Molen van Het Noorden
bijna weer maalvaardig
INGRIJPEND HERSTELWERK MET TON SUBSIDIE
Ondernemer overhoop met
gemeente over bouwgrond
Gul gegeven voor
Kinderbescherming
Dronken caféverlaters
met elkaar op de vuist
Doorgereden
na aanrijding
Afdansen in
Heemskerk
Autoinbraken bij
Hoornderslag
VRIJDAG 10 APRIL 1992 TEXELSE COURANT PAGINA 7
•I
Behalve dat in het brakke water di
verse planten en dieren gedijen, vin
den ook de stekelbaarsjes hier vanuit
de Waddenzee hun weg. Deze visjes
zijn een voorname voedselbron voor
de lepelaar.
Appeltjesbloesem
De vrijwillige molenaars steken zelf
ook de handen uit de mouwen. De
woning onderin de molen krijgt een
schilderbeurt. Het groen maakt plaats
voor het originele „appeltjesbloesem-
rood". Afhankelijk van de restauratie
kosten moet er ook nog een nieuwe
vloer in. Verder komt er een nieuw
hek om de molen. Het schilderwerk
valt onder de noemer „onderhoud".
Dit wordt deels bekostigd uit entree
gelden. Keijzer: „Een gulden per per
soon is niet veel, maar de
belangstelling van passanten is dus
danig, dat het bijelkaar toch een leuk
potje is."
Hans Boom en Jan Peter van Heerwaarden bezig met het losbikken van de roestige pomp-
schroeven. In de nauwe pompkamers onder de molen is nauwelijks werkruimte, maar de missie
slaagt. IFoto's Frans Hopman)
om deze werkzaamheden mogelijk te
maken, de molenkolk leeggepompt.
Dankzij deze tijdelijke drooglegging
kon tevens een muurtje in de oude
sluis bij de Waddenzeedijk worden
gemetseld. Anders zou het water in
de ringvaart te zoet worden. Er
heerst daar een brak-watermilieu, dat
in stand wordt gehouden door de in
laat van zeewater bij De Krassekeet.
'n Centimeters dikke laag roest bedekt de schroefpompen onder
ie molen van polder Het Noorden. Voorzichtig wordt een stukje
js gebikt. Opluchting: de gietijzeren constructie blijkt nog be-
loorlijk gaaf. En dat betekent dat tenminste één van de drie
mpkamers nog bruikbaar is, waarmee de grootste wens van de
molenaars, de gebroeders André en Willem Keijzer, in vervulling
an gaan. Zij hopen dat de molen weer echt kan pompen. Omdat
uitsluizen naar de Waddenzee onmogelijk is na de aanleg van de
leltadijk, zal het water worden rondgepompt. Momenteel wordt
gewerkt aan de aanleg van een „rondmaalcircuit", waarbij
Ie molen zoveel mogelijk in originele staat wordt teruggebracht.
„rondmaalcircuit" is eenvoudig
opzet. De molen pompt het aan
gevoerde polderwater als vanouds op
Jit het kanaal. Dat water wordt ge
el in de molenkolk („boezem")
de voorzijde (gezien vanaf de
ijk). In plaats dat het overtollige wa-
i via een dijksluis naar de Wadden-
ie wordt afgevoerd (zoals vroeger).
Dopt het via een ander sluisje weer
ig naar het polderkanaal. Dat
sje bevindt zich onder het in het
oormalige hulpgemaal, in het ge-
louwtje naast de molen.
Met gemak
lolenaar Willem Keijzer verwacht dat
Ie molen het rondmaalcircuit met ge-
eek in beweging kan houden. „Ik
lenk dat de molen méér water op-
empt dan het sluisje onder het ge-
laalgebouw kan verwerken. Zelfs al
ebeurt dat met slechts één pomp.
achtereen doormalen kan niet,
het water dan tot de rand van
e boezem komt te staan", meent
eijzer.
lij denkt echter dat het niet zo ver
il komen, omdat de broers nooit
nger dan zes uur draaien. „Het blijft
slotte hobby-werk." Ook als het
fêzemwater hoog staat, kunnen de
fen blijven draaien. Het is name-
mogelijk de pomp te ontkoppelen.
De mannen van Vermeulen brengen
nu de achterwaterloop in de oude
staat terug. Dat wil zeggen: zonder
vijzelkom, want de vijzel keert niet
terug. De schroefpompen onder mo
len hebben namelijk monumentale
waarde. In heel Nederland zijn nog
slechts twee andere molens met een
dergelijk systeem. „Je kunt dus wel
stellen dat dit type molen zeldzaam
is in de wereld", zegt Willem Keijzer.
De molen van Het Noorden is de
grootste van de drie.
Pompkamers
Voor- en achterwaterloop worden ge
scheiden door een dubbelwandig
schot. Daarin bevinden zich de
pompkamers. De schroefpompen stu
wen het water dat via de achterwa
terloop uit de polder wordt
aangevoerd, omhoog. Het water blijft
in de kamer omdat een terugslagklep
(„wachtdeur" in molenaars-termen)
de weg terug blokkeert. Op een ge
geven moment heeft het water in de
pompkamer het hogere peil van het
boezemwater bereikt en kan het door
de voorwaterloop in de boezem stro
men. Het hoogteverschil kan maxi
maal twee tot drie meter bedragen.
Het ziet er naar uit dat tenminste
één pompkamer (met daarin een
schroefpomp) weer in ere kan wor
den hersteld. Hans Boom en Jan Pe
ter van Heerwaarden van Booms
dok- en scheepsreparatiebedrijf toon
den zich bij een recente inspectie
niet ontevreden over twee pompka
mers. Als de reparatiekosten van de
linker kamer binnen het redelijke blij
ven, schiet wellicht nog geld over
voor herstel van de middelste. De
bouwvallige rechter pompkamer zal
definitief worden dichtgemetseld.
Authentiek
Inmiddels zijn de bouwvakkers bezig
met het uitbikken en opnieuw opmet
selen van beide waterlopen. Ze ma
ken daarbij zoveel mogelijk gebruik
van originele materialen, zodat de
achtkante buitenkruier (zoals dit type
molen heet) zijn oorspronkelijke aan
blik terugkrijgt. De gerestaureerde
waterlopen worden afgewerkt met
bruggetjes en een kroosrek, dat moet
voorkomen dat rommel in de pomp
kamers belandt. Eén van de twee
sluizen onder het gemaalgebouwtje
naast de molen wordt op dezelfde
wijze aangepast.
Zoals onlangs op een foto in de
Texelse Courant was te zien, werd
De firma Selecta, eigendom van het
echtpaar Eickhoff uit De Koog, heeft
een rechtszaak tegen de gemeente
aangespannen over een stuk bouw
grond aan de Nikadel. Het bedrijf
had een optie op het perceel, maar
vindt dat de gemeente zich niet aan
de afgesproken vierkante meterprijs
heeft gehouden, zodat het project te
duur uitvalt. Eickhoff eist daarom
schadevergoeding. „Alle kosten die
ik heb gemaakt zijn voor niets zijn
geweest."
Selecta nam, net als een aantal an
dere Texelse ondernemers, vijf jaar
geleden een optie op een terrein ter
grootte van ca. 1000 vierkante me
ter, tegen een prijs van f125,- per
m2. De exploitanten van pannekoek-
huis De Pollepel zagen in het gras
veld aan de Nikadel een ideale lokatie
voor een squashbaan annex sauna.
Nadat ze de plannen hadden ontwik
keld, wees een marktonderzoek uit
dat voor een dergelijke voorziening
op dat moment onvoldoende animo
was in de badplaats. Als alternatief
ontwierp architect Louis Uriot een
winkelcomplex ter grootte van 600
vierkante meter, met op de tweede
verdieping appartementen en dienst
woningen. Bij de kostenberekening
ging men uit van dezelfde grondprijs,
plus een rentevergoeding van maxi
maal twintig procent. Eickhoff: „Zo
wel de gemeente als de
dorpscommissie zag geen bezwaar in
het kleinschalige plan. Toen ik de
De opbrengst van de collecte voor de
Kinderbescherming, die in de week
van 29 maart tot 4 april op Texel
werd gehouden, bedraagt f7.612,-.
Een recordbedrag, dat f650,- hoger
is dan de topscore van vorig jaar. De
opbrengst kwam tot stand met de
medewerking van liefst honderd col
lectanten die het hele eiland bestre
ken. „Geen halve meter straat
hebben we overgeslagen", aldus een
trotse organisatrice mevrouw Stoep-
ker. Het geld komt ten goede aan
Nederlandse kindertehuizen, onder
meer om de kinderen iets extra's te
kunnen bieden.
grond echter van de gemeente wilde
kopen, was de prijs per vierkante me
ter ineens verhoogd tot f350,-. Dat
is bijna driemaal zo veel als de ge
meente mij in het vooruitzicht had
gesteld. Daardoor viel het project
veel duurder uit en was het voor mij
niet langer rendabel."
Advocaat
Ook aan gemeentezijde stonden de
ontwikkelingen niet stil. De inrichting
van 't Stappeland was inmiddels
drastisch gewijzigd, toen bleek dat
Jarino destijds was overeengkomen
niet 144 recreatie-appartementen,
maar 144 bungalows te bouwen.
„Over de grondprijs voor Selecta viel
echter" niet met de gemeente te on
derhandelen." Dat schoot de Eick-
hoffs in het verkeerde keelgat.
Selecta nam een advocaat in de arm,
die meent dat zijn cliënt voor scha
deloosstelling in aanmerking komt.
Getuigen in de zaak zijn inmiddels
gehoord. Volgens de advocaat Mr.
L.Ph.J. baron van Utenhove stelt de
gemeente in haar verweer dat de
aanvankelijk genoemde prijs veel te
Een ruzie tussen twee Texelaars die
te diep in het glaasje hadden geke
ken is dinsdagavond in Den Burg on
taard in een vechtpartij. Een
35-jarige Oudeschilder werd daarbij
behoorlijk toegetakeld.
De twee hadden elkaar in een café
ontmoet, waarbij het aangeschoten
duo ruzie kreeg. Tegenover agenten
verklaarde het slachtoffer, die de poli
tie te hulp had geroepen, dat hij door
een 40-jarige Cocksdorper naar bui
ten was gesleurd. In de Kantoorstraat
gaf de amokmaker hem ervan langs.
De vechtersbaas bezorgde hem daar
bij enkele hoofdwondjes en bulten en
vernielde bovendien de bril van het
slachtoffer. De gedupeerde miste te
vens zijn horloge. De kleding van bei
de betrokkenen raakte besmeurd met
bloedvlekken. Nadat de politie de
amokmakers ter ontnuchtering naar
huis had gebracht, besloot het twee
tal de zaak onderling te regelen.
laag is geweest, maar is gehanteerd
omdat men aan Selecta een voor
trekkersrol toekende, hetgeen het be
drijf had moeten begrijpen. Omdat
Selecta het later niet heeft aange
durfd met de bouw te beginnen, ver
speelde zij het recht op een coulante
prijs, aldus de gemeente.
De raadsman verwacht dat eind van
dit jaar de rechter uitspraak zal doen.
De gemeente wil, zolang de procedu
re loopt, geen enkele mededeling
doen over deze affaire.
Een automobilist die dinsdagmiddag
bij De Waal een aanrijding veroor
zaakte, is na het ongeval doorgere
den, zonder zijn identiteit bekend te
maken.
De chauffeur reed over de Bomen-
diek, richting Den Burg. Hij verzuimde
echter voorrang te verlenen aan een
33-jarige fietser, die hem naderde op
de Oosterenderweg. Zowel de auto
als de fiets liepen daarbij schade op.
Hoewel de veroorzaker na de aanrij
ding doorreed, is zijn kenteken be
kend, zodat de politie proces verbaal
tegen hem z^al opmaken.
In een dansscfiool te Heemskerk zul
len 51 Texelse dansparen zaterdag af
dansen. De hele winter is geoefend
onder leiding van Corry, Maaike en
Dick Raateland. Op zaterdag 25 april
vindt tijdens een feestelijke soiree de
uitreiking van de certificaten plaats.
Na een wandeling ontdekte een Duit
se toerist dat een raampje van zijn bij
het Hoornderslag geparkeerde auto
was ingeslagen. Uit de auto werd
een rugzak met fotospullen, een da
mestas met f275,-, een Nikon foto
toestel, een nylontas met f170,-,
betaalpas, paspoort en sleutels ont
vreemd. De diefstal had maandag
middag plaats. Uit een andere auto
op de parkeerplaats werden diezelfde
middag een portofoon en portefeuille
weggenomen.
Herstelwerk
oor de aanleg van dit circuit is nog-
I wat herstelwerk nodig. De uit
878 daterende molen maalde pre-
Ies dertig jaar geleden voor het
atst. Het gemaal ernaast werd bui-
in werking gesteld na de bouw van
'maal De Krassekeet, tijdens de
^verzwaring halverwege de jaren
Ventig. De Krassekeet zorgt sinds-
|en voor de bemaling van de polders
et Moorden en Waalenburg. Polder
Bfland, die voordien ook loosde op
sluis bij de molen, heeft een eigen
:rnaal bij De Cocksdorp.
a zoveel jaren stilstand is het dus
jjjn wonder dat het pompmecha-
e* en de waterlopen in slechte
a°' verkeren. Voor- en achterwater-
®P (de sluis-achtige doorgang onder
J molen) waren bovendien in de
der jaren volledig dichtgeslibt.
rdat de medewerkers van aanne-
'"gsbedrijf Elco Vermeulen uit
osterend aan de restauratie konden
Qinnen, moesten zij grote hoeveel-
en slib, oud riet en rommel ver-
eren- Vooral aan de polderzijde
"mterwaterloop) was het wat dat
etreft erg.
Schroefpompen
'dewanden van de achterwater-
K i-.te Z'en m0'en 00r~
n<eli|k door een vijzel werd
2edreven. De vorm van de vroe-
P«om is nog herkenbaar.
e molen in 1928 overschakelde
c mefpompen werd de vijzel ver-
leton 8n de '<0m vol9estort met
Kijkje achter de molen. Op de achtergrond De Bol. Het voorste water is het kanaal van Het
Noorden, dat uitmondt op de achterwaterloop onder de molen. Omdat de molen dertig jaar
heeft stilgestaan, was deze doorgang volledig dichtgeslibt.
Nu de molen weer gaat malen, komt
ook méér subsidie beschikbaar. Het
rijk geeft f5.000,- per jaar voor wer
kende molens, een toename van
f2.000,-. Bij deze restauratie, die ge
beurt in opdracht van de eigenaar, de
Vereniging De Hollandsche Molen,
gaat het echter om veel hogere be
dragen. Gemeente, provincie en rijk
geven samen circa f100.000,- (inclu
sief btw). Voor de restauratie aan de
molen, een rijksmonument, kwam
f60.000,- vrij. De gemeente legde
f20.000,- bij voor de realisatie van
het circuit, mede met het oog op de
jongste functie van de molen: een at
tractief punt in het Texelse land
schap, waar steeds meer toeristen
graag een kijkje komen nemen.
F.H.
Het gemaalgebouwtje naast de molen. Eronder zitten twee sluisjes, waarvan er één wordt her
steld als onderdeel van het rondmaalcircuit.
