Theo verlaat Teso, het einde van een tijdperk
„Hef is net als met sex:
emoties duren maar kort"
TEXELSEi? COURANT
VRIJDAG 11 MAART 1994
Joen de Dageraad in '55 de haven van Oudeschild
linnen kwam, was er geen kade waar ie kon aanleggen,
edereen vond die boot gekkenwerk. Maar de kade
liwam er. Vervolgens ging het om het verplaatsen van
Ie aanlegsteiger naar 't Horntje. Gekkenwerk, zei men.
/laar het gebeurde. De enkeldekkers kwamen, de dub-
jeldekkers volgden. Allemaal gekkenwerk. Maar nu
iraag ik mij af, zouden er nóg grotere dubbeldekkers
ïoeten komen? Is dat nu weer gekkenwerk en straks
ealiteit? Ik hoop het niet."
heo Hoogerheide stopt er mee. De Tesodirecteur heeft
lenigmaal voor opschudding gezorgd, maar gaat nu
yan zijn rust genieten. Een gesprek met een man, wiens
irecte aanpak wordt bewonderd en gevreesd.
Schulpengat kwam er een eind
aan de wachttijden. Maar ging dat
niet ten koste van het „kneuteri
ge" van Texel, het eilandgevoel
„Ja, maar dat is ook één van de
conflicten die ik in mezelf had. Ik
ben Texelaar in hart en nieren, ik
hou van dit eiland. Als Theo Hoo
gerheide had ik de vraag: moet die
uitbreiding van capaciteit wel?
Wordt het hier niet veel te druk?
Maar als directeur van de Teso
stond ik voor een goede bedrijfs
voering. Heleméél niet leuk, nee.
Een erg vervelende keus. Eigenlijk
was het tegen mijn zin dat die
dubbeldekkers er kwamen. Maar
door die lange wachttijden kregen
„Dat klopt. Overheid is een totaal
andere wereld dan bedrijfsleven.
De mensen waarmee je daar zit te
onderhandelen hebben geen
beslissingsbevoegdheid. Men
moet altijd terug naar b en w of
een gemeenteraad of weet ik wat
voor organisatie. Afgezien van de
tijd die het kost is de betrokken
heid van de mensen waarmee je
praat minder.
Dubieuze partner
Ik had uiteraard wel te maken met
overheden, maar de betekenis
daarvan was maar betrekkelijk. De
meningen van een overheid zijn
ook niet constant. Politieke menin
gen komen per definitie tot stand
„Ja. Ik kan best met een club
mensen werken, maar dan moe
ten in het begin duidelijke afspra
ken worden gemaakt over het
doel. Ook moeten we het eerst
eens zijn over de weg die we ne
men om bij dat doel te komen.
Maar eenmaal aan de gang, kan je
dan niet meer met me over het
doel praten. Als er onderweg ver
rekte grote hobbels liggen waar
we niet overheen kunnen, kun je
wel met me praten over een ande
re weg die we even moeten zoe
ken om daar omheen te gaan. Ik
sta altijd open voor argumenten
hoor. Als iemand mij, goed onder
bouwd duidelijk kan maken dat
mijn verhaal niet klopt, dan ga ik
achterover leunen en wachten
waarmee de politiek en de belan
gengroeperingen komen. En dan
„ho ho" roepen. Maar dan ben je
te laat Je moet in een eerder sta
dium duidelijk maken wat de ge
volgen zijn."
Vindt u het leuk on een geluid te
laten horen en dan te kijken hoe de
rest van Texel daar overheen valt
„Ik heb dat wel eens gedaan, ja.
Het is grappig om te zien hoe
mensen die vreselijk tegen je te
keer gaan na een paar jaar je
standpunt blijken te hebben over
genomen. Ik zie dat ook in de poli
tiek. Mijn gelijk halen? Ach, het
doet me niet zoveel. Het verschil is
dat die mensen even de logica ver
geten bij hun reactie en ik niet.
Maar als iedereen als een auto
maat reageert is er ook niets aan."
De gemeente heeft u wel verwe
ten dat u tegen een openbaar ver-
voerstatus zou zijn. Is dat zo?
