WEEKEND
i
Ervaringen van een
gevangene in '44-'45
PORT NATAL
VICE VERSA
Port Natal vice versa
Gezondheidszorg in nieuwe
blad Historische vereniging
Nico Evers wint de
biertapwedstrijden
Foto herkend
HORSZEL
Voorbeeld
Personeel begint
dag met ontbijt
TC3 PAASSPECIAL
LEZERS.SCHRIIVEN
Schapenboer
PAAS
VRIJDAG 10 APRIL 1992
PAGINA 9
r
Door Gerard Timmerman
Een goed pilsje smaakt naar meer.
Horeca-vakmensen weten dat als geen
ander en hebben daarom het biertappen
t een kunst verheven. Dinsdag streden
om de eer tijden de Nationale Bier
tapwedstrijd in Hotel De Lindeboom,
die het Centraal Brouwerij Kantoor dit
jaar voor de veertigste maal organiseert.
Zelfs geroutineerde biertappers hadden
het niet gemakkelijk. Nu eens geen tijd
om hangend tegen de bierkraan een
praatje te maken met de klant, want dit
maal stond de eer op het spel. Grote ke-
zelfs de cracks, stonden met het
zweet op het voorhoofd achter de tap, op
de vingers gekeken door een kritische ju
ry. „Beginners, die er onbevangen tegen
over staan, gaat het soms nog beter af",
lichtte biercoördinator Henk de Klark
toe. Volgens De Klark, die voorronden in
het hele land organiseert, valt de op
komst dit jaar wat tegen. „Vooral De
laat het wat afweten." Volgens hem
komt dat doordat de Duitse paasvakantie
al is begonnen, zodat er werk aan de
winkel is. „Toch is het enthousiasme on
der de Texelaars groot en is de sfeer
Want behalve het educatieve
aspect van de wedstrijden, biedt deze
bijeenkomst de horeca de kans met el-
van gedachten te wisselen."
TRILLEND
Om de objectiviteit te waarborgen be
stond de jury niet uit Texelaars. De jury
lette erop of de tappers de glazen zorg
vuldig schoonspoelden en op de juiste
wijze het bier tapten, zodat een gesloten
schuimkraag ontstaat, waardoor het bier
langer op smaak blijft. Verspilling van het
De foto van de oudere heer die we vorige
week publiceerden, is door verschillen
de lezers herkend. Het blijkt Thijs Corne-
lis Zijm te zijn, die leefde van 1879 tot
1947. Zijn laatste woonplaats was Hoorn
(NH).
kostbare vocht is uit den boze. Soms tril
lend van de zenuwen serveerden de
deelnemers het bier aan de jury, die de
goudgele rakkers van onder tot boven in
specteerden om ze vervolgens terzijde te
schuiven. Want voor een goed oordeel is
een glashelder hoofd nodig. De brouwe
rijen achten de tijd echter nog niet rijp
om op alcoholvrij bier over te stappen,
hoewel dat toch snel aan populariteit
wint. Het publiek bleek de lachende der
de. De toeschouwers kregen de pilsjes
uitgereikt van André Witte, die al voor de
31e keer de glazen tijdens de nationale
biertapwedstrijden door de zaal sjouwt.
Omdat hij vandaag zestig jaar wordt zet
te de organisatie hem daarvoor in de
bloemetjes.
UITSLAGEN
Totaal namen 10 individuele deelnemers
en 23 teams het tegen elkaar op. Nico
Evers streek bij de individuele deelne
mers voor de vierde maal met de eer, met
slechts drie punten minder achternage
zeten door Ronald Kleinveld. Derde
werd Robert Terwey. De winnaars bij de
teams werden, net als vorig jaar Piet de
Graaf en Frans Pietersen van Café de Kar-
seboom. De winnaars nemen deel aan
de grote landelijke finale, die in in janua
ri tijdens de Horecava in de Rai wordt ge
houden.
Door Wop Rienks
Anne Hacquebord, de Friese schrijver van „Port Natal vice versa", was
een jongen van zeventien jaar toen hij samen met vier andere onder
duikers door de Duitsers werd opgepakt. Oorzaak van de huiszoeking
waren de wapendroppings die in de buurt van Dokkum hadden plaats
gevonden en waarvoor de vader van Anne -overigens met reden- ver
antwoordelijk werd geacht. De gevangenen werden afgevoerd naar
Strafkamp Port Natal in Assen. Daar ontmoetten ze vele Texelaars.
