\ïn
\V(
ëel ondernemers hadden
fninder geslaagd seizoen
Nieuwe dijkbeheerders
niet zo snel op pad
Filmclub maakte prima
„spot" over veldwerk
hquête onder TVO-leden toont aan:
Eervol ontslag dijkwachters waterschap
Hoe doet een
wadpier het?
TEXELSE f C0URANT
Hulpgoederen
Gevaarlijke bocht
dhesiebetuiging
lotie Terschelling
Het leger van dijkwachten. hier voor de laatste keer bijeen, zwaaide deze week af
(Foto Gerard Timmerman)
V en zonnige lente en een regenachtige zomer. De omzetcijfers
an de Texelse horeca, recreatie en detailhandel houden in veel
ipzichten gelijke tred met dit weerbeeld van 1993; alleen de
lienstverlenende sector is milder gestemd. Over het totale sei-
oen gemeten hadden de ondernemers het minder druk dan in
992. Aldus blijkt uit een enquête onder de leden van het Texels
terbond van Ondernemers (TVO).
0 antwoorden werden woensdag-
zond tijdens de TVO-ledenvergader-
g in De Lindeboom bekend ge
laakt. Tegelijk gaf het bestuur enke-
voorlopige resultaten van andere
- nderzoeken, die mede in opdracht
an TVO worden gehouden. Een op-
lerkelijke uitkomst is dat van de on-
ervraagde toeristen liefst 57
rocent geen zwakke punten van
axel als vakantiebestemming wist
noemen. Anderen gaven echter
an dat Texel te toeristisch en teveel
- Ihankelijk van het weer is.
m een beeld van het afgelopen sei-
aen te krijgen verstuurde het TVO-
istuur vragenlijsten naar alle 180 le
an. Van deze formulieren kwam 37
ocent ingevuld retour, onderver-
aeld in 41% detailhandel, 27%
ienstverlening en 32% horeca/re-
reatie. Elke sector kreeg zeven vra-
an voorgelegd, waarin telkens een
irgelijking werd gevraagd tussen
193 en 1992. Dat die vergelijking in
it voordeel van vorig jaar uitviel is
1 zich niet verontrustend, omdat
992 als een toeristisch topjaar in de
malen is bijgeschreven.
Trend
alle drie sectoren oordeelde liefst
3% dat er dit jaar minder toeristen
n geweest dan vorig jaar en 32%
ind dat het aantal gelijk gebleven
3s. Deze trend zet zich door in de
ilgende antwoorden: 47% vond het
mder druk in zijn of haar bedrijf en
ilgens 42% was de omzet gedaald,
/er de bestedingen per klant lopen
meningen uiteen: 29% zegt dat
bezoekers méér hebben uitgege-
m, 25% zegt minder en 40% zegt
lijk (cijfers zijn afgerond, red.). De-
resultaten hebben niet direct ge-
'►J'oifne ^er"~linder'n9 v^n,, reclame voeren en het aantal slecht
sfkgelegenheid, want ih de helft
in de gevallen was het aantal per-
ineelsleden afgelopen seizoen gelijk
TVO voerde ook een onderzoek uit
naar de woningbehoefte voor (sei
zoenwerknemers. Dit onderzoek
wordt uitgevoerd in samenwerking
met de ondernemersverenigingen op
de andere Waddeneilanden. TVO-
bestuurslid Hans de Leeuw: „De pro
blematiek is gelijk, dus daarom is de
ze gezamenlijke aanpak mogelijk. Stel
dat uit het onderzoek een grote be
hoefte aan éénpersoons-woningen
blijkt, dan kunnen we als eilanden
samen een grotere vuist maken rich
ting Den Haag en andere overheden
om die woningen daadwerkelijk toe
gewezen te krijgen."
Uitkomsten kon De Leeuw nog niet
geven, omdat van de 180 vragenfor
mulieren er pas 39 zijn ingeleverd. De
ondernemers wordt gevraagd hoeveel
eenheden (1-persoons, 2-persoons,
gezinswoning) en tegen welke prijs zij
voor hun personeel nodig denken te
hebben.
