„Geen drie treden tegelijk
want dan scheurt je broek"
Ondernemend Texel
tegen het
licht
„Positieve ontmoediging"
startende ondernemers
Bedrijvigheid
Mantje breidde bedrijf eigenhandig uit:
Poep (II)
Lessen motorrijden
op het eigen eiland
1EXLLSE^ COURANT
Adrle Mantje in karakteristieke pose: verbouwend in één van zijn zaken.
IFoto March Hei/nenl
Het begin, de uitbreiding, de missers en de ommekeer. Adrie
Mantje: „Het werd te groot. Dat was niet de bedoeling, we raak
ten de grip kwijt." De bezorgdheid: „De limiet is bereikt, 47.000
is genoeg." De steun: „Zonder die twee vrouwen is Aadje ner
gens."
I Eerst een stukje geschiedenis. In het
voorjaar van '67 namen Mieke en
Adrie Mantje (toen 18 en 21 jaar) de
schoenenzaak in de Hogerstraat
(waar nu de sportshop is) over van
vader Mantje. Het was een sprong in
het diepe.
De winkeloppervlakte van 80 m2
werd direct uitgebroken tot 200 m2.
Er veranderde meer - de schoenen
wérden in de winkel geëtaleerd. Voor
f die tijd was dat ongebruikelijk, ge-
I' woonlijk stonden de schoenen in de
H dozen. Dit nieuwe „voorkeuze-
systeem" was revolutionair, zelfs
nieuw voor Nederland. Naar de ten-
dens van de zeventiger jaren ontwik-
kelde zich een soort zelfbediening.
H Ook kwam er een open etalage, men
moest naar binnen kunnen kijken,
vond hij. Aangenomen kan worden
dat hij hiermee trendsettend voor
Den Burg is geweest. Na een jaar
stapte vader Mantje geheel uit de
Texelaars kunnen vanaf het eind van
deze maand in eigen omgeving mo
torrijles nemen. Verantwoordelijk
hiervoor is autorijschool Konsum uit
Anna Paulowna. Het initiatief berust
bij één van hun instructeurs die op
Texel woont: de 27-jarige Peter van
der Struis uit Den Burg.
Het bedrijf Konsum is al circa dertig
jaar actief, maar maakt nu voor het
eerst de overstap naar de overzijde
van het Marsdiep. Motorrijden wordt
steeds meer populair en omdat er op
Texel nog geen rijschool motorrijles
geeft, probeert Konsum het braaklig
gende gebied te veroveren. Met Peter
van der Struis heeft de autorijschool
in elk geval een echte liefhebber in
huis. Hoewel hij ook autorijles geeft,
gaat zijn voorkeur uit naar de motor.
„Als instructeur ben je op de motor
veel actiever, omdat je zelf rijdt en
vanaf de motor instructies geeft aan
zaak. Zijn zoon en schoondochter na
men ook het pand in De Koog over
en Barend Staal in dienst. Waar nu
de antiekwinkel op de Stenenplaats
is, toen nog de snoepwinkel van
Dieuw Hin, ontstond 'Het Korfje', de
eerste kledingwinkel in de Mantje-
keten. De schoenenzaak in de Ho
gerstraat werd te klein, het pand aan
de overkant, van Maarten en Leo
Vonk, bood uitkomst. Ook de nabij
gelegen garage werd gehuurd eri uit
eindelijk werd, beqin '80, het hele
Hogerstraat gedeelte doorgebroken
en verbouwd. Kort daarna verhuisde
de sport naar de overkant en werd
de winkel in De Koog ook rigoreus
verbouwd. De zaken voldoen inmid
dels allen aan het Mantje-imago.
Duizendpoten
In gesprek met Adrie (47) en Mieke
(44) Mantje. Dochter Monique is af
wezig, zij is zojuist bevallen van een
dochter. Adrie noemt de beide vrou-
de cursist, die op een andere motor
rijdt."
