Eierlandse suikerbieten
beter door GFT-compost
De Waal centraal
p Monumentendag
,-v-
"•"V T- vUL
Melingexpositie en dia's
Vertrouwen in kringloopprodukt groeit
Mensen
Langs de weg
TEXELSE COURANT
TE KOOP
BEDRIJYEHTERREIN
<-!*'
]mu&iiËi=S2
Industrieterrein
Programma zaalvoetbal
ijwilligers NET
men excursies
iver van SBB
Het Lijk Drijft
aL in Klif 12
Diploma's voor
leden zwemclub
VRIJDAG 1 SEPTEMBER 1995
1.
INLICHTINGEN GEMEENTE TEXEL
AFD. GRONDZAKEN
=•02220- 62171
mk
üstrieterreln van Oudeschlld Is, na een periode van rust, ineens enorm In trek.
iVmffJTIÏfVHH drijven in de aanbieding en twee
diepere. „Maar die laatste willen
we zo lang mogelijk aaneengeslo
ten houden. Stel je voor dat nog
eens een groot bedrijf komt dat
ruimte zoekt. Dat zou een gewel
dige impuls voor de werkgelegen
heid op het eiland zijn."
Verwacht wordt dat in twee tot
drie jaar het terrein vol is. Voor die
tijd moet een beslissing worden
genomen over uitbreiding. Weijdt:
„De mogelijkheden worden onder
zocht. De bestuurders moeten
zich er nog over uitspreken. Het
heeft alles te maken met planolo
gische keuzes. Er zijn nog geen
grondeigenaren benaderd." De ge
meente probeert ook bedrijventer
reinen te realiseren in De
Cocksdorp en De Koog.
(Foto Tessa de Greall)
Voor hen is het een perfecte
i,dicht bij de haven. ,,Maar ik
ook dat het economisch be
at met Texel en dat daardoor
mensen de stap durven wa
tts te beginnen", aldus
ttterrein staan inmiddels ook
Itn van twee aannemersbe-
(met een derde wordt on-
ïideld), een jachtbouwer,
neubelmaker, een fietsenver-
Jer en een autorijschool.
Werkgelegenheid
'deling Grondzaken heeft nog
vier kavels voor kleine be-
Woensdag 6 september:
18.30 u. Klif-Texel'94 1
19.15 u. Rab-Jellenboog 3
20.05 u. O'end 2-Nioz
20.55 u. Rab 2-ZDH
21.45 u. Mantje 2-De Krim 4
Zaaldienst: Mantje
Donderdag 7 september:
18.30 u. Texel 4-Klif 5
19.20 u. Texel 3-Casino 3
20.10 u. De Krim 5-De Koog 6
21.00 u. Rab 3-Mantje 3
21.50 u. De Krim 6-Texel 5
Zaaldienst: De Koog
ndelijke Open Monumenten-
op zaterdag 9 september
op Texel een aantrekkelijk
imma. Liefhebbers kunnen
dag, van 10.00 tot 17.00
Etsend en wandelend langs
Kante panden. Op het hele
zijn gebouwen (vooral ker
ft bezichtigen, maar Texels
ite dorp De Waal vormt het
Hpunt.
■meester Willem van Rappard
dag om 10.00 uur in de
Hervormde kerk van zijn
plaats De Waal. De kerk is
publiek geopend en fungeert
startpunt van de dorps-
elmg onder leiding van Al-
feyser. De rondleiding begint
OOuur. Later op de dag, om
uur, verzorgt de zanggroep
de Historische Vereniging
olLv. Willem Kikkert een op-
in de kerk. In de consisto-
fier van de kerk is de hele
an diavoorstelling te zien.
een expositie over gerestau-
!e monumenten op Texel kun-
jwilllgers van Stichting Na-
icursies Texel (NET) nemen
gang van vandaag (vrijdag)
«leidingen over van Staats
heer. NET verzorgt tot 1
'e excursies door De Geul,
Kterduinen, De Muy en De
Deelnemers aan de toch-
«nnen terecht bij EcoMare.
s ligt dat met gasten van
leparken De Krim en de
«vallei, voor wie de stich-
«ids kort excursies verzorgt.
vier |aar dat NET actief is,
de belangstelling voor excur-
"ten het hoofdseizoen flink
"omen. Vorig jaar leidden de
'gers 140 excursies over het
■'|k deel van het eiland. De
houden zoveel mogelijk de
«bare routes aan, maar een
r wordt een eindje van
H afgeweken om bijzondere
'6 bekijken. De excursies
door gebieden die an-
toegankelijk zijn, zoals de
Damvallei, waar momenteel
knalige natuurbouw plaats-
deze in de oude staat te
Sen.
