Van Retour Texel
tot Pyjama Game
Texels toneelseizoen is nakend:
SEIZOENPROGRAMMA
1 '91 jNDERDAG 1 NOVEMBER 1990
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
nd en
slaai
p he*
de
/erzot
»nd
van
gehw
zwatë
november tot mei staan de di-
fse toneelgezelschappen klaar om
or iedereen een voorstelling naar
zin te kunnen waarborgen. Voor-
Hingen, variërend van eenvoudige
spelen voor een kleine bezetting,
grootschalige shows waaraan
ntallen mensen hun medewerking
lenen. Voorstellingen die het re-
laat zijn van een tiental avondjes
elkaar zitten, of van maandenlang
oyalj msief repeteren. Voorstellingen
met beperkte middelen worden
ealiseerd en voorstellingen die
kundigheid en inventiviteit vra-
Maar allemaal, zonder uitzonde
zijn het voorstellingen waarin
ereen zijn of haar beste beentje
allatijrcet, met slechts één doel voor
Het publiek, dat betaalde om
nen te komen, mag zich bij het
aten van de zaal niet bekocht
len.
is ongeveer één toneelgezel-
ap per duizend inwoners rijk. Ver-
iken met de landelijke cijfers een
hoog gemiddelde, hoewel het
id met Westfriesland zal moeten
den om de eerste plaats. Maar al
e toneelverenigingen voorzien dui-
k in een behoefte; het komt
st niet voor dat een stuk voor
lege, of zelfs maar voor een half-
e zaal wordt opgevoerd. Natuurlijk
ft iedere vereniging zijn eigen pu-
voor een groot deel bestaande
vrienden, familie en kennissen,
jr dat op het eiland vele liefheb
van amateurtoneel wonen, staat
en kijf. Alle Texelse gezelschap
van de kleinste (Zuid-Eierland),
de grootste (Musicalvereniging
C te hoog) spelen voor volle
En dat moet ook. Want het is
d dat het publiek kan zien waar
een gemotiveerde groep mensen
itaat is. Meestal straalt het plezier
de spelers (of tonelisten, zoals ze
>zelf vaak noemen) in de opvoe-
hebben, over op de zaal. Boven-
geeft het feit dat de spelers
tr het algemeen bekenden zijn van
burgsfoeschouwers een extra dimensie
iedere voorstelling. Het is leuk
te zien hoezeer de buurman, de
'vrouw, de neef of de nicht zich
ft in zijn of haar rol en hoe hij of
en compleet ander mens weet
te zetten. En zelfs al lukt dit
helemaal, dan is het haast nog
®r om te zien hoe iemand blij-
een karikatuur van zichzelf
tte zijn.
ge aft
beker»
s ing?
Zuid-Eierland, Toneelgroep
§|Oosterend en de Comedia de
a Nioz spelen dit jaar (uiter-
•ard) wel, maar wat en wan-
teer is nog niet bekend.
te D5'
plicht
4 V
Nauwelijks is de laatste toerist vertrokken en lijkt de drukte voor
bij, of voor vele Texelaars breekt een nieuwe tijd van drukte,
spanning en opwinding aan. In de talrijke dorpshuizen en zaaltjes
die het eiland rijk is, wordt druk beraadslaagd, gelezen en gerepe
teerd om het hooggeëerd publiek tezijnertijd een voorbeeldig
avondje-uit te kunnen waarborgen: Het toneelseizoen neemt een
aanvang.
Tekst: W. (Pip) Barnard
Foto- Pieter de Vries
en va
ïrstral ^33^ Qat js een van hoofd.
"en van het Texelse amateurto-
vemb rgiet a||een het vermaak dat de
ifdeto 'ershebben in het repeteren, het
(kanujuderen van een stuk, maar ook
vermaak dat zij de toeschouwers
kuniw ien te hjeden. Deze drang naar
worda maken en vermaakt worden speelt
en w loge mate een rol bij de keuze van
f6 spelen stukken. Negen van de
verenigingen brengt een blijspel
$n klucht. Er is wel eens een en-
f9 die zich waagt aan een thriller
^•nder stuk, maar regel is dit niet.
BjPfve natuurlijk voor die verenigin-
die een ander publiek pogen te
'tan, zoals de Comedia de la Ni-
dan is daar nog altijd de musi-
,ncj éi leniging, die zich op een geheel
er vlak van het amateurtoneel be-
oopuk *gt. Hierheen gaat het publiek niet
€n voor de spelers, hoewel dat al-
ikaar^ er»igszins het geval is, maar ook
'e genieten van een show waarin
toneelspel wordt afgewisseld met
r,9. dans en muziek.
