,Goed openbaar toilet is
ervice voor toeristen"
<>hoefte in meerdere dorpen aanwezig
GROEN ZWART
Visitekaartje
)AG 1 OKTOBER 1991
TEXELSE COURANT
PAGINA 11
ipenbaar toilet is méér
illeen een oplossing voor
ineren op straat 's
Ook overdag blijkt let-
en figuurlijk de behoefte
Texelaars kunnen
tal wel ergens binnen
en, maar de toerist in ho-
od weet zich vaak geen
en is vaak gedwongen
tevlucht tot een café te
Dat wordt hen niet al-
oor de eigenaars in dank
omen. In Den Burg biedt
iaaggebouwtje op de
arkt nog wel mogelijkhe-
De problemen in andere
O zijn ook in kaart ge-
I.
8urg lijkt de overlast zich 's
tot het centrum te beperken,
en hierover worden voorname-
gs de drukke uitgaansroute ge-
Buurtbewoner Ruud Nooij:
over mijn woning in de War-
raat staan caféverlaters regel-
egen de muur te urineren." De
zonderen zich daarbij in veel
niet stilletjes af. „Vaak gaat
gepaard met veel lawaai",
looij. In extreme gevallen aar-
ij niet er iets van te zeggen,
tijd helpt dat wel, daarna gaat
er fout." Volgens Nooij kan
irichter politie-optreden (lik op
waarbij op gezette tijden wordt
roleerd de situatie wel enigs-
rbeteren. „Mits een goede toi-
liening voorhanden is."
Her weaggebouwtje hoeft geen smakeloos openbaar toilet te zijn. Sommige betrokkenen
kiosk wel zitten.
gastvrouw.
Overdag
g is de situatie anders. Texe-
e ter plaatse goed bekend
bben bij hoge nood weinig
met het vinden van een toilet
Burg. Voor toeristen ligt dat
Hoewel bordjes op een aantal
naar het openbaar toilet op
narkt verwijzen, blijken veel
ars moeite te hebben deze
ning te vinden. Sommigen nè-
moeite te informeren naar de
aats van het toilet, maar an-
lemen hun toevlucht tot een
of horecagelegenheid. Jan
i van café „In den Grooten
ziet heel wat mensen om die
lagelijks naar binnen schieten,
ren gaat natuurlijk niet, maar
latuurlijk niet ónze functie",
bomen. Meeste moeite heeft
schoolklassen die massaal
i wc's gebruik maken. De
ondernemer verwacht dat één
'dere openbare toiletten de
i het café zullen verlichten.
I, trouwens het aantal bezoe-
t de moeite neemt ook een
te bestellen is te verwaarlo-
oevallig vraagt een klant die
het gesprek een bestelling
terloops of hij even van het
ebruik mag maken. „Uitzonde-
bevestigen natuurlijk de regel",
chuldigt Jan Koomen zich,
bij de klant nakijkt. Aly Geus -
fetaria ,,'t Koffiecentrum" in
erstraat heeft minder proble
et mensen die van haar toilet-
'heid gebruik willen maken,
seen „plaspauze" een aanlei-
in activiteiten te onderbreken
even op te steken". Het toi-
met lichtgevende letters van-
t'aat goed zichtbaar is, blijkt
Ké/eethuis de nodige klandizie
iveren. Duitse toeristen beho-
tot de voorbijgangers die re-
«!e het toilet gebruiken. „Vaak
weer net zo snel verdwenen.
'Ilanders en Belgen zijn vaak
nder brutaal en gaan even zit-
forzelende horecaklanten la-
jens de eigenaresse hun
i'mg van een zaak in veel ge
hangen van de hoedanigheid
toilet. „Het is een intieme
die er leuk moet uitzien, niet
anaam mag ruiken en vooral
oioet zijn", aldus de
Md boven de wc-deuren in het toilet-
°i> de haven moet voorkomen dat
'tpes gaan klimmen en klauteren.
