Stolk waagt sprong
i aar ondernemerschap
Brabants stel kocht
hoeve Wageningen
Soms voel ik me
et een apotheker"
Loonwerker Grisnigt
slaapt nog rustig
Afl. 3
Bedrijven
er omheen
Jan Koolhof kreeg te
maken met concurrentie
achineverkoop graadmeter landbouwmarkt
TEXELSE f couRANT
loöperatieve Cavo Latuco bleef overeind
Omvang Rabobank lijdt
niet onder afnemend
aantal landbouwers
Oefening reanimatie
Advies voorlichter niet langer gratis
Ondanks hoge investeringen en nattigheid:
Texelse melkveestapel uitgebreid
Meerwaarden
van Cavo Latuco.
Flexibiliteit is een voorwaarde om te over-
de overheid onvoldoende steun en
nam weinig opgang. Het braak la
ten liggen van land gebeurt wel,
maar niet in grote mate. „De ver
goeding is laag en het past vaak
niet in de ondernemersgeest van
de boeren. Maar ik denk dat de
landbouwmarkt zich stabiliseert."
Brouwgerst
Steeds vaker kiezen boeren weer
voor graan. Een deel wordt aan de
Waalderstraat verwerkt tot ge
mengd graan voor pluimvee (jaar
lijks 650 ton, voldoende voor de
hele regio). Texels gerst blijkt door
de extra zonuren en de gunstige-
ligging geschikt voor het brouwen
van bier en kreeg daardoor een
meerwaarde.
Een deel van de 500 bunder aar
dappels die Van Heerwaarden via
Agrico onder contract heeft (ruim
de helft van het Texelse areaal),
wordt verwerkt in de Coöperatieve
Aardappelbewaarplaats. „Omdat
de boeren zelf arbeid kunnen in
brengen, zijn de kosten in de hand
te houden. Deze tijd vereist van
iedereen flexibiliteit. Ik bewonder
de boeren die in deze tijd en in de
nadelige positie (droogte, extra
vervoerskosten, etc.) waarin Texel
verkeert het hoofd boven water
houden."
De vraag naar meststoffen veran
derde door de aangescherpte mi
lieuwetgeving. „Bemesting op
maat. Bij de samenstelling houden
we daarmee rekening. De kunst
mest (blends) bevat alleen die
hoeveelheid mineralen, die de ge
wassen onttrekken."
Ook naar gewasbescherming
wordt kritisch gekeken. „Een boer
kan zich geen opbrengstderving
permitteren. Advisering over
bestrijdingsmiddelen is een speci
alistisch vak. Ik voel me af en toe
net een apotheker."
De melkveestapel op het eiland
mag dan langzaam krimpen, sinds
kort heeft Texel er weer een boe
renbedrijf bij. Jacqueline Aarts
(27) en Gerard van de Steeg (31)
verplaatsten hun melkveehouderij
vanuit het Noordbrabantse Wan-
roy naar Eierland. Met Pasen na
men ze met hun drie kinderen hun
intrek in boerderij Wageningen,
tot voor kort eigendom van Klaas
Barendregt, die nu burgemeester
van Nieuwveen is.
„Ons bedrijf in De Peel dreigde te
klein te worden. Het land is er
duur en alleen verder weg was
grond te koop. Dat werkt lastig en
daarom wilden we wat anders. De
kinderen zijn nu nog klein (1, 2 en
3 jaar), zodat het nu een goede tijd
was om te verhuizen", verklaart
de vrouw des huizes met Brabant
se tongval. „Eigenlijk heeft de
mestproblematiek ons aan het
denken gezet."
Aanvankelijk had het tweetal de
blik op het buitenland gericht.
„Toen de makelaar ons dit liet zien,
hoefden we niet lang na te den
ken. Wageningen is precies wat
we zochten. Mooie zandgrond en
het land dicht om de deur."
