It
bedreigde
in aantal
lepelaar moet
verdubbelen
1
Denkend aan Texel, zie
ik eind'loze files..."
m£2Cv.
carMoon
ML
l vi
i
larisma trekvogel
goed voor miljoen gulden
mdschapszorg ergert zich aan „eilantisme"
daar de zeehond
i moerasgebieden
iri
'TEXELSE^* COURANT'
VERKEERDEI J
QRGVISfc
Bescherming lepelaar smaakt naar meer
JT-
College niet in actie
na vuurtorenkwestie
Geslaagd
Khter Maarten Stoepker geeft op de uitkijkpost bij De Geul aan de gasten tekst en uitleg over de kolonie lepelaars.
(Foto Gerard Timmerman)
is de zeehond een graadmeter is voor de kwaliteit van
Idenzee, is de lepelaar dat voor moerasachtige gebieden
sDe Geul. In die wetenschap start een ambitieus soort-
i ;hermingsplan dat de populatie van onze „nationale vo-
moet oppeppen. Met het geld daarvan kunnen aan de
;ant van het eiland diverse projecten worden gereali-
I, zoals piasbermen in de Rogsloot. Omdat Texel als bol-
van de lepelaar bekend staat, werd het plan dinsdag
it NIOZ gepresenteerd.
tiaar is niet zomaar op de
Lijst van bedreigde soorten
len. Van de minstens 1000
rsparen die in de vorige
in Nederland nestelden,
Ie de populatie tot slechts
aren in de zestiger jaren. In-
is die weer gegroeid tot
500.
ns Staatsbosbeheer heeft de
minstens
1000
)l go
lepelaar vanaf 1880 enkele decen
nia niet meer op Texel gebroed.
Pas na 1900 streken enkele paren
neer in De Muy, maar de eerste
jongen zouden pas in 1933 voor
het eerst uitvliegen.
„De jachtopziener in De Geul bij
Den Hoorn keek wel eens jaloers
naar zijn collega in De Muy", zo
vertelde loco-burgemeester Daan
Schilling in zijn openingswoord in
het NIOZ. „De Muy had iets ma
gisch. Want déér zaten lepelaars.
Wij hadden in De Geul dan wel rei
gers, maar dat was toch wat an-
1850- 1920- 1940-
1900 1930 1950
1960- 1966- 1971- 1976- 1981- 1986-
1965 1970 1975 1980 1985 1990
broedparen van de lepelaar sinds 1850
ders. Ik herinner me nog de
blijdschap van de boswachter in
De Geul toen de lepelaar na jaren
van afwezigheid eindelijk weer
neerstreek in zijn gebied. En de
vermelding van de eerste lepelaar
in de lente in de Texelse Courant
zegt veel over de waarde van de
betekenis van de vogel voor de
Texelaars."
Drie kolonies
Natuurbeschermers die uit het he
le land dinsdag naar de presenta
tie van het ambitieuze
soortbeschermingsplan waren ge
komen zagen tijdens de excursie
dat de lepelaars inmiddels broeden
in kolonies in De Geul, De Muy en
op de Schorren. Met anno 1994
zo'n tachtig paren heeft het eiland
een voornaam aandeel in het to
taal van 500 in Nederland.
Het is de natuurbeschermers nog
niet genoeg. „De lepelaar is nog
steeds een sterk bedreigde soort",
wees dr. A.N. van der Zande van
het ministerie van natuurbeheer
op het belang van het soortbe
schermingsplan waarvoor Den
Haag de komende vijf jaar een mil
joen gulden heeft uitgetrokken.
Doelstelling is om in het jaar 2000
750 broedparen in Nederland te
hebben en tien jaar later 1000.
Piasbermen
„Niet alleen een praatstuk, maar
wel degelijk een plan om iets mee
te doen", doelde hij op concrete
maatregelen. Zogaat Staatsbos
beheer steile kanten van de
Rogsloot bij De Cocksdorp vergra
ven tot ondiepe oevers, zoge-
naamde piasbermen, zodat de
lepelaars beter naar voedsel kun
nen zoeken. Want de „koning van
het moeras" heeft wel lange be
nen, maar in diepe sloten gaat hij
kopje onder.
Dankzij een flauwe oever kunnen
de lepelaars al lopend met de sna
vel naar voedsel vissen. Overigens
profiteren ook andere waterdieren,
zoals kikkers, padden en salaman
ders van de glooiende oevers. Het
waterschap Hollands Kroon heeft
plannen de hoofdwatering door Ei-
erland van soortgelijke oevers
voorzien.
Stekelbaars passage
De lepelaar voedt zich met kleine
vissoorten zoals de driedoornige
stekelbaars, paling en spiering. Die
zwemmen binnenkort weer volop
in de Roggesloot dankzij de stekel
baarspassage Op initiatief van de
Werkgroep Texelse Lepelaars
wordt die in de Waddenzeedijk bij
De Cocksdorp gemaakt. Stekel
baarsjes, paling en spiering waar
mee de lepelaar zich voedt kunnen
daardoor net als vroeger weer
naar hartelust naar binnen zwem
men. Het lijkt erop dat het beno
digde geld nu beschikbaar komt.
Staatsbosbeheer heeft plannen
om een dergelijke passage vanuit
de Mokbaai in de Moksloot aan te
leggen.
Broedgebieden
Behalve het maken van fourageer-
gebieden wil men ook de broe-
domstandigheden voor lepelaars
verbeteren. De vogels nestelen
zich bij voorkeur op afgelegen
plaatsen in moerasgebieden waar
ze niet worden gestoord of be
dreigd door roofdieren. Door een
vossenplaag in het Zwanewater,
weken lepelaars in 1987 massaal
uit naar De Geul. Sinds fretten in
het verleden veel schade aan de
kolonie in De Muy hebben aange
richt, wordt op Texel met succes
aan frettenbestrijding gedaan.
Utopia
De Vereniging tot Behoud van Na
tuurmonumenten heeft vergevor
derde plannen om van land rond
hoeve Utopia in Het Noorden een
moerasgebied te maken waar le
pelaars en andere vogels kunnen
fourageren, zo vertelde mevrouw
Van Leeuwen, van Natuurmonu
menten. Over. de aankoop is in
middels volledige overeenstem
ming bereikt met de eigenaar. Het
gaat om dertien hectare grond, die
volgens haar agrarisch van weinig
waarde is.
Omdat nog enige tijd gemoeid zal
zijn met de aanwijzing als natuur
gebied en het verkrijgen van de
benodigde ontgrondingsvergun
ningen, etc. zal de natuurontwik
keling op z'n minst nog enkele
jaren op zich laten wachten.
Snel resultaat
Wat Van Leeuwen betreft zal het
met bij de aankoop van Utopia blij
ven. „Natuurontwikkeling biedt
veel mogelijkheden voor vogelbe
scherming, maar staat nog in de
kinderschoenen." Als voorbeeld
noemt ze de binnendijkse plasjes
VRIJDAG 26 AUGUSTUS 1994
7\ l
LEPELRRR5
WEET U
WRflR HET
TOILET 151
DE PLRSBERM
BEDOELT U??
BELÜ0RT)x
die ontstaan zijn na de dijkverho
ging. „De aanleg daarvan heeft
snel resultaat. Bij hoog water fou
rageren er veel steltlopers zoals
kluten, tureluurs, bontbekplevie-
ren en ook bergeenden. Eigenlijk
moeten er langs de hele Texelse
oostkust op regelmatige afstand
dergelijke zilte moerasgebieden
komen. Van Leeuwen zegt nog
niet in onderhandeling te zijn ge
weest over de aankoop van een
boerderij in polder De Eendracht,
maar ze geeft aan dat Natuurmo
numenten wel geïnteresseerd is.
Ze riep Den Haag op ook toekom
stige natuurontwikkeling mogelijk
te maken. Een geluid dat wethou
der Schilling met gemengde ge
voelens moet hebben aangehoord.
De onderhandelingen tussen de
gemeente en de provincie over de
aanwijzing van natuurgebieden
/'V. /Vv.V
(het convenant) verlopen volgens
de wethouder „moeizaam".
Internationaal
De bescherming van de lepelaar
beperkt zich niet alleen tot maat
regelen in Nederland. Ook interna
tionaal worden afspraken gemaakt
om de beoogde groei te bereiken.
Op de lange tocht van en naar
overwinteringsgebieden in Afrika,
staan de trekvogels aan veel risico
bloot. Onderhandelingen hebben
er al toe geleid dat in Frankrijk
moerasgebiedjes zijn gemaakt
waarin de vogels een tussenlan
ding kunnen maken om „bij te tan
ken" en waarvan inmiddels
dankbaar gebruik wordt gemaakt.
Zorgelijk is nog dat de lepelaar
voor de Franse jagers vogelvrij is.
Charisma
Het is vooral de bekendheid die de
Hy? /y,V.v<
v I
iJZrz.Tr
Belangrijkste voedselgebieden tijdens de
broedperiode.
lepelaar bij uitstek geschikt maakt
om in bescherming te worden ge
nomen en spoort yogelbescher-
mers in hun vrije tijd tellingen of
ander werk doen. Het is een vogel
met charisma en daarmee een
goed voorbeeld om ook andere
projecten van de grond te krijgen.
Daarvan profiteert dan ook de le
pelaar weer, terwijl andere vogels
voordeel hebben van verbetering
van de leefomstandigheden van
de lepelaar, concludeerden de
sprekers.
Lepelaar poetst zijn veren.
nkend aan Texel, zie ik eind'loze files, voor Texels enige
licht staan". Aldus de eerste regels van een variant op
Nicht van Marsman „Denkend aan Holland", dat is
d'ukt in het jaarverslag van de Werkgroep Landschaps-
Texel. De parodie rept verder over luid schreeuwende
'is, toeristengetto's, vroeger bloemrijke landerijen die
iljartlakens zijn geworden en het leven dat in ammoni-
«np is gesmoord.
overtrokken dus, maar dat
werkgroep en het is be
en met ludieke intenties ge-
verklaart secretaris Sytske
en-Overbeeke.
Weinig begrip
learverslag wordt afkeuring
broken van het „eilantisme"
afgelopen jaar de lokale
nog meer heeft beheerst
voeger. „De kreten Texel voor
klaars en Handen af van
9«ven blijk van weinig begrip
draagkracht van de na-
Historisch medegebruik van
:,uur klinkt logisch en eerlijk,
tet moet toch duidelijk zijn
11 niet altijd meer kan wat
*rwèl kon. Ooit was er in-
nergens prikkeldraad, ook
^landerijen van de boeren,
'^ongelimiteerd gevist wor-
lfl de Waddenzee - met een
en kleine bootjes. In een tijd
^ssatoerisme en mechani-
Zu"en ook de regelgeving en
terming van natuurgebie
den veranderen. Onze
15 dat vooral de Texelaars
0o9 krijgen en begrip op
to voor het waarom van na
tuurbescherming op Texel. We
hopen dat onze werkgroep daar
aan een positieve bijdrage heeft
geleverd. In ieder geval is het ons
streven, de kloof tussen een deel
van de Texelaars en de natuurbe
scherming te helpen overbruggen
in wederzijds begrip en overleg".
Hors
De plaatsing van de Hors, de Ra
zende Bol en andere gebieden on
der de natuurbeschermingswet
heeft het afgelopen jaar de ge
moederen sterk bezig gehouden.
Volgens de werkgroep was er
sprake van veel misverstand. Op
de Razende Bol kan „rustige" re
creatie (dus zonder speedboten,
waterskiën, motorcrossen e.d.) ge
woon doorgaan en hoeft alleen
het meest kwetsbare deel te wor
den afgesloten.
Tendentieus
Het grote verzet van de bewoners
van Den Hoorn tegen toepassing
van de natuurbeschermingswet
op de Hors, was volgens de werk
groep het gevolg van gebrekkige
voorlichting, een verkeerde voor
stelling van zaken door de tegen
standers en tendentieuze
berichtgeving in de Texelse Cou
rant. „We hopen dat het inmiddels
tot iedereen is doorgedrongen dat
een natuurmonument geen verbo
den terrein hoeft te zijn en dat
Hoornders en andere Texelaars en
toeristen nog tot in lengte van ja
ren over de zandplaat kunnen
zwerven. Alleen de hond zal op
sommige plaatsen aangelijnd
moeten zijn. Maar dat is dan ook
alles".