„Wat Is eigenlijk eén openbaar
vervoer-status? Niemand heeft me
daar ooit een goede definitie van
kunnen geven. Op subsidie heb ik
niets tegen. Ook niet als die van
de overheid komt. Maar dat ge
beurt niet.
In de jaren zeventig, toen Den Uijl
aan het bewind was, werd veel
geld gepompt in het openbaar ver
voer. Toen heb ik wel eens ge
dacht: verdomd, nou kon het wel
eens gebeuren. Maar het heeft na
tuurlijk niet zo erg lang geduurd
tot de regering in de gaten kreeg
dat het teveel geld ging kosten. En
nu zie je dat allerlei overheidsbe
drijven zoals de NS en de PTT
worden geprivatiseerd."
weer met dat ding aan de gang
was geweest als ze iets niet kon
den vinden.
Ik heb ook nog eens bijna met een
slijptol een bureau doormidden ge
zaagd van iemand die niet wilde
verplaatsen. Ik vind het nog altijd
jammer dat dat niet is doorge
gaan."
Bent u voor uzelf ook zo streng?
„Jazeker. Vandaar ook die innerlij
ke conflicten. Toen de Molengat
werd gebouwd ben ik bijna een
jaar overspannen geweest. Niet
fijn hoor. Maar achteraf zeg ik: ik
wou dat me dat op mijn twintigste
was overkomen, want je leert er
veel van. Ik dacht op gegeven mo
ment: die zelfde instelling die me
overspannen maakt, zal me er ver
domme óók weer uit helpen.
Door de keuze voor een dubbel
dekker raakte ik in strijd met
mijn totale omgeving. Er waren
wel een paar medestanders, maar
veel waren het er niet. De weer
stand van die tegenstanders was
alweer gebaseerd op emoties. Ik
wist dat als je daar aan toegaf, je
de Teso liquideerde. Dat kon en
mocht niet. Maar dat bezorgde mij
een enorm spanningsveld.
In die periode bleven er voor mij
ook tal van twijfels. Dat schip
kwam eraan, maar op het ministé-
rie hadden ze me verzekerd dat ik
nóóit hoefde te rekenen op
dubbeldeks-aanleginrichtingen.
Gelukkig heeft „nooit" in de poli
tiek niet zo'n erg lange levensduur,
maar het lèg er wel. Ik rekende in
zittingsperiode^ van vier jaar,
want dan heb je een nieuw
bestuur. Dat kwam uit. Maar jeet
je, wat een energie heeft dat ge
kost."
De Tesotarieven vormen een punt
van gesprek op menig verjaardag.
Kunnen ze nou echt niet lager?
Uw laatste kunstjehad de om
zetting naar een coöperatie moe
ten worden?
zijn uw eerste herinneringen
Teso
)ie gaan terug naar toen ik een
of vijf was. We woonden na-
rlijk in Oudeschild, waar in die
de boot nog aan kwam. Op de
(en mocht je niet komen, want
an dreigde je in het water te val-
>n. Maar daar kwam je natuurlijk
iel en je klom op die boten. Dat
ias het speelterrein. Ik werd later
cteur van Tesomatrozen die
er toen, als klein jochie, van die
in schopten. Ik voelde me daar
st wel eens gegeneerd over...de
is zijn over mensen waar je
»ger tegenop keek."
der jongetje wil brandweerman
olitie-agent worden. Wat wilde
ie Theo?
leb zeven jaar gedaan over de
re school. Ze wisten niet wat
iet me aan moesten. Dat is
een boel mensen zo gebleven,
leb ook vijf jaar gedaan over
klassen HBS. Te speels hè,
geïnteresseerd. In die tijd
sstje ook nog op zaterdag naar
jol. Maar ik ging bijna nooit. Ik
liever met broodventen of ik
mee met de mannen die
stukken lieten zakken. In de
jnties werkte ik bij Dalmeyer,
boer in Oudeschild. Lange tijd
ik zelf boer worden. Later
meer hoor. Toen realiseerde ik
lat je er zeven dagen per week
bezig bent. Je móet 's och-
's en je móet 's avonds."
l/comt een jongetje dat boer
worden bij Teso terecht?