®»sies die sinds kort in over-
'!l De Krim en Sluftervallei
gehouden, blijken in een
te voorzien. In combina-
jj de tochten over de wad-
en het initiatief tot aanleg
uitkijkpost bij de
^ertjes hebben de activitei-
NET flinke vormen aan
wen.
nen bezoekers van 10.00-17.00
uur terecht in dorpshuis De Wiele
waal. Daar is ook koffie met „som-
meltjes" verkrijgbaar. De extra
activiteiten zijn ontwikkeld in sa
menwerking met de Waalder
dorpscommissie. Verder is in De
Waal een stolpschuur nabij Hoger-
eind 19 geopend en kan men het
Agrarisch Museum voor half geld
bezoeken.
De stolp op de binnenplaats van
het museum is een monument en
kan van binnen worden bekeken.
Regelmatig zijn er rondleidingen,
waarbij tekst en uitleg wordt ge
geven over het leven in een boe
renwoning van vroeger. De stolp is
ingericht met huisraad en ge
bruiksvoorwerpen uit grootmoe
ders tijd. In een andere ruimte is
de Thijssejaar-expositie over de re
latie tussen landbouw en natuur,
met o.a. een schaalmodel van een
schapeboet en een aantal schilde
rijen van Ad Blok van der Velden.
Het museum is open van 10.00
uur tot zolang er belangstelling is.
Andere dorpen
Ook buiten De Waal zijn op 9 sep
tember monumentale gebouwen
opengesteld. In Oosterend zijn dat
de Ned. Hervormde kerk, de
Doopsgezinde kerk en de slijterij
van Ger de Jong aan de
Kerkstraat. De wieken van de mo
len van 't Noorden zullen draaien,
wat betekent dat molenaar Willem
Keijzer aanwezig is om belangstel
lenden te ontvangen. In De Cocks
dorp is de Ned. Hervormde kerk
open, evenals in De Koog.
„Nieuw Bloed" is een absurdisti
sche voorstelling met een licht fi
losofische ondertoon.
Onverwacht, snel, vermakelijk,
maar zeker niet vrijblijvend. Het is
de derde voorstelling van Het Lijk
Drijft aL. De spelers van Het Lijk...
Martijn Smits en Guillaume Thelis-
sen voelen zich verantwoordelijk
voor zowel tekst als muziek.
In dit nieuwe theaterprogramma
gaat Het Lijk Drijft aL op energieke
en muzikale wijze op onderzoek
uit of de wereld wel logisch in el
kaar zit. Aan de hand van een le
vensgroot schaakspel proberen zij
aan elkaar en aan het publiek de
structuren van het leven te ver
tellen.
Het Lijk... brengt een zeer frisse
vorm van cabaret met een aantal
bijzonder prettige muzikale onder
brekingen.
Theater-restaurant Klif 12, Den
Hoorn, tel. 198633
Dinsdag 5 september, aanvang
21.00 uur, entree A19.50, vrien
denprijs f17,00 (diner vooraf mo
gelijk).
De Doopsgezinde kerk en de grote
Hervormde kerk van Den Burg zijn
te bezichtigen en in Oudeschild
het „zeemanskerkje" (Hervormde
kerk) met zijn herinneringen aan
de Gouden Eeuw. Het (NH) kerkje
van Den Hoorn mag uiteraard niet
in dit lijstje ontbreken.
Wandeling
In het Hogeberg-gebied zet de vo
rig jaar gerestaureerde kaasboer
derij De Waddel (Westergeest) de
deur open. Het bezoek aan deze
boerderij kan worden gecombi
neerd met een wandeling door het
tuunwallenlandschap. Er wordt
een deel van het Lange Afstands
Wandelpad gevolgd, dat in mei j.l.
in het kader van het Thijssejaar
werd geopend. Onderweg kunnen
de wandelaars een schapeboet
bezichtigen.
