„Beloning voor durf om met
nieuwe produkten te komen"
Ook verwendezeehondei
redden zich in het wild
Sint Donatus scheidt idealisme en commercie
Peter Reijnders toont aan met cijfers:
Veiling in DG kerk
bracht f7600,- op
Magere score voor
honkballers Texla
Anker gestolen
ALARM
ALS ELKE SECONDE TELl
PAGINA 6
TEXELSE COURANT
DINSDAG 24 APRnM.
De kersverse BV gaat zich richten op
de ontwikkeling en exploitatie van
kleinschalige natuurprodukten van
Texelse bodem. Sommige daarvan,
zoals appelwijn, honing en mosterd,
zijn al in vergevorderd stadium.
Daarnaast zijn er zo n tien ideeën
voor nieuwe produkten.
„Als één op drie lukt, mogen we on
ze handen dichtknijpen", zegt Mare
van Rijsselberghe. Hij spreekt uit
eigen ervaring: tot dusver weet Sint
Donatus dit hoge gemiddelde te sco
ren. „Dat zoveel produkten aanslaan,
is het gevolg van acceptatie door de
Texelaars. De consument is de enige
bepalende factor. Soms bellen men
sen uit het hele land op met vragen
of opmerkingen over spul dat ze bij
ons hebben gekocht. Dat doet je hart
dan goed. Op zulke momenten merk
je dat je produkten nog gegeten wor
den óók", aldus Van Rijsselberghe.
Hij vervolgt: „We zijn nu zover, dat
we weten wat we moeten doen om
een bepaalde grens te passeren, zo
dat een produkt inderdaad kans van
slagen heeft. Momenteel kunnen we
direct al profiteren van bepaalde rela
ties, verkoopkanalen, enzovoort.
Gunstig is bovendien dat we in een
beschermd marktsegment zitten:
nieuwelingen kunnen er niet zomaar
tussen duiken. Je moet eerst aanto
nen dat je een betrouwbaar produkt
kunt afleveren."
Risico
Hoe betrouwbaar en bekend Sint Do
natus nu ook moge zijn, een garantie
voor succes is dat niet. Van Rijssel
berghe: „Het ontwikkelen van risico
dragende produkten is onverantwoord
binnen de stichting Sint Donatus."
Hij legt uit dat het om dusdanig gro
te bedragen gaat, dat financiële
steun van buitenaf nodig is. Volgens
de stichtingsstatuten is dat echter
niet toegestaan. Daarin staat dat der
den geen invloed mogen uitoefenen
op de bedrijfsvoering, ervan uitgaan
de dat wie betaalt ook recht heeft op
macht. Theoretisch zou men zo het
zakelijk belang boven het sociaal/edu
catieve belang kunnen laten prevale
ren.
Om dit laatste belang veilig te stellen
werd besloten tot de oprichting van
een aparte BV naast de stichting
Uiteraard is zo'n constructie ook van
belang als grote winsten met een
produkt worden behaald. „Tegenover
de belastinginspecteur ga je natuurlijk
Biologisch-dynamisch bedrijf Sint Donatus heeft niet alleen
veel succes met zuivelprodukten, maar timmert ook aan de
weg met andere natuurprodukten. Het commerciële succes
werd stilaan zó groot, dat de sociale en educatieve functie
van de stichting Sint Donatus gevaar dreigde te lopen. Daar
om is een nieuw bedrijfje opgericht: Texelse Milieuvriendelij
ke Natuurprodukten BV. De 25-jarige Waddenvereniging gaf
een belangrijke steun in de rug door uit het fonds „Werk
aan de Wadden" een lening van ƒ40.000,- te verstrekken.
„Ik beschouw dit als een beloning voor onze inspanningen
om jaarlijks twee nieuwe produkten op de markt te bren
gen", verklaart Marc van Rijsselberghe, directeur van de BV.
Met hem hadden wij een gesprek.
voor de bijl, als je zegt dat je een
educatieve stichting bent, terwijl je
voor een miljoen gulden aan mosterd
verkoopt....", zegt Van Rijsselberghe.
Geld ruiken?
Ruikt men bij Sint Donatus wellicht
het grote geld, nu de zaken zo voor
de wind gaan? Mare van Rijsselberg
he schiet in de lach: „Als dat zo
was, zou ik alleen gokken op de be
staande succesprodukten -vooral de
kwark- en daarmee landelijk de boer
op gaan. Groot aanpakken dus. Met
kleinschalige Texelse produkten zou ik
me niet bemoeien, want daar haal je
toch nooit een grote omzet uit."
Met „kleinschalig" bedoelt Van Rijs
selberghe ook werkelijk dat iemand
met één appelboom in de tuin een
bijdrage kan leveren aan de produktie
van Texelse appelsap, -wijn of -moes.
Eind vorig jaar bleek een advertentie
in de Texelse Courant met de vraag
om biologische appels goed voor een
aanbod van liefst 1000 kilo. „Ik was
stomverbaasd, want waar staan al
die bomen?"
Honing
Contacten met Texelse imkers leidden
inmiddels tot het op de markt bren
gen van Texelse honing. „Op het
eiland zijn goede imkers. Maar ze
verkochten hun honing in bulk naar
de overkant voor weinig geld. In een
maand tijd was de hele honingvoor
raad hier op, hoewel mensen er het
hele jaar naar vragen. Dat vond ik te
gek om los te lopen. Nu hebben we
een afspraak gemaakt. Wij geven er
een goede prijs voor en zorgen voor
de verspreiding en verpakking."
Andere voorbeelden zijn de
..Texelster"-aardappelen (geteeld door
Gelein Jansen) en Texelse mosterd
(waarvan de mosterdzaadjes zijn ge
kweekt door natuurboer Kees Kikkert
uit het Hoornder Nieuwland). „Die
mosterdzaadjes gingen naamloos de
markt op. Dat vond ik zonde. Vijf jaar
geleden waren we er al mee bezig,
maar toen kon ik in de hele wereld
niemand vinden die de zaadjes tot
mosterd kon verwerken Nu lukte het
plotseling wel. We konden zelfs spre
ken van een wonderbaarlijke omzet
op een beperkte oppervlakte", aldus
Van Rijsselberghe.
Appelwijn
Een verhaal apart is de appelwijn van
Karei Bakker uit Den Hoorn. „Karei is
degene door wie we in aanraking zijn
gekomen met het fonds Werk aan de
Wadden", zegt Van Rijsselberghe.
„Weliswaar hadden we met het fonds
en de Waddenvereniging al lang een
relatie, maar op de één of andere
manier lukte het ons nooit om kre
diet te krijgen voor bepaalde projec
ten. Karei Bakker had op een
gegeven moment ook financiële
steun gevraagd voor zijn wijnmakerij,
maar zijn verzoek werd afgewezen."
Het leidde ertoe dat Bakker de moed
opgaf en ging varen in dienst van het
Nioz. Van Rijsselberghe, die de „een
zame strijd" van Bakker van een af
standje bewonderend had
gadegeslagen, trok zich deze afloop
aan en trok bij Bakker aan de bel.
Het voorstel was om samen appelsap
te gaan maken en te verkopen. Dit
experiment slaagde: eind vorig jaar
De zaterdag gehouden kerkeveiling
van de Doopsgezinde gemeente van
Den Burg bracht in totaal f7600,- op.
De 250 geveilde kavels brachten
/5100,- in het laatje, maar de ver
koop van rommeltjes en koffie zorgde
uiteindelijk voor een opbrengst die de
verwachtingen overtrof. Veiling
meester Fer Roeper, achter de tafel
bijgestaan door Jan Bruin en Albert
Kok, hanteerde een tempo van onge
veer vijftig kavels per uur, maar kon
niet voorkomen dat de dm half twee
's middags begonnen veiling tot acht
uur 's avonds uitliep. Er werd wisse
lend geboden: soms weinig voor iets
leuks, soms veel voor iets onbenul
ligs. Een pot met 2600 dubbeltjes
kon niet worden gesleten, zodat de
inhoud direct naar de kerk ging. In de
zaal waren diverse koopjesjagers aan
wezig, die op de drukbezochte kijka-
vond hun keuze hadden gemaakt.
Twee kavels bleven staan: een was
bak en een gaskachel. Eventuele ge
gadigden kunnen contact opnemen
met de veilingmeester. Het geld is
bestemd voor een project in de slop
penwijken van Lissabon. In de Portu
gese hoofdstad is een
gemeenschapscentrum opgericht, dat
momenteel met succes zorgdraagt
voor scholing, opvang en dergelijke.
Met het Texelse geld zal inventaris
worden aangeschaft.
Afgelopen zondag speelde honkball-
vereniging Texla de eerste wedstrijd
van dit seizoen. Het was al snel dui
delijk dat er nog heel wat te trainen
valt. WSV 2 wist al in de eerste in
ning een ruime voorsprong op te
bouwen van 14 punten.
Ondanks deze tegenslag en het ont
breken van een aantal vaste spelers,
viel het op dat Texla geen moment
verslapte en de wedstrijd een gelijk
matiger verloop kreeg.
Pitcher Ingmar Zutphen kreeg geen
controle over de bal, waardoor WSV
2 vaak met vier wijd de honken kon
halen. Terug van weggeweest speel
de Simon Lap als korte stop een zeer
verdienstelijke wedstrijd en ook cat
cher Merijn Drijver wist diverse ma
len de bal goed te beheersen. Het
eindresultaat was helaas toch mager
2-29 werd de eindstand. Het komen
de weekend wordt de tweede wed
strijd van de competitie gespeeld
tegen Double Stars Heiloo 4, aan
vang 12.00 uur.