rollen. Vijf jaar werkte ik bij
chnische dienst van de PTT
m Burg. In het magazijn en de
inistratie. Ik heb ook een paar
H bij de luchtmacht gezeten,
ïor mijn nummer hoor. Ik zat bij
eteorologische dienst. Maar
'as ook niks. Dan moesten
|tijdens schietoefeningen op
ind ballonnen oplaten om
rgegevens te verzamelen. Als
it zat was, liet ik de fles gas
•pen. Een nieuwe moest van-
förlingen komen en dat duurde
jpaar dagen. Ging ik voor de
an de tijd in het zonnetje zit-
|Einde bericht....
Woningnood
s PTT heb ik nog een paar cur-
Jen gedaan. Maar Texel bood
|ig perspektieven en naar
llem gaan had ik geen zin in. Ik
^inmiddels Tetje leren kennen
s zochten een huis. Ook toen
We praten over 1963, was er
1 woningnood. Eigenlijk vorm-
Jpt een drijfveer om naar Teso
■e gaan. Ik wilde wel wat an-
lèn via Tesc^ kreeg ik een huis
[de Elemert."
uw „Tesotijdperk" niet be-
>n als directeur. Wat deed u
"•f begin?
[wam binnen als administra-
^annetje en werd hoofdzake-
ïlast met de bussen. Teso had
nog een eigen busbedrijf. In
'eriode was er ook al een
ne commotie rond een aan-
oudersvergadering. Dat ging
et vertrek van de toenmalige
leur Siebenga-Mulder. Die bij-
Jmst was in de Oranjeboom,
'ensen konden er nauwelijks
aa' m. Er waren afspraken
akt over hoeveel personen
"n33l in die zaal mochten,
•meester De Koning kwam in
functie als hoofd van de
'weer steeds informeren hoe-
ar binnen waren. Ik vertelde
dere keer, opdat er maar zo
mogelijk belangstellenden bij
!n zijn. Maar na een paar jaar
j1 me dat werk ook weer te
en- Dus vroeg ik aan één van
°mmissarissen of er nog
ektieven voor me waren op
"•9ere termijn. In 1973 werd
Wraagd als adjunct directeur.
--Wat me is opgevallen in de loop
van de tijd is dat meningen en
standpunten van mensen voor het
grootste deel worden bepaald
door emoties. Dat is me wel eens
tegengevallen. Ik was van mening
dat verstand en logica tot een con
clusie leidden. Maar dat is dus
beslist niet zo. Maar het is net als
met sex: emotie duurt maar kort
en dan blijf je zitten met de rest....
Uiteindelijk wint de ratio het. Daar
kan tijd tussen zitten, maar logica
kun je niet negeren."
U laat zich dus niet leiden door
emoties?
„Nee, dat kan niet. Dat geeft con
flicten met andere zaken. Je wordt
wel gedwongen naar die nuchtere
houding. Maar dat is niet altijd
eenvoudig. En het lukt ook niet
van de ene op de andere dag. Toen
ik pas directeur was heb ik voor
mezelf een lijst opgesteld met za
ken die ik wilde realiseren, een in
ventarisatie van wat er in mijn
ogen moest gebeuren. Dat ging
om capaciteit, organisatie, tarie
ven, geld.... Het is me in de loop
der jaren vrijwel allemaal gelukt."
U hebt aan de basis gestaan van
de dubbeldeksboten. Met de
komst van de Molengat en de
In 1964 kwam de enkeldekker
Marsdiep in de vaart. In 1966
volgde de Texelstroom. Daarmee
leek de capaciteit van Teso groot
genoeg voor een langere periode.
In die tijd had ik nog niets te zeg
gen over het beleid van Teso. Ik
ben in '76 directeur De Gorter op
gevolgd. De vraag hoe het verder
moest speelde toen wel. Want het
liep helemaal vast."
Directeur worden van zo'n bedrijf
betekent veel verantwoordelijkhe
den. Schrok dat niet af?
„Ik was 36 jaar. Op die leeftijd
word je meer door ambitie gedre
ven dan door een rationele afwe
ging. Het was natuurlijk ook één
van de weinige kansen op een
goede baan op het eiland. Maar
toen ik het eenmaal wés dacht ik
ook wel: jeetje, wat nu?