In eerste instantie zijn toneelvereni
gingen gezelligheidsverenigingen. Na
tuurlijk weten alle leden dat er
binnen afzienbare tijd een zaal vol
publiek naar hun verrichtingen zit te
kijken, en zien zij allemaal gespannen
uit naar het moment dat het doek
voor de eerste keer wordt opgehaald,
maar dat neemt niet weg dat de
repetitie-avonden erg gezellig kunnen
zijn. Het gebeurt echter wel dat tij
dens het repetitieproces een van de
spelers de uitvoering niet meer ziet
zitten. Maar dan nog is er geen man
overboord, want de medespelers we
ten zo iemand altijd weer een hart
onder de riem te steken en op te
beuren, zodat na een repetitie vrijwel
niemand naar huis gaat met het ge
voel dat er wel niets van terecht zal
komen. De saamhorigheid onder de
toneelspelers van een vereniging is
erg groot, en iedereen is er van over
tuigd dat met gezamenlijke inzet een
goed produkt kan worden afgeleverd.
Niet alle Texelse toneelgezelschappen
zijn daadwerkelijk op zichzelf staande
verenigingen. Er zijn er ook die geen
statuten, geen oprichtingsdatum en
geen echt bestuur hebben. Zoals de
toneelgroep Zuid-Eierland, die hele
maal uit liefhebbers bestaat. Of zoals
de toneelgroepen van de Vereniging
van Oud-leerlingen van de Lagere
Landbouwschool en de Sportvereni
ging De Cocksdorp, die beiden bij
wijze van spreken onderafdelingen
zijn van veel grotere verenigingen.
Toch zijn ook zij niet weg te denken
uit de Texelse toneelwereld Elk jaar
voeren zij trouw hun stuk op, en er
zullen maar weinig toeschouwers zijn
die hen niet beschouwen als vol
waardige toneelverenigingen. Binnen
ditzelfde kader valt ook de Comedia
de la Nioz. Geen echte vereniging,
maar een gelegenheidsgezelschap,
ontstaan uit de personeelsvereniging
van het Nioz. Ook deze groep valt
niet meer weg te denken en brengt
ieder jaar trouw een stuk, meestal
van een soort dat afwijkt van wat de
andere verenigingen brengen. Maar
ook zij proberen op hun beurt aan de
verwachtingen van hun publiek te
voldoen.
Dan zijn er naast de bekende gezel
schappen nog de zogeheten vrije pro-
dukties, waarvan er ieder jaar wel
enkele op Texel te zien zijn. In vooraf
gaande jaren was daar de Stichting
Jenny, die voorstellingen als De
Machtige Eik van Wapperdamen De
Les wist te realiseren met jeugdige
deelnemers die na audities waren
aangenomen. Gebrek aan tijd, andere
plannen, en gebrek aan financiële
speelruimte zijn er de oorzaken van
dat er voor het komend seizoen geen
produktie vanuit deze richting valt te
verwachten. Maar de Texelse liefheb
bers hoeven hét evenwel niet zonder
grote, vrije produkties te stellen. In
samenspraak met de Muziek- en
Dansschool wordt op zaterdag 3 en
zondag 4 november in de Burge
meester De Koninghal de
muziektheater-voorstelling „Retour
Texel" opgevoerd. De deelnemers aan
déze voorstelling hebben geen auditie
hoeven doen. De organisatoren en de
artistieke leiding vonden het belang
rijker dat iedereen kon meedoen. En
kele weekends van hard en fanatiek
repeteren later, zijn de verwachtingen
hoog gespannen. Niet alleen omdat
„Retour Texel" de deelnemers geen
beperkingen heeft opgelegd, maar
ook omdat het stuk op een voor
Texel vrijwel unieke wijze tot stand is
gekomen. Toen de deelnemers voor
de eerste keer bij elkaar kwamen,
was er nog geen stuk. De produktie
is de deelnemers als het ware op het
lijf geschreven, waarbij rekening werd
gehouden met de mogelijkheden van
iedere afzonderlijke deelnemer.
Teksten, muziek en bewegingen, alle
maal zijn zij tijdens het repeteren ont
staan en uitgewerkt, een heel andere
benadering dan bij de andere
amateur-produkties, waarbij altijd
wordt uitgegaan van een bestaande
tekst, die door de regisseur in een
vorm wordt gegoten die spelers en
publiek aankunnen.