Hun 75 roodbonte melkkoeien en
jongvee hebben ze inmiddels naar
het eiland overgebracht. Met een
denken, rekenen en praten
boeren. Dat is de reden
we nog bestaan." De coöpe-
gedachte zit Gerard van
waarden, coördinator van de
Ise vestiging van Cavo Latu-
diep in het bloed. ,,Om te
>n zoeken we naar de ga
de markt. Elke mogelijkheid
en we aan."
a|s in de landbouw hebben de
ftkeling bij „de coöperatie"
^'gestaan. Vanaf de oprich-
tort voor de Tweede Wereld-
is de oorspronkelijke
illing (gezamenlijke in- en
°°P van landbouwprodukten
tënodigdheden) overeind ge-
's er veel veranderd. Van
waarden: „Van de vijf plaatse-
handelaren in veevoer en
trnest, zijn wij als enige over-
van. In '69 ging het bedrijf
samenwerking aan met de
^atie van LTB in Oudeschild.
footschaligheid groeide ver-
^980, toen Keijser en Co.,
16 tijd dé Texelse graan- en
Mesthandel, werd ingelijfd,
'sie met de regionale coöpe-
Cavo Latuco in 1992 was het
van een flinke reorganisatie
'n &ur9- De administratie is
en centraal geregeld. Het
ging ten koste van enkele ar
beidsplaatsen, maar de overigen
(12,5 en de nodige part-timers)
werden veiliggesteld. Een deel
houdt zich bezig met de verkoop
van landbouw- en tuinbenodigd-
heden. De winkel onderging re
centelijk een ingrijpende aan
passing.
Efficiëncy
Eind vorig jaar sloeg het bedrijf de
handen ineen met de firma A. Bak
ker Azn (Wetenkamp) uit Oude
schild. Dit bedrijf trok zich terug
uit de handelsactiviteiten op het
eiland. In ruil nam Bakker het
transport voor Cavo Latuco op
zich. „Dat bespaart ons kosten.
Kunstmest en veevoer worden nu
vanaf depots aan de vastewal
rechtstreeks naar de boer ge
bracht. Efficiëncyverbetering
dus."
De noodzaak van de aanpassingen
is terug te voeren tot de versmal
ling van de marges in de land
bouw. „Door de superheffing liep
de vraag naar veevoer achteruit.
Ook hadden de veehouders min
der gras nodig. De vraag naar
graszaad liep terug, evenals de
prijs en het gunstige saldo van de
ze teelt, die goed in een bouwplan
met graan past. De verbouw van
alternatieve produkten kreeg van
De afname van het aantal land
bouwbedrijven heeft geen nadelig
effect op de omzet van de Rabo
bank. „Integendeel", aldus direc
teur Leo Timmers, die tachtig pro
cent van de landbouwers op het
eiland tot zijn klanten rekent. „Er
komen weliswaar minder bedrij
ven, maar ze worden wel groter."
Van de 215 miljoen gulden die de
Rabobank aan leningen en kredie
ten heeft uitstaan, een groei van
30 miljoen binnen één jaar, komt
een derde voor rekening van de
landbouw. „Hun aandeel groeit
verhoudingsgewijs mee met onze
omvang."
Volgens Timmers zijn bestaande
relaties meer gaan lenen, maar
heeft zijn bank ook klanten weten
te werven bij andere financiers.
Hoofd bedrijven Hans van Heer
waarden: „In tijden dat het de
boeren wat minder gaat, voelen ze
zich beter op hun gemak bij een
coöperatie. De betrokkenheid met
ons werkgebied is groot en we ra
ken niet zo snel in paniek als een
bedrijf in de rode cijfers belandt."
De aankoop van melkrechten door
veehouders vergt forse investerin
gen. De bank geeft beschouwt de
ze echter niet als onderpand,
zodat quotum moet worden aan
gekocht uit eigen middelen, even
tueel aangevuld met bestaande
zekerheden. Hierdoor verdwijnt
nogal wat melk naar de vastewal.