(Foto Frons Hopman
Vismarkt
Met die wetenschap volgden we de
richtingbordjes en namen een kijkje
in het openbare toilet op de
Vismarkt. We constateerden dat het
zowel in het heren-, als in het da
mestoilet niet ontbrak aan toilet pa
pier. Hoewel het wel wat naar urine
rook, zag het geheel er redelijk
schoon en intact uit. „Kennelijk zijn
de aluminium-achtige toiletten vol
doende vandaal-bestendig", aldus
een cynische voorbijganger. Deson
danks blijken de twee toiletten, zeker
laat op de avond, onvoldoende tot
gebruik uit te nodigen onder de café
bezoekers. Over de gevolgen daarvan
heerst onder de bevolking nog veel
irritatie, zo bleek tijdens de hoorzit
ting vorige week woensdag. In meer
derheid zag men heil in het
uitbreiden van deze openbare voorzie
ning op één of meerdere plaatsen.
Kosten verdelen
Als voorzitter van de ondernemersve
reniging van Den Burg ziet Peter Bak
ker (Hema) het als een welkome
service aan het winkelend of uit
gaand publiek. Hij realiseert zich dat
uitbreiding van de toiletvoorziening
extra kosten met zich meebrengt.
Bakker: „Hoewel we als middenstan
ders niet te beroerd zijn eraan mee te
betalen, vind ik dat het beter is de
kosten ervan over te verdelen over
iedereen die aan het toerisme ver
dient." Bakker is van mening dat een
eventueel toekomstig openbaar toilet
niet in het historische waaggebouwt-
je, thuishoort. „Het zou mooi zijn als
er in de toekomst een foto-expositie
komt", oppert Bakker. Hij benadrukt
overigens dat hij niet tegen het ge
meentelijk beleid in deze kwestie in
het geweer zal komen.
Informatiebalie
„Om een einde te maken aan de
nachtelijke piasproblemen in het cen
trum is een doorlopende goot tussen
de beide discotheken in Den Burg de
enige oplossing", aldus een grinne-
kende Hans Zijm van Beveiligingsbu
reau Best, die tijdens de uitvoer van
zijn werkzaamheden regelmatig 's
nachts op straat vertoeft. Meer se
rieus geeft Zijm toe direct geen
oplossing voor de nachtelijke urine-
overlast te hebben. Hij denkt niet dat
intensiever surveilleren veel zal hel
pen. „Zodra je jezelf hebt omgedraaid
staan de jongelui ergens anders te
plassen." Volgens Zijm kunnen de
toiletvoorzieningen in de discotheken
nog aanmerkelijk worden verbeterd.
„Het zijn te kleine ruimten met hoog
uit drie urinoirs. De jongelui moeten
daarom te lang wachten." Volgens
hem moeten de toiletten ook dicht bij
de uitgang worden geposteerd, zodat
mensen er voor het vertrek nog even
gebruik van kunnen maken. „Door
één of meer ruime toiletvoorzienin
gen, mits voldoende hygiënisch, zal
de situatie eveneens verbeteren."
Ook Zijm onderschat de kosten daar
van niet. „Maar door mensen ver
plichten te betalen, schrik je ze af",
aldus Zijm. De suggestie om het hui
dige waaggebouwtje een gecombi
neerde servicefunctie te geven en
daarmee toch de exploitatiekosten
laag te houden, ziet hij wel zitten.
„Daarin kan naast een toiletruimte
tevens een EHBO-post worden ge
vestigd en eventueel kunnen waarde
volle spullen ook in bewaring worden
gegeven. Ik denk dat in Den Burg
ook behoefte bestaat aan een soort
informatie-kiosk voor toeristen." Ge
zien de waarschijnlijke verhuizing van
het VVV-kantoor naar de rand van
Den Burg, lijkt dat idee zo gek nog
niet.
Politie
Groepscommandant J.B.M. Moeskops
stelt dat de urine-overlast geen
nieuw probleem is. „Eén of meerdere
goede toiletvoorzieningen zullen on
getwijfeld bijdragen aan de oplossing.
Datzelfde geldt voor intensievere sur
veillance van de politie tijdens nach
telijke uren. Het is echter niet zo dat
we op iedere straathoek een agent
kunnen zetten."
Moeskops verwacht dat door wegval
len van het VVV uit het centrum van
Den Burg toeristen inderdaad zullen
misgrijpen. Een informatie-kiosk ziet
hij dan ook niet als overbodig. „Ver
missingen van waardevolle spullen
zijn bij ons echter nauwelijks ge
meld", aldus Moeskops, die daarin
met Hans Zijm van mening verschilt.