En zo blijkt maar weer wat een be
langrijke functie de regisseur heeft bij
het opvoeren van een stuk. De spe
lers zijn een vast gegeven, evenals de
tekst, maar de regisseur is degene
die de tekst interpreteert en vertaalt
in bewegingen, emoties. Een verant
woordelijke en veelal lastige taak. En
toch komen de meeste regisseurs uit
de leden van de vereniging zelf. Bij
een aantal verenigingen wordt zelfs
bij toerbeurt geregisseerd, hoewel er
altijd mensen zijn die erg vaak aan
de beurt zijn, om het eenvoudige feit
dat zij een bepaalde handigheid heb
ben in het „neerzetten" van de spe
lers. Desalniettemin schrikt men er
niet van terug om een regisseur „van
buiten" te halen. De Vereniging van
Oud-leerlingen bijvoorbeeld, is niet
wars van een vreemde op de plaats
van de regisseur en Musicalvereni
ging Geen C te Hoog, die behalve
een regisseur ook een muzikaal leider
en een choreograaf nodig heeft,
heeft dit jaar zelfs een regisseur van
de overkant gehaald. Het regisseren
van een stuk wordt dermate belang
rijk gevonden dat de Overkoepeling
van de Texelse toneelverenigingen,
waarin vrijwel allen die iets met to
neel te maken hebben, zijn onderge
bracht, enkele jaren terug een
regie-cursus heeft georganiseerd, om
het peil van de Texelse regisseurs te
bevorderen.
(voor zover bekend)
3 november - Retour Texel
4 november - Retour Texel
4 november - eenacterfestival
17 november - 't Amateurtje
24 november - SVC
24 november - De Vriendenkring
8 december - De Duinkanters
9 december - De Duinkanters
19 januari - Nieuw Leven
26 januari - Nieuw Leven,
26 januari - Oud-leerlingen
2 februari - Oud-leerlingen
2 maart - 't Amateurtje
10 mei - Geen C te Hoog
11 mei - Geen C te Hoog
18 mei - Geen C te Hoog
Maar er zijn, naast het vinden van
een goede regisseur, nog andere pro
blemen waar een toneelvereniging
mee te maken heeft. De musicalvere
niging is bijvoorbeeld al geruime tijd
op zoek naar een begeleidend pianist,
die tijdens de repetities de muziek
helpt instuderen, en die tijdens deuit-
voeringen de leiding heeft over het
orkest. Ook mannen zijn een steeds
terugkerend probleem, vooral bij de
kleinere verenigingen. Om een of an
dere reden voelen mannen vaak een
zekere schroom om zich op het to
neel, ten overstaan van een volle
zaal, emotioneel bloot te geven. Of
jonge mensen, waaraan veel vereni
gingen een gebrek hebben. Een ge
brek aan jeugd brengt bovendien het
gevaar met zich mee dat de vereni
ging vergrijst, wat beperkend werkt
op de keuze van de stukken. En een
heel groot probleem voor sommige
verenigingen is dit jaar de plaats van
de uitvoering.
Met de beslissing om de schouw
burgzaal van hotel De Lindeboom te
veranderen in een snookercentrum,
verviel voor Sint Jan, Rederijkerska
mer UDI en Geen C te Hoog de mo
gelijkheid om hier hun jaarlijkse
uitvoering te geven. Een probleem,
dat in de afgelopen tijd tot enorme
proporties werd opgeblazen. Van alle
Texelse toneelgezelschappen zijn er
drie die van De Lindeboom gebruik
willen maken, de anderen hebben
hun eigen plaats, in dorpshuizen,
dorpskelders en sportzalen Tot hoog
niveau werden debatten gevoerd en
plannen gesmeed, met als gevolg dat
Toneelvereniging Sint Jan dit jaar niet
zal spelen als De Lindeboom niet be
schikbaar komt. Uitwijken naar de
Burgemeester De Koninghal heeft vol
gens deze vereniging geen zin, en
uitwijken naar een ander dorp al he
lemaal niet. De musicalvereniging
heeft inmiddels besloten wél in de
De Koninghal te spelen omdat voor
een show als „The Pyjama Game",
het stuk dat dit jaar wordt gespeeld,
geen enkele andere zaal voldoende
ruimte biedt. Wat de Rederijkerska
mer UDI betreft, tast iedereen nog in
het duister.
Maar er kleven andere bezwaren aan
de De Koninghal. Er wordt gesproken
over de excentrische ligging en de
kille, naakte, atmosfeer in de zaal
Maar bovenal is er het probleem van
het „bal na". In de De Koninghal, die
deel uitmaakt van de School voor La
ger Beroepsonderwijs mag volgens
de regels geen alcohol worden ge
schonken, wat een domper zet op de
feestvreugde van een eventueel bal.
