TEXEL
tegen windmolenplan
„Gamma is welkom, maar
niet via sluipweggetje"
Kunstenares strijdt
ai
Bedrijventerrein wacht op vers bloed
„Vibraties zijn slecht voor mensen"
rMAGAZINE
Mensen -=
Texeler in
de ether
noo HET SLHbNT HIER
WEL MEE TE VOLLEN
Y/a.
Limburgse taferelen
teisteren Texel
TEXELSE 5 C0URANT
Winterse badgasten
DOT GELOOF
K OOK
Advertenties
kunnen ingeleverd
J worden
t/m 17 februari a.s.
Hoewel we geen Maas heb
ben die zaken onveilig maakt,
houdt ook Texel het momen
teel niet droog. De hevige re
genval (30 mm in 24 uur)
zette menig weiland, pad en
tuin blank. De gemeente ont
stopte een paar putten, maar
kon verder ook niet veel doen.
Het weer zal de komende da
gen nog onbestendig blijven.
(Foto Dirk Kuiter)
VRIJDAG 27 JANUARI 1995
zo'n ding brengt de zaak uit even
wicht. Als ik een kras door een
schilderij zet kan de rest nog zo
mooi zijn, maar dan klopt het niet
meer."
Levenskracht
De schilderijen van Marianne ken
merken zich door kleuren en stro
mingen. Ze heeft een grote naam
in het land en exposeert binnen
kort weer in Amsterdam. „Nee, ik
heb nog nooit op Texel een ten
toonstelling gehad, maar als de
gelegenheid zich voordoet zou ik
het graag willen."
Marianne maakt haar eigen verf
en gebruikt die in kleurige dikke la
gen. „Ik probeer de ziel van wind
uit te beelden. Zon en water speelt
ook een rol. Levenskrachten, daar
gaat het om. Monet deed dat met
water. Die maakte ons ervan be
wust hoe mooi dat eigenlijk was,
hoe bezield. Iets waar we respect
voor moeten hebben. Dat is ook
met wind en stromingen."
Marianne vindt het bijna té toeval
lig dat zij juist met de windmolens
wordt geconfronteerd. „Ik, die
mijn hele leven al zo met wind be
zig ben. Alsof ik er iets tegen móet
doen. Actie voeren? Nou, ik wil in
ieder geval de mensen vertellen
wat ik ervan weet. Het is ook zo
kwalijk dat ze er zo'n reclamecam
pagne van maken. Zo van: u moet
maar snel beslissen, anders loopt
u de subsidie mis....Het lijkt wel
een boekenclub. De geldwolf in de
mensen wordt aangesproken. Het
is zó kortzichtig en zo dom. Je
praat over onherstelbare schade."
Dinsdag sprak ze met Jan Kuiper
van EcoMare. „Ik had begrepen
dat die vóór die windmolens is.
Vreemd. Juist iemand van zo'n in
stantie zou een kritische houding
moeten heb ben."
Als de molens er toch komen,
denkt Marianne er sterk over om
het eiland te verlaten. „Al is er bij
na geen plekje over in Nederland
waar nog deze rust is te vinden.
En zo makkelijk zal het niet zijn om
dit huis weer kwijt te raken, want
door die dingen naast de deur
daalt het in waarde."
als schepen op de zee, die navige
ren op vaste punten, tegenwoor
dig de satellieten. Die vergelijkt hij
met het gemeentelijk beleid. „Als
je de satellieten steeds verplaatst,
raken de schepen de koers kwijt.
Datzelfde gebeurt met de bedrij
ven, als de gemeente het beleid
steeds wijzigt." De ondernemer
stelt voor alle industrie- of bedrij
venterrein over één kam te sche
ren. De groothandels-, installatie-
of produktiebedrijven sta je er toe
aanverwante artikelen te verko
pen. „Daarmee blijft er voor de
middenstand in de dorpen een bo
terham te verdienen."
„Zolang wij hier gevestigd zijn,
heeft het bedrijventerrein steeds
ter discussie gestaan. Elke keer is
er een nieuwe wending aan gege
ven. Reken voorgoed af met het
verleden en sla een duidelijke weg
in", adviseert hij de gemeente
raad. „De gevestigde bedrijven
mogen niet lijden onder de komst
van nieuwe winkels, die de boven
verdieping verhuren voor woon
ruimte", doelt Van der Vis op
eventuele problemen met de
hinderwet- of milieuvergunning.
Om misverstanden te voorkomen
wijst Van der Vis erop dat aan de
winkelafdeling van het familiebe
drijf (Plus Klus) al bij de vestiging
ruim een kwart eeuw geleden een
vergunning is verleend voor detail
handel.
Gamma
Resteert de vraag waar Gamma
zich in Den Burg eventueel gaat
vestigen. Het terrein aan de Abbe-
waal dat in de derde fase van het
Marsplan voor bedrijven is gere
serveerd, leent zich eigenlijk niet
voor een grootschalig detailhan
delsbedrijf als de Gamma, zo laat
de gemeentelijke afdeling ruimte
lijke ordening weten. Detailhandel
voldoet al helemaal niet aan de
normen die het college stelt aan
vestiging in het uitbreidingsplan
Den Burg-west, in het verlengde
van de Hollewal. Resteert dus het
bestaande bedrijventerrein aan de
Spinbaan en de Maricoweg.
Open plek
„Als je daarin een open plek weet,
mag je het me vertellen", nodigt
Krugers uit. Na het bekend wor
den van de verhuisplannen van
Gamma, is hij echter al benaderd
door een stuk of vijf ondernemers
uit Den Burg die hun bedrijf willen
verkopen, al dan niet verplaatsen.
Enige rondvraag leert dat er op het
tijdschrift. Het gaat over het eiland
Gotland in de Oostzee. Dat is ze
ventien keer zo groot als Texel,
maar heeft veel overeenkomsten.
Het is een natuurgebied en was
ook erg in trek bij toeristen. „Fami-
Ije van mij woont er. Ook leven er
veel kunstenaars en schrijvers we
gens de uitstraling die het heeft.
Of had, liever gezegd. Er zijn wind
molens geplaatst op initiatief van
agrariërs. Ook daar hebben zij het
moeilijk, vandaar dat ze op andere
manieren aan geld proberen te ko
men. Maar nu blijven de toeristen
weg. De sfeer is aangetast. De
harmonie is verstoord. Al heb je
nog zo'n mooie omgeving, één
wijl een gezond bedrijventerrein
me een goede zaak lijkt voor het
hele eiland."
Trieste zaak
Ook de naam van projectontwik
kelaar Ed Momberg van adviesbu
reau B&M wordt met
ontwikkelingen op het bedrijven
terrein in verband gebracht. „Ik
heb inderdaad contact gehad met
Rab. Wij zijn wel geïnteresseerd
om de plannen voor de verhuizing
van Rab op papier te zetten." Over
eventuele betrokkenheid bij ande
re plannen houdt hij zich op de
vlakte. „Kijk, dat er nu bedrijven te
koop staan is eigenlijk een trieste
zaak. Het probleem is dat door de
toenemende monocultuur op het
eiland er voor steeds minder be
drijven een markt is. Momberg
verwacht dat als de politiek vesti
ging van detailhandel toestaat,
tenminste één supermarkt (Aldi)
zich op het bedrijventerrein zal
vestigen. „Probleem is dat een
aantal van de bestaande bedrijfge-
bouwen dan moet worden afge
broken, om ruimte te maken voor
de nieuwe zaken." Deze kapitaals
vernietiging drukt volgens Mom
berg de waarde van het onroerend
goed. Het toestaan van detailhan
del op bedrijventerreinen zou ech
ter wel eens een positief effect op
de waarde van de grond kunnen
hebben.
bedrijventerrein nogal wat zaken
hun activiteiten willen verplaatsen
of staken.
„Geruchten? Gedeeltelijk wel",
denkt makelaar Hans Eelman, al
heeft zijn kantoor zelf Jimmink
Kampeercentrum in aanbod. Aan
nemer Tatenhove, die mede-
eigenaar is geworden van de PEN-
centrale, heeft plannen om de be
drijfsactiviteiten aan de Marico
weg te verplaatsen naar
Oudeschild. Over verhuisplannen
van de VTB doen ook verhalen de
ronde, maar concrete zakenzijn
nog niet gedaan. Insiders menen
ook dat het landbouw/loonwerk-
bedrijf van Jos Witte te koop zou
staan, maar Witte zelf spreekt dit
tegen en zegt zelfs het machine
park te hebben uitgebreid.