O jaAls provinciale en landelijke
politici ons eiland bezoeken, staan
zij altijd verbaasd over de creatieve
oplossingen die de Texelse samenle
ving telkens maar weer bedenkt;
seggu zu en da's heel mooi van zu.
Een bollenboer die ook koeien
houdt (of andersom), de voortvaren
de aanpak van de seizoenverbre
ding, de rechtsdraaiende
onbespoten kwark van Donatus en
dan rept men nog niet eens over de
leefbaarheid! We moeten zelfs goed
begrijpen, dat Texel uniek is. Gede
puteerde van Gelder roept, dat wij
een voorbeeld voor de provincie
moeten zijn. VVD-er Maarten tettert
nota bene, dat regeltjes achter een
bureau bedacht niet voor Tesselaars
gelden. Nou moe! Waarom moest
onze unieke waterleidingfabriek dan
verdwijnen en onze eigen electrici-
teitscentraleQat deden we toch zo
goed. En zo leuk kleinschalig. Waar
om moeten we steeds weer acties
voeren om de kustverdediging veilig
te stellenAls Texel een voorbeeld
moet zijn, geef ons dan die kans die
onze bijzondere positie eist. De pro
vinciale bijdrage aan een sociaal,
economisch structuuronderzoek
(pffff...) kan een voorbeeldig voor
zetje zijn
Horszei
Onder toeziend oog van de kritische jury schenkt Ronald Kleinveld zijn pilsjes tijdens de voorronde
de Nationale Biertapwedstrijden. (Foto Gerard Timmermani
Door het snelle oprukken van de Geal
lieerde Legers in september 1944 was het
voor de Duitsers noodzakelijk een verde
digingslinie aan te leggen in Oost-
Nederland. Voor deze „Westwallbau"
werd de gehele mannelijke Nederlandse
bevolking van 17 tot 50 jaar opgeroepen.
De technische leiding berustte bij de Or
ganisation TODT, het Arbeitsbereich der
NSDAP was verantwoordelijk voor de le
vering van arbeidskrachten.
In Assen bevond zich een vrije colonne
en een strafcolonne. De kampen kunnen
niet worden vergeleken met een Duits
concentratiekamp. Het ging er niet om
de mensen door ondervoeding, martelin
gen of zinloze zware arbeid tot wanhoop
of dood te brengen. Het ging de Duitsers
om het bereiken van een maximale ar
beidsprestatie van de dwangarbeiders
ten dienste van de stellingbouw. De in
stelling van een strafcolonne was een
middel om dit doel te bereiken.
De 10.000 dwangarbeiders werden bij
voortduring gedreigd met de strafcolon
ne. Onder hen waren 700 Texelaars.
DAGBOEK
In november 1944 werden de Texelaars
opgepakt. Ze moesten worden afge
voerd, mede omdat de Duitsers vreesden
dat de „weerbare mannen" bij een even
tuele inval van de Geallieerden de vijand
zouden kunnen helpen.. In de nacht van
5 op 6 april 1945 kwam het Georgische
infanterie-bataljon, een onderdeel van
de Duitse legermacht, dat sedert enkele
maanden op Texel was, in opstand. Om
streeks diezelfde tijd werden de gevange
nen van strafkamp Port Natal vrijgelaten.
Hoewel het boek van Hacquebord voor
namelijk handelt over de belevenissen
van de Friese onderduikers in de gevan
genis van Leeuwarden en in Port Natal,
Angst voor besmettelijke ziekten zoals
Solera, pest en gele koorts is een eeu
wenoud fenomeen. De bemanning van
schepen die, afkomstig uit verre streken
neerstreken op de Rede van Texel, kon-
oen de gevreesde ziekten gemakkelijk
^brengen op de eilanders. Ter voorko-
J. Mulder, die na de eeuwwisseling rond
Oosterend actief was. Als huisbezoekster
legde ze liefst 70.000 visites af.
komen er ook een aantal Texelaars in
voor. Er wordt geciteerd uit het dagboek
van Dick Lemstra, één van de Texelaars
die naar Assen was afgevoerd. „Na een
uitputtende voettocht van Texel naar
Leeuwarden (200 man), respectievelijk
van Harlingen naar Leeuwarden (376
man) werden we met de „nachttrein"
naar Assen vervoerd. Ruim 100 man
volgde later. We arriveerden op veertien
november. De volgende dag werden we
aan het werk gezet."