Maar ook de akoestiek van de De
Koninghal is niet optimaal. De zaal is
erg droog, zodat het gesproken
woord lastig is te verstaan. Wordt de
akoestiek echter vergeleken met die
van de schouwburgzaal van De Lin
deboom, dan is het nog maar de
vraag welke zaal het meest geschikt
is. Op dinsdag 17 januari 1967
schreef de Texelse Courant ter gele
genheid van de ingebruikname van
de De Koninghal (toen nog Cultureel
Centrum geheten): „...Velen, die be
langstellend hadden uitgekeken naar
de akoestische kwaliteiten van het
sport- en cultureel centrum, hebben
zaterdagavond ervaren dat de nagalm
van de ruimte zeer kort is. De zaal
bleek daarom geschikt te zijn voor de
fanfarekorpsen, maar de koren kwa
men minder goed tot hun recht.
Vooral bij het optreden van de koren
met overwegend hoge stemmen wer
den foutjes, die anders in de nagalm
zouden „verdrinken" duidelijk hoor
baar. Een voordeel is dat door deze
omstandigheid de allerbeste presta
ties makkelijk zijn te onderscheiden
vanminder goede. De zaal is voor
zang- en muziekuitvoeringen redelijk
tot goed bruikbaar..." Bij de opening
van de schouwburgzaal van De Lin
deboom, gaf de krant als commen
taar: Blijft tot slot de vraag in
hoeverre de nieuwe toneelzaal van
hotel De Lindeboom-Texel geschikt is
voor toneel. Die vraag kan positief
worden beantwoord. De akoestiek is
goed en de spelers waren tot achter
in de zaal te verstaan. Een fijne
zaal derhalve, met één nadeel en dat
is dat de vloer geen verloop heeft,
zodat mensen op de achterste rijen
weinig zien door degenen die voor
hen zitten. Omdat de zaal echter ook
voor andere doeleinden wordt ge
bruikt, kon dit niet anders..." (Texelse
Courant, dinsdag 6 april 1982). Wei
nigen zullen hebben verwacht dat die
andere doeleinden uiteindelijk zouden
leiden tot het plaatsen van snookers.
Een feit blijft dat akoestiek een on
meetbaar iets is, niet te verwarren
met galm, erg persoonlijk wordt erva
ren en slechts na veel proberen eigen
kan worden gemaakt.
Gelukkig gaat het verdwijnen van de
schouwburgzaal van De Lindeboom
niet gepaard met het verdwijnen van
het Texelse amateurtoneel. In elk
dorp is inmiddels een dorpshuis of
een gymzaal met een toneel, waarop
de plaatselijke vereniging voor het
voetlicht kan treden. De bekende
plaatsen zijn natuurlijk De Waldhoorn
in Den Hoorn, 't Skiltje in Oude-
schild, De Bijenkorf in Oosterend, Be
thel in Zuid-Eierland en het
Eierlandsche Huis in De Cocksdorp.
De Wielewaal in De Waal werd een
aantal jaren geleden behoorlijk uitge
breid zodat daar nu ook een goed
geoutilleerd toneel aanwezig is, en
De Duinkanters uit De Koog hebben
sinds kort de beschikking over een
opklapbaar (of uitklapbaar) toneel in
de dorpskelder. Op al deze plaatsen
zal in de komende wintermaanden
toneel worden gespeeld, geheel ver
zorgd door Texelse liefhebbers. Daar
komen dan nog bij het auditorium
van het Nioz, waar de Comedia de la
Nioz twee keer een stuk zal opvoeren
en theater/restaurant Klif 12 in Den
Hoorn, waar de semi-professionele
medewerkers naast hun wekelijkse
activiteiten rond de Kerstdagen een
speciale Kerstrevue zullen brengen.
Hals- en beenbreuk; toi, toi, toi
- Oude heilwens uit de theater
wereld
Texels toneelseizoen kent geen echte
aanvangsdatum, maar de eerste
voorstelling is op zaterdag 3 novem
ber, als in de Burgemeester De Ko
ninghal de muziektheater-produktie
„Retour Texel" zal worden opge
voerd, op zondag 4 november direct
gevolgd door het eenacter festival in
Klif 12, waarbij een aantal Texelse
verenigingen zich presenteert aan
het publiek met stukken die zij an
ders niet zouden spelen. Aan dit
festrival wordt deelgenomen door
Sint Jan, Toneelgroep Oosterend, de
Comedia de la Nioz. de Oud
leerlingen en De Duinkanters, terwijl
de vaste bespelers van Klif 12 ook
een duit in het zakje zullen doen.
Het toneelseizoen eindigt op 18 mei,
als Musicalvereniging Geen C te
Hoog in de Burgemeester De Koning
hal de laatste van drie opvoeringen
verzorgt van de musical The Pyjama
Game.