Door het agrarische verleden en
het grote marktaandeel in de land
bouw draagt de bank nog steeds
het imago van boerenbank. „We
schamen ons niet voor onze af
komst, maar de laatste tien tot
vijftien jaar hebben we ons in an
dere sectoren enorm ontwikkeld
en voeren een breder dienstenpak
ket", doelt hij op de reizen, verze
keringen en beleggingen. Volgens
Timmers is de samenstelling van
zijn klantenkring een redelijke af
spiegeling van de Texelse bedrij
vigheid. „We richten ons namelijk
op de gehele economie van het
eiland. Vroeger was de landbouw
daarin toonaangevend. Nu is dat
veranderd." De bank heeft mo
menteel 58 medewerkers (47,8
volledige arbeidsplaatsen).
Van de circa 330 miljoen gulden
die op Texel jaarlijks binnenkomen,
neemt de landbouw zo'n 80 mil
joen gulden voor haar rekening.
ledereen die een cursus reanima
tie heeft gedaan of een EHBO-
diploma op zak heeft, is zaterdag
tussen 13.00 en 15.30 uur wel
kom in de Rode Kruisgebouw aan
de Jonkerstraat voor een praktij
koefening beademing en hartmas
sage op een pop. Er wordt geen
theorie gegeven.
Vooraf aanmelden is niet nodig.
Deelnemen kost HO,- per persoon.
Spiegel. Van een Opel Astra is
dit weekend de buitenspiegel af
gebroken. De wagen stond voor
een woning in de Boogerd.
Monteurs
scheelt het vaak meer dan de helft
en het werk dat ze doen is hetzelf
de. Meer onderhoud? Ach, nieuw
sluit niet uit dat er nooit iets mee
aan de hand is."
Stolks verkopen gelden als een
graadmeter voor de landbouw
markt. „In de veehouderij zit de
modernisering van de melkstallen
eraan te komen Aan de orders van
de bollentelers merk ik dat deze
sector zich weer wat aan het her
stellen is. In de akkerbouw gaat
het wat minder. Die doen voor
zichtigjes aan. Maar als het echt
nodig is, dan investeren ze wel."
Als het In de landbouw regent, dan druppelt het in de
bedrijven er omheen. In de derde aflevering van de Texel
se Landbouw is het woord aan de mensen die er door
hun broodwinning rechtstreeks van afhankelijk zijn. De
ontwikkelingen op het platteland werken door in hun or
ganisaties, die de nodige aanpassingen ondergingen.
Gerard Timmerman (foto's en tekst).
Onderhoud is een kolfje naar de
hand voor monteurs Piet Witte,
Piet Commandeur, Harry Ellen en
Bas Kooger. Ze hebben allemaal
hun eigen specialiteit. „Het
onderhoud- en servicewerk is in al
die jaren vrij constant gebleven."
Onderdelenbeheer en de organisa
tie van de werkplaats is het terrein
van Rob van Heerwaarden.
Verdere aanscherping van het
voorraadbeheer is nodig. „Spullen
die te langzaam rouleren moeten
eruit. Als iemand dringend onder
delen nodig heeft en tijdig belt,
zijn ze er evengoed binnen een
dag. Want service is belangrijk.
Om de kosten te verlagen steken
we zelf nog meer tijd in het bedrijf,
maar dat doet iedere zelfstandi
ge."
Trouw
Het indammen van de overhead
kosten die een groot concern
heeft, leverde een flinke kosten
besparing. „Zelf doe ik de in- en
verkoop, de papierwinkel en de or
ganisatie, waarover ik als werkne
mer niets had te zeggen. Nu is dat
anders. Ik wil dat de zaken op een
bepaalde manier verlopen, maar
dat gaat niet in één keer. Ik schaaf
dus elke keer wat bij. Ondanks de
zelfstandigheid blijft de band met
Cebeco in stand. „Ik ben trouw
aan mijn merken. Wisseling be
moeilijkt het onderdelenbeheer en
de serviceverlening." Behalve
landbouwmechanisatie heeft
Stolk zo'n veertig heftrucks in on
derhoud en de nodige zitmaaiers.