AANTJES
Hoe kwam de Friese auteur er toe om 46
jaar later dit boek te schrijven? Hacque
bord zegt dat, toen hij op de leeftijd van
„de grote bespiegeling" was gekomen,
de geschiedenis uit zijn jongensjaren
weer boven kwam drijven. Hij ging „met
de drang als van een archeoloog" in het
verleden graven en de feitenreconstrue-
ren. Ook was het zijn historische belang
stelling -naast economie studeerde hij
economische geschiedenis- die hem er
toe bracht te schrijven over wat zich eens
heeft afgespeeld.
Regelmatig hielden de Duitsers appèl, zo
vertelt hij, daarbij geholpen door Neder
landse S.S.ers, die in Diiits uniform ge
kleed, de Duitsers administratief in staat
stelden hun taak uit te voeren. Eén van
hen werd „der Willy" genoemd. Onge
veer 30 jaar later bleek dat de bekende
politicus Willem Aantjes te zijn. Hij had
zich bij de Nederlandse S.S. aangemeld
om uit Duitsland te kunnen komen, waar
hij in het kader van de „Arbeitseinsatz"
werkzaam was. Toen dit aan het licht
kwam stond hij aan de top van de Anti
Revolutionaire Partij. Het gaf een natio
nale politieke opschudding en zijn ver
zwegen lidmaatschap van de S.S. heeft,
althans politiek, de kop gekost.
CABARET
Eén van Texelaars die in de strafcolonne
werd geplaatst was J. Brügemann. In het
bezit van een persoonsbewijs onder an
dere naam wist hij te ontvluchten. Na
een barre tocht door Friesland, een over
steek met een schip van Makkum naar
Volendam en veelal lopend door Noord
holland, bereikte hij Texel.
De Texelaars wisten, ondanks de ellendi
ge omstandigheden in Port Natal, nog
wat ontspanning te vinden. Het dagboek
van Dick Lemstra vermeldt: „Om half vijf
gaan we weer terug naar Assen en is het
gebeurd voor die dag. Als we thuis ko
men staat er een ketel koffie op de gang
en we nemen een pan vol mee. Wassen,
luizeninspectie en dan brood eten. We
horen dat er die avond een cabaret
voorstelling is met eigen artiesten. Het
grootste gedeelte van de Texelse band
„The Rythm Islanders" is hier ook, met
Wieb Ruyter, Joop Kikkert, Karei Lemstra,
Kees Witte, Joost Kant, en toegevoegd
Ben Beumkes piano en Luit Sok zang.
Vérder treden er verschillende andere
Texelse artiesten op. Eén was de verras
sing van de avond, Juul Timmer uit de
P.H. polder. Hij droeg enkele schetsen
voor met zo'n mimiek en uitspraak, dat
de zaal bulderde. Al met al een genoeg
lijke avond. Daarna weer maffen in het
stro".
Onder de vele illustraties in het boek zijn
een paar vooral voor Texelaars interes
sant. De zwarte omslag toont Texelaar
Karei Lemstra, lopend door een somber
Drents landschap. De tekening is van de
hand van Blok van der Velde.
„PORT NATAL VICE VERSA" is versche
nen bij uitgeverij van Wijnen te Frane-
ker en is verkrijgbaar bij de boekhandel.