De wandelroute is aangegeven in
het informatieboekje over de Open
Monumentendag, dat tevoren ver
krijgbaar is bij de VVV, EcoMare,
het Maritiem- en Juttersmuseum
en het gemeentehuis. Op de dag
zelf liggen er boekjes in de open
gestelde kerkgebouwen.
De organisatie van de Open Mo
numentendag op Texel bestaat uit
vertegenwoordigers van de ge
meente, dorpscommissie De Waal,
Stichting Dorpsherstel, de Histori
sche Vereniging en de VVV.
Drieënvijftig kinderen van zwem
club TX'71 hebben in Molenkoog
voor diverse diploma's en stickers
afgezwommen. Alle deelnemers
zijn geslaagd.
Basisdiploma: Stefan Sijtsma, Danielle v.d
Kamp, Albert Jan Visser, Jermaine Huis
man, André van Strien, Pieter Dogger en
Rosa Alberts Zwemvaardigheid 1: Marijke
Blok, Nma Willemse, Saskia Rijk, Lennard
van Maldegem, Marieke Driehuis, Bart
Laan, Wouter Dogger en Patricia Hooge-
woning. Zwemvaardigheid 2 Esther vxS.
Berg, Justus Zegel, Martina Barhorst, Ja-
cobien Zijm, Anna Kikkert en Brigitta Wit
te. Zwemvaardigheid 3: Elise Dijkshoorn.
Reddend zwemmen 3: Amka Tijsen, Jo-
landa Ellen en Mireille Zijm. Balvaardigheid
1: Ramon Noorlander, Monique de Jong,
Simone de Wit, Martijn Kooiman, Jeroen
Driehuis en Bart Steendam. Balvaardig
heid 2: Pieter Waverijn en Diede van Abs
Kunstzwemmen 1: Lisette Boeyen Kunst-
zwemmen 2: Lisette Boeyen, Annette Krij-
nen, Anna Lisa Albers en Marlies
Huisman. Springen v.d. plank 2: Anna Lisa
Albers. Nostalgische zwemslagen 1: An
nette Krijnen, Marlies Huisman, Anja El
len, Mark Roeper, Aletta Brugge,
Cathelijne Engelvaart, Monique den Brok,
Lea v.d. Zee en Bettine Schraag. Nostalgi
sche zwemslagen 2: Marliës Huisman,
Anja Ellen, Mark Roeper, Aletta Brugge,
Cathelijne Engelvaart, Monique den Brok,
Lea v.d. Zee, Bettine Schraag, Leandro van
Karsen, Anna Kikkert, Jessica Eelman, Eli
se Dijkshoorn, Dominique Kooiman, Nelda
Eelman en Brigitta Witte. Nostalgische
zwemslagen 3 Mark Roeper, Jessica Eel
man, Elise Dijkshoorn en Dominique
Kooiman.
Ook geslaagd. In de lijst van
geslaagden voor het zwemdiplo
ma zijn twee namen weggevallen.
Het zijn Anne Mattner en Silvia
Eelman. Beiden haalden het diplo
ma A.
Vrijdag 8 september:
17.00 u. O'end-Casino
17.45 u. Texel 2-ASC
18.30 u. De Krim 3-Texel 2
19.30 u. Jellenboog-SVW/Horst
20.20 u. Klif 3-Gempo
21.10 u. Mantje-Jellenboog 2
22.00 u. De Koog-Klif 2
Zaaldienst: Klif
GFT-compost, het restant van ge
scheiden groente, fruit en tuinaf
val, vindt steeds grotere aftrek
onder akkerbouwers. Na enige
aarzeling is hun vertrouwen in het
restprodukt gegroeid. Zeker nu
tijdens deze droge zomer is geble
ken dat gewassen op met com
post bemeste akkers beter
gedijen. De laatste weken is in Ei-
erland veel compost van de vaste-
wal aangevoerd. Een deel daarvan
is afkomstig van de Texelse huis
houdens zelf, waarmee GFT-
compost een echt kringlooppro
dukt is geworden.
„Helemaal zeker weet je het na
tuurlijk nooit, maar het is wel frap
pant dat op het perceel waar we
compost hebben gebruikt, de bie
ten er dit jaar zo goed bijstaan",
constateert akkerbouwer Cor de
Lugt van hoeve Padang in Eierland.
De firma De Lugt is met een afna
me van 1500 tot GFT-compost per
jaar de grootste afnemer op het
eiland. „Eerder hingen met zo'n
zomer de bieten slap en nu staan
ze er 's morgens nog fris bij." Als
oorzaak noemt hij de hoge voe
dingswaarde van het spul en stij
ging van het humusgehalte in de
grond. Humus bindt het vocht in
de bodem, bevordert een gunstig
microleven, voorkomt verslemping
van grond en gaat uitspoeling van
mineralen tegen.
De hoeveelheid compost die de
gebroeders gebruiken lijkt veel,
maar gezien de bedrijfsomvang
(225 hectare) valt dat mee. „Er is
héél wat compost nodig om het
humusgehalte in de grond om
hoog te krijgen." Per hectare mag
eens in de twee jaar maximaal 17
ton compost worden gestrooid.
VAM
De aangescherpte mestwetgeving
is één van de oorzaken waardoor
het gebruik van dierlijke mest de
laatste jaren een probleem wordt.
„GFT-compost heeft ten opzichte
van bijvoorbeeld kippemest als
voordeel dat het jaarrond kan wor
den gestrooid. Verder ligt de ver
houding organische stof en
fosfaat gunstiger", aldus akker-
bouwspecialist Gerard van Heer
waarden van Cavo Latuco, dat dit
jaar een kleine 8000 ton compost
op het eiland verwacht af te zet
ten. De coöperatie betrekt dit van
afvalverwerker VAM. In moderne
composteerinstallaties wordt het
GFT-afval via computergestuurde
apparatuur omgezet in compost.
Dit biologische proces verloopt
sneller naarmate de omstandighe
den voor de micro-organismen
gunstiger zijn. Dankzij een uitge
kiende temperatuur en gunstig
vocht- en zuurstofgehalte duurt
het proces zes weken. Een tempe
ratuur van 55 tot 60 graden ga
randeert dat de compost vrij is van
ziektekiemen en zaden. Extra
kostenpost vormt de vervuiling
met onverteerbaar afval, die er uit
moet worden gezeefd.
Normen
Om te voorkomen dat verontrei
nigde compost over het land
wordt gebracht, heeft de overheid
normen gesteld. Ter controle wor
den monsters genomen. „De VAM
levert uitsluitend gecertificeerde
compost", snoert Van Heerwaar
den sceptici de mond.
Na een periode van aarzeling en
zelfs een boycot van de Neder
lands Akkerbouwbond uit protest
tegen de landbouwprijzen, stap
pen de boeren steeds meer over
op compost. Volgenslandbouw-
voorlichter Jan Koolhof is het een
goede aanvulling op de bestaande
produkten.
Gemeente
Ook de gemeente constateert gro
tere vraag naar de compost die bij
vuiloverslag De Hamster wordt ge
maakt. De gemeente produceert
jaarlijks 1500 kuub compost. Vo
rig jaar was die berg nog moei
zaam te slijten.
Anders dan het GFT-afval is deze
compost het restant van slootruig-
te en plantsoenafval. „De voe
dingswaarde en het organische
stofgehalte is wat lager dan het
GFT van de VAM, maar de kwali
teit is prima", aldus Piet Bolier van
gemeentewerken. Gistermorgen
meldde zich een Eierlandse akker
bouwer die het restant kocht. Wél
ligt er nog een paar honderd kuub
voor bemesting van de plantsoe
nen en voor particulieren. Die kun
nen bij de gemeente terecht voor
de compost.
Aan de Technische Universiteit te
Delft slaagde Jakob Jan Brouwer
(25) als stedebouwkundig inge
nieur. Zijn afstudeerproject was
een regionaal plan voor het district
Pogradec in Albanië, bedoeld als
aanzet voor ruimtelijk denken over
de ontwikkeling van dit gebied na
de omzetting van communisme in
vrije markteconomie. Daarbij heeft
Brouwer vanuit de Reformatori
sche Wijsbegeerte naar een invals
hoek voor de regionale planning
gezocht.