Van een naast de caravan geparkeerd
staande boot zijn dit weekeinde een
anker, een kantelrol en een 70 meter
lang ankertouw ontvreemd. De boot
is eigendom van een 53-jarige inwo
ner van Diemen, die op een camping
nabij De Cocksdorp verblijft. Schade:
f550,-.
Eenmaal, andermaal De kerkeveiling van de Doopsgezinde gemeente werd druk bezocht en er werd behoorlijk geboden.
Er is wel eens aan getwijfeld of het voor de instandhouding van
de zeehonden in het waddengebied zin heeft om dieren die in op
vangcentra zijn grootgebracht, terug te zetten in de vrije natuur.
Kunnen „verwende" robben die met (dode) vis uit de hand zijn
gevoerd en met allerlei andere menselijke zorg omringd zijn ge
weest, in het wild zelfstandig hun kostje bijeen jagen?
Dr Peter Reijnders uit Den Burg,
coördinator van het zeehondenon-
derzoek in Nederland en werkzaam
bij de Texelse vestiging van het Rijks
Instituut voor Natuurbeheer in 't
Horntje, gaf vrijdag een bevestigend
antwoord op deze vraag. Aan de
hand van terugmeldingen van ge
merkte zeehonden kan met zeker
heid worden gezegd dat het wat
betreft de opverlevingskansen prac-
tisch niets uitmaakt of een zeehond
van jongst af aan in de vrije natuur
heeft verkeerd of eerst een tijd in
een opvangcentrum heeft gezeten.
Reijnders bracht dat naar voren bij de
ingebruikstelling van de nieuwe zuive
ringsinstallatie van EcoMare in een
praatje over het verloop van de zee
hondenstand en de invloed die de
opvangcentra hebben op het aantal
in de Waddenzee levende zeehonden.
Zowel zeehonden die in een opvang
centrum zijn geboren als dieren die er
later zijn heengebracht, houden het
na te zijn teruggezet op het wad on
geveer even lang vol als hun volledig
wilde soortgenoten. Dat geldt ook
voor zeehonden die jarenlang in een
opvangcentrum hebben vertoefd, zo
als bepaalde dieren die in het verle
den door EcoMare zijn uitgezet. Het
vermogen van de dieren om direkt of
vrijwel direkt voldoende levende vis
te vangen ligt blijkbaar instinctmatig
vast en is dus niet „aangeleerd".
Zinvol
Het uitzetten van zeehonden die uit
opvangcentra afkomstig zijn, heeft
dus zin en het staat vast dat de zee
hondenstand in de Waddenzee nog
gebied bereikte als gevolg vand
zeevergiftiging in het midden var
jaren zeventig een dieptepunt er
stelde zich nadien langzaam. He
oude niveau zou binnen afzienbi
tijd zijn gehaald als in 1989 der
ziekte geen slachting had aanga
De stand zakte van 9000 naar1
In het Nederlandse deel van de
denzee gebeurde ongeveer hetzd
De 535 dieren die daar eind voir
jaar werden geteld vormen 40$
het aantal dat er had kunnen zij»
li
Toekt
Rf
2:
Ti
Peter Reijnders
veel slechter zou zijn geweest als de
ze niet telkens was versterkt met die
ren uit de opvangcentra. Vóór het
uitbreken van de beruchte virusziekte
bestond een zesde van het aantal
zeehonden in de Waddenzee uit te
ruggezette opvangdieren.
Reijnders sprak over zowel de gewo
ne zeehond als de grotere grijze zee
hond. Laatstgenoemde was vroeger
de enige soort die in het gebied van
de Nederlandse waddenzee voor
kwam. Grijze zeehonden leven hier
thans in enkele kleine kolonies, totaal
80 stuks en ook op deze stand heb
ben opvangdieren een positieve in
vloed gehad.
Het aantal gewone zeehonden („nor
maal" 12000) in het totale wadden-
Of men nu van de virusziekte
staat nog allerminst vast Daardï
de toekomstige ontwikkeling van
zeehondenstand moeilijk te voors
len. Als de ziekte wegblijft (omi!
antistoffen door de moeders aan
jongen worden doorgegeven) hen
de stand zich in negen tot tienP
Maar als het virus op de loer
liggen, slaat het toe als een start
van ongeveer 1500 dieren is bere
en doet zich een enorme sterfte»
De nu resistente overlevenden v?
meerderen zich, totdat opnieuw
epidemie uitbreekt. Dit zeer stert
fluctueren van de stand gaat dc:
in lengte van jaren. Het telkens d
zetten van dieren vanuit de zeel
denopvang heeft ook hier een gtf I
positief effekt. Zonder deze activ'
zou het telkens niet negen, maaf
jaar duren voordat de stand wee'
ongeveer 1500 komt. Reijnders ff
ervan uit te gaan dat de zeever* q
indirect een rol speelt bij de virus
ziekte. Het volledig stoppen vanP
lozingen in het water dat uitem<
de Waddenzee bereikt, zal echte'!
na vele jaren verbetering van de
tuatie opleveren.
I
>ete l(
temidden van een aantal nieuwe natuurprodukteneen successtory.
Marc van
werden wel tweeduizend flessen ver
kocht. „Toen bleek dus dat het wel
degelijk kon. Als je de organisatie
maar hebt."
Eén van de grootste obstakels voor
Bakker was namelijk de tijdrovende
verpakking en verspreiding van zijn
wijn. Via de distributie- en verkoop
kanalen van Donatus verloopt dat
aanmerkelijk soepeler, zo bleek.
Eindcontrole
Aanstaande seizoen zal een biologi
sche appelwijn in de handel worden
gebracht, gebaseerd op de principes
van Karei Bakker, die zelf de produk
tie technisch zal begeleiden en de
eindcontrole heeft. Donatus biedt
hem hiertoe de faciliteiten.
Samen met de plannen voor ontwik
keling van andere risicodragende pro
dukten, was de samenwerking met
Bakker de aanleiding om opnieuw
een beroep te doen op het fonds van
de Waddenvereniging Ditmaal was
geld nodig voor een groter verband:
de nieuwe BV.
Van Rijsselberghe: „Van een bank
had ik ook een lening kunnen krijgen
Maar ik vond de externe controle en
hulp van de Waddenvereniging erg
belangrijk. Ik moest namelijk een be
drijfsplan opstellen, waarvan de haal
baarheid door registeraccountants
zou worden gecheckt." In tweeërlei
opzicht bleek dit een nuttige zet.
Enerzijds voor Van Rijsselberghe, die
zo de zwakke punten leerde kennen
en anderzijds voor de Waddenvereni
ging, die volgens zeggen nooit zo'n
complete organisatie hadden moeten
beoordelen. „Wij staan bepaald niet
model voor de zwakke, startende on
dernemer, waarmee men bij de Wad
denvereniging doorgaans te maken
heeft."
Stabiele basis
Een ander, niet te verwaarlozen,
voordeel was uiteraard dat de lening
tegen een gunstige rente werd ver
strekt. De financiering was hiermee
niet helemaal rond: ook de stichting
Sint Donatus treedt op als geldschie
ter en verder enkele natuurlijke perso
nen.
De BV neemt geen mensen in vaste
dienst. De project- en produktontwik-
keling zal worden uitbesteed aan
gespecialiseerde bedrijven, waarvan
Donatus er één is. Marc van Rijssel
berghe zal zich als directeur toeleg
gen op alle commerciële zaken. De
mede-oprichters van de BV, Benno
Bakker, Irisabella Bakker en Geertje
van Rijsselberghe, staan garant voor
de voortzetting van een stabiel Sint
Donatus. „Zonder hen zou er geen
basis zijn voor de BV."
aan het sociaal/educatieve asi
kunt dan iemand extra in diens]
men voor het verzorgen van
dingen. Gemiddeld honoreren
twee tot drie aanvragen per
maar we worden overstelpt zi
moeten selecteren, ledereen ti
aan ons, omdat we voorloper
Enerzijds leuk, maar anderzijds
den we nu lastig gevallen door
eigen succes."
Op
Het sociale aspect betreft opvai
van mensen die problemen hebt
gehad (met drugs bijvoorbeeldl
krijgen door middel van werk in
natus de kans om weer iets op'
bouwen. Van Rijsselberghe sche
de bijzondere werksituatie: „Hei
heel bedrijfsbelemmerend werkp
je iemand telkens uit de kroegn
halen. We hebben menige teleur
ling moeten slikken, maar daars
tegenover de vreugde om de nu
die hier uit het dal zijn geklautei
Donatus heeft een behoorlijk 5
gingspercentage, de sociale corj
is hier optimaal. Neem bijvoorbs
het samen eten, dat is hier heel|
doorgevoerd in de bedrijfsvoering
Sommigen vinden het hier zó g
lig, dat ze na verloop van tijd v
terugkomen. Er waren zelfs dierj
weigeraars die weer een weekpl
dienst kwamen doen.... Je begrirf
dat commerciële activiteiten dea
tuatie nooit mogen doorkruisen'!
Rondleidingen
Eerder in dit verhaal kwamen de ter
men „educatief" en „sociaal" om de
hoek kijken. Hoe zit dat precies?
Van Rijsselberghe: „Donatus heeft de
produktie van biologisch-dynamische
zuivelprodukten nodig ter ondersteu
ning van de exploitatie Winst maken
is niet de bedoeling: een eventueel
batig saldo moet ten goede komen