180 pagina's. T29.50
Woensdag was het in de „Week van de
winkel" de „Dag van het personeel". In
De Cocksdorp trakteerde supermarkt
exploitant Kleis Hooyschuur zijn mede
werkers daarom op een ontbijt in restau
rant 't Bikkelement. Alle personeel van
de „Garant-markt" liet zich de verse
broodjes met diverse soorten beleg pri
ma smaken en legde een stevige basis
voor een lange werkdag. Volgens Hooy
schuur is zijn winkel bijna de enige in
De Cocksdorp die in deze periode van
het jaar iets voor het personeel op touw
kan zetten. Verreweg de meeste zaken
hebben nog geen helpers in dienst. In
het kader van de „Week van de winkel"
gebeurt er in Texels meest noordelijke
dorp verder weinig. Hooyschuur: „Be
kende Texelaars zijn hier moeilijk naar
toe te halen en ook bijvoorbeeld een
excursie voor leerlingen van de scholen
gemeenschap is wegens de afstand pro
blematisch." (Foto Frans Hopman)
Op vrijdag 17 april verschijnt een
K-3 paasspecial. Deze bijzondere
*rant zal het kleinere formaat van
„oude" TC3 hebben en uitneem-
aar uit de Texelse Courant zijn. Er
gorden extra exemplaren gedrukt
die worden verspreid op campings
bungalowparken. Een unieke ge-
egenheid voor bedrijven om adver-
ent'es onder de aandacht te bren
gen van een breed publiek, bestaan-
uit Texelaars en toeristen. Infor-
[neer naar de mogelijkheden bij
"geveld en de Rooij, telefoon
14741.
ming verplichtte de overheid vroeger ver
dachte vaartuigen in quarantaine te
blijven. Rond 1800 lag zo'n station bij
Texel. De schepen kregen er een desin-
fectiebehandeling. Brieven die aan wal
werden gebracht, dompelde men om
besmetting te voorkomen in azijn met
kamfer-spiritus. Zieke bemanning werd
ondergebracht in een quarantaineboet,
waarvan er rond 1720 één in de duinen
bij 't Horntje stond.
Méér over bestrijding van epidemiën zo
als „rotkoorts", oftewel vlektyphus aan
boord van schepen in de 18e eeuw staat
te lezen in het nieuwe boekje van de
Historische vereniging, dat deze week is
verschenen. Gezondheidszorg is ditmaal
het thema van de kwartaaluitgave, die
klaarligt in de Texelse boekhandels. De
samenstellers schetsen ook een histo
risch beeld van het boerenleven in de
18e en 19e eeuw op Texel en gaan uitge
breid in op de dagtaak in van een boerin
uit die tijd.
Een artikel over Texelse vroedvrouwen
herinnert met name aan wijkverpleegster
Wijkverpleegster J. Mulder uit Oosterend.
(Foto Historische Vereniging)
Sneeuw, hagel, regen,
Overal kom je hem tegen.
Met fiets en kar
Niets is hem te bar.
Een prima zin en een gulle lach
Maar nu zegt Gemeente Texel,
Dat het niet meer mag.
Eerst wilden ze het verkleinen,
Maarnu moet Piet helemaal
Van z', landje verdwijnen.
De schapen zijn z'n leven
Dus Gemeente, wacht nog even
Totdat het landje definitief is verkocht.
Marloes van der Vis
Oosterend
Eén rondje door Den Burg en je merkt het al. Pasen slaat weer ongeremd toe.
Net zo min als Sinterklaas of Kerst gaat ook de opstanding van Christus aan
de plaatselijke middenstand niet onopgemerkt voorbij. Dieren hebben daarbij
de voorkeur. Een bakkerij biedt paashaantjes aan tegen concurrerende prijzen.
Audiovisuele apparatuur wordt tentoongesteld achter een rand van vrolijke
kuikentjes. Een kledingmagazijn presenteert de zomermode op een aangekle
de haas. In plaats van stichtelijke literatuur biedt een boekhandel op branche
vreemde wijze kaarsjes aan in de vorm van eieren. Omdat ze een beetje
verkommeren heeft de winkelier er een hyacint bij gezet om de ontluikende
lente te benadrukken. En een tulp. Wij hebben een forse tak van de kronkel-
wilg afgezaagd en in een hoge glazen vaas met knikkers gezet. Met water. Dan
wortelt hij en kan terug in de tuin. Zo snijdt het paasfeest aan twee kanten. Hij
heet nu paasboom en er hangen gele plastic eieren in, vastgestrikt met gele
linten. Er zitten kleine blaadjes aan en die doen het goed tegen het invallende
licht van de schuifpui. Dat staat nogal modern, past goed in het interieur en
heeft toch iets nostalgisch. Het bindt je een beetje met de geschiedenis van
het paasfeest op de een of andere manier. Je neemt afstand, maar verliest de
ernst niet uit het oog, zal ik maar zeggen. Voor mij kan het paasfeest niet meer
stuk.
D. WITTE ROEPER
