„We wonen nog steeds
in een paradijsje'
ÉF
Kees Zuidema, Durper vol herinneringen:
„Met Kees de buurt op" gebundeld
Cursus kalligrafie
Noorlander kijkt terug
op Ouwe Sunderklaas
Aanrijding
Openbare schoonmaakles:
„Drukte op wisseldag
een algemeen probleem"
Doodsoorzaak bruinvis
nog niet vastgesteld
Ecologisch beheer
brede berm Nesweg
VRIJDAG 11 DECEMBER 1992
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
IFoto Tessa de Graaft
Kees Zuidema, durper in hart en nieren.
Kees Zuidema is met zijn 76 jaar de oudste geboren en getogen
Cocksdorper die nog in „zijn" dorp woont. Uitkijkend over de
door hem zo geliefde omgeving vertelt hij over zijn woonplaats en
het leven van vroeger. Hij zit vol herinneringen maar ook vol wee
moed. „De welvaart is opgerukt ten koste van de natuur. We
moeten het evenwicht tussen die twee in de gaten houdenan
ders loopt het niet goed af."
Afgezien van twee onwillige knieën,
is Kees Zuidema bijzonder kwiek. „Er
zijn natuurlijk meer oudere mannen
op 't dorp. Maar da's allemaal import.
Ik ben vijfentwintig meter van waar
ik nou woon, geboren in het maga
zijn."
Kees weet nog precies hoe het er
toe ging in zijn jeugd. „Je had hier
veel vissers. Tegenwoordig staan ze
bij zo'n stalletje haringen naar binnen
te slikken van een rijksdaalder 't
stuk. Toen ik op school zat, kwamen
we 's ochtends op de dijk, waar
Jaap Plaatsman zijn fuiken had
staan. Daar zat zo verschrikkelijk veel
haring in dat de keerwand er haast
uitbarstte. Met twee boten werd het
naar de sluis gebracht en dan stond
half Cocksdorp klaar met emmers.
Voor een stuiver had je een hele em
mer vol, wel vijftig stuks!"
Roggen
De vader van Kees had een kruide
nierszaak en voer met de postvlet
naar Vlieland. Kleine Kees mocht wel
eens mee. „Als we dan de sluis uit
voeren zei mijn vader: goed opletten,
dan zie je de roggen zwemmen. Er
gingen er meestal wel vier of vijf gro
te roggen over het slik. Dat is alle
maal weg. Helaas."
Het kleine strandje bij paal 33 werd
vroeger „de horren" genoemd. „Als
je daar stond zag je altijd wel een
stuk op twintig bruinvissen vlak on
der de kust. Nu staan ze met grote
hengels van wel vierhonderd gulden
te gooien. Als ze geluk hebben, van
gen ze een vissie van net vijftien
centimeter. Wij hadden een vlieger
touwtje met vijf haken eraan. In een
tijd van een half uur hadden we een-
kist vol scharren. Zo ging dat."
Welvaart
Over de vraag of hij heimwee heeft
naar die tijd van weleer moet Kees
nadenken. „Ach, weet je wat het is?
Al die toeristen van tegenwoordig
hebben een hoop welvaart gebracht.
Vroeger was het dorp arm. Mijn opa
was visserman. In de winter was er
niets te doen. Dan ging hij met een
zak op zijn rug het land in om een
paar koolrapen de stelen. Er waren
elf kinderen thuis en ieder kind kreeg
dan 's avonds een schijf koolraap. Ar-
beidersspek noemden ze dat. De
mensen hadden kleren aan met vijf
entwintig verschillende lappen erop.
Zo was dat toen."
In die tijd had De Cocksdorp een
flink winkeliersbestand. „We hadden
wel vijf kruidenierswinkels, een kleer
maker, twee aannemers, een schilder,
twee bakkers, een wagenma
ker—noem maar op. Dat leefde alle
maal. De rest was visser. Achter diek
lagen een stuk of vijf blazers, leder
een had een bijnaam. Dat kwam om
dat het durp bestond uit Bakkers,
Buizen en Bonen, dus je moest wel,
om ze uit elkaar te houden." De
komst van de Afsluitdijk heeft vol
gens Kees veel veranderd. „Er is wel
eens gezegd dat er een ziekte in het
zeewier zit. Da's helemaal niet waar.