Ook particulieren weten het be
drijf goed te vinden. „Op zaterdag
is het hier net een hobby winkel."
Loonwerker Jan Grisnigt is gewend geraakt aan de grillen van de natuur
„Bij de werkplanning 's avonds ga
ik altijd uit van goed weer. Maar 's
morgens uit bed moet het sche
ma meer dan eens omgegooid."
Onverwachte regenval bezorgt
loonwerker Jan Grisnigt echter al
lang geen grijze haren meer. Hij is
gewend aan de grillen van de na
tuur en die van de Texelaars. Want
die staan bij mooi weer wel eens
te dringen voor een karwei. „Zo
lang je maar goede afspraken met
de klanten maakt. Wie het eerst
komt, die het eerst maalt."
Een oude wijsheid die nog dateert
uit de tijd dat grootvader Jan in
1921 met de aankoop van een
dorsmachine de basis legde voor
het bedrijf. Tijdens de ruilverkave
ling startte vader Willem met twee
compagnons een vennootschap
die zich toelegde op het grond
werk. Grisnigt ging na vijf jaar solo
verder en specialiseerde zich in
het agrarisch loonwerk. Jan: „Dat
lag vader meer. Het boerenhart zit
nou eenmaal in ons lijf."
Anno 1994 is het loonbedrijf van
de firma Grisnigt en Zn. toonaan
gevend in de Texelse akkerbouw
en zijdelings actief in de veevoe
derwinning. „We leven in een tijd
van specialisatie. Er worden hoge
eisen aan agrarische produkten
gesteld en dat vereist dat je er veel
verstand van moet hebben. Bij
pootaardappels steekt het erg
nauw. Te vroege oogst of rooien
onder te droge omstandigheden
geeft beschadiging. Elk produkt
heeft z'n beperkingen. Doordat
we zelf dertig bunder poters telen
en twintig hectare andere produk
ten, kennen we de produkten.
Zonder die ervaring denk ik dat we
nu veel minder klanten zouden
hebben."
Hoge investeringen
Tweede voorwaarde voor een
hechte klantenkring is modern
materiaal. Wie de naoorlogse ont
wikkelingen in de landbouwme-
Zonder kennis is het moeilijk boe
ren voor de hedendaagse land
bouwer. De veranderingen gaan
snel en de regelgeving wordt
complex. Dat merkt bedrijfsvoor-
lichter Jan Koolhof, sinds jaar en
dag de vraagbaak van de Texelse
boer. Zijn Dienst Landbouwvoor
lichting werd vorig jaar geprivati
seerd tot een zelfstandige
stichting. De adviseur moet nu
vaakgeld vragen voor zijn dien
sten en kreeg te maken met con
currentie.
Het prijskaartje weerhoudt de
Texelse landbouwer er niet van
Koolhof in de arm te nemen. Soms
gaat hij zelf de boer op. „Als ik ze
voorstel een mineralenboekhou-
ding te voeren, kost hen dat wel
f250,-. Doorgaans willen ze dat
wel een jaartje proberen om erva
ring op te doen en om te weten
hoe het bedrijf ervoor staat."
Ook aan hulp bij de bedrijfsecono
mische begroting, het aanvragen
van subsidies en bemesting- en
veevoederadviezen, hangt nu een
prijskaartje.