Jachthaven
De haven in Oudeschild beschikt
sinds de zomer van 1989 over een
openbaar toilet. De behoefte daaraan
ontstond door de groei van de zg.
„bruine vloot". De, meest jeugdige,
opvarenden van deze zeilcharters die
in de werkhaven worden afgemeerd,
zochten hun verfrissing in het
douche- en toiletgebouw van de
jachthaven. Dit tot ergernis van veel
pleziervaarders, die noodgedwongen
in de rij moesten wachten.
Sinds de ingebruikname van het
openbaar toilet elders op de haven is
in die situatie verbetering gebracht,
zegt jachthavenmeester Willem Wel-
bie. „Het bezoek van buitenaf is aan
merkelijk afgenomen, maar het
gebeurt nog te vaak dat mensen van
de bruine vloot hier de boel bezet
houden. Wat mij betreft mag het
openbaar toilet daarom nog wel met
een paar douches en wc's worden
uitgebreid."
In tegenstelling tot het openbaar toi
let is het gebouwtje op de jachtha
ven dag en nacht geopend. „De
gasten" van de jachthaven moeten op
tij varen. Dat betekent dat ze soms
rond een uur of vier 's nachts ver
trekken. Daarvoor willen ze meestal
eerst nog even naar de wc of dou
chen. 's Avonds laat en 's nachts is
er echter geen toezicht. Juist op die
uren wordt er gesloopt. Vermoedelijk
gebeurt dat niet door onze gasten,
dat is een wat ouder publiek. Ze heb
ben hier al eens een muntautomaat
en een wasmachine kapot gemaakt
en éénmaal heb ik vijftien jongeren
uit een toilet geschopt, toen ze uit
probeerden met hoeveel personen te
gelijk ze in zo'n hokje pasten."
Weinig vernielingen
Het toiletgebouw bij de werkhaven
wordt beheerd door de familie Hut
jes, die in de directe nabijheid de toe
ristische garnalenkotter TX 27 en
aanverwant bedrijf exploiteert. Vol
gens mevrouw Hutjes wordt van de
voorziening veel gebruik gemaakt. Tot
de „klanten" behoren de opvarenden
van de bruine vloot, anderen die hun
I combinatie toilet, EHBO-post en informatie-
IFoto Gerard Timmerman)
scheepje met in de jachthaven afme
ren en voorbijgangers. Het gebouw is
open van Pasen tot en met de herfst
vakantie, 's winters is het dicht en
worden de leidingen afgetapt tegen
de vorst. In het seizoen is het dage
lijks in gebruik van 7.00 tot ten
minste 22.00 uur. De sluitingstijd
hangt af van de drukte; soms sluit
Adri Hutjes de deur pas na midder
nacht. Zoon Marco doet het onder
houd. Kosten voor het dagelijks
beheer, licht en water zijn voor reke-
- ning van de familie Hutjes, grotere
uitgaven betaalt de gemeente. Hutjes
krijgt geen vergoeding, men moet het
doen met de inkomsten uit de wc-
kwartjes en douche-guldens. Het ge
bouwtje telt twee douchecabines,
drie gewone wc's en één invalidetoi
let. Mevrouw Hutjes: „Het is een
voorziening die er zijn moet en wij
schieten er niet bij in. Mede doordat
we niet 24 uur per dag open zijn,
zijn er weinig vernielingen. Het is een
wisselwerking: als je het goed
schoon houdt, is het gebruik ook
goed."
De Koog
In Oudeschild heeft men geprofiteerd
van besluiteloosheid in De Koog, toen
voor een openbaar toilet een paar
jaar geleden een gemeentelijk budget
van ruim een ton beschikbaar was.
Wel borrelde uit de breinen achter de
Stichting Tropical Sea Festival, dat
tevens als platform voor de Koger
natte horeca fungeerde, een plan op
voor een commercieel te exploiteren
openbaar toilet annex telefooncellen
en informatiebalie
Het plan belandde echter weer in de
la.