Plannen
Frans Hopman van Hordifood
koestert ambitieuze plannen met
de vestiging aan de Spinbaan en
het pand van Brouwer dat hij on
langs aankocht. Daarbij zouden
meerdere ondernemers betrokken
zijn. Hopman vindt het echter te
vroeg om er nu al mee naar buiten
te treden. „We hebben contacten
met ondernemers, maar zijn nog
niet rond met de plannen. Ook za
kelijk speelt er nog het nodige.
Dan is het niet verstandig om het
nu al in de krant te zetten."
Een andere ondernemer weet te
vertellen dat als er één bedrijven-
transactie rond is, dat een soort
kettingreactie teweeg zal brengen.
Krugers: „We hebben een aantal
opties waar we Gamma wellicht
kunnen vestigen en zijn in ge
sprek." Gezien de onderhandelin
gen vindt hij het niet raadszaam
daar nu al over uit te wijden.
In verband met de nasleep van de
brand bij de Gamma-vestiging in
Harlingen, is de aandacht van de
directie daar momenteel meer op
gericht. „We hebben de vergun
ning voor herbouw van een nieu
we hal inmiddels binnen, maar zijn
nog op zoek naar een noodloka-
tie." Rab streeft ernaar vóór de
bouwvak de nieuwe zaak in Har
lingen te kunnen openen.
Goede zaak
Ondernemer Frans Hopman juicht
de komst van Gamma en andere
zaken naar het bedrijventerrein al
leen maar toe. „leder bedrijf heeft
zo zijn redenen voor het vertrek.
Maar daardoor dreigt het bedrij
venterrein wel een beetje dood te
bloeden. Er komen echter weer
bedrijven voor terug die méér
functies vervullen. Dat lijkt me een
goede zaak. Het getuigt niet van
veel realiteitszin om dat tegen te
willen houden. Het is niet erg sterk
om tegen een bedrijf als Gamma,
dat nu in de publiciteit treedt, aan
te schoppen. Soortgelijke discus
sie zijn elders in het land al lang
gevoerd. Alleen hier op Texel heeft
het veel stof doen opwaaien. Ter-
„De mensen bedoelen het niet verkeerd, maar ze wéten het
niet. Ik kan het niet met cijfers of argumenten onderbou
wen. Het is niet goed." Als een Texelse Don Quichotte vecht
kunstenares Marianne Kersting tegen het plan om windmo
lens in de Eierlandse polder te zetten.
j"v£kHUÜR 1
VEotlF.MfcNT I
Oud-Texelse Christian Bas (31) is
aan de Ingeniorhojskolen in Hors-
sens (Denemarken) geslaagd voor
het diploma bouwkundig inge
nieur. Als specialisatie heeft ze
landbouwkunde gekozen. Na haar
atheneum-opleiding heeft ze wis-
en natuurkunde gestudeerd in
Amsterdam. Sedert 1989 is
Christien woon- en werkzaam in
Denemarken.
'erplaatsing van de Gamma Bouwmarkt naar Den Burg kan
et begin zijn van een reeks verhuizingen die het bedrijven-
ïrrein nieuw leven kan inblazen. In ondernemerskringen
/ordt namelijk driftig nagedacht over verkoop of verplaat-
ing van bedrijven. De directie van Rab streeft ernaar in het
oorjaar van 1996 de nieuwe Gamma-vestiging te openen.
»e politieke discussie over het toestaan van detailhandel
p bedrijventerreinen lijkt echter nog niet geluwd.
Marianne Kersting is Zweedse.
„Mijn wortels liggen in Lapland."
Getrouwd met een RIN-
medewerker kwam ze een half
jaar geleden naar Texel. „Ik woon
al 25 jaar in Nederland. Om te
werken heb ik natuur en stilte om
me heen nodig. Voor inspiratie
zoek ik zo puur mogelijke natuur
gebieden op. Op mijn manier geef
ik die weer, doe ik er verslag van."