Het komt allemaal doordat ze de
Zuiderzee hebben dichtgemaakt. De
trek van de haring was ook in een
keer weg."
Kees denkt vaak met weemoed aan
het dorp van vroeger. „Je mocht
overal komen, de Schorren, de Sluf
ter....we zwommen in de Roggesloot.
Da's allemaal voorbij en het komt
nooit meer terug."
Baantjes
Kees heeft vanaf zijn veertiende ge
werkt. Hij had verschillende baantjes,
onder andere stekels hakken bij Wil
lem Reuvers, werken in de garage
van Dros in Den Burg en als electri-
cien bij De Wildt in de Weverstraat.
Lange tijd heeft hij zijn vader bij
gestaan, eerst in de kruidenierszaak,
later in het transportbedrijf.
Een sportliefhebber is Kees altijd ge
weest. „Op mijn vijftiende speelde ik
in Texel 1. Nee, toen had ik nog geen
last van mijn knie. Ik werd door de
durpers als een soort afvallige gezien,
omdat ik aan de verkeerde kant van
de Ruigendijk voetbalde. Als ik een
avond naar Herberg de Hoop hier op
het durp ging om te biljarten, gooi
den zij de stokken neer. Er waren
durpers die niets meer wilden kopen
in vde zaak van mijn vader, omdat ik
aan Den Burg voetbalde. Vijandig he?
Maar we hebben er nooit voor geka-
pituleerd." 0or,og
Kees heeft vanaf 1943 ondergedoken
gezeten in en om De Cocksdorp, om
te voorkomen dat hij door de Duit
sers zou worden weggevoerd. Voor
die tijd hielp hij zijn vader, die goede
ren transporteerde. „We mochten na
achten 's avonds de straat niet meer
op, dus dan konden we een late
vracht niet lossen. Daarom werd de
wagen in een ouwe garage gereden.
Op een nacht riep mijn vader: Kees,
kom eruit, want iemand probeert de
wagen leeg te stelen. Ik kreeg een
mes en hij greep een pook. Wij erop
Bieuwkje Monen en Kees Zuidema bewaarden samen echte Cocksdorper verhalen voor het
nageslacht. (Foto Frans Hopman)
Eén van de populairste rubrieken in Achter de Rugediek", het blad voor
bewoners van De Cocksdorp en Eierland, is Met Kees de buurt op". De
nu 76-jarige Kees Zuidema, een van de oudste geboren Durpers die nog
in het eigen dorp woont, haalt daarin herinneringen op van vroeger.
Bieuwkje Monen-Waldus tekende de verhalen uit Zuidema's mond op en
verwerkte ze tot prettig leesbare artikelen. Totaal verschenen zestien afle
veringen. Deze zijn nu gebundeld tot een leuk boekwerkje van 64 bladzij
den, verluchtigd met tekeningen van Gerhard Smeenk. Gerard Monen
deed het stencilwerk. De bundel geeft geen compleet beeld (dat was ook
niet de bedoeling), maar heeft zeer zeker historische waarde. Zuidema
blijkt een levendig verteller, vol smeuïge details en smakelijke anekdotes.
Tesamen schetsen zijn verhalen een vervlogen tijdsbeeld, waarvan velen
van de tegenwoordige generaties geen weet hebben. Wie weet bijvoor
beeld dat het vooroorlogse De Cocksdorp zes kruideniers telde en vier
benzinepompen, hoewel er slechts vijf automobielen rondreden? De ver
halen staan ook bol van de bijnamen. Zuidema: „Sommige lezers vinden
dat dit kwetsend voor de familie is. Maar die bijnamen ontstonden juist
om diverse Bonen, Buysen en Bakkers van elkaar te onderscheiden. Je
had wel zeven Maarten Boons en vier Willem Boons, nou dan waren die
bijnamen maar wat makkelijk."
Onlangs werden de eerste honderd boekjes aan de man gebracht. De to
tale oplage bedraagt tweehonderd stuks. Gezien de vele positieve reacties
op de rubriek zal het boekje spoedig wel uitverkocht raken.
af, ieder van een kant. We kwamen
elkaar tegen bij een koe van Jaap
Reuvers, die met zijn horens tegen
de muur stond te schuren...."