De concurrentie probeert een
graantje mee te pikken van de pri
vatisering. „Er zijn stichtingen die
tegen een bepaalde prijs advies
geven en commerciële bedrijven
die kunstmest en bestrijdingsmid
delen verkopen. Zij begeven zich
gaan zuinig van start. Onze
voting is afgestemd op een mi-
jla omzet." Frans Stolk. sinds
aart bedrijfsleider van het ge-
lamige mechanisatiebedrijf,
igde de sprong naar het on-
nemerschap. De overname
iCebeco Texel vergde intensief
deg en een reorganisatie,
g er moesten heel wat dub-
jes worden omgekeerd,
tar dat doen onze klanten
We hopen gewoon met z'n
n dat het herstel zich spoedig
tegenwind die de landbouw
lert werkte door in de mecha-
liesector. Door een omzetver-
«an dertig tot veertig procent
it Cebeco Handelsraad zo'n
en haar vestigingen sluiten of
atiseren
bij de financiële hulp van
gerHans Boom van het gelijk-
igeDok- en Scheepsreparatie-
ii|f kon bedrijfsleider Stolk (47)
bedrijf overnemen. Boom is de
e aandeelhouder in Frans
k Mechanisatie BV.
Hectisch
steeds meer op de voorlich-
tingsmarkt. Kijk, advies is nooit
verkeerd, maar de handel is in ze
kere zin toch gekleurd. Als voor
lichters hebben wij
onafhankelijkheid hoog in het
vaandel."
Werkgebied
Het werkgebied van Koolhof
spreidt zich ver buiten de Texelse
grenzen uit. „Met z'n tienen
bestrijken we heel Noordholland,
De veranderingen in de landbouw
laten Jan Koolhof niet ongemoeid.
weken rond de overname wa-
hectisch, met name op admi-
atief gebied. „Het zaakje
tnu aardig op de rails. Natuur-
moeten we zuinigjes aan. We
innen in een slechte tijd. Die
lease-auto's hebben bijvoor-
Id plaatsgemaakt voor verhou-
sgewijs goedkopere
wagens.'
Esproken is dat de medewer-
van de twee bedrijven in be
lde gevallen kunnen worden
Bwisseld. „Daardoor word je
i een stuk flexibeler."
ernogzo'n drie mechanisatie-
niven actief ziin op het eiland
rbield Stolk er niet van de
over te nemen waar hij dertig
Frans Stolk bij de officiële opening van zijn bedrijf door aandeelhouder Hans Boom.
jaar gelden als monteur startte. „Ik
kijk niet naar een ander, maar al
leen naar onze eigen klantenkring.
In de 31 jaar dat Cebeco op Texel
actieT is hebben we een marktpo
sitie opgebouwd waar altijd repa
ratie en service uit voortvloeit. De
bedrijven blijven toch vervangen,
al is de verkoop van landbouwma
chines ook op Texel drastisch
geslonken.
Gebruikt
„Toen ik in '85 langs de weg ging
verkocht ik in één jaar 16 17
nieuwe trekkers. Nu zijn dat er
veel minder. Men kiest sneller voor
gebruikte machines. In prijs
VRIJDAG 15 APRIL 1994
chanisatie kent, weet dat die
nauwelijks zijn bij te benen. De in
vesteringen zijn hoog. Voorbeeld
daarvan is de suikerbietenrooier
die Grisnigt vorig jaar samen met
college Van der Star kocht. Een in
vestering van ruim een half mil
joen gulden. „Over zoiets denk je
wel tien keer na. Alleen zouden
we er niet aan zijn begonnen. Sa
men kon het wel. Daarmee scher
men we onze markt af, want een
tweede komt er zomaar niet."
Ander voorbeeld van samenwer
king is Sorteerbedrijf Texel, waarin
Jan samen met Dennis Weten
kamp in het Groothandelscentrum
een aardappelsorteerlijn inrichtte
(kosten ƒ200.000,-). „Voor poters
kunnen we daardoor een totaal
pakket bieden. Van het planten tot
aan het inklaren."
Overname
„We hebben veel werk bij de wat
kleinschaliger bedrijven. Er zijn
zelfs enkele (hobby) boeren waar
voor we al het werk doen. De in
voering van de superheffing is
voor ons gunstig geweest. Vee
houders scheurden hun grasland
en deden er wat akkerbouw bij.