Ach weet je, het is allemaal niet zo
moeilijk. Het is allemaal één en
één is twee. De logica bepaalt het
beleid.
Teveel emoties
die enkeldekkers enorm op hun
donder. Op zaterdagmiddag zat ik
met de zenuwen in de tuin te kij
ken of ik iedere keer die top van de
mast langs de duinen zag komen.
Als er één was uitgevallen was de
ellende helemaal niet te overzien
geweest. Door die wachttijden
stond het bedrijf onder ontzetten
de druk. Als je het niet aan kunt,
word je met z'n allen gek. Zo hou
je een organisatie niet overeind. Er
móest dus wel wat gebeuren."
Was er geen andere optie dan
dubbeldekkers?
„Toen duidelijk was dat de capaci
teit groter moest is lang gediscus
sieerd over de vraag hoe. Grotere
enkeldekkers was volslagen onzin.
Technisch was dat niet mogelijk.
Ik heb altijd gezegd: dan maak je
wegwerpschepen van zestig ze
ventig miljoen. Daar was Teso aan
kapot gegaan.
Frustraties
In overleg met één van de direc
teuren van het Bureau voor de
Scheepvaart ontstond het
dubbeldekker-idee. Technisch te
doen en de kosten per vervoer-
seenheid waren het laagst. In mijn
hoofd rijpte dat plan al een flink
tijdje, voor het naar buiten kwam.
Toen dat gebeurde viel iedereen
als een lawine over me heen. „Die
is gek", werd gezegd. Ik dacht:
jongens, waarom snappen jullie
dat nou niet. Maar ik vergat even
dat ik er zelf al een paar jaar op
liep te broeden. Frustrerend? Ach,
ik trok me er nooit zoveel van aan.
Waar ik me wél aan ergerde was
het verschil tussen die ratio en die
emoties. Emotie wordt vaak aan
gestuurd door zaken waar ik niets
mee kan. Bij het beoordelen of een
beslissing goed is mag het bijvoor
beeld geen maatstaf zijn of
iemand mij wel of niet aardig
vindt. Daar heeft het geen zak
mee te maken. Het gaat om die
beslissing, niet over wie 'm heeft
genomen."
Hebben we het nu over de contac
ten tussen Teso en de gemeente?
(lachend) „Oh god nee."
Toch staat u bekend als iemand
die niet goed overweg kan met
overheden.
via emotie. Ik heb de overheid al
tijd ervaren als de meest dubieuze
partner om zaken mee te doen.
Als je iets afspreekt met een amb
tenaar, kan die worden teruggeflo
ten door b en w. En als je denkt
dat je er dan bent is er nog een ge
meenteraad. Ja jeetje, dat schiet
niet op. Dan gaan er zoveel belan
getjes en emoties een rol spelen
dat het een onoverzichtelijke brij
wordt.
En wat de betrekkelijkheid betreft:
toen we die dubbeldekker bestel
den was er eigenlijk niemand vóór.
Ook het ministerie van Verkeer en
Waterstaat en gemeente Texel
niet. Maar hij kwam tóch en hij is
wel gaan varen!
Daar komt nog bij dat de politiek
op erg korte termijn denkt. In peri
odes van vier jaar, welteverstaan.
Teso heeft schepen die 20 25
jaar meegaan, dus wij moeten
zo'n periode overzien. Er bestaat
gewoon een mentaliteitsverschil
tussen politici en het bedrijfsle
ven."
Dat zegt u nou, maar u hebt zelf in
de politiek gezeten.
„Dat mag je nauwelijks zo noe
men. Ik heb op de lijst gestaan van
Texels Belang. Ik ben erbij
gesleept, eigenlijk. Ach, een jeug
dige uitspatting. Ik dacht nog dat
ik wat kon doen ook. Dat viel dus
tegen."
U staat bekend als een keiharde
onderhandelaar. Bent u zo onver
zettelijk?
