Zusters stoppen met
inzameling kleding
„Veel geleerd en veel
vriendschap opgedaan"
Flora en fauna Texel
nog steeds uniek
Na decennia sorteren, wassen en strijken
Ondanks afnemende natuurwaarden:
Orthopeed Revaz Sulava terug naar Georgië
H
TEXELSE g couRANT
Rondewinst voordo
Schraag/Barhorst
Historicus Kikkert
verzorgt lezing
VRIJDAG 18 OKTOBER 1996 TT7VT7T QT7
,.We deden het met liefde voor de armen in de Afrikaanse
missieposten die zelf helemaal niets hebben. We waren blij met
ieder kledingstuk dat we kregen.Voldoening straalt af van de
gezichten van zusters Arnulfa (82). Nicolina (79) en Arsene en
(79) die na tientallen jaren afgedankte kleding te hebben ge
sorteerd, gewassen, gestreken en genaaid per 1 november stop
pen met dit liefdadigheidswerk. Hoe moet het nu verder met de
inzameling van kleding?
Hoeveel kleren ze in al die jaren heb
ben uitgezocht weten ze niet precies,
maar het moet een berg zijn geweest.
Zuster Arnulfa becijfert dat er alleen
al zo'n 3.500 dozen naar de missie in
Afrika en naar Polen zijn gegaan. En
dat zijn alleen nog maar de baby- en
kinderkleertjes die met zorg door het
drietal werden uitgezocht. Met be
stemmingen als Angola, Tanzania en
Malawi, waar de pakketten in missie
posten werden uitgedeeld door an
dere nonnen uit hun klooster
gemeenschap Zusters van de
Allerheiligste Verlosser
Weinig middelen
,,Van onze medezusters wisten we
dat de kleding goed terecht kwam.
Dat schreven ze in brieven aan ons
die via Artsen Zonder Grensen en het
Rode Kruis op Texel kwamen", aldus
zuster Arnulfa. Daarin las ze ook met
hoe weinig middelen de missieposten
in het door oorlogen geteisterde An
gola het moesten doen. ,,Die vluch
telingen daar hebben werkelijk niets.
Laatst kregen de zusters tweehon
derd wezen in de post, terwijl ze er
helemaal geen opvang voor hebben.
Nu zijn er plannen om iets te bou
wen
Grote zorg
De zusters besteden grote zorg aan
de kleertjes voor de missieposten. Ze
worden gewassen gestreken en zo
nodig van een nieuwe knoop of
naadje voorzien. In de pakketten
stoppen ze als er even ruimte is een
pak rijst, bruine bonen, een blik vlees
of wat snoepjes. ,,Dat betaalden we
meestal uit giften of uit eigen zak.
Ach. zoveel hebben we voor onszelf
toch met nodig
De hoeveelheid kleding die de zus
ters sorteerden voor de stichting
..Reik Elkaar de Hand", bestemd voor
Centraal en Oost-Europa, liegt er ook
met om, evenals een jaarlijkse vracht
voor „Mensen in Nood".
„De chauffeur die de zakken hier
ophaalde, leverde het zelf af op de
plaats van bestemming Van hem
hoorde we bijvoorbeeld dat ze in een
tehuis in Hongarije met z'n drieën
onder één dekentje slapen. Wat een
armoede."
Altijd open
Van alle kleding, zoals truien, broe
ken, overhemden, sokken, mutsen en
schoenen, werden de goede exem
plaren gesorteerd voor verzending.
Menig Texelaar met overtollige kle
ding dekens en matrassen wist de
garage bij st. Jan te vinden, soms op
de meest onmogelijke tijdstippen.
Want je kon er altijd terecht. „Laatst
stonden er om zeven uur 's morgens
al een paar zakken voor de deur
De hoeveelheden werden steeds gro
ter. „Ik denk dat hier toch zo'n zestig
ton per jaar werd binnengebracht.