Verder heeft de overname van het
loonbedrijfvan Jos Witte ons extra
werk opgeleverd. Hadden we dat
niet gedaan, dan zou een ander
het werk nu hebben gehad."
Hoewel de opbrengsten van de ak
kerbouw onder druk staan, neemt
het aanbod van werk nauwelijks
af. „De bedrijven zijn op de pro
dukten ingesteld. Dan stop je niet
zo makkelijk. En we hopen dat er
betere tijden komen."
In oogstpieken is het werkaanbod
soms groter dan de capaciteit,
vooral na langdurige regen. „Het
land op het eiland is nogal geva
rieerd van samenstelling. Het werk
verdeelt zich daardoor als van
zelf."
Verantwoordelijk voor de werkver
deling binnen een bedrijf met ze
ven vaste krachten (in het seizoen
twee extra) beklimt Jan Grisnigt
nog maar zelden zelf de trekker.
„Voordat we aan een klus begin
nen, ga ik eerst bij de klant kijken
of het land het werk toelaat. Een
goed advies vinden de mensen
wel zo plezierig."
De boerderijkennis die hij daarmee
opdoet komt hem van pas bij Ra
dio Texel waar hij eens in de
maand „Rond de Boerderij" pre
senteert. „Maar niet tijdens sei-
zoenpieken. Dan ben ik een tijdje
uit de ether."
melkquotum van zo'n 4,5 5 ton
is het bedrijf voor Texelse begrip
pen van redelijke omvang.
De nieuwkomers zijn goed te spre
ken over hun ontvangst op het
eiland. „We dachten dat we zelf
naar iedereen toe moesten om
kennis te maken. Maar de hele
buurt is geloof ik al op bezoek ge
weest. De mensen zijn hier mak
kelijk en niet te beroerd om een
handje te helpen."
Wageningen heeft een omvang
van 53 hectaren. Het bouwplan
omvat gras, suikerbieten en mais.
Een klein deel wordt verhuurd voor
bloembollen.
Verkeerslichten. Gezien de ver
schillende klachten over de zicht
baarheid van de verkeerslichten op
Akenbuurt, gaat de gemeente on
derzoeken of kleine stoplichten la
ger op de palen uitkomst bieden.
Een andere mogelijkheid is het
naar achteren verplaatsen van de
stopstreep.
tot Utrecht aan toe. Maar we stre
ven toch een zekere afbakening na
om het vertrouwen van de men
sen te winnen. Want ik heb me al
tijd verzet tegen teamwork waarbij
de voorlichters geen eigen verant
woordelijkheid hebben. In dat op
zicht was ik behoorlijk tegen
draads."
Om contact te houden met de
praktijk probeert hij driekwart van
zijn tijd „in het veld door te bren
gen". Zijn theoretische kennis ver
gaart hij in de resterende tijd
achter zijn DLV-bureau in Hoorn.
Zijn werk bracht hem in verre lan
den als Rusland, Tunesië, Hongari
je en zelfs op het bedrijf van Dam
van Exel in Californië. „Ik ben er
met zijn broer Thijs geweest. We
hebben samen een prachtige reis
gehad."
Actief
De bedrijfsvoorlichter vindt dat de
onderlinge uitwisseling van kennis
aan het hoge niveau van de Texel
se landbouw heeft bijgedragen.
„Boeren zijn in allerlei studieclubs
actief. De kwaliteit en opbrengst
van de melk bijvoorbeeld behoort
tot de top van Noordholland." Om
het inkomensniveau te verbeteren
verwacht hij dat er nog het een
ander uit kostenbesparen is te ha
len. „Ik volg de nieuwe ontwikke
lingen die men op het platteland
ontplooit op de voet en denk met
de mensen mee. Ik bewonder de
manier waarop de landbouw zich
wapent tegen de inkomsensachte-
ruitgang. Ze vechten voor hun be
staan en willen agrariër blijven. En
dat is precies wat nodig is om
boer te zijn."