„Valt wel mee hoor. Maar ik wil
wel graag mijn zin hebben. Je
moet met onderhandelingen wel
oppassen dat je niet het onderste
uit de kan wilt hebben. Dat werkt
namelijk niet. Een werf die verlies
maakt op een schip geeft tijdens
de hele bouwperiode ellende. Die
mensen proberen op een andere
manier terug te vechten. Je moet
ze ook een stukje winst gunnen.
Maar als het half kan ga ik wèl tot
de bodem.
Die onderhandelingen verlopen
ook niet helemaal zonder emoties.
Op gegeven moment wil je een
stukje winnen. Maar aan de loop
van een gesprek voel je wel of er
gens nog ruimte in zit. Het is ook
een spel."
Bent u een einzelgënger
Naam: Theo Hoogerheide
Geboren: 16 augustus 1939
te Oudeschild
Getrouwd met: Tetje Lips
Kinderen: dochter Marjon,
26 jaar
Woonachtig in: Den Hoorn
zó om. Maar kom niet bij mij
een emotioneel opgetuigd ver
van: Piet vindt het niet leuk,
we moeten het niet doen. I
géét het niet om. Ze noemen me
misschien wel eens arrogant,
maar dat zou ik pas zijn als ik niet
open stond voor goede argumen
ten van anderen.
Zelfbescherming
Of het lastig is om als Texelaar Te
sodirecteur te zijn? Ach, het heeft
me wel een beetje in een isole
ment gedrukt. Maar dat deed ik
ook zelf. Ik heb er gewoon geen
zin in om overal waar ik kom te
worden aangesproken over Teso.
De enkele keren dat dat gebeurde
zei ik: als je de directeur van Teso
wil spreken moet je morgenoch
tend om 08.00 uur bellen! Dat
komt misschien hard over, maar
het is een vorm van zelfbescher
ming. Maar dat maakt het niet
makkelijker."
De bootverbinding is essentieel
voor Texel. Is Teso ook op andere
fronten van belang voor het
eiland?
„Ik weet het niet. Het zou arro
gant zijn als ik „ja" zeg. Ik had na
tuurlijk het voordeel dat ik direct
kon beslissen en laten uitvoeren.
Vergelijk het maar met de ge
meente. Als die een enquete wil
laten uitvoeren onder de Texelse
bevolking, is dat een drama. Het
moet via de raad en die gaat zich
zelfs bemoeien met de vragen die
moeten worden gesteld. Dat
werkt dus niet. Bij Teso vroegen
wij ons af: is het nodig? Zo ja,
boem, daar ging ie. Door deze
slagvaardigheid en de financiële
mogelijkheden, was het mogelijk
verschillende zaken te laten uit
zoeken die niet alleen voor Teso
van belang waren, maar ook voor
het hele eiland. Er zijn natuurlijk
veel zaken die op Texel spelen
waarvan de consequenties op ter
mijn bij de bootdienst terug te vin
den zijn. Neem nou de discussie
over de slaapplaatsen. Je kunt
„Je kan je afvragen of een lager
tarief wel zo gunstig is voor het
eiland. Dan wordt het nóg drukker.
Nou wil ik niet zeggen dat je de ta
rieven als middel moet gebruiken
om drukte af te remmen, maar het
is wèl een gunstige bijkomstig
heid. En dat het voor de Texelaars
minder prettig is, valt wel mee.
Het personentarief is nagenoeg
gelijk aan de kosten voor ongesub
sidieerd openbaar vervoer. Het mi
nisterie van Verkeer en Waterstaat
wil een inhaalslag maken op ge
bied van tariefsverhoging in het
openbaar vervoer. Over een paar
jaar zitten we op gelijk niveau.
Het tarief voor auto's is pittig.
Maar je moet er iets voor over
hebben om op een eiland te wo
nen. Je kunt niet alles vertalen in
voordelen."
Kunt u eigenlijk zelf een Tesoboot
besturen?
„Ik heb het wel eens gedaan. Een
keer, nog op één van de enkeldek
kers, waarschuwden ze me dat ik
te hoog stuurde. Ik reageerde te
traag en toen liepen we even aan
de grond. De passagiers hebben
het niet gemerkt hoor, maar aan
de boot was te voelen dat ie de
grond raakte. Ja, dat was natuur
lijk lachen voor de mannen in de
stuurhut.