Onderduiken
Vader Zuidema vervoerde met paard
en wagen tarwe naar de molen in
Oudeschild en hij nam rogge mee als
veevoer voor de varkens en koolzaad
dat in De Waal werd geperst. Kees
zat met Bram Westdorp in een huisje
van familie Reuvers, ,,'s Nachts
hoorden we de Duitsers appels stelen
boven ons. Het werd te gevaarlijk,
dus ik moest daar weg. Vader zou
me komen halen. Ik moest me ver
stoppen in een wagen vol zakken
hooi. Maar bij de sluis stond de com
mandant van de Grenswacht. Mijn
vader ging er vol gang langs. Een zak
hooi bleef hangen aan de versperring
en donderde van de wagen. Die com
mandant riep vader na, maar die
deed natuurlijk net of hij gek was. Hij
kletterde in volle vaart het dorp in. Ik
zat thuis nog niet achterin de kast of
daar kwam die Duitser, om te zeggen
dat er een zak hooi was gevallen."
Kees heeft ook korte tijd bij een oom
van hem ondergedoken gezeten.
Maar na twee nachten gaf hij het op.
„De vlooien versjouwden me een me
ter in een nacht. Ze zaten niet twee
op mekaar, maar wel twintig. Nee,
daar was ik gauw weg."
Na de oorlog bleef Kees werkzaam in
het transportbedrijf van zijn vader.
Toeristen
Genietend van zijn pensioen houdt
Kees zich tegenwoordig bezig met
het wel en wee van zijn dorp. Met le
de ogen ziet hij de hoeveelheid toe
risten jaarlijks groeien. „Nog even en
dan staan in De Cocksdorp 's zomers
de terrasstoelen midden op de weg.
Ik heb ooit eens met ouwe sunder-
klaas gespeeld dat over tien jaar een
vierbaansweg zou worden gelegd van
't Horntje naar De Cocksdorp. En heb
je die Hoogerheide onlangs gehoord?
Het is toch om te huilen?"
Hoewel hij beseft dat de welvaart
voor een groot deel is te danken aan
de toeristen, heeft Kees toch zijn
twijfels over deze economische sec
tor. „Als Kees de Graaf waar het
land van was op de uitkijkpost van
Martin Warnaar zou klimmen en hij
overzag De Krim, dan zou hij zingen:
en in de mooie duintjes van mijn va
der, zie ik de grote rotzooi staan, als
kind kon ik niet weten, dat dat ooit
voorbij zou gaan.... Kijk, terugdraaien
kan niet meer. Maar er moet niet
meer bijkomen. De maat is vol."
Wijkagent
Als hij de baas zou zijn, zou Kees on
middellijk een wijkagent aanstellen
voor De Cocksdorp. „Iemand die de
situatie en de mensen hier kent, die
op de fiets patrouilleert. Die toeristen
parkeren 's zomers overal waar het
niet mag. Geef ze maar een dikke
bekeuring. En dan heb je nog van die
akelige rotventjes die met hun auto
met een noodgang door het dorp rij
den, terwijl er allemaal kleine kinde
ren op straat spelen. Aanpakken, die
hap."
Durp is Durp niet meer, vindt Kees.
„Hoeveel echte durpers zijn er nog?
Het is toch alles import? Maar ik heb
aan niemand een hekel hoor. Als je
dit hier nou vergelijkt met de situatie
aan de overkant, dan kunnen we
toch nog met elkaar zeggen dat we
hier leven in een paradijsje. Maar als
ik terugdenk aan vroeger, dan moet
ik wel zeggen dat van dat paradijs al
heel wat is afgegaan...."
T.d.G.
Na de jaarwisseling het vormings- en
ontwikkelingswerk weer een cursus
kalligrafie voor beginners.
Kalligrafie is de kunst van het „scho
ne schrijven". Wat heel vroeger dage
lijks werk was voor de monniken, is
nu een boeiende hobby: fraaie letters
schrijven met een brede beitelpen. Er
zijn enorm veel soorten en typen let-
De vrees dat Ouwe Sunderklaas zal
verdwijnen deed schilder Henk Noor
lander uit Den Hoorn naar de penseel
grijpen. De schilder, zelf fervent
speuler, portretteerde de dorpstraditie
geheel in eigen stijl. Gistermiddag
opende hij in atelier de „De Verma
ning" een overzichtstentoonstelling
van zijn visie op Ouwe Sunderklaas.
