WEEKEND
ANDERE TEXELAARS
RIMLACH
Omdat ik het te druk had,
moest ik er iets bij doen
Jan Pelgrim:
HORSZEL
Nieuws
HET
Oosterender Pop:
„Music for Fun"
Aars wordt 't blub....blub
jdAG 31 JULI 1992
PAGINA 7
even met de hand doen." Jan Pelgrim:
„Niks d'r van, het spul heeft dertig mille
gekost en het zal gebruikt worden ook.
Werken met dat kreng."
Met schade en schande leerden ze. Nu
draait het als een trein. „We hebben een
graad van automatisering bereikt, waar
nog maar zes procent van de architek-
ten in Nederland aan toe is." Door de
grote uitbreiding van werk aan de vaste
wal moest iemand een deel van Pel
grims taak overnemen. Iemand met een
grote ervaring ervaring en jarenlang
bouwkundig inzicht. „Toen kwam ik
Koos Witte tegen op het dak van de vrije
school, waar we als tegenstanders te
genover elkaar stonden. Politiek en
bouwkunde botsten op dat moment,
maar in wezen waren we het eens. Hij
heeft zijn veilige 20-jarige ambtenaren
bestaan opgegeven en is bij mij begon
nen. Die zit nu achter de computer te
leren en Rob en ik zien grijnzend hoe
hij tegen dezelfde fouten aanloopt als
wij toen."
SPORTWAGEN
De werkdruk nam nog steeds toe. Vorig
jaar dreigde Jan Pelgrim daardoor in
problemen te raken, ,,'s Nachts lag ik in
bed nog te ontwerpen en overdag moest
er ook gewerkt worden. Ik moest er iets
nieuws naast gaan doen, want ik kwam
niet meer los van het werk." Zelf boten
en huizen bouwen had hij te vaak ge
daan om opnieuw te kunnen boeien,
opnieuw gaan schilderen was geen
haalbare kaart. „Dan moet ik eerst een
week gaan liggen tot m'n kop weer wat
leeg is en daar heb ik geen tijd voor."
Door het vele werk aan de vaste wal wa
ren ze eigenlijk aan een tweede auto
toe. Hij besloot tot het bouwen van een
tweepersoons sportwagen. Hij ziet zelf
de paradox. Aan de ene kant het Maar
tenhuis met alle milieuvriendelijke filo
sofieën erachter, aan dë andere kant de
architect in een racy-s port wagen.
„Eigenlijk kan dat niet, maar mensen
hebben meerdere kanten. Iets van de
kleine jongen komt zo nu en dan boven.
Ik werd verliefd op dit oer-autootje met
zijn pure techniek. Op een rustige wij
ze in de open lucht langs leuke land
weggetjes rijden met open kap. Dat was
de wens. Het is natuurlijk wel een
scheurijzer. Nul tot honderd binnen zes
seconden als je dat wilt, maar dat is niet
de opzet. Je zit met je kont vlak boven
de weg op een plaatje aluminium van
twee millimeter. Als je er aan denkt, dan
griezel je ervan. Er hoeven geen veilig
heidsgordels in. Gelukkig maar, want
die ervaar ik als beklemmend, een bek
notting van je
vrijheidsgevoel."
TWEESPALT
„Altijd loop ik vast met wetgeving en
reglementen", zegt Jan Pelgrim, „en al
tijd boks ik er weer tegenaan. Eigenlijk
zou ik op een onbewoond eiland moe
ten wonen, maar daar is ook die
tweespalt te vinden, het zit in jezelf.
Als ik kijk naar alle dingen die ik in mijn
leven gedaan heb, dan zijn ze altijd ge
kenmerkt door twee facetten: ze zijn
creatief en technisch. De architectuur is
waarschijnlijk de belangrijkste fase van
mijn bezigheden. Die herbergt beide fa
cetten op een hoog
niveau. Er is maar één bezigheid die
voor mij nog een stapje verder gaat, nog
puurder is: ik hoop te eindigen als
beeldhouwer."
Er bestaat een misverstand over Texel. Een misverstand dat zowel door de eilan
ders als de buitenwacht in stand wordt gehouden, namelijk dat er op Texel geen
buitenlanders zouden-wonen. „Wij hebben maar één Marokaan en die is heel
erg geïntegreerd", heeft menig Texelaar tegen ongelovige overkanters uitgeroe
pen. Mis. Er wonen wel degelijk een grote hoeveelheid 'vreemden' op het
eiland - natuurlijk overkanters maar ook mensen die uit een voor ons vreemde
cultuur komen. In een serie gesprekken worden deze mensen belicht. Wat voor
soort leven hadden zij in hun vorige woonplaats en hoe hebben zij deoverstap
ervaren? Hebben ze het gevoel dat ze volledig door de Texelaars geaccepteerd
worden? In samenwerking met de Werkgroep Anti Discriminatie publiceert de
TC3 deze zomer een serie portretten met als motto: wat van ver komt hoeft niet
altijd vreemd te zijn. Via de Achterhoek gaan we de grens over naar Duitsland,
waar Rainer Morantz, eigenaar van de Brasserie in De Koog vandaan komt.
„Ik kwam naar Texel omdat ik een eigen
zaak wilde beginnen. In mijn vak, de
banketbakkerij, is in Duitsland enorm
veel concurrentie. Ik dacht, ik probeer
het gewoon op Texel. Achteraf gezien
had ik me niet genoeg verdiept in de
Texelse situatie, ik wist alleen dat het
een seizoeneiland was en dat trok me
aan.Maar het was een avontuur en ik
nam de gok. Dat was in 1981, ik was
toen 21 jaar."
De overgang was groot voor Rainer Mo-
ranz. Hij was een stadskind, geboren in
Essen, vlakbij Dortmund en woonde la
ter in Bremen. Met name in de winter
bood Texel toch minder dan hij was ge
wend. „In de zomer viel het niet op. Ik
werkte ontzettend hard en had het over
al te druk voor. Na de zomer viel ik in
een gat. Die rust, die stilte...ik was dat
helemaal niet gewend. Het viel dan ook
op dat ik hier maar heel weinig mensen
kende...in het begin ging ik vaak terug
naar Duitsland, waar mijn vrienden en
familie woonden." Uiteindelijk moesf
hij een beslissing nemen, „ik zwalkte
tussen twee werelden."
ieder geval zes Texelse groepen op. De
organisatie is nog in bespreking mpt
een aantal andere bands, maar het is
nog niet zeker of deze aanwezig zullen
zijn. In volgorde van optreden:
16.30-17.15 uur Nothing to Loose, een
bekende Texelse band die een funk-
achtige sound producedeert en die veel
eigen werk brengt; 17.15-18.00 uur Pride
and Joy, een bluesband; 18.00-18.30 uur
G G (Ger en Guido Schafer), vader en
zoon die blues-achtige muziek ten ge
hore brengen; 18.30-19.15 uur Round
Up, een band die op geheel eigen ma
nier rock and roll speelt; 19.15-20.00 uur
Lot en Tassos, een muzikaal duo, dat on
der andere eigen ballads speelt en
zingt; 20.00-20.45 uur Never Ending,
een band die veel covers brengt en
bestaat uit doorgewinterde muzikanten.
Tijdens het concert is eten en drinken
verkrijgbaar. De opbrengst hiervan ge
bruikt men om de kosten van het con
cert te dekken. Het terrein waar de
muzieknis zich bevindt is bereikbaar
via de ingang aan de Oranjestraat. Van
af 16.00 uur is het publiek welkom op
zaterdag 1 augustus in Oosterend.
Oppervlakkig is hij door de onderne
mers in De Koog wel goed
opgevangen. „We hadden een soort
eenzijdige binding met dezelfde belan
gen." Desondanks heeft hij zich vrij
lang een buitenlander gevoeld. „Op een
gegeven moment ben ik de taal gaan le
ren en heb ik me in het verenigingsle
ven gestort om hier ook een sociaal
leven op te bouwen." Dat sociale leven
We zijn weer volop in het nieuws.
Hoera, heerlijk! Vrije publiciteit
voor het gastvrije en vredige Texel,
voordeliger kan het niet. De aan
staande protestactie tegen de oefe
nende Fló's boven de Vliehors
haalde al snel de landelijke pers.
Het effect ervan wordt nu in twijfel
getrokken door de leiding van de
Luchtmacht, maar dat is géén reden
om te verzaken. Weg met die her
rie! De internationale media beste
den deze week veel aandacht aan
de Kroatische soldaten en hun Hol
landse hopman, pardon „kolonel
b.d." Zo raakt Texel indirect betrok
ken bij die afschuwelijke burger
oorlog in „Joegoslavië". Daar
mogen we blij mee zijn! InAchter
het Nieuws" was een wanhopig,
twaalfjarig meisje, dat al maanden
lang in een vluchtelingenkamp zit.
Zij vroeg zich vertwijfeld af of haar
achtergebleven vader en zusje wel
te eten zouden hebben, of zij nog
leefden... Er zijn daar zelfs „week-
endkillersdie in hun vrije tijd
voor hun plezier minderheden uit
moorden. Militair vertoon op Texel
Mannen, schei daar toch eens mee
uit, in naam van dat kind en vele
anderen. Dat is pas echt nieuws...
Horszei
was overigens heel anders dan wat hij
was gewend in Duitsland. „We kwamen
veel bij elkaar over de vloer, gewoon, op
visite of om samen te eten. Wat ik er
hier van zie, is dat de mensen in De
Koog elkaar meer treffen in het café, in
plaats van dat ze elkaar thuis bezoeken.
Dat was iets waar ik erg aan moest wen
nen."
Rianer Moranz ziet duidelijk de voorde
len van het eiland. Afgezien van de
prachtige omgeving en natuur trekt
vooral het ongecompliceerde van het
Texelse leven hem aan. „Het leven is
hier een stuk makkelijker, gezelliger
ook. In Duitsland is ieder voor zich be
zig met geld verdienen en carrière ma
ken. Ishet leven strikter gebonden aan
regels en normen. Ik ben iemand die
niet zo hecht aan dat soort normen,
daarom voel ik me hier wel thuis. Texe
laars zijn makkelijke mensen, kijk bij
voorbeeld maar hoe ze zich kleden, ze
doen niet ze moeilijk. Ik zou hier niet
meer weg willen.
Marija Westerlaken.
Onze zoon was geslaagd voor zijn theorie, dus konden de praktijklessen be
ginnen op het parkeerterrein van Paal 17. De eerste paar lessen, waarbij bedie
ning van koppeling en versnelling centraal staat, kan je net zo goed uitsparen.
Het achterste terrein was leeg want het was maandagmiddag en rot weer.
Plechtig overhandigde ik hem de sleutel en hij nam, bij voorbaat zwetend,
plaats achter het stuur. Het ging niet slecht. We konden echter niet van alle
weggetjes gebruikmaken, want ik wilde hem niet vlak langs de Mercedes la
ten rijden, die met beslagen ramen achteraan op het parkeerterrein stond. Eén
keer reageerde hij te laat op mijn instructies en kwamen we er toch vlak langs.
Toen zagen we het: achterin de Mercedes déden ze het. „Kijk op de weg",
instrueerde ik zonder opvoedkundige bedoelingen. „Zouden ze hun rijbewijs
wel hebbenvroeg mijn zoon zich bezorgd af. Toen reed de Rijkspolitie ver
veeld het parkeerterrein op. Doorrijdensiste ik schichtig, „niet opvallen."
Wij stopten schuldig langs de kant, terwijl de politie naar de Mercedes rolde
om de inhoud te controleren op illegaal kamperen. Twee agenten
stapten uit, gluurden door de beslagen ramen en liepen, elkaar vrolijk du
wend, weer naar de surveillancewagen. Zolang er niet geslapen werd mocht
het kennelijk. Lacherig reden ze weg. Rijden maar weer", zei ik.
D. WITTE ROEPER
Voor de tweede keer in successie orga
niseert een aantal Oosterenders een
muziekspektakel in de openlucht onder
de naam: Oosterender Pop.
De organisatie, bestaande uit Jaap Trap,
Willem Witte, Rob Haak, Hans Vla-
Door Wop Rienks
De architekt, die zich bi] voorkeur bedient van milieuvriendelijk bouwme
thoden, komt voorrijden in een tweepersoons sportwagen, die binnen zes
seconden naar 100 kilometer accelereert. Als een van de weinigen in Ne
derland ontwerpt hij zijn plannen geheel met de computer, maar ziet zijn
ideaal in het handmatig hakken van beelden. Een vat vol tegenstrijdigheden
of de vleesgeworden paradox?
zijn zeer kortstondige emigratie
:n Pelgrim gebroken met de ban-
van het verleden. Door aankoop A
„een voormalige bollenbedrijf had
jgevonden wat hij in Nieuw Zeeland I
"gezocht. Het plan was duidelijk:
moest al schilderend een eigen we-
worden geschapen. Omdat zijn
Anjo uit het onderwijs raakte
het plan worden bijgesteld,
izocht een vak waarmee op creatieve
m izegeld kon worden verdiend. Archi-
ftiur lag voor de hand, want bouw-
slap ndig tekenen, ontwerpen en bouwen
mjc sin het verleden zijn tweede beroep
ras) norden. Hij liet zich inschrijven als
[hitekt. „Na een aantal kleine klusjes
the jam Jan Wolkers bij me. We waren
galeen beetje mee in de kennis en
hef een kwam het ander. Hij had
atelier nodig."
zaak groeide omdat Jan in kleine
èouwingen een gat in de markt zag.
teg Qje kleine klusjes zijn niet geliefd.
»reen dakkapel van 6000 gulden
■ij pel je in het ergste geval het huis op-
jen, gevels tekenen en een plan ma
il, Je rekening staat dan niet in
shouding tot de kosten van het bouw-
«L'Toen kwam het ene zomerhuisje
ihetandere. Er moesten begrotingen
Onno maakt worden, steeds weer hetzelfde
ror i. Het strookte niet met zijn gevoel
[(/rendabiliteit. Jan Pelgrim zegt lie-
rjkhad er geen zin in; de luie aard
018 ?m weer boven."
einij
OVERLAST
RESTAURATIE
De muzieknis ligt redelijk afgelegen
met voor de nis een groot grasveld, dat
omzoomd is door een bomensingel.
Toch heeft de organisatie de bewoners
uit de buurt een briefje gestuurd met de
mededeling dat er een popconcert
plaatsvindt en er dus meer geluid te ho
ren zal zijn dan gebruikelijk is in het
rustieke dorp. Rob Haak: „De ervaring
van vorig jaar toonde aan dat dit goed
werkt. Niemand had bezwaar, sterker
nog, de mensen uit de buurt kwamen
kijken en hebben meegenoten."
PROGRAMMA
Er treden op zaterdag 1 augustus in
bouwkunst. Bij het ontwerpen ben je
voortdurend bezig met de bewoner. Die
moet aangeven hoe hij wonen wil, hoe
zijn leven in elkaar steekt. In die zin is
architectuur bijna vier-dimensioneel.
Behalve de ruimtelijke dimensies heb je
ook te maken met de idee als vierde di
mensie."
Inmiddels heeft Pelgrim zijn sporen in
deze branche verdient. In Appelscha
wordt thans een soortgelijk project ge
bouwd, maar dan vijf keer zo groot.
Lijnrecht in tegenspraak met de organi
sche bouw lijkt een initiatief in Juliana-
dorp. Onder zijn bouwkundige visie
verrijst een supercommercieel vakantie
park met verkoopbungalows. Het blijkt
een schijnbare tegenstelling te zijn.
Daar ontstaan half ondergrondse wo
ningen met een centraal infocentrum,
dat gericht is op milieubewustzijn en
natuurbehoud. Een biologisch-
dynamische boerderij ontbreekt niet.
UITBREIDEN
Om de groei van het bedrijf bij te hou
den werd Rob als
bouwkundig tekenaar aangetrokken. Ze
besloten bovendien het tekenen te auto
matiseren. De eerste drie maanden
werkten ze voor de veiligheid met de
hand en met de computer. Soms zei
Rob: „Dit heeft haast, zal ik het maar
ming, Peter Beerling en Sylvia Ruiter,
besloot vorig jaar een openluchtconcert
te houden. Jaap Trap: „We hebben in
Oosterend een prachtige muzieknis, die
weinig gebruikt wordt. We wilden en
willen ook dit jaar weer, gewoon een
gezellige middagen avond meteen aan
tal bands organiseren. Lekker in de bui
tenlucht in een ontspannen sfeer
genieten van Texelse popgroepen."
Willem Witte vult aan: „Het is dus
beslist niet de bedoeling een tweede
Texel Pop na te streven. Je moet dit
openluchtconcert zien als een aanvul
ling op Texel Pop. De groepen die hier
spelen, treden allemaal, net als daar,
pro deo op."
_j fekon gemakkelijker. Het oninteres-
stewerk van bestekken maken werd
genomen door een computer. De
iÜiouding werd erbij gestopt en
putertechniek begon hem te inte-
sen, dus maakte hij zelf een begro-
[programma. De klussen werden
asteeds groter en hij raakte zelfs in
c restauratiewerk. „Dat gaf nog wel
ïlemen. Niet met het werk, maar
iiaankomende jongen een omvang-
terestauratieklus laten doen, dat nam
if;niet in dank af. Achter mijn rug om
■rder zelfs gebeld om opdrachtgevers
«arschuwen. 'Dat kan hij niet', werd
gezegd. 'Dat zal me de sodemieter
'en', dacht ik, 'ik iets niet kunnen?'
veel tijd en energie is het fan-
ösch gelukt. Komplimenten van alle
nïen. Monumentenzorg ook tevre-
geschoven worden. Daar zijn ze in de
grote steden dan ook al lekker mee be
zig. De hele sociale woningbouw ziet
er niet uit. Kantoor torens waar je niet
goed van wordt."
MAARTENHUIS
werk breidde zich uit met nieuw-
wv. Jan Pelgrim heeft er een stevige
ming over. „Wat na de oorlog is ge-
»wd kan over het algemeen zo plat-
Zijn interesse voor milieu- en mens
vriendelijkheid bouwen viel op. Samen
met een architect, die al jarenlange er
varing heeft in de gezondheidszorg en
de organische bouwkunst, ontwerpt hij
nu voor het Maartenhuis. Kernvraag is
daarbij: hoe kan je een goed leefklimaat
krijgen in een kreatieve vormgeving met
goede materialen. „De antroposofische
achtergrond brengt je tot organische