Knelpunten
Tevens gaf het TVO-bestuur de leden
woendagavond een voorlopige indruk
van het Distributie Planologisch On
derzoek (DPO), uitgevoerd door het
KNOV, en het vraag/aanbod-
onderzoek, uitgevoerd door het IMK.
De resultaten van beide onderzoeken
zullen de komende tijd op een rijtje
worden gezet, zodat eind maart het
eindrapport kan worden gepresen
teerd.
Uit het DPO (gehouden onder de
Texelse ondernemers) kwamen de
volgende knelpunten naar voren: par
keren in Den Burg en De Koog, uit
breidingsmogelijkheden voor
ondernemers, verschillende ope
ningstijden, straatbeeld en winkelpre
sentatie De Koog, samenwerking
tussen ondernemers en gezamenlijk
'92, terwijl een kwart zelfs méér
ïrknemers inschakelde,
lidelijk is de verschillende indruk
de ondernemers hebben van het
orseizoen (mei-juni) en het hoog-
izoen (juli-augustus). Bijna de helft
kt tevreden terug op de lentemaan-
i, slechts 18% is niet zo positief
28% ziet geen verschil. De zomer
arentegen is volgens 53% minder
slaagd. Slechts 15% vindt dat de
mer beter is verlopen.
Hoofdschuldige
[gesplitst naar de drie sectoren
|kt dat vooral winkeliers en hore-
/recreatie spreken van omzetdaling
een slechtere zomer. De antwoor-
n van beiden lopen weinig uiteen,
ïgeveer 60% vindt dat het hoog-
izoen van 1993 minder uit de verf
gekomen dan dat van 1992. Het
ichte weer wordt in overgrote
lerderheid (90%) als hoofdschuldi-
aangewezen. Daarnaast wordt
or sommige invullers de toegeno-
m concurrentie als boosdoener be-
houwd. In de dienstverlenende
:tor treden minder uitgesproken
rschillen op. Slechts een kwart
ient dat de zomer minder goed
is en een zelfde percentage vindt
het voorseizoen beter was. Van
ie ondernemers antwoordt 44%
de omzet is gestegen, tegen 31%
een daling constateert. Een dui-
lijke verklaring voor de grotere
ikte in deze sector is moeilijk te
/en; in elk geval zijn de dienstver-
nde bedrijven minder seizoen-
'ankelijk en vaker indirect afhanke-
van het toerisme.
weervoorzieningen (men weet echter
niet wat er nog bij moet). Positief
wat de gemeente betreft is de in
frastructuur en de aandacht voor toe
ristische voorzieningen en landschap.
Negatief wordt geoordeeld over de
beperking van het aantal bedden en
de heffingen (precariorechten, toe
ristenbelasting) door de gemeente.
Groot winkelaanbod
Het IMK ondervraagt Texelaars en
toeristen. Geconstateerd is dat de in
woners positief reageren op het toe
risme; men neemt de drukte voor lief
en zoekt naar oplossingen om grote
mensenmassa's te ontwijken (bijv. op
andere tijd boodschappen doen).
Texelaars kopen hun spullen voorna
melijk op het eiland; alleen voor
schoenen en kleding gaan ze nog
wel eens naar Den Helder of Amster
dam. Dat is ook niet zo vreemd,
want Texel telt liefst twee tot drie
maal méér winkels dan in vergelijkba
re plaatsen in Nederland. De toeristi
sche bestedingen bepalen 50 tot
70% van de omzet. De klanten zijn
over het algemeen tevreden over het
aanbod. Wel valt op dat de bestedin
gen van de Texelaars zelf in de hore
ca matig zijn. (Deze opmerking leidde
tot gelach in de welgevulde zaal -zijn
Texelaars thuisdrinkers?)
Normaal zwembad
Als sterke punten van Texel werden
aangevoerd: natuur, rust, strand,
fietsmogelijkheden en gezelligheid.
Zoals gezegd kon liefst 57% der on
dervraagden geen zwakke punten
noemen. De aanwezige toeristische
voorzieningen kregen het rapportcijfer
6,5. Op het eiland mag best wat
meer worden geboden, zo blijkt uit
de antwoorden. Maar het lijkt er ook
op dat onwetendheid daarbij een rol
speelt, want het meest (13%) werd
gevraagd naar een normaal zwem
bad, terwijl dat met Molenkoog voor
handen is. En 12% wilde graag een
bioscoop en theater. Een grote kin
derspeeltuin is de wens van 5% en
naar een golfbaan verlangt 4%.