Soms stond de garage helemaal vol
Om de twee a drie weken moest de
vrachtauto komen om ruimte te ma
ken." Die garage en een naai- en
stnjklokaal werden beschikbaar ge-
Zusters Nicolina. Arsene en Arnulfa zetten f.
stëld door St. Jan „Toch aardig van
die directeur, want z'n auto moest
daardoor buiten staan
Energiek
De energieke nonnen hebben het
nooit een bezwaar gevonden dat ze
aan het verwerken van de kleding een
dagtaak hadden, soms zelfs meer
Die arme mensen daar nebben het
nodig."
De generale staf van het klooster
vindt dat het drietal nu rust heeft ver
diend. „Dus stoppen we ermee, al
hadden we best nog even mee willen
r 1 november een punt achter de kledinginz,
doorgaan Maar aan de andere kant:
nu krijgen we tijd om overdag eens
een spelletje te kaarten of zo."
Hoe nu verder?
Het inzamelpunt bij st Jan gaat per
1 november dus dicht De zusters
maken zich wel zorgen over hoe het
verder moet met de kleding Het
inzamelpunt zou eigenlijk in Den Burg
moeten blijven. Dat is mooi centraal
voor de mensen."
De gemeente heeft met Jan en Paula
Brouwer afgesproken dat die de inza
meling van kleding gaan voortzetten
neling in St. Jan. (Fo,° Gerard Timmerman)
De evangelisten deden dat al voor de
stichting Dorkas, die de spullen van
uit het verdeelcentrum in Andijk naar
armen in Oost-Europa brengt. Grote
hoeveelheden kleding, dekens of
matrassen kunnen vanaf 1 november
bij hoeve Elba op Zuidhaffel worden
gebracht en voor een paar zakken
met afgedankt spul kan men bij het
evangelisatiecentrum in de Wever
straat terecht Er wordt bij de ge
meente nog over gedacht om ergens
in Den Burg een container neer te
zetten.
Het was deze week een ronde i
weinig echt hoge scores. Slee
één koppel wist meer dan h
punten te behalen. Het duo Cl
Schraag/Nico Barhorst tekei
voor 7009 punten.
Het tweetal deed uiteraard go,
zaken voor het algemeen klas
ment. Zij boekten liefst dert
plaatsen winst en stegen naai
twaalfde positie.
Tweede werden Rob Caspers
Karei van Heerwaarden. Zi|
haalden 6847 punten Derde st
Aad Winters en Carlo Bos met6i
punten. Vierde werden Theo en j.
Witte met 6757 punten en de vj
plaats was deze week voor Hi
Westdorp en Lieuwe van der Vi
met 6707 punten
In het algemeen klassement bel*
den de kampioenen van vorig jaar
eerste plaats, met een kleine vo
sprong op Van der Gracht/Festen
Theo en Jaap Witte.
De verschillen zijn nog klein,
tussen nummer 1 en nummer 20
ten nog met meer dan 1500 punt
Marie Timmerman en Annie Vem
behaalden de minste punten de
avond. Zij kwamen met verdere
4818 punten. Ook vorige week#
dit duo al laatste. Aan het spelt
beide dames ligt het niet. dus I
moet pech zijn. Het geluk zal ook
duo eens gaan toelachen. De fc
komstige tegenstanders van de i
mes kunnen hun borst natmaken
gemiddelde van de avond lag n ,r
6186 punten, iets hoger dan von ;n
week.
pi
Sulava kreeg allerlei overtollige n
dische spullen mee die hij in ziji j,
gen land hard nodig heeft. „Ie
keer dat ik ze gebruik zal ik aanl fl
Helder denken", zegt hij met dev
zijn cultuur kenmerkende pathos |f
Omsl
Sulava was in de tijd dat Georgièi [a
tot de Sowjet Unie behoorde, sk
ingelicht over de toestand in de#
terse wereld. „Wij hoorden at
maar dat het een poel van ven j(
was. We geloofden dat wel niet, n
hoe het echt was wisten we ooki
Toen het systeem was ingestort j
we in vrijheid buitenlanders kon ,r
ontmoeten ontdekten we hoe vt
delijk en gastvrij de mensen in
westen zijn. Het oude systeemt v
ons geen vrijheid. Voor de resll
den we eigenlijk alles: volop eter
drinken en zekerheid op elk g«
zolang je je maar gedroeg zoalsH
kou het wenste. We konden rfl
naar landen die de Sowjet Uniel
gezind waren, zoals Cuba. Weil
den dan wel scherp in de gatenB
houden door meereizende mal
van de KGB. We zijn nu vrij, maal
moeilijkheden zijn groot. Wel
ontwikkelingsland geworden. I
onafhankelijkheid is een droomnl
het goede einde daarvan moetl
komen Economische en morelelj
uit het buitenland is voor onsl
belangrijk. Door de economische!,
blemen verlaten veel Georgiërsmj
land. Dat is jammer want we hebljg
iedereen hard nodig voor de opbel
Alexander Chikvaidze (de voormal
Georgische ambassadeur in Nel
land - red.) zei eens: „De gol
Georgiërs blijven hun land trouwl
anderen zijn gevlucht". Daar bs is
het mee eens. Ons ideaal is nai
lijk dat het bij ons uiteindelijk»
zoals bij jullie. Alles wat ik hier I
geleerd zal ik niet alleen in mijne
werk toepassen maar ook uitdrai
Ik heb nu wat meer hoop wat be
de toekomst van mijn eigen li f'
Door wat ik hier heb ervaren is I
land mijn tweede vaderland ge
den"
Burgemeester Van Rappard neemt van samensteller Hans van der Goes het rapport „Flora en fauna van Texel'' in ontvangst
(Foto Gerard Timmerman)
Ondanks alle inspanningen die de afgelopen jaren zijn gedaan,
nemen de natuurwaarden op het cultuurland vanTexel af. Deze
conclusie trekt de provincie naar aanleiding van een rapport
over de flora en fauna. Uniek is het eiland nog wel. Voor het
onderzoek is veldwerk gedaan op een groot deel van het
Texelse cultuurland. Een vergelijking met 1985 valt weliswaar
niet negatief uit, de provincie dringt bij gemeente, waterschap
en de boeren toch aan maatregelen te treffen die de natuur ten
goede komen.
Het onderzoek vloeit voort uit het
convenant waarin vorig jaar is vast
gelegd dat alle instanties die betrok
ken zijn bij natuur, milieu en landbouw
eikaars sectoren gezamenlijk bena
deren. Zo zijn afspraken gemaakt
over landbouwzonering, natuur
ontwikkeling, reservaatvorming,
beheersgebieden, het bestemmings
plan buitengebied, de relatienota en
andere zaken Om verder te kunnen
werken was het nodig eerst de toe
stand van de Texelse natuur te be
schrijven. In het onderzoek zijn de
duinen buiten beschouwing gelaten.
De aandacht ging uit naar de polders
en het oude land.
Veldwerk
Niet al het cultuurland is onderzocht.
Wegens de kosten lieten de veld
werkers van de provincie het ooste
lijk deel van de PH-polder en een
groot deel van Eierland ongemoeid
Het deel van deze polders dat wèl is
gedaan, is voldoende representatief
voor de overige percelen, aldus on
derzoeker Hans van der Goes van de
dienst Ruimte en Groen van de pro
vincie.
Hoewel in overleg met de landbouw
organisaties tot het onderzoek is be
sloten, verleenden niet alle agrariërs
de veldwerkers toegang tot hun lan
derijen Veruit de meesten hadden er
echter geen moeite mee.
Uniek
Uit het onderzoek blijkt dat Texel op
het gebied van flora en fauna nog
steeds een unieke positie inneemt
Het eiland is door de pleistocene oor
sprong veel ouder dan de andere ei
landen. Veel dieren die elders niet of
nauwelijks voorkomen, zoals de
Noordse woelmuis en insecten als de
grasklokjesbij en de roetbij, vinden
hun oorsprong in de ijstijd. Het is met
zonder reden dat op de Hogeberg het
enige insectