„Ze hebben alles wat het
leven spannend maakt"
Veelzijdige expositie
in Galerie Tessel
WTTexels
TEXELSE couRANT
Uitkijk jachthaven
naar „Molenkoog"
Fotowedstriji
reumaverenigi
Voorspelen
Lezing dierenait
Pinksterfolkloi
Dubbeldekker nu
van suikergoed
Theunis Piersma gebiologeerd door de kanoet
Strandweer lokt
velen naar kust
Waddenwinkel houdt
opening seizoen
DINSDAG 17 MEI 1994
Gekneusde ribben. Een
46-jarige man uit Nieuwerkerk aan
de IJssel werd woensdagmiddag
naar het ziekenhuis gebracht, na
dat hij met zijn fiets lelijk ten val
was gekomen. De pechvogel
gleed op de Fonteinsweg met een
voet van de trapper en smakte te
gen het wegdek. Het letsel bleef
beperkt tot gekneusde ribben en
schaafwonden, zodat opname
niet nodig was.
Heel langzaam. Stapvoets ach
teruit rijden en dan tóch een aan
rijding veroorzaken. Dat over
kwam een 82-jarige man uit Den
Burg, toen hij vrijdagochtend een
uitrit uitreed aan het Schilderend
(weggedeelte Julianastraat-
Keesomlaan), maar daarbij een ge
parkeerde auto over het hoofd
zag.
Parachutist. Bij de landing
kwam een 51-jarige Duitse para
chutist dusdanig ongelukkig te
recht, dat hij naar het ziekenhuis
moest worden overgebracht. Daar
bleek hij een hersenschudding te
hebben. Het ongeval gebeurde
woensdagmiddag omstreeks drie
uur op het vliegveld.
De uitkijkpost van de Watersport
vereniging Texel krijgt waarschijn
lijk een plaatsje in zwempark
Molenkoog. B en w willen dat de
post de huidige, vijftien jaar oude
uitkijktoren bij het diepe bad zal
vervangen. De huidige uitkijk ver
keert nog in een redelijke staat van
onderhoud, maar de komende ja
ren zal er voor ruim tien mille aan
moeten worden opgeknapt. Om
dat de post op de jachthaven nog
zeer goed is en voor een relatief
laag bedrag kan worden aange
kocht, stemt het college ermee in.
Serviesgoed
De derde keramist is de Engelse
Richard Godfrey. Godfrey maakt
alleen gebruikskeramiek, functio
neel en strak werk. In deze ten
toonstelling zijn onderdelen van
een servies te zien. De schalen en
kopjes zijn handgedraaid, de bij
zonder vormgegeven theepot is
gegoten. Meest in het oog sprin
gend is zijn gebruik van felle kleu
ren, en vooral de manier waarop
Godfrey 'schildert' met glazuur.
Het heeft enige tijd geduurd voor
dat hij deze zelfontwikkelde tech
niek kon toepassen. Het effect is
een kleurrijk 'ge-airbrushed' en
modern servies; ongecompliceer
de, vrolijke kunst.
De Vereniging van reunnj
ten Texel organiseert weai,
towedstrijd. waaraan alle
kunnen meedoen voor !t
geen professionals zijn.
Het onderwerp is vrij, maatj
(bestaande uit Pieter de
Harry de Graaf) ziet graag
opnamen op Texel zijn gem
in elk geval niet ouder zijné
jaar.
Per lid mogen maximaal t*
to's worden ingezonden. Hr
ten gewone papieren afd>
zijn in kleur of zwart/wit, d#
dia's. Formaat minimaal 9r
maximaal 13 x 18 cm.
Inzenden, uiterlijk 8 oktoin
naar mevrouw H. Smidt
Weverstraat 6, 1791 AD Oer,
In de voorspeelruimte van 4
ziekschool presenteren zich
avond om 20.00 uur
ensembles. Het zijn de laatst
twintig muziekgroepjes dé
doen aan de selectie voa
ensemble-festival op 4 jurt
schouwers zijn welkom.