Van der Struis, die drie jaar ervaring
heeft opgedaan als full time rij-
instructeur bij drie rijscholen uit Den
Helder en omgeving, is niet van plan
een eigen zaak te beginnen. „Nee, ik
werk het liefst voor een baas. Na
tuurlijk hoop ik wel dat dit een suc
ces wordt en dat ik daar een
graantje van meepik."
Naar schatting zullen de eerste drie
tot vijf lessen op Texel kunnen
plaatsvinden. Zodra de deelnemers
de basis onder de knie hebben,
wordt de oversteek naar Den Helder
gemaakt, waar ook het examen
wordt afgenomen. Doelstelling is na
ongeveer vijftien lessen examen te
doen. Konsum werkt met een staps
gewijze methode, waarmee heel ge
richt in kleine stappen naar het
einddoel wordt toegewerkt. Volgens
Van der Struis behaalt Konsum hier
mee het zeer overtuigende sla
gingspercentage van 85 procent.
Gereden wordt met twee Kawasaki
250 cc motoren. De lessen duren
een uur en starten vanaf de parkeer
plaats aan de Nikadel in De Koog. In
lichtingen zijn verkrijgbaar bij Konsum
of bij Van der Struis, tel. 10343.
VRIJDAG 5 FEBRUARI 1993 -TI?VT?T CT?
Expansiedrift
Mantje wordt vaak een cowboy men
taliteit verweten - dat koopt maar,
dat doet maar en alles in een razend
tempo. Expansiedrift? (lacht) „Ik heb
kriebels, een dwangmatige drang tot
vernieuwing. Ik bouw iets en als het
dan lekker loopt moet ik weer iets
anders, iets nieuws. En dan gooi ik
ook whap de beuk erin. Het maakt
niet meer uit of je drie of vijf winkels
hebt denk ik. Mieke bestrijdt dat. Zij
houdt me in evenwicht." Mieke: „Je
moet bijvoorbeeld zoveel meer ener
gie stoppen in je medewerkers. We
hebben 16 mensen in vaste dienst,
waarvan gelukkig een paar die er al
heel lang zijn, die ook heel goed zijn.
Daar heb je geen omkijken naar.
Maar je kunt het niet laten sloffen,
personeel hoort bij je imago, ze kun
nen je maken of breken. Als je te
groot wordt verlies je het teamwork,
het contact."
zei nog: zet je dat in je winkel? Je
ziet het nu overal. Mieke doet het
leeuwendeel inkoop, zij is de smaak
maker."
Schoenmaker....
In de zomer van '91 groeide Mantje
uit zijn jas. Binnen twee maanden
onstonden drie nieuwe zaken rondom
de Stenenplaats. Het CD-café, Top
punt en Blue Caddilac. Daarbij werd
het pand van Oele aangekocht voor
een schoenmakerij waaraan wel be
hoefte was maar waarvoor de ruimte
in de winkel ontbrak. „Tja, schoen
maker, hou je bij je leest, hè. Het
CD-café is mislukt. TopPunt en het
pand naast ons zijn als verhuurobjec-
ten gekocht. Niettemin heeft die
leegstand me geïrriteerd hoor. Ik ben
ook blij dat ik er nu goede huurders
voor heb. We hadden op een gege
ven moment zeven zaken. Een deel
ervan had een ander imago, we raak
ten de grip kwijt, het contact met de
mensen verwaterde, dat was niet de
bedoeling."
„Tijdens een reis naar het Verre
Oosten, deels privé, omdat we 25
jaar getrouwd waren, deels zakelijk,
zijn we tot een ander inzicht geko
men. Deze snelle economische ont
wikkelingen zijn niet goed. Niet alleen
voor ons, maar vooral niet voor
Texel."
,,Onze economie wordt deels in
stand gehouden door het toerisme,
maar ten koste van wat? Voor ons is
de limiet bereikt, 47.000 is meer
dan genoeg want je maakt je eiland
kapot. Als we doorgroeien slaan we
door naar situties vergelijkbaar met
Zeeland of Zandvoort. Dan krijgen
we 's winters in Den Burg Kooger si
tuaties, dus leegstand en gesloten
winkels."