Haneplas
De Haneplas, die op dit moment
niet vrij toegankelijk is, staat ook
op de nominatie om te worden
aangewezen. De werkgroep vindt
het vreemd dat nu wordt gedi
scussieerd over toekomstige ver
boden die daar echter al sinds jaar
en dag gelden.
Het probleem van de winteropslag
van strandhuisjes op parkeerterrei
nen is nog niet opgelost. Staats
bosbeheer heeft beloofd een eind
aan dit strijdige gebruik te maken,
maar volgens de werkgroep is het
nu de gemeente die de zaak rekt.
„Ons is niet alles duidelijk, alleen
dat de duinen er 's winters nog
steeds rommelig bijstaan en dat
de huisjes er ook niet beter op
worden. Deze winter zijn er diver
se in elkaar gewaaid".
De werkgroep doet verder verslag
van de strijd tegen het slordige
rooien van sneeuwklokjes in de
Dennen, waarbij met transportma-
terieel schade wordt aangericht
aan de vegetatie, die een jaar later
nog zichtbaar is.
De werkgroep- is blij met het
Mokslootprojekt, maar ergerde
zich aan het grote bord waarop de
uitvoerders van het werk met „gi
gantische" letters werden ver
meld. „Wij probeerden via
gemeente en provincie het gevaar
te te laten verwijderen, maar he
laas lukte dit niet".
Drempels
Ook de pogingen om snelheids-
remmende voorzieningen te krij
gen op de strandslagen (in plaats
van de aanleg van fietspaden)
hadden geen succes. De groep
blijft het proberen, gesterkt door
de wetenschap dat verkeersdrem
pels e.d. elders op Texel blijkbaar
wel kunnen. „In de vroege ochten
duren wordt geregeld meer dan
100 km gereden langs strandsla
gen. Heel wat zoogdieren en vo
gels overleven dat niet".
De werkgroep is blij met de riole
ring op camping „Kogerstrand".
„En actiepunt van vele jaren kan
worden afgevoerd van onze lijst".
De werkgroep had liever een golf
baan gezien nabij de Grensweg
aan de bosrand dan op de nu ge
plande locatie bij de Haneplas. De
gemeente dacht er anders over.
Slecht beheersplan
Het beheersplan van Staatsbosbe
heer is volgens de werkgroep
slecht onderbouwd en teveel ge
richt op recreatie en te weinig op
natuurbehoud. Een kritisch artikel
in die zin schreef de groep voor
het tijdschrift „Duin".
Wat betreft de kustverdediging
had de werkgroep bij de vuurtoren
graag een dam van 1500 meter
gezien in plaats van de nu geplan
de kortere. Bij een langere dam blij
ven de duinen natter.
De werkgroep kreeg na veel aan
dringen gedaan dat „obstakels"
die in het bos door paardenliefheb
bers zijn neergezet, werden op
geruimd.
Ook in dit jaarverslag laat de werk
groep zich kennen als fel tegen
stander van de plezierjacht. De
werkgroep zegt daarmee op een
lijn te zitten met de publieke opinie
en betreurt dat de staatssecretaris
voor natuurbeheer een andere
visie heeft. „De jachtlobby blijkt
tot dusver sterker dan de demo
cratie".
Samen met de Vogelwerkgroep
riep de werkgroep de Texelaars op
om klachten over jacht door te
geven. ,,We ontvingen diverse
reacties, enkele meldingen van
echte excessen, maar vooral ook
brieven en telefoontjes waarin
men uiting gaf aan ergernis over
het feit dat in rust-, recreatie-,
stilte- en natuurgebieden wèl
mag worden gejaagd".
De werkgroep had er ook be
zwaar tegen dat Staatsbosbeheer
de „Korverskooi" in beheer wil
geven bij de Wildbeheereenheid
Texel, dus de jagers. Staatsbos
beheer heeft daar meer vertrou
wen in dan in beheer door een
door natuurbeschermers op te
richten stichting, wat de werk
groep zou willen. Het laatste
woord is daarover nog niet
gezegd.
Exoten
In het jaarverslag keert de werk
groep zich tegen het introduceren
van eekhoorns, wasberen en an
dere diersoorten die op Texel van
nature niet voorkomen. Ontsnapte
wasberen zouden een slachting
kunnen aanrichten onder de lepe
laars. De werkgroep heeft de ge
meente gevraagd om door middel
van de algemene politieverorde
ning het houden van „exotische"
dieren aan banden te leggen.
De werkgroep heeft verder strijd
gevoerd tegen de zandwinning in
de Waddenzee, temeer daar veel
meer zand wordt weggehaald dan
de vergunningen toelaten. Rijks
waterstaat liet weten dat het win
nen van zand in de Waddenzee
vanaf 1994 tot het verleden zal
behoren. Er wordt gezocht naar
andere winplaatsen.
De groep voerde ook actie tegen
het parkeren van booreilanden, in
het Helderse deel van de Wadden
zee. Dat is vlak bij Texel, zodat het
landschap vooral daar wordt be
dorven.
De werkgroep plaatste bij het
Horntje als ludieke actie tegen het
opnieuw mogelijk maken van olie-
en gasboringen in de Waddenzee
een bordje „Verboden naar gas te
boren, natuurbeschermingswet".
De werkgroep maakte bezwaar te
gen de uitbreidingsmogelijkheden
van uitgeverij/drukkerij Stark in het
buitengebied bij Oosterend en
kreeg steun van de provincie, die
geen verklaring van geen bezwaar
wilde afgeven. Die kwam er (na
dat de zaak door Stark bij de Raad
van State was aangekaart) alsnog,
nadat Stark had beloofd niet ver
der te gaan dan een kleine uitbrei
ding.
De berm van de Mokweg werd
verhard zonder aanlegvergunning.
De werkgroep beklaagde zich
daarover Defensie moet de aan
legvergunning alsnog aanvragen.
Lap
Onder druk van initiatiefnemers en
de georganiseerde landbouw trok
de werkgroep zijn bezwaar tegen
de aardappelbewaarplaats van de
gebroeders Lap in. De schuur
staat er inmiddels. De werkgroep:
„Wij vinden dat we in deze zaak
gehinderd zijn in onze burger
rechten".
Op het hoogste niveau gelijk kreeg
de werkgroep in de strijd tegen
plaatsing van een windmolen in
Zuidhaffel. De werkgroep vind
windturbines alleen toelaatbaar in
barken op landschappelijk weinig
kwetsbare plaatsen, beslist niet in
het waddengebied en ook niet op
de Razende Bol.
De werkgroep bemoeide zich ver
der met de toepassing van de am-
moniakwetgeving op Texel, de
relatienota en met geluidshinder
door vliegtuigen. De groep is ver
tegenwoordigd in de Commissie
Geluidshinder Texel. Men is tevre
den over het contact met de vlieg
velddirectie. „Wanneer overtre
dingen plaatsvinden, wordt altijd
direct opgetreden en onze klach
ten worden serieus genomen".
De angst dat een permanente be
zetting van de vuurtoren van
Schiermonnikoog ten koste gaat
van de Texelse, vindt het college
niet gerechtvaardigd. „De toezeg
ging van de toenmalige minister
van verkeer en waterstaat blijft
gehandhaafd." Dat betekent dat
tot 1 januari 1999 de bezetting
van de huidige drie vuurtoren
wachters, aangevuld met een
parttimer in de zomer, gehand
haafd blijft. In afwachting van het
onderzoek naar de ramp met de
viskotter Anne Jenny bij Schier
monnikoog, onderneemt de ge
meente geen actie.
Anja Witte („Leiden") is op. 25
augustus afgestudeerd als inge
nieur (ir.) in de zootechniek aan de
Landbouwuniversiteit Wagenin-
gen. Tijdens haar studie heeft zij
zich georiënteerd op de veehoude
rij, met als specialisaties gezond
heids/ziekteleer,
vruchtbaarheid/voortplanting en
agrarische bedrijfseconomie. Per 1
september gaat zij werken als do
cente veehouderij/economie aan
het Agrarisch Opleidings Centrum
Alkmaar.
