n
rug, maar gelukkig kon ik redelijk uit
leggen hoe ik aan de uitkomst geko
men was. Hij nam er tenminste
genoegen mee. Dat hele jaar heb ik
bijzonder weinig na hoeven blijven.
Dankzij het afkijken."
„Natuurlijk was ik zelf ook niet zo'n
lieverdje. Ik was een beweeglijk kind
Alle leerlingen van de school in Zuid-Eierland op een schoolfoto uit 1913 bijéén. Het jongetje met de armen over elkaar (onderste rij, derde van
links) is Jan de Ridder. Toen zeven jaar oud.
geen stok was ik er nog langer naar
toe te krijgen. Ik was dolblij dat het
afgelopen was. Ik heb nog nooit zo
hard gelopen om thuis te komen. De
vrijheid van het land prikkelde in mijn
neus. Ik gaf er niets om dat ik 's
morgens voor zessen op moest staan
en hard moest werken. Ik vond het
prachtig."
„Ik heb de meester een hele tijd niet
willen zien. Het is zelfs wel gebeurd
dat ik - als ik hem tenminste vroeg
genoeg zag - onderaan de sloot dook
om af te wachten töThij op zijn fiets
voorbij was. Maar dat kon alleen als
hij mij niet gezien had. Ik kon, zelfs
op oudere leeftijd, de aanblik van de
man niet verdragen."
Extra aandacht
„Toen mijn kinderen naar school gin
gen, heb ik er altijd erg op gelet of
ze het wel naar hun zin hadden. Een
kind is gevoeliger dan je denkt en ik
wilde voor geen prijs dat ze hetzelfde
zouden moeten doormaken. Daar
kwam bij dat mijn zoons ook geen
sterren waren. Maar dat weerhield ze
er niet van om met plezier naar
school te gaan. Hun meester was bij
voorbeeld bereid ze extra lessen te
geven. Dat bood hij zelf aan. Net dat
beetje extra aandacht heeft ze over
de streep getrokken. Ze hebben het
in het leven prima gered."
„Ik heb een hele tijd gehad dat ik
nooit meer aan school terugdacht.
Dan had ik nergens erg in. Je deed je
werk, had je gezin. Tijd om terug te
kijken was er niet."
Film
„Het rare is dat ik de laatste tijd
steeds weer naar de Scholerie terug
ga. Dat is toch gek? Je zou zeggen,
dat verrekte hok, ik ga er nooit meer
naar toe. Als ik er ben, draait de hele
film weer voor mijn ogen af. Dan be
denk ik echter ook dat ik het er in
het leven toch nog aardig vanaf ge
bracht heb. Ik had op het laatst nog
een leuk eigen bedrijfje, en een
vrouw en kinderen. Wat wil je nog
meer. Het enige dat ik van school
meegekregen heb, is een minder
waardigheidscomplex. Er zijn wel
eens oudere mensen die beweren dat
vroeger alles beter en gezelliger was.
Voor een aantal dingen gaat dat in
derdaad op, maar voor even zoveel
zaken totaal niet."
dat alle vogeltjes zag vliegen. Nou
kon je, als je in je bank overeind ging
staan, net naar buiten kijken. Je
moest wel opletten, want als je zo
iets deed, pakte hij je met één hand
aan je oor vast en gaf onderwijl met
z'n andere hand een klets op je vin
gers. Venijnig zeer deed dat. Ik weet
nog dat hij een lorgnetje had, zo'n
knijpbrilletje. Dat hing met een ket
tinkje aan zijn oor. Als hij erg kwaad
werd, sprong dat ding van zijn neus
af. Ik kon dan nooit m'n lachen hou
den. Dat werd meestal goed beloond,
hoor."
„Schrijven leverde ook de nodige pro
blemen op. Tegenwoordig mag je je
vingers buigen, maar vroeger moest
je met strakke, platte vingers schrij
ven. Dat schreef niet, het was eigen
lijk geen harde. Als hij zag dat je
vingers ook maar enigzins gebogen
stonden, kreeg je weer een klets. Ik
heb er nooit een kik om gegeven,
hoe hard hij ook sloeg. Als je
schreeuwde leek hij er wel schik in
te hebben. Hij sloeg z'n eigen doch
ter, die ook bij ons in de klas zat,
trouwens net zo hard. Als ze iets niet
snapte, kletste hij erop los. En hard.
Ik vond dat verschrikkelijk. Zelfs je
eigen kind slaan."
Kroes
„Hoewel de omstandigheden in dit
nieuwe gebouw iets beter waren,
was het nog lang niet je dat. In de
gang stond een waterpompje, met
één kroes erbij. Daar moesten we al
lemaal uit drinken. Ik vond dat als
kind al verschrikkelijk smerig. Er wa
ren erbij die de groene bellen uit de
neus hadden hangen. En kinderen
met TBC. Blijkbaar waren we toch
immuun voor de meeste ziekten. De
wc's - houten bakken - bevonden
zich nu weliswaar in het gebouw,
maar ze stonken nog net zo. Het was
niet erg hygiënisch, je rook ze al op
de weg."
„De gumnastiekles die we toen kre
gen is ook niet meer met nu te ver
gelijken. De les bestond uit het lopen
van rondjes. Niet in gymkleding,
maar gewoon in de kleren die je die
dag aan had. Meester stond midden
in de kring, voor een orgeltje, waar
hij met een vinger op speelde. In de
andere hand had hij een stok waar
mee hij op de grond de maat sloeg.
Afwisselend moesten we de handen
omhoog, opzij en op de rug doen. Na
een kwartier konden we weer in de
banken gaan zitten."
„Ik heb tot mijn stomme verbazing
de vijfde klas nog afgemaakt. Ik klop
te mezelf op de borst. Ik kon nog
een klas verder, van thuis mocht het,
maar dat kun je net begrijpen. Met
In het eerste schooltje gaven twee leerkrachten In één lokaal les aan alle klassen. Het gebouwt
je werd door een bom in 1940 onherstelbaar beschadigd.