„Destijds werd sluiting van het VW-
kantoor overwogen en daar haakte
het plan een beetje op in", herinnert
zich Rein Stam, één van de plannen
makers. „Nu zijn de omstandigheden
wat dat betreft gewijzigd, maar aan
een goed openbaar toilet blijft naar
mijn mening behoefte. Op de braderie
loopt 20.000 man in de Dorpsstraat,
Wel eens in Engeland of Australië ge
weestBehalve dat het verkeer er
links rijdt, is er nog een opmerkelijk
verschil. In elk willekeurig stadje, en
zelfs bij rotspunten en op verlaten
stranden, bevindt zich zo ongeveer
om de vijfhonderd meter een open
baar toilet. Goed aangegeven, uit de
verte herkenbaar en keurig schoon,
zelfs zonder toezichthoudende toilet-
juffrouw. Echt een visitekaartje voor
het land. Je laat het wel uit je hoofd
om ergens buiten te plassen met zo
veel uitnodigende gelegenheden in de
omtrek.
Neem vervolgens Texel. Stel, u wan
delt door Den Burg op een drukke
dag en moet plotseling erg nodig.
Toevallig ziet u het gele verwijsbordje
naar het openbaar toilet en loopt in
de aangegeven richting. Tot uw ver
bazing blijkt een merkwaardig ge
vormd gebouwtje met tralies als
verfrissingspunt te zijn ingericht. Nou
ja, fris. De drang om uw behoefte te
doen verdwijnt als sneeuw voor de
zon bij de confrontatie met het
troosteloze interieur. Dan maar liever
ergens in het park achter het ge
meentehuis.... Lastiger is het als je
als vrouw, al dan niet in gezelschap
van kleine kinderen, in zo'n situatie
komt te verkeren. Veel winkels bie
den de gelegenheid niet, zodat je
bent aangewezen om in hoge nood
een café of restaurant binnen te ren
nen, en die zitten niet echt op zulke
klanten te wachten.
Kortom, een schoon en goed bereik
baar openbaar toilet voorziet in een
behoefte, zeker in een toeristenge
meente als Texel. De enige goed
functionerende gelegenheid in dit op
zicht is het toilet- en douchegebouw
op de Oudeschilder haven. Op de an
dere plaatsen waar in het seizoen
veel mensen komen, is het zoeken
geblazen. Zelfs in toeristendorp num
mer één, De Koog, is geen behoorlij
ke voorziening voorhanden. Men is
daar nooit verder gekomen dan hak
ketakken over de plaats waar het
ding moet komen en wie het moet
onderhouden, hoewel enkele jaren
geleden nota bene een kant-en-klaar
commercieel haalbaar plan op tafel
lag.
Waarom is het eigenlijk erg om voor
een goed en net toilet te betalenDe
beheerder/toiletjuf houdt tenminste
de boel in de gaten, zodat het geen
smerige bedoening wordt, die een
anti-reclame voor het dorp en Texel
is. Bovendien hoeft in deze moderne
tijd een openbaar toilet geen kwalijk
riekend pleehok te zijn, maar behoort
een fris geurende ruimte met wasta
fels en handdrogers zeer zeker tot de
mogelijkheden. Als zo'n ruimte in
combinatie met bijvoorbeeld telefoon
cellen, een garderobe, EHBO-post,
kluisjes voor het bewaren van waar
devolle spullen en een bescheiden in
formatiebalie wordt geëxploiteerd,
hebben we er een voorziening bij die
het toeristisch imago van Texel méér
verhoogt dan menigeen denkt. Want
het zijn de kleine dingen die het doen
en d'e bepalen welke herinnering
men van het eiland overhoudt.
De gemeenteraad heeft nog even de
tijd om een keuze te maken. De
Texelse bevolking zou de raadsleden
een goede dienst bewijzen door met
ideeën te komen over lokaties en
aanpak.