Verder kunnen ondernemers nog
steeds hun bedrijf laten doorlichten,
zo deelde het bestuur mee. Be
langstellenden kunnen zich hiervoor
aanmelden bij het secretariaat. Te
vens komt voor degenen die al deel
nemen een tweede gespreksronde
met de bedrijfsadviseur.
,,We konden blindelings op het dij-
kleger vertrouwen en op de meest
hachelijke momenten een beroep op
hen doen", 20 omschreef water
schapsman Henk Vonk de veertig
dijkwachters waarvan het water
schap Texel deze week een beetje
weemoedig afscheid nam. De nieu
we dijkbeheerder, het hoogheem
raadschap Uitwaterende Sluizen
(US) in Hollands Noorderkwartier,
buigt zich nog over de vraag wie
volgend jaar de dijken gaat bewaken.
Het ontslag van de dijkbewakers is
het gevolg van de fusie van het wa
terschap per 1 januari tot Hollands
Kroon en de overname van het dijk-
beheer door US. De kustverdedigers
kwamen in actie als het peil van het
zeewater een bedreiging kon gaan
vormen voor de Waddenzeedijken die
een totale lengte hebben van 22 kjlo-
-meter. Vroeger, toen de waterkerin
gen nog niet op hoogte waren, was
wachtlopen vaker nodig dan met de
huidige deltadijken.
Een van de keren dat het waterschap
tot uitgebreide dijkbewaking overging
was in 1976, toen het zeewater tot
3.30 meter boven NAP steeg en bij
de dijk bij Oudeschild tot aan de
kruin stond en tot evacuatie van het
vissersdorp noodzaakte. „Een span
nende tijd, vergelijkbaar met 1953",
aldus Vonk.
Risico's waren er zeker voor de
wachtlopers die hun werk doorgaans
onder bizarre omstandigheden bij
nacht en ontij moesten doen. Om te
voorkomen dat een stevige wind
vlaag hen in zee zou blazen, waren
de mannen met touwen met elkaar
verbonden.
Dijkverhoging
Toen de lage dijktracee's na de histo
rische demonstratie in Den Haag in
versneld tempo op deltahoogte waren
gebracht, kon het dijkleger een stuk
rustiger slapen. Beperkte bewaking,
waarbij enkele ploegen op pad gaan,
werd ingesteld bij twee meter boven
De Texelse film- en videoclub ,,Take
88" heeft een bijna zeven minuten
durende videofilm gemaakt over de
veldwerkweken voor scholieren, zo
als die worden georganiseerd door
EcoMare. Het filmpje laat zien hoe
het er tijdens zo'n veldwerkweek
toegaat en zal een belangrijke rol
spelen bij het werven van deel
nemers.
EcoMare houdt zich al jaren bezig
met deze op natuur- en milieueduca
tie gerichte werkweken. Vooral in
voor- en najaar bezoeken talloze kin
deren in klas- of ander groepsverband
speciaal daarvoor Texel, waar ze lo
geren in een van de bekende groep-
saccommodaties. Nu EcoMare
beschikt over het speciale veldwerk
centrum „De Slinger", kan dit werk
worden uitgebreid.
Avontuurlijk
De nu uitgebrachte film komt goed
pas omdat daardoor vooral duidelijk
wordt hoe leuk en spannend het is
om op deze manier iets over de na
tuur te leren.
Getoond wordt hoe een schoolklas
met de veerboot op Texel arriveert en
door EcoMare-medewerker Pierre
Bonnet wordt ontvangen. Het ondeu
gende thema van de film is „Hoe
doen wadpieren het?" en aan het
slot is duidelijk dat je ook het ant
woord op zo'n vraag tijdens de werk
week uit eigen waarneming kan
vinden. Je ziet de kinderen bezig met
een metaaldetector, ze vangen 's
avonds met behulp van een lamp in
secten, planten helm en luisteren
naar vogels met een speciale micro
foon die het geluid versterkt. Ook
wordt getoond hoe de leerlingen met
een net in de Waddenzee allerlei
beesten vangen en pieren steken.
Tussendoor komen ze enkele malen
een griezelige trol tegen, die ook niet
weet hoe wadpieren het doen, maar
voor het antwoord verwijst naar
EcoMare.
Goed werk
Hoewel het helemaal door amateurs
is gemaakt, maakt het filmpje een
professionele indruk. De boodschap
komt prima over. Overigens preten
deert het geen volledig beeld te ge
ven van wat het veldwerkcentrum
heeft te bieden. Het is slechts een
greep uit de mogelijkheden.
EcoMare heeft inmiddels 700 scho
len voor basis- en voortgezet onder
wijs een brief geschreven waarin op
de veldwerkweken wordt gewezen.
De scholen die zich als serieuze ge
gadigde melden, krijgen de videofilm
maar ook een vijftigtal dia's met
tekst, waarmee duidelijk wordt ge-
maakt hoe het er tijdens de week
toegaat. Verder is het de bedoeling
dat de betrokken leerkrachten en an
dere begeleiders tevoren naar Texel
komen voor het maken van nadere
afspraken, onder andere wat de in
houd van het programma betreft.
Twee maanden tevoren gaat naar de
school al een lesbrief met gegevens
voor 4 tot 6 voorbereidende lesuren,
waarin onder meer algemene infor
matie over Texel wordt gegeven.
Uitbreiding
Het veldwerkcentrum werkt met 30
verschillende „modules" en kan twee
groepen van ongeveer 40 deelnemers
tegelijk verwerken op twee verschil
lende niveau's. Thans zit EcoMare
gedurende zeven weken in mei en
september met dit werk „vol". De
bedoeling is dit te laten uitgroeien tot
25 weken. Ook in de winter is er ge
noeg natuur op Texel om een werk
week goed tot zijn recht te laten
komen. In de vakantieperiode kunnen
kinderen niet in schoolverband deel
nemen, maar dan hoopt men op an
dere geïnteresseerde groepen. Zo
komen bijvoorbeeld in augustus jeug
dige leden van het Wereld Natuur
Fonds (Rangers) naar Texel voor een
veldwerkweek.
De kosten die EcoMare in rekening
brengt voor zo'n 5-daagse werkweek
komen per kind op f56,-. Met reis-,
verblijf- en andere kosten komt het
op ongeveer f240,-. Voor het bekosti
gen zouden scholen het budget voor
natuur- en milieuonderwijs kunnen
gebruiken dat binnenkort van rijkswe
ge wordt toegekend.
VRIJDAG 17 DECEMBER 1993
NAR Dat gebeurde twee jaar geleden
bijvoorbeeld tijdens Ouwe Sunder-
klaas. Omdat hoge waterstanden
dankzij moderne apparatuur beter zijn
te voorspellen werd dijkbewaking
steeds meer een uitzondering. Dank
zij verbetering van de communicatie-
en transportmiddelen kon het water
schap de dijkbewaking steeds beter
coördineren. Uit dank voor bewezen
diensten, waarover tijdens het af
scheid menig sterk verhaal de ronde
deed, ontvingen de dijkwachten een
presentje.
Veiligheid
Over de vraag wie bij toekomstige
stormen de dijken gaat bewaken,
werd druk gespeculeerd. Water
schapsmedewerker Paul Visee, voor
US straks districtshoofd voor de wa
terkeringen op Texel, houdt een slag
om de arm. „US moet daar nog vorm
aan geven. Wel is het zo dat we op
Texel sneller tot dijkbewaking over
gaan dan aan de vastewal, waar van
af 2.60 meter boven NAP wordt
gepatrouilleerd. Toen wij hier tijdens
de storm op 14 november met twee
ploegen uitrukten,moest ze er daar
om lachen. Volgens hen is beperkte
dijkbewaking bij zo'n twee meter ver
hoging nergens voor nodig. Dat we
op Texel snel patrouilleren is histo
risch zo gegroeid na de overstroming
van de Eendracht en geeft veel inge
landen een gevoel van veiligheid."
Naast de uitgebreide dijkbewaking
die ingaat vanaf 2.60 meter boven
NAP hield het waterschap een werk
ploeg achter de hand die vanaf drie
meter verhoging in paraatheid werd
gebracht. De leden hiervan komen uit
het hoger gelegen Den Hoorn. Als de
nood echt aan de man was kon dijk
graaf J.S. Dijt iedere man tot 55 jaar
oproepen. Een waterschapstraditie
waaraan op 1 januari ook een eind
komt.