Na een periode in Driebergen werd
het voor het echtpaar mogelijk om
naar Texel te verhuizen. „Als acht
tienjarige kwam ik hier voor het
eerst. Het eiland deed me iets,
toen al."
Verstoring
Na een jaar zoeken werd Veldheim
aan de Zwinweg gekocht. Marian
ne had ruimte nodig voor haar ate
lier. Na een interne verbouwing
was het eindelijk zover toen als
een donderslag bij heldere hemel
het plan verscheen om langs de
oude dijk in de Eierlandse polder
windmolens te plaatsen. „Ik
schrok me dood. Mijn werk is ge
baseerd op stromingen en vibra
ties van de natuur. Daar past geen
onnatuurlijke verstoring in. Eerst
nam ik het niet zo serieus. Ik dacht
dat niemand er mee in zou stem
men. Texel is bijna het laatste
stukje onaangetaste ruimte in Ne
derland waar het nog echt stil kan
zijn. Dat kunnen ze toch niet ma
ken?"
- Toen de politiek zich niet afkerig
toonde van het plan, werd Marian
ne weer ongerust. Marianne zegt
dat ze de redenatie van de wind
molenaanhangers best kan vol
gen. „Ik ben ook vóór schone
energie. Maar alle belangen moe
ten tegen elkaar worden afgewo
gen en op dit moment verliest
iedereen zich in alleen de rationele
afwegingen. Er wordt gezegd dat
je de molens op een bepaalde af
stand niet kunt horen. Dat is een
meetbaar feit. Maar geluiden zijn
vibraties die op een andere manier
op een mens inwerken dan zuiver
via je oren. Dat heeft invloed en
dat strekt zich over een groter ge
bied uit dan alleen de directe om
geving van die molens. Het is een
onnatuurlijk tzoem-tzoem-tzoem-
geluid. Een ziekmakend geluid.
Het is een soort straling waar nog
veel te weinig over bekend is."
Ze beseft dat iedereen haar ervan
zal verdenken dat ze geen molens
vlakbij haar huis wil. „Dat is na
tuurlijk ook zo, maar mensen ver
geten dat die dingen wel zestig
meter hoog worden. Dat is enorm
hoog, hoor. Ze zijn over heel Texel
goed te zien. En te voelen....Het zal
de hele natuur op het eiland beïn
vloeden. Die verhalen dat het alle
maal om de bescherming van de
natuur gaat zijn onzin. Het gaat al
lemaal om de centen!"
Toeristen weg?
Marianne kan haar verontrusting
over de windmolens onderbouwen
met een artikel uit een Zweeds
mogelijk Texelaars aanspreken. Ik
ga alle meningen uit de raad daar
om eerst eens rustig op een rijtje
zetten en dan eens kijken wat de
rest van het college ervan vindt.
Ook wil ik weten hoe het TVO er
over denkt."
TVO
TVO-voorzitter Ko Vinke wil zich
er eigenlijk nog over niet uitlaten.
„We denken erover na. Er zitten
voor- en nadelen aan. De bedrijven
in Oudeschild zijn niet blij met het
vertrek van Gamma, terwijl de
komst van de bouwmarkt naar
Den Burg voor het winkel- en
koopklimaat niet echt nodig is,
maar dat laatste zeg ik puur op
persoonlijke titel. Binnen TVO
moeten we er nog over praten. We
zullen het natuurlijk ook van een
zakenlijke kant bekijken. Mis
schien kunnen we gezien de ont
wikkelingen die op ons afkomen
wel niet anders."
Van der Vis
Arie van der Vis van het gelijkna-
me hout-, keuken- en hobbycen
trum betreurt het dat TVO tot
dusver nog geen standpunt over
de verhuizing van de Gamma
heeft. „Je zou van een belangen
vereniging toch anders verwach
ten."
De ondernemer is niet bang voor
omzetdaling door de komst van
Gamma. „Integendeel. Wat mij be
treft vestigt een nieuwe doe-het-
zelfzaak zich pal naast ons. Bedrij
ven uit dezelfde branche functio
neren beter als ze dicht bij elkaar
zitten, dan dat ze vier kilometer uit
elkaar liggen. Dat is opbedrijven-
terreinen aan de overkant al lang
bewezen. Ik denk dat het voor
Texelaars die nu spullen aan de
vastewal kopen, dan aantrekkelij
ker is om hun inkopen op Texel te
doen", laat hij aan duidelijkheid
weinig te raden over.