Op woensdag is om 19.15 u
gewone voorspeelavond. Ds
een optreden van de eerg
speelklassen onder leidingv
ter Dijkstra. Verder zijn er
dens met saxofoon,
keyboard en viool.
Hondenclub Texel houdt i
dag een informatie-avond
menwerking met dierenait
van de Werken. Het onden
loopsheid, sterilisatie en ca
bij honden. De bijeenkom»
20.00 uur in de kantine i
Texelse Boys. Zowel leden#
leden van de hondenclub#
kom, de toegang is gratis
Na een inleiding is gelegenh
het stellen van vragen aanl
Werken. Wie vooraf meerii
tie wil kan bellen naar Mars
(14205), Hans Jansen (131
Heere Oosterhaven (1895C
Op de Groeneplaats woirfl
dag een pinksterfolkloie
den. Vanaf 09.00 uur I
zwem- en poloclub TX'71
rommelmarkt. Verder begrt
10.00 uur de folklore metl
kraamhouders, de dans
oude dansen en een demors
schapenscheren onder leidk
Gerrit Coevert.
Dit beeld heeft els titel: luisteren neer jezelf en Iemand wil meeluisteren
IMof**
zich aan aan de omstandigheden."
De kanoet kan na een duizenden
kilometers lange vliegtocht minder
dan een ons wegen, terwijl ze ver
trekken met een gewicht van
haast 250 gram. In een paar we
ken kan hun gewicht verdubbelen,
terwijl het tijdens een trektocht in
een paar dagen tijd kan halveren.
Piersma, die inmiddels een vaste
betrekking bij het Nioz heeft,
hoopt na zijn promotie verder on
derzoek te doen naar de kanoet.
,,De omstandigheden op het wad
veranderen voortdurend. Ik ben ra
zend nieuwsgierig hoe ze de pro
blemen die dat met zich
meebrengt oplossen."
De kanoet gedijt goed in gevan
genschap. Achter het Niozgebouw
wordt momenteel de laatste hand
gelegd aan ruime vogelkooien
waarin verschillende wadgedeel
ten worden nagebootst.
Er zijn momenteel nog maar een
miljoen kanoeten in de hele we
reld, verdeeld over een paar plaat
sen, waar Texel één van is. Het
aantal neemt af, doordat het aan
tal gebieden waar ze terecht kun
nen afneemt. „Het leegvissen van
het wad en het verdwijnen van de
schelpdieren is funest voor de ka
noet. Als er dan nog een slecht
broedseizoen overheen komt holt
het aantal achteruit. Zonder Wad
denzee is de kanoet met zekerheid
tot uitsterven gedoemd."
Texelse uitgever
Het proefschrift van Piersma heeft
als titel „Kanoeten: vogels op het
randje. Het bestaat uit drie delen.
Het eerste bevat naar zijn zeggen
„taaie wetenschappelijke gege
vens". Het tweede is een alge
meen verhaal in het Engels en het
derde is een Nederlandse samen
vatting die goed leesbaar is. Het
boekwerk bevat 366 pagina's. Bij
zonder is dat het op Texel wordt
uitgegeven in een oplage van
1000 stuks door Theo Timmer van
uitgeverij Het Open Boek. „Het
leek ons leuk. Bovendien is het
een service voor liefhebbers."
Kanoeten: vogels op het randje.
ISBN 90-70202-20-4. Prijs
f52,50.
Om je vingers bij af te likken.
Uit de replica die banketbak
ker Nanne-Jan Stienstra (foto)
van Teso's Schulpengat
maakte valt af te leiden dat de
delicatesse-specialist ook in-
genieursbloed in zich heeft.
„Ik ben er 80 uur mee bezig
geweest. Het is voor mij een
liefhebberij." Stienstra (31)
werkt sinds kort bij bakker Of-
rein en ging uit van de origine
le bouwtekening van Te so en
sloeg geen detail over. Zelfs
het fietsendek valt te herken
nen. Uit een mengsel van poe
dersuiker, water en gelatine
(dragant) maakte hij de diver
se onderdelen van de veer
boot. Met geduld en een
vaste hand paste hij de delen
in elkaar en vulde de details in
met een fijne roomspuit. „Om
op te etenHij mag dan wel
naar pepermunt smaken,
maar daarvoor is ie niet be
doeld. De dubbeldekker is tot
in lengte van dagen houd
baar."
Voorlopig staat de replica nog
een tijdje bij Of re in in de etala
ge. „Maar we zoeken nog een
definitieve standplaats", aldus
collega Ronald Biesboer. Het
is de bedoeling van de banket
bakkers de komende tijd nog
meer van dit soort suikermo
dellen gaan maken. „Bijvoor
beeld van een schapenboet,
een kerk of tijdens de WK in
Amerika van een voetballer
(Foto Gerard Timmermanl
De uit de Provence afkomstige
Henry Durrenberger heeft in deze
expositie zowel vormen als beel
den ingebracht. Durrenberger
speelt onbekommerd met vorm en
glazuur maar houdt als basis raku-
klei. De combinatie van de aardse
raku-klei met bijvoorbeeld koper
oxide glazuur levert verrassend
werk op. Met name de 'gouden'
glazuren geven een bijna kitsche,
barokke sfeer. De doos- en bolvor
men worden zowel gedraaid als
gegoten. De beelden zijn, in tegen
stelling tot de vormen, monu
mentaal.
„Ze zijn verdomd goed in het oplossen van problemen die ze
tegenkomen. Ik geloof dat ik eigenlijk jaloers op ze ben,
want het zijn de beste mariene biologen die er bestaan." He
lemaal lyrisch wordt Theunis Piersma uit De Waal als hij
praat over de kanoetstrandloper ICalidris Canutus).
Vorige week is de 35-jarige Niozmedewerker in Groningen
gepromoveerd op een proefschrift over een zesjarig onder
zoek naar dit bijzondere wadvogeltja
Hoe raakt iemand bezeten van de
kanoetstrandloper? Piersma raak
te zo'n twaalf jaar geleden verslin
gerd aan dit steltlopertje ter
grootte van een merel. „Ik was tij
dens mijn studie betrokken bij een
groep die meewerkte aan steltlo-
peronderzoek. Eén project ging
over de trek van de kanoetstrand
loper. Ik zag ze op het wad. Kleine
vogeltjes, 's winters grijs en 's zo
mers roestrood van kleur. Je kunt
goed zien wat ze eten. Daarnaast
heeft de kanoet veel leuke eigen
schappen waar je een onderzoekje
aan kunt wijden. Kijk, je hebt na
tuurkundigen die zwarte gaten in
het heelal willen bestuderen. Mijn
interesse gaat uit naar de herken
bare wereld om me heen. Ik pro
beer me in te leven in de kanoet,
het leven te bekijken vanuit het
perspektief van zo'n vogeltje. En
nu ik er inmiddels iets meer van
weet, kan ik alleen maar nóg leu
kere vragen bedenken."
Zes jaar geleden werd Piersma
aangetrokken voor een samen
werkingsproject tussen de Rijks
universiteit van Groningen en het
Nioz. Zijn grote kans om zich op
de kanoet te storten. Hij werd op
Texel gedetacheerd, maar moest
voor de begeleiding van vele stu
denten die aan het project mee
werkten ook vaak aan de overkant
zijn. Daarnaast werden expedities
naar het buitenland gemaakt, on
der andere naar Mauretanië.
Niet saai
„Misschien zien ze er wat gemid
deld uit, maar saai zijn ze aller
minst", zo schrijft de bioloog in
zijn proefschrift. Kanoeten zijn ge
weldige lange-afstand-vliegers. Er
zijn kanoeten die in Siberië broe
den en via West Europa naar Afri
ka trekken om te overwinteren.
Maar er zijn ook kanoeten die in
Canada nestelen en via IJsland
naar West Europa trekken om hier
te overwinteren. Beide groepen
doen het Texelse waddengebied
aan. Maar ze kruisen onderling
niet. „Er bestaat dus een contrast.
De vraag rijst waarom de ene on
dersoort naar Afrika gaat en de
andere hier blijft. En het is ook in
teressant om te weten welke rol
de Waddenzee speelt in de trek
van beide soorten", legt Piersma
uit.
Vogelpoep
Als je iets wilt vergelijken, moet je
iets kunnen meten. Kanoeten zijn
op het wad goed te zien en er is na
te gaan wat ze eten. De vogeltjes
voeden zich hier met schelpdieren.
Die worden uit de wadbodem ge
pikt met de 3,5 centimeter lange
snavel en heel naar binnen ge
werkt. In de sterke maag van de
kanoet worden de schelpen ge
kraakt. Uit de uitwerpselen kan
haarfijn worden afgeleid wat de
vogels hebben gegeten.
„We hebben altijd gedacht dat een
kanoet aan schelpdieren kwam
door simpelweg zijn snavel in de
grond te steken tot hij ergens op
stootte. Maar ons onderzoek toont
aan dat dat niet klopt. Dat is een
opzienbarende ontdekking. Hoe
het precies zit is nog niet helemaal
duidelijk, maar waarschijnlijk heeft
de kanoet een orgaantje waarmee
hij een bepaalde druk voelt als hij
zijn snavel in de wadbodem
steekt. Hij wéét dan meteen of er
wat zit. Ruiken doet hij niet en tril
lingen kunnen het ook niet zijn,
want schelpdieren zijn gewoonlijk
niet zo beweeglijk...." Deze onze
kerheid vréégt natuurlijk om een
nader onderzoek. Toch is Piersma
daar enigszins terughoudend in.
„Als je dat echt wilt uitpluizen,
moet je allerlei akelige dingen
doen met zo'n vogel. Ik heb het
daar niet zo op. Ik wil wel graag
zaken ontrafelen door het bestu
deren van het gedrag van kanoe
ten, maar ik hou er niet zo van om
ze uit elkaar te halen."
Toendra's
Een andere conclusie uit het on
derzoek waaraan zo'n 200 men
sen hebben meegewerkt is dat
de splitsing van de kanoeten in on
dersoorten pas recent is geschied.
Althans, wat in de natuur als „re
cent" wordt ervaren: zo'n duizend
jaar geleden.
De reden waarom de in West Euro
pa overwinterende kanoet naar Si
berië trekt om te broeden heeft
met de voedselvoorziening te ma
ken. Piersma: „Op het wad kunnen
ze niet broeden en in het gras is
niets eetbaars voor ze te vinden.
Theunis Piersma voor de hokken waarin t
Helemaal niet als je voorgaande
theorie erbij betrekt dat ze aan de
druk van een slappe bodem kun
nen afleiden of er wat eetbaars in
zit. De bodem onder een grasmat
is natuurlijk door al die planten
wortels compleet anders." Op de
Siberische toendra's voeden de
kanoeten zich met grote insecten.
Daar zijn ook minder bedreigingen
voor hun jongen. Maar ze moeten
wèl opschieten. „De jongen moe
ten klaar zijn om uit te vliegen,
vóór de weersomstandigheden
verslechteren. Een kanoet heeft
menkort kanoeten worden gehuisvest.
IFoto Tessa de Graaft)
daarom altijd haast. Ook als ie hier
is. Dan moet er weer als een gek
worden gefourageerd."
Flexibel gewicht
Nog een ontdekking van de Nioz-
er en zijn studenten is dat de
maag van de kanoet zich enorm
kan aanpassen. „Om die schelpen
te kraken heeft de kanoet een gro
te maag nodig. Maar 's zomers in
Siberië is dat niet nodig, dus dan
krimpt die maag. Ook de grootte
van het hart, de hoeveelheid spier
massa en het darmstelsel passen
Pref op het strand bij De Koog. De familie Adank uit Terheijden Ibij BredaI deed op weg naar Friesland een dagje Texel en profiteerde
van het mooie weer. Hier is dochter Willemijne 19) ingegraven door de ondeugende 6-jarige tweeling Ellemieke en Annemarijne.
IFoto Frans Hopman
ijsje boven een duik in zee, want
het water was nog behoorlijk fris.
De strandexploitanten deden goe
de zaken met de verhuur van
strandstoelen en windschermen,
terwijl de terrassen van de pavil-
Het kon bijna niet mooier: de eer
ste echte stranddag van 1994 viel
op Hemelvaartsdag. Vele toeristen
en Texelaars maakten dankbaar
gebruik van dit buitenkansje, zodat
op de diverse strandslagen een
gezellige drukte heerste. Menig
een liet de warme voorjaarszon in
werken op de blote huid om na het
weekend gebruind op het werk te
kunnen verschijnen. Voor de af
koeling verkozen de meesten een
joens goed gevuld waren. Ook vrij
dag en vooral zaterdag wisten de
badgasten de weg naar het strand
te vinden. Net op tijd, want door
de regen was het zondag alweer
over met de pret.
De Waddenwinkel in Den Burg
opent zaterdag het seizoen met di
verse activiteiten, 's Morgens be
gint de dag met een wadexcursie
in de Mokbaai. ledereen is wel
kom, maar deelname is beperkt
zodat tevoren opgeven nodig is
(tel. 15466). Om 14.30 uur gaat
de aan de Wilhelminalaan feeste
lijk open. De nieuwe expositie
ruimte is ingericht met
waddenfoto's van Meinard Wol-
dringh, door het Leids Prentenka
binet tijdelijk in bruikleen gegeven.
Het woord wordt gevoerd door
Willem Kuiper, voorzitter van de
Waddenvereniging, en Marc van
Rijsselberghe. Tevens zal de nieu
we coördinator van het winkelpro
ject, Otto Koedijk, zich
voorstellen. Van 12.00 tot 14.00
uur zijn er voor kinderen spelletjes
en een kleurwedstrijd, waarvan de
prijsuitreiking om 16.00 uur is.
ter dan een stevige duim,
Van Meerwijk is er niette!
geslaagd om werk met een
roerende warmte te levera
lievige, naakte beedjes draoe
men als 'moeder en kind'?
scherming'.
Gerrit Neven brengt een
Texelse aquarellen. De wint?
schappen zijn zeer ptf
nistisch en gedetc
weergegeven. Neven heet
eigen techniek ontwikkketë
dit subtiele werk.
De tweede expositie van Galerie
Tessel van dit seizoen kenmerkt
zich door een grote veelzijdigheid
in keramiek waarin warmte en
emotie centraal staan.
Auto-didact Joke Verhagen drukt
haar emoties en persoonlijke groei
uit in een serie ongeglazuurde
beeldjes, zeer eenvoudig van vorm
maar met een grote expressie. Het
werk straalt warmte en spirituali
teit uit. Verhagen verliest zich niet
in onnodige details. De ver
stilde beelden dragen namen als
'wisselwerking', 'bevrijd' en
'luisteren naar jezelf en iemand wil
meeluisteren'.
Huub van Meerwijk voegt een se
rie bronzen beeldjes toe. De van
huis uit wiskundige heeft in het
verwerken van brons een manier
gevonden om zijn emoties vorm te
geven. Het vrouwenfiguur is een
onuitputtelijke bron van inspiratie
voor zijn beeldhouwwerk. De
beeldjes zijn klein, soms niet gro-