De expositie in de voormalige schuil
kerk is geopende tot 6 januari. (Foto Ge-
lard Timmerman)
ters, waarvan de Gotische letters het
meest aanspreken. Deze letter kent
vele varianten, o.a. "de Textura (strak
ke hoekige bijbelletter) en de Bastar-
da (ronder en soepeler van vorm). In
de cursus worden deze twee letterty
pen behandeld en er wordt tevens
aandacht geschonken aan regelverde
ling, vlakverdeling, cijfers en leeste
kens. Het aantal lessen is twaalf, te
beginnen op donderdag 14 januari,
van 19.00 - 20.30 uur in d' Ouwe
Ulo in Den Burg. De kosten bedragen
ƒ90,00. Hierbij komen nog de materi-
aakosten. Telefonische inlichtingen en
aanmeldingen: SOW, tel. 15582.
Een 20-jarige bromfietser uit Den
Burg die in de Hogerstraat reed, ver
leende geen voorrang aan een
22-jarige automobilist op de Binnen-
burg. Omdat beiden zachtjes reden
viel de schade mee en raakte de
bromfietser niet gewond.
De voorzitter van het Texels Verbond
van Ondernemers, Ko Vinke, grijpt
het 30-jarig jubileum van zijn eigen
schoonmaakbedrijf aan om een
waarschuwend woord te laten ho
ren. Via een „openbare les", donder
dag om 14.00 uur in het
Havenrestaurant ('t Horntje), zal hij
aantonen welke problemen het geeft
dat de meeste recreatiebedrijven op
dezelfde dag hun gasten wisselen.
Dit probleem is algemeen en geldt
ook voor andere dienstverlenende
bedrijven op Texel.
Op het eiland werken circa 160 per
sonen in de schoonmaak. Liefst 90
procent is afkomstig uit Den Helder.
„Den Helder houdt Texel schoon",
stelt Vinke dan ook. Met name de
gestegen omvang van de bungalow
parken en de toename van verkorte
vakanties leiden tot meer wisselin
gen. En dus moeten de schoon-
ma(a)k(st)ers vaker in actie komen.
Het schoonmaakwerk moet vaak ge
lijktijdig worden verricht, omdat toe
risten merendeels op dezelfde dagen
Morgen laatste dag
matrassen inleveren
Paula Brouwer uit Den Burg zet haar
inzamelingsactie van matrassen, ledi
kanten, en beddegoed tijdelijk stop.
Morgen kunnen voorlopig voor het
laatst goederen worden ingeleverd bij
het Kamphuis (Zuidhaffel). Desge
wenst worden de spullen opgehaald
na een telefoontje met de familie
Brouwer, tel. 12836 of 13770. De
Texelse matrassen e.d. gaan naar de
christelijke hulpverleningsorganisatie
Dorcas in Andijk, waarna ze worden
verdeeld over 60 projecten in 24 lan
den.
komen en gaan. Ko Vinke zal dit pro
bleem donderdagmiddag met harde
cijfers analyseren. Eén van de conse
quenties kan zijn, dat de kwaliteit
van de schoonmaak alleen tegen
steeds hogere kosten kan worden ge
garandeerd.
In een openbare les zal dit kwaliteit
saspect worden toegelicht. In deze
aanschouwelijke praktijkles laten de
personeelsleden zien dat schoonma
ken een écht vak is, waaraan moder
ne eisen worden gesteld. Vinke
verwacht dat deze eisen de toekom
stige kwaliteit van het toerisme op
Texel mede zullen bepalen. Voor de
bijeenkomst zijn het personeel, be
staande cliëntele en potentiële afne
mers uitgenodigd, maar ook andere
belangstellenden zijn welkom.
Sloten. Ongeveer honderd landei
genaren hebben de sloten die gren
zen aan hun percelen nog niet
gemaaid en/of uitgebaggerd. Dit on
danks tenminste twee waarschuwin
gen van het waterschap. Mogelijk is
de vertraging het gevolg van de hevi
ge regenval van de afgelopen twee
maanden, waardoor sommige lande
rijen moeilijk begaanbaar zijn. Om de
ze reden geeft het waterschap de
betreffende personen tot 18 decem
ber alsnog de kans om aan hun ver
plichtingen te voldoen.