Dijkleger
Volgens H. Zondervan, hoofd district
kustwacht te Huisduinen, is het zeker
niet de bedoeling de Texelaars het
„veilige gevoel" van dijkbewaking te
ontnemen. „Maar men moet zich wel
bedenken dat de dijken nu op delta
hoogte zijn. Dat was in 1953, zeker
in de Eendracht, niet het geval." Be
perkte dijkbewaking vanaf twee me
ter „plus" komt vrijwel zeker te
vervallen. „Bij een waterstand tussen
2.60 en 3.50 meter sturen we op
Texel waarschijnlijk vier bewa-
kingsploegen op pad." Een dijkleger,
bijvoorbeeld de afzwaaiende dij-
kwacht, patrouilleert vanaf 3.50 me
ter plus. Zondervan benadrukt echter
dat nog niets vaststaat. „In januari
weten we meer en dan geven we
daarover op Texel uitleg."
Een vrachtwagen van de hulporgani
satie Dorcas komt maandag naar
Texel om de ingezamelde goederen
op te halen. Dinsdag vertrekt een
konvooi met eten, dekens en warme
kleren naar noodlijdende mensen, on
der andere in het voormalige Joe
goslavië.
Wie nog materiaal kan missen wordt
verzocht dit zaterdag te brengen naar
Jan en Paula Brouwer in de We
verstraat 60 of op Elba, Zuid Haffel
29. Er is vooral vraag naar kleding,
schoenen, laarzen en voedsel dat eni
ge tijd houdbaar is, bijvoorbeeld in
blik.
„Kort na elkaar zijn een kraan en een
auto daar van het talud af gereden.
Het is een bijzonder gevaarlijke situa
tie", aldus Peter Bakker van Groen
Links. Hij had het over de Redoute,
waar een moeilijke bocht in zit met
daarnaast een smalle berm en een
steile helling naar beneden. Hij pleitte
voor snelle maatregelen.
Het was wethouder Terpstra ook op
gevallen dat de situatie erg verkeer-
sonveilig is. Hij beloofde een snelle
aanpak.
schelling heeft de minister ge-
agd geen bezuinigingen door te
eren op verzorgingstehuizen. Kees
i van het CDA vroeg in de raads-
gadering om een adhesiebetuiging,
nt ook Texel is geschrokken van
besparingsmaatregelen. Wethou-
Krijnen was het met hem eens.
1 VVD-er Gerard van der Kooi
?ft een steunbetuiging niet zo no-
„Die dreigende sluiting van tehui-
1 is een plan van de provincie,
nt die is met de uitvoering van de
ïuimging belast. Terschelling valt
Ier Friesland en wij onder Noord-
'and, dus ik zie het nut niet. Maar
n zegen heeft u, hoor." De wet-
ider legde uit dat het een goed
>ruik is dat de eilanden elkaar
unen. „U moet het zien als een
'ft solidariteitsverklaring."
Presentatie
Take 88 is de hele zomer bezig ge
weest met het maken van het filmpje
omdat slecht weer vaak spelbreker
was. De in de film spelende kinderen
zijn „Rangers" van het vasteland en
leerlingen van groep 8 van de Sint
Jozefschool, die onder regie stonden
van Jaap Eelman. In samenwerking
met Pierre Bonnet maakte deze ook
het script. De jonge acteurs waren
erbij toen het filmpje dinsdagmiddag
officieel ten doop werd gehouden in
EcoMare. Ook de trol uit de film ver
scheen nog even ten tonele en gaf
alle leerlingen een „filmsterdiploma"
als herinnering. Voor de makers, die
alles voor niets hebben gedaan, was
er een museumjaarkaart en een klein
geldbedrag.
Diefstal fiets. Een 16-jarige scholie
re deed aangifte van diefstal van een
grijze Gazelle crossfiets. Ze had het
rijwiel aan de Emmalaan gestald.
Hoe doet hij hetDeelnemers aan een veldwerkweek bezig met pieren spitten op het wad.