Landbouwers Cor en Dirk de Lugt uit Eierland en Gerard van Heerwaarden van Cavo Latuco zijn tevreden over de kwaliteit van GFT-
compost. (Foto Gerard Timmerman)
Aan de Technische Universiteit
van Delft is Martin van Veen (24)
uit Den Burg afgestudeerd als ma
teriaalkundig ingenieur. Zijn afstu
deerproject ging over de invloed
van warmtrekken op de mi
crostructuur van snelgestold alu-
mium 7075 (ZR).
Dinsdag heb ik de dunne zo
merhelft van mijn Texeler-
dekbed vervangen door de dik
kere najaarshelft. Dat was no
dig, want na zo'n vijftig
tropische nachten waren de
temperaturen weer normaal. Er
dreven weer wolken in de lucht
en het had zelfs een beetje ge
regend. Er was dus een eind
gekomen aan een zomer die zo
wat alle records heeft gesla
gen. Het kon niet op
Wonderlijk, dat haast iedereen
dat blijkbaar gewoon vond. Het
tijdperk waarin Hollandse zo
mers als regel voor driekwart in
het water vielen, ligt blijkbaar
achter ons. Het is nu elk jaar
een tijdje tropisch en de win
ters stellen ook niets meer voor.
Klimaatsverandering! Nog even
en we beginnen met het aan
planten van cocospalmen op
het Westerslag en langs de
Pontweg. Texel wordt een Antil.
Nu de status aparte nog en het
kan niet meer stuk.
Geheel passend bij dat tropi
sche paradijs waren al die kleu
rige vlinders. Koninginnepages,
rouwmantels. Ik had die
beesten nog nooit gezien, maar
nu fladderden ze overal bij tien
tallen rond. Sommigen mensen
klaagden er zelfs over. Straks
moeten we nog spuiten om ze
binnen de perken te houden. Of
alle stiekels omhakken, dat
schijnt ook te helpen.
Met de hele natuur gaat het
trouwens goed. Bij ons in het
bos wemelde het van de jonge
uilen, die ons en onze gasten
met hun snerpende gepiep uit
de slaap hielden en nog steeds
zie je overal valken, kiekendie
ven en buizerds rondvliegen in
veel grotere aantallen dan vroe
ger. De kwallen daarentegen
lieten het afweten, maar daar
lag niemand wakker van.
Zojuist hoor ik dat er misschien
wel 2000 zeehonden in de
Waddenzee zitten, veel meer
dan de deskundigen voor mo
gelijk hadden gehouden. De
vermenigvuldiging is dus goed
op gang gekomen. Als het zo
doorgaat zal de wildbeheereen
heid Texel maatregelen moeten
nemen, al was het maar om
EcoMare te redden. Want als
het straks overal wemelt van de
zeehonden gaat er natuurlijk
niemand meer acht gulden be
talen om ze daar te bekijken.
Een jasje van zeehondebont
moet weer kunnen.
Anders gaat het met EcoMare
net als met het subtropisch
zwemparadijs Calluna, dat in
zo'n tropische zomer enigszins
overbodig is. Een warm
golfslagbad vind je immers ook
op het Hoornderslag of bij Paal
17 en dan zit er ook nog een
gratis hoogtezon bij. En even
goed patat en ijs op roe-
pafstand.
Het tragische toeval wil dat die
serie superzomers is begonnen
in het jaar dat Calluna werd ge
opend. Als slechtweervoorzie-
ning weet je nog? Blijkbaar
hebben ze daar de weergoden
mee getart, want sindsdien is
er nog maar één zomer ge
weest met normale regenval.
Dat Calluna vooral daardoor
slecht draait, is eigenlijk een
luxeprobleem. Als we met een
jaarlijks bedrag ter grootte van
het exploitatietekort van dat
bad, de garantie van een zonni
ge zomer zouden hebben, zou
den we het graag neertellen.
Wat denkt u van deze opvat
ting, dames en heren
raadsleden?
Klimaatsverandering? Van mij
mag het. De zekerheid van
goed weer leek deze zomer al
zó groot dat mensen rustig een
tuinfeest of openluchtmaaltijd
durfden te organiseren en daar
voor weken tevoren uitnodigin
gen verstuurden. Als je dat tien
jaar geleden deed, vroegen ze
of je gek was. Het ging immers
toch niet door. Om indruk op
mijn relaties te maken heb ik in
die tijd meer dan eens een fan
tastische openluchtparty aan
gekondigd en daarbij veel spijs
en drank in het vooruitzicht
gesteld. Het kostte uiteindelijk
alleen wat postzegels en pa
pier, want op de geplande
feestdatum regende en storm
de het steevast. Je hoefde de
mensen niet eens meer af te
bellen, want ze begrepen zo
wel dat het niet doorging.
De afgelopen zomer gingen alle
tuinfeestjes wèl door. Je merk
te het 's avonds op straat, voor
al in de buitenwijken van Den
Burg. De atmosfeer werd daar
verpest door de kankerverwek
kende walm van schroeiende
barbecue-worstjes. Vanachter
menige schutting of vlechtmat
klonk het gekakel en gekir van
man- en vrouwvolk dat zich op
perbest amuseerde.
Ik keek wel eens stiekem over
zo'n schutting en werd dan al
tijd door jaloezie bevangen. Al
die vrolijke mensen met grote
glazen wijn en bier in de hand,
tafels vol met lekkernijen die in
eigen beheer of door een pro
fessionele Texelse cateraar wa
ren bereid. Waarom werd ik
nooit gevraagd op zo'n party?
De somberheid daarover be
reikte een maximum toen ik
een paar maanden geleden
werd gepasseerd bij dat feestje
dat Harry Wuis aanrichtte ter
gelegenheid van zijn vijftigste
verjaardag. Eerst dacht ik dat
hij alleen de jetset had ge
vraagd om het een beetje be
schaafd te houden, passend bij
de vier sterren van zijn hotel.
Maar later hoorde ik dat er
naast gasten van het vasteland
minstens honderd autochtone
Texelaars in die circustent bij
Calluna hadden gezeten. Ach
teraf was ik er niet rouwig om
want die feestvierders beston
den voor een niet gering deel
uit Winnersclub-deelnemers,
golfspelers en daarmee te ver
gelijken ander tuig, maar op het
moment van ontdekking wist ik
dat niet en ik was knap pissig.
Maar toen ik dat stukje had ge
schreven over dat Krim-
paviljoen, veranderde het plot
seling. Voor het ene na het an
dere feestje werd ik
uitgenodigd. Het was haast el
ke week raak en ik kon ruim
schoots inhalen wat ik
bij Harry Wuis tekort was geko
men. Eind juli werd ik zelfs ge
vraagd voor twéé feestjes op
één dag. De ene party was er
gens in De Mars, de andere op
Isidorushoeve bij Oosterend. In
beide gevallen was het feestge
druis aangericht in verband met
het bereiken van het vijftigste
levensjaar van de gastheer.
Eigenlijk vreemd om dat te vie
ren. Vroeger volstond je in zo'n
geval met het maken van een
pop Abraham die dan aan de
straat werd gezet met een joli
ge tekst. Ook werd wel een
bord langs de weg geplaatst
met het opschrift: „Jaap wordt
vijftig. Drie keer toeteren
a.u.b.". Voor zover er dan nog
een feestje was, was dat be
scheiden. Het was meer een
herdenking in de huiselijke
kring.
Logisch, want zo leuk is het
niet om vijftig te worden. Dan
zit het leven er namelijk voor
het grootste deel op en dat is
ook het béste deel. Iemand die
deze leeftijd heeft bereikt is
meestal kaal, grijs en vaak dik
en/of lelijk. Zijn kinderen heb
ben hem al lang niet meer no
dig, zijn potentie neemt
zienderogen af en in zijn bedrijf
of betrekking functioneert hij
elke dag minder scherp, waar
door hij steeds meer last en
steeds minder lust geeft. Kort
om, kommer en kwel en ook
nog storend in het landschap:
Eigenlijk moet je zo iemand niet
overal vrij laten rondlopen,
want het is schadelijk voor het
toerisme Als Texel ooit nog jon
geren wil trekken, moet je die
ouwe lullen buiten beeld hou
den. Wordt vervolgd.
Harry.