Supermarkt. De gemeente zal
spoedig aan Ton Gieles uit De Koog
vergunning verlenen voor de bouw
van een supermarkt in het
Stappeland-gebied. De provincie zette
deze week het licht op groen door
het afgeven van een „verklaring van
geen bezwaar". Bij de gemeente
wordt momenteel gewerkt aan een
voorstel voor de realisatie van dag
winkels tegen een muur van de nieu
we supermarkt.
Het is nog niet duidelijk wat de
doodsoorzaak is van een bruinvis die
wandelaars zaterdag aantroffen op
het Jan Ayeslag. Het dier is zondag
overgebracht naar Leiden voor on
derzoek.
Het betreft een pas gestorven, vol
groeid wijfje. Ze woog 49 kilogram
en kan met haar 1,63 meter tot de
zeer forse exemplaren worden gere
kend. Omdat leeftijd en doodsoor
zaak niet direct konden worden
vastgesteld moet pathologisch-
anatomisch onderzoek in het Natio
naal Natuurhistorisch Museum in Lei
den uitsluitsel geven.
Er spoelen de laatste tijd steeds meer
bruinvissen aan op de Nederlandse
Stilte. De gemeenteraad nam dins
dagavond een minuut stilte in acht
ter nagedachtenis van het overleden
oud-raadslid C.J. van der Kooi.
Heemraad. Klaas Eelman (Schor-
renweg) is opnieuw gekozen als
heemraad in het dagelijks bestuur
van het waterschap. Wel heeft zijn
herverkiezing nog goedkeuring nodig
van de Kroon, maar doorgaans is dat
een formaliteit. Geert Timmer staat
als tweede kandidaat op de voor
dracht.
Urbanus. De makers van de film
„De zevende hemel" met in de
hoofdrollen Urbanus en René Souten-
dijk hebben het college van b en w
per brief bedankt voor de prima me
dewerking die zij op het eiland heb
ben gekregen.
Monument. Het monumentale
pand Herenstraat 23, dat door de ge
meente is aangekocht en met subsi
die is gerestaureerd, zal omdat de
bewoonster is overleden en de wo
ning nu vrij is binnenkort openbaar
worden verkocht.
stranden. Onderzoekers vermoeden
dat bruinvissen steeds vaker weg
trekken uit de Oostzee, die in toene
mende mate vervuilt. De meeste
bruinvissen spoelen aan in de winter.
Dicht onder de kust zwemmen rond
deze tijd scholen haring, die het voor
naamste voedsel vormen van de
bruinvis.
Het waterschap Texel is van plan
een sloot langs de Nesweg nabij de
afslag Lageveld een stukje te verbre
den. Hiervoor wordt de plaatselijke
brede berm, waar de meierblis van
Oosterend was, gedeeltelijk opgeof
ferd. Verwacht wordt dat een drassi
ge, landschappelijk interessante
berm ontstaat.
Voor dit „ecologisch beheer" ont
vangt het waterschap subsidie. Hoe
wel het project voor de
waterbeheersing van de omgeving
van weinig belang is, neemt het wa
terschap de uitvoering ter hand om
dat dit inspeelt op de nieuwe zg.
„brede kijk" op het functioneren van
waterschappen. In de nabije toe
komst zullen dergelijke werkzaamhe
den tot de nieuwe taken behoren.
Tijdens de dinsdag gehouden water
schapsvergadering waarschuwde
hoofdingeland Flip Breman ervoor dat
op deze wijze een potentieel verzu-
ringsgevoelig gebiedje wordt aange
legd. Eerder tijdens de vergadering
liet Arie Lap een soortgelijk geluid
horen. Hij deed dit naar aanleiding
van de vijveraanleg langs de Pontweg
bij Bosch en Zee. Dijkgraaf Jac Dijt
antwoordde dat in dat geval verbete
ring van de waterbeheersing een be
langrijk motief was, evenals de
subsdie die het waterschap kreeg
voor de creatieve aanleg. Hij advi
seerde Lap contact op te nemen met
de landbouworganisaties.
i