Toekomst
Een schijnbare tegenstelling tussen
de mens en de ondernemer Mantje.
Om met de ondernemer te spreken -
wat gebeurt er na de leegstand met
TopPunt? In het split-level gedeelte
komt een Body-Steps, een hebbedin
getjes winkel op het gebied van li
chaamsverzorging. Mantje zegt
hiermee niet in het vaarwater van an
dere kado-shops in Den Burg te zit
ten. In het andere gedeelte is een
kledingwinkel gepland. Hiermee haalt
hij dus vrijwillig de concurrent in
huis? (lakoniek) „Die komt toch. Dan
maar zo dicht mogelijk in de buurt."
Toekomstplannen„Nog drie jaar,
dan hebben we dit dertig jaar ge
daan. Monique en Charles zullen er
dan een groot gedeelte van overne
men. Ook zal onze zoon Sandor tezij-
nertijd in het bedrijf stappen."
Marija Westerlaken.
Twee jaar geleden kreeg je van Uit-
waterende Sluizen geen rekening als
de gemeente je put had leegge
maakt. Wat heeft de gemeente voor
die tijd met al die poep gedaanStie-
kum in de zuivering gegooid en niets
betaald Ach nee, dat kan ik me niet
voorstellen.
Alle reaganten dachten dat het zuive-
ringsgeld bij het gemeentelijke tarief
was inbegrepen, zoals in het normale
handelsverkeer gebruikelijk is, tenzij
iets anders is afgesproken of bekend
gemaakt. Als je je huis laat schilde
ren en de rekening betaalt, krijg je
toch ook niet maanden later een ex
tra rekening van de verffabriek of van
het bedrijf dat de oude verfbussen
heeft verwerktUnaniem werd die
f225,- belachelijk hoog gebonden
voor het reinigen van een paar kuub
afvalwater. Geen der opbellers was
dan ook van plan zijn put opnieuw
door de gemeente te laten leegma
ken, althans niet als de gemeente dat
afvalwater bij Uitwaterende Sluizen
blijft afleveren.
Een van de eerste telefoontjes kwam
van een boer uit Den Hoorn die met
succes met het Hoogheemraadschap
handjeklap had gedaan. Hij pro
testeerde tegen de heffing van f225,-,
waarna de hoge heemraden accoord
gingen met f75,-. Anderen hadden
dat ook geprobeerd, maar hun pro
test werd van de hand gewezen.
Hartverwarmend was overigens het
respect waarmee de meeste mensen
over de inhoud van hun put vertel
den. Begrijpelijk, want het gaat hier
niet om anonieme afval, maar om
iets van jezelf, althans iets dat uit je
zelf is voortgekomen. Daar voel je
een band mee en die band is niet zo-
wen zijn rechterhand en meer dan
dat. Het zijn, zegt hij, stimulerende
bronnen en onmisbare duizendpoten.
Vullen leemtes op die ontstaan door
allerlei oorzaken. Kénnen het bedrijf.
Schoonzoon Charles Eijkhout door
loopt het geheel momenteel. „Het
bedrijf is net een ladder. Je moet
tree voor tree, geen drie treden tege
lijk nemen want dan scheurt je
broek. Wij kennen alle treedjes."
Visie
„De Mant" boert goed. Wat is zijn
visie op ondernemersschap? „Goed
ondernemerschap houdt in dat je ac
tief bent, je oren en ogen in de han
del goed openhoudt, dat je prettig
bent voor je medewerkers, je uitslooft
voor je klanten en dat je gevoel hebt
voor wat er speelt. Een fingerspitzen-
gefuhl, weten wat er loos is, wat in
en wat uit is.
Bovendien moet je een toekomstvisie
hebben, je bouwt een zaak op voor
een langere tijd. Ook moet je je con
currenten in de gaten houden." De
Mantje-filosofie, en naar buiten toe
het imago, is vooral duidelijkheid.
Duidelijkheid naar de klant toe, duide
lijkheid in het assortiment en in de
winkelinrichting.
„Wij houden van natuurlijke produk-
ten, enigzins ruig en sportief maar al
tijd kwaliteit. Daaromheen creëer je
een sfeer. Ik klus het meeste zelf, we
bepalen zelf de inrichting en de stijl.
Vijf jaar geleden moesten we een
nieuw interieur. Vanuit de markt ont
stond een vraag naar betere en duur
zamere produkten. We zijn toen
begonnen met dat grenen. We von
den het in een boerderij in West-
Friesland. Prachtig ruig spul. Die man
,,AI is het praatje nog zo rond, het
draait altijd neer op stront". Aan de
ze oude Texelse zegswijze moest ik
het afgelopen weekend telkens den
ken, bij het aanhoren van tientallen
reacties op mijn vorige stukje. Het
heeft me verbaasd dat zóveel men
sen zó verlekkerd over zo iets sme
rigs kunnen praten als de inhoud van
hun beerput en over de wijze waarop
de gemeente Texel en het Hoog
heemraadschap Uitwaterende Sluizen
daarmee omgaan. Er is het afgelopen
weekend in de meest letterlijke zin
een beerput open getrokken. Jammer
dat niet elke reagant Idat is dus
iemand die reageert op een stukje)
met naam en toenaam in de krant
wil. Wat zijn die burgers toch bang
voor de lokale overheid en dat hoge
heemraadschap, dat met de zuivering
van ons afvalwater is belast. Sommi
gen gaven me zelfs de welgemeende
raad om met dat spottende geschrijf
op te houden, anders zou het slecht
met me aflopen. Alsof ik me tegen
de Maffia had gekeerd. Het moet niet
erger worden. Er waren trouwens
krasse staalt/es bij. Meerdere mensen
hadden precies hetzelfde meege
maakt als ik. Dus eerst een gepeper
de rekening gekregen van de
gemeente voor het leeghalen van de
put en maanden later een nog veel
hogere rekening van het hoge heem
raadschap, terwijl de gemeente ner
gens voor gewaarschuwd had. Dat
laatste is temeer kwalijk omdat deze
praktijk nog maar kort bestaat en
zonder enige waarschuwing is inge
voerd. Niemand kon het dus weten.
Instructeur Peter van der Struis wil met beginnende motorrijders over het eiland toeren. iFoto
t'rr.i HopmanI
De Texelse ondernemer laat zich
niet 1-2-3 in één profielschets
samenvatten. Zeker is dat de
gesloten eilandsituatie invloed
heeft op zijn of haar doen en la
ten. De uitstraling van een bedrijf
is begrensd door het Marsdiep",
zegt NBC-accountant Wim Eel-
man. „Hoe goed het imago van
je bedrijf ook is, aan zeewater
kun je niets kwijt." De Texelaars
weten dat ze het voor een groot
deel van elkaar moeten hebben.
Daarnaast houden ze elkaar goed
in de gaten. Samenwerking is
echter niet het sterkste punt van
zelfstandig Texel. Doordat men
vaak op dezelfde markt opereert,
bestaat er een flinke dosis onder
ling wantrouwen. TVO-voorzitter
Co Vinke, die pleit voor meer sa
menwerking, ziet zichzelf in dat
opzicht als een roepende in de
woestijn.
De meeste ondernemers nemen
hun beslissingen steeds meer
weloverwogen. Het oordeel van
de accountant weegt daarbij
steeds zwaarder. „Het is niet
meer zo dat we alleen nog een
sluitpost zijn", zegt B&B-accoun-
tant J. Beijert. Verstandige onder
nemers zien hun boekhouding
niet uitsluitend als een fiscale
verplichting, maar hebben oog
voor de rentibiliteits-aspecten. De
snelgroeiende boekhoudkantoren
zijn daarvan het levende bewijs.