Toch plaatst de ondernemer de
nodige kanttekeningen bij even
tuele verhuizing. „Daarbij moet
dan wel de officiële weg worden
bewandeld en moet de verplaat
sing niet langs allerlei planologi
sche of juridische sluipweggetjes
tot stand komen. Er moet nu maar
eens duidelijkheid komen wat er
precies wel en niet kan op een be
drijventerrein. Dat weten we als
ondernemers tenminste waar we
aan toe zijn."
Van der Vis schetst de bedrijven
werd een „kantineplaat" aan
gekondigd en gedraaid en pre
sentator Arie Mol proefde de
kruidendrank die de TWO als
relatiegeschenk hanteert. In
formatief was de (tevoren op
genomen) rondleiding door de
fabriek, waarbij Diana Ris op
prima wijze het fabricagepro
ces toelichtte. Reclame
mocht blijkbaar, want niet al
leen werd herhaaldelijk de
merknaam Texeler („het enige
merk dekbed dat op Texel zelf
wordt gemaakt") gebezigd,
maar werden ter onderscheid
ook namen van concurrenten
genoemd. Bedrijven zien het
programma Met Mol de kan
tine in" dan ook als een wel
kome en voordelige
promotiemogelijkheid. Vol
gens Arie Mol moeten er op
Texel meer bedrijven, scholen
en instellingen zijn waar een
leuke uitzending kan worden
gemaakt. Gegadigden kunnen
contact opnemen met Radio
Noordholland, Hofplein 3,
1811 LE Alkmaar, telefoon
072-118685.
(Foto Harry de Graaf)
Als we gaan verhuizen, dan moet
Iet goed", aldus Paul Krugers van
ab BV, waar druk wordt nage-
acht over de verplaatsing. De to-
ile bedrijfsactiviteiten van het
oncern in Oudeschild krijgen een
usdamge omvang, dat de be-
taande gebouwen te weinig
laats bieden. „Het is het meest
igisch om de Gamma-unit er uit
o, i lichten en te verplaatsen." Om-
at de kapitaalslasten van de nieu-
v ie vestiging niet te hoog mogen
jn, denkt Rab aan een compact
ebouw („vierkante doos") van
irca 2000 vierkante meter. Een
ouwaanvraag is echter nog niet
igediend.
et verzoek van Gamma de bouw-
»arkt naar Den Burg te verplaat-
an, leidde tot een politieke
iscussie met als doel te bepalen
/at wel en niet mag op bedrijven-
ïrreinen. Tijdens de behandeling
leek dat door de fracties verschil-
i ind over detailhandel wordt ge-
acht. Dat constateerde ook
/ethouder Schilling (ruimtelijke
rdening). De bestuurder is niet
1 an plan snel een beslissing te for-
3ren. „De kwestie loopt al een
jdje. Het zal nooit een regeling
'orden die iedereen tevreden
:emt, maar deze moet wel zoveel
(ADVERTENTIE)
h
Radio Noordholland was dins
dag op Texel om een
rechtstreekse uitzending te
verzorgen van het wekelijkse
programma „Met Mol de kan
tine in". Locatie was de be
drijfskantine van de Texelse
Wol Onderneming in Oude
schild, waar in lunchtijd meer
dere van de 20 daar
aanwezige medewerkers gele
genheid kregen om voor de
microfoon hun zegje te doen
(foto). De aangesneden pro-
b Ie mat ie k was niet wereld
schokkend. Martin Groot
mocht uitleggen waarom hij
tijdens het werk altijd hetzelf
de wijsje fluit, Roel Verra
kreeg de vraag voorgelegd
waarom sex voor hem een fa
voriet gespreksonderwerp is
en Bart Heerschap leverde
(spaarzaam) commentaar op
het verwijt dat hij niet na
denkt voordat hij wat zegt. Er
Drukkenj/Uitgevenj
Langeveld en de Rooy
Parkstraat 10, Den Burg
Telefoon 02220 - 62600
Fax 02220 - 14111