Duidelijk is dat de discussie over
maatregelen tegen urineren op straat
een heel andere zaak is. Dat is een
probleem, dat je niet oplost door op
een al dan niet slecht gekozen lokatie
een urinoir te plaatsen. Natuurlijk
moet er voor het uitgaanspubliek bui
ten de café's om een gelegenheid
zijn die aan plotseling opkomende
piasbehoeftes tegemoet komt. Maar -
zoals in de hoorzitting vorige week
terecht werd opgemerkt- sommigen
bewateren nog liever de achterzijde
van het urinoir. Het gaat ook niet om
bepaalde donkere hoekjes in de buurt
van de uitgaanscentra, maar meer
om het voorkomen van walgelijke ta
ferelen van beschonken figuren die
voorbijgangers shockeren door mid
den op straat te urineren. Dat ge
beurt door slechts een zeer kleine
minderheid, en die is alleen aan te
pakken via een betere controle. Daar
kunnen en moeten we allemaal wat
aan doen: surveillance door politie
en/of eventuele stadswachten, maar
ook sociale controle door Jan Publiek
en het horecapersoneel, dat mis
schien inderdaad wel bij het verlaten
van het café moet vragen: „Wilt u
eerst nog even plassen?"
die mensen moeten toch ergens te
recht kunnen." Bedoeling was het
gebouwtje overdag en een groot deel
van de avond te bemannen. De per
soon aan de informatiebalie hield te
vens toezicht op de toiletten en gaf
wisselgeld voor de telefoons. De initi
atiefnemers hadden goede hoop er
een bedrijfje van te maken dat zich
zelf zou kunnen bedruipen.
Beheer 'n probleem
De huidige situatie is gelijk aan die
van Den Burg. Ook in De Koog is een
openbaar urinoir gepland als maatre
gel tegen het plassen op straat 's
nachts. Hiervoor is een planologische
procedure nodig, maar nog onbekend
is waar het urinoir zal worden ge
plaatst en wie voor het onderhoud
zorgt. De gemeente heeft als voor
waarde gesteld dat Koger onderne
mers zelf het beheer regelen, maar
tot dusver staat niemand te trappe
len.
Penningmeester Jan Hennink van De
Koog Promotion schetst de problema
tiek. „Het oude plan was gesitueerd
bij het oude brandweerhuisje naast
„Capri" en vishandel „Lange Ben". Ik
kan me wel voorstellen dat je niet blij
bent met een openbaar toilet'naast
de deur als je een viszaak hebt. Als
andere lokatie wordt onder meer het
toekomstige dorpshuis genoemd. Dat
is echter meer een centraal punt voor
de bewoners dan voor de toeristen.
Het mooist zou zijn als een onderne
mer bereid is het bij zijn bedrijf te be
trekken. Een horecabedrijf is in dat
geval logisch, want dat draait ook 's
nachts."
Een toilet in combinatie met bijvoor
beeld telefoons ziet Hennink wel zit
ten: „Uit mijn eigen bedrijf weet ik
dat telefoons in een enorme behoefte
voorzien." Volgens Hennink vormde
de toiletwagen die tijdens het Tropi
cal Sea Festival werd neergezet, geen
ideale oplossing. Vandaag komt het
onderwerp mogelijk aan de orde tij
dens een bestuursvergadering van De
Koog Promotion.
De Cocksdorp
Een toeristencentrum in opkomst is
De Cocksdorp. Ondernemer Erwin
van der Linde krijgt bij zijn benzi
nestation vaak het verzoek even van
het toilet gebruik te mogen maken.
Hij moet de mensen dan teleurstel
len. „Ik kan de mensen moeilijk bij
mij in huis naar de wc laten gaan.
Daarom verwijs ik ze maar naar ca
fé's, maar daar zijn ze er ook niet blij
mee. Ja, een goed openbaar toilet is
heel wat waard."
Volgens Nico de Graaf van de dorps
commissie heeft het onderwerp
„openbaar toilet" momenteel geen
speciale aandacht. Dat er bij het win
kelend en uitgaand publiek behoefte
aan is, daaraan twijfelt hij niet. „De
middenstanders zullen het wel bea
men. Maar ik denk dat we zoiets
goed moeten regelen voor we eraan
beginnen. Een schone toiletvoorzie
ning draagt bij aan de service aan de
toeristen, maar als het een smeerboel
is, zorgt dat voor een negatief effect
en wordt vandalisme uitgelokt. De er
varing uit mijn strandbedrijf is dat je
er in elk geval iemand bij moet zet
ten, anders wordt het een puinhoop."
Het toiletgebouw op de haven van Oudeschild voldoet prima
(Foto Frans Hopman)