Ontbeerde het de gemiddelde
Texelaar met een eigen zaak
aan gevoel voor public relations,
nu gaat dat veranderen. Men
ontdekt gaandeweg dat de om
zet kan stijgen door smaakvolle
advertenties, folders, mailings en
noem maar op. Reclame- advies
bureau die snel ontstaan spelen
handig in op deze ontwikkeling.
De inspanningen leveren de
zelfstandigen geen windeieren.
De vermogenssituatie van de be
drijven steekt gemiddeld gunstig
af ten opzichte van de vaste wal.
Texel is dus relatief rijk. Ook het
eigen huizenbezit onder particu
lieren is relatief hoog is en de
schuldenlast toch betrekkelijk
laag. Duurzame gebruiksgoederen
financiert de eilandbewoner meer
dan elders uit eigen middelen.
De financiering van nieuwe bedrijven
is voor de banken geen vanzelfspre
kende zaak. ,,We beoordelen steeds
opnieuw of we in het verhaal gelo
ven. Dat hangt sterk af van de on
dernemer", zegt Rabobank-directeur
R. Veenstra.
Minder waarde hecht zijn bank aan
haalbaarheidsrapporten die zijn ge
maakt door het Economische Insti
tuut voor Midden- en Kleinbedrijf. Bij
een positief advies dekt de overheid
een groot deel van het risico. „Vaak
blijkt toch dat het verhaal niet klopt.
Texel is niet vergelijkbaar met elders."
Advies
Om de slagingskans van beginnende
bedrijven in de kop van Noordholland
te verhogen participeert de gemeente
in de stichting „Ondernemen in de
kop" Hiervoor is het bedrijf Business
Creation Results (BCR) ingeschakeld
dat is gespecialiseerd in advisering
aan het midden- en kleinbedrijf. BCR
toetst het ondernemersplan, doet
marktonderzoek en helpt bij het zoe
ken naar financiering, huisvesting en
het opzetten van een personeelsplan.
Het advies kost de ondernemer niets.
Pas nadat het bedrijf is gestart
vraagt BCR een vergoeding, maar die
staat in geen verhouding tot de wer
kelijke kosten. Sinds het project drie
maanden geleden van start ging heb
ben 33 Texelaars zich gemeld bij
BCR, dat vrijdagmorgen spreekuur
houdt in d'Ouwe Ulo. „De onderne
mingslust op Texel is duidelijk hoger
dan elders in de kop", concludeert
project-manager Harrie Thewesen. De
kwaliteit van de initiatieven is gemid
deld goed. „Zestig procent van de
aanvragen waren aanleiding voor ver
dere gesprekken. Gemiddeld staat
hiervoor vijftig procent."
Zo bedacht een aannemer een toilet
voorziening voor campings waarvoor
Thewesen een grote markt ziet weg
gelegd. Het in praktijk brengen van
wetenschappelijke kennis als zakenlij-
ke diensverlening kan ook een bron
van inkomsten zijn. „Een activiteit die
niet plaatsgebonden is en waarvoor
geen hoge investeringen nodig zijn."
Een initiatief tot het binnendijks kwe
ken van lamsoor gebeurt in overleg
met de Stichting tot Promotie van
het TexelsProdukt. De stichting kan
binnenkort een gemeentelijke subsidie
van f60.000,- toezien.
De project-manager verwacht dat
hooguit een kwart van de aangemel
de bedrijven levensvatbaar zal zijn.
„Maar het duurt zeker nog een jaar
voor de eerste onderneming van start
zal gaan, omdat de ideeën niet zo
maar uitvoerbaar zijn." Opvallend is
dat ruim de helft van de initiatieven
niet toeristisch gericht is Dit past in
de doelstelling van de gemeente, die
streeft naar een evenwichtige op
bouw van de economie. Voor infor
matie over advies, tel. 02230-60368.
Duinkanters
Duinkanters repeteren. Leden van
toneelvereniging De Duinkanters zijn
bezig met de repetities voor het to
neelstuk „Uw eigen mevrouw Last".
Het betreft een vertaling van „Your
Friend Miss Flint" geschreven door
Donald Churchill en Peter Yeldham.
Het is een blijspel en handelt over
een tuinarchitect die in de problemen
komt met de balastingdienst omdat
zijn accountant/ex-echtgenote heeft
gesjoemeld met de invulling van zijn
belastingaangiftes. In de loop van het
stuk blijkt dat er ook bij de belasting
dienst het één en ander aan de hand
is. De regie is in handen van Hans
Wendrich. De opvoeringen van het
stuk zijn op vrijdag 19 en zaterdag
20 maart in de Dorpskelder van De
Koog.
maar verbroken als je de wc door
trekt. Het is net als je kinderen die
het huis verlaten. Het is goed dat zij
gaan, maar het blijven je kinderen en
vaak ben je in gedachten bij hen. Het
afscheid kan voor sommige mensen
zo zwaar vallen dat ze hun fecaliën
zo lang mogelijk in de buurt willen
houden en de beerput in ere houden,
ook als ze een aansluiting hebben op
het gemeentelijke riool. En als ze
tenslotte toch afscheid moeten ne
men, willen ze dat met hun poep fat
soenlijk wordt omgegaan en ze willen
zeker niet dat een hoogheemraad
schap daar een slaatje uit slaat. Een
kwestie van piëteit. Een van hen is
Jaap Bakker uit Oudeschild die me
een uitgebreide en openhartige brief
schreef over de betekenis van de
beerput in zijn leven en over wat hij
allemaal had meegemaakt bij perio
dieke verstoppingen en het daardoor
noodgedwongen moeten leegschep
pen van de put.
In elk geval weet ik me nu verzekerd
van voldoende supporters als ik naar
de rechter stap. Daar zitten tot mijn
vreugde hooggekwalificeerde lieden
bij zoals „Federatie"-belasting
adviseur G.J. de Jonge uit Den Burg.
Die heeft bij zijn woning aan het
Meiertebos een septische tank, dat is
een veredelde vorm van een beerput,
die zulk schoon „effluent" levert, dat
de specialisten van Uitwaterende
Sluizen er versteld van stonden. De
Jonge gaf mij juridische adviezen
waar ik zeer erkentelijk voor ben. Of
ik bij het Amsterdamse Gerechtshof
mijn gelijk zal krijgen, staat uiteraard
niet vast. Bij Uitwaterende Sluizen
zijn ze ook niet achterlijk en ze be
schikken daar zeker over een jurist
die er zijn tanden in zal zetten. Ik
hoop overigens dat het zo ver niet
komt en dat gemeente en hoogheem
raadschap een billijke practische re
geling zullen treffen.
Vooruitlopend daarop wijs ik de
Texelse beerputbezitters op een veel
goedkopere manier om van het afval
water af te komen. Veel agrariërs en
loonwerkers beschikken over een mo
biele drijfmesttank met pomp. Meer
deren van hen zijn bereid om voor
een leuk bedrag (naar verluidt rond
f50,-) uw put leeg te zuigen en de
fecaliën gewoon te voegen bij de
mest die zij van hun vee inzamelen.
Dat mengsel wordt op verantwoorde
wijze over het land uitgereden en sti
muleert daar de groei van allerlei nut
tige agrarische producten. Recycling!
Die producten worden dan nog ech
ter Texelsen er komt geen reke
ning meer van Uitwaterende Sluizen.
Dat scheelt dus honderden guldens.
Wat je er nog wel aan uitgeeft komt
terecht bij onze eigen boeren, die het
harder nodig hebben dan de ambte
naren van het Hoogheemraadschap.
Over maatschappelijk rendement
gesproken!
Je kunt je zelfs afvragen waarom él
het rioolwater van Texel niet op deze
manier wordt verwerkt. Dus alle koe
mest en het rioolwater bij elkaar in
centrale silo's en met dit hoogwaardi
ge mengsel het land bemesten. Dan
zijn we van die kostbare rioolzuive-
nng af en het Texelse mestte kort is
ook uit de wereld. Het lijkt me een
mooi karweitje voor Jan Koolhof om
dat eens uit te zoeken.
Harry.