Ik heb ook nog wel eens een geint
je gehad vlak voor de haven. Ik
moet altijd eerst nadenken als
iemand stuurboord of bakboord
tegen me zegt. Ik vertaalde dat
een keer verkeerd, waardoor we
vól in de remmen moesten. Ja,
daar schrokken ze wel even van.
Met die grote heb ik ook een keer
gevaren bij weinig wind en stro
ming. De kapitein stond uiteraard
vlak naast me Het viel me mee."
Hoe was uw contact met het per
soneel?
„Dat moet je hen vragen. Ze za
gen me niet zo veel. Teso heeft
drie hoofden van dienst. De direc
teur is meer de man op de achter
grond. Ik had ook niet zoveel tijd
om bij iedereen langs te gaan. Er
moest worden gewerkt!"
En het verhaal van de papierver
nietiger dan?
„Dat klopt wel, ja. Er was iemand
die zo'n chaos maakte van z'n bu
reau, dat ik er een keer op een
zondag de papiervernietiger heb
bijgereden en alles wat rondslin
gerde daardoor heb gehaald. Het
heeft wel een paar maanden ge
duurd voordat men door had dat
er een papiervernietiger aan te pas
was gekomen. Maar sindsdien
kreeg ik altijd het verwijt dat ik
„Het is uiteraard jammer dat het
niet is gelukt. Maar we waren bij
na op negentig procent, terwijl
eigenlijk iedereen het voor onmo
gelijk hield dat dit zou gebeuren. Ik
had pas écht de pest in gehad als
we op zestig procent waren blijven
hartgen.
Hoe ik zoiets verwerf? Ik word
daar heet noch koud van. Echt niet
hoor. Het was toch een précht van
een vergadering? Met één dave
rende krachtterm ben ik die paar
stemmen die we te kort kwamen
ook weer vergeten. Ik heb zowel
ervoor als erna geslapen als een
os. Het was gewoon fijn dat er
achthonderd mensen bijeen waren
die dat „Texelgevoel" deelden. Dét
was fenomenaal. Die demonstra
tie was voor mij méér waard dan
die paar ontbrekende stemmen."
Op maandag 28 februari hebt u de
deur van het kantoor voor de laat
ste keer achter u gesloten. Kunt u
Teso loslaten?
„Dat valt me zwaar. Ik heb altijd
gedacht dat ik even zou schudden
en dan zou het af zijn. Maar zo
werkt het dus niet. Ik stond me la
ter in die week 's ochtends te
scheren en Teso maalde maar
door mijn hoofd. Afkicken moet ik,
maar dat kost tijd.
Of ik nu met bootjes in de badkuip
ga spelen? Nee, we hebben speel-
goedééndjes. Ik weet eigenlijk niet
wat ik nu ga doen. Ik ben er goed
van overtuigd dat het leven eindig
is. Werk is een leuke bezigheid,
maar ook niet altijd. Ik vind het
verdomd plezierig om geen ver
plichtingen te hebben. Geen slaaf
van een agenda of verantwoorde
lijkheden. Nu voelt het nog als va
kantie.
Ik wil al jéren zendamateur wor
den en daarvoor de benodigde
examens halen. En misschien ga ik
wel rechten studeren."
Hoe moet het nu verder met Texel,
als Theo Hoogerheide de vinger
met meer aan de pols houdt?
„Ik heb niet een soort toekomst-
boodschap. Maar ik ben niet hele
maal gerust op de toekomst van
Texel. Als de overheid niet méér
moeite doet om de groei van het
toerisme op het eiland tegen te
gaan, zou het wel eens kunnen
zijn dat nóg meer capaciteitsuit
breiding bij Teso onafwendbaar
wordt. Er worden nu wel inciden
teel kreetjes geslaakt in de poli
tiek, maar er moet een totaalvisie
komen. Ik zal niet meer uit het
oogpunt van Teso mijn stem laten
horen. Maar dat wil niet zeggen
dat ik, als Texelaar, niets meer van
me laat horen...."
Tekst en foto: Tessa de Graaft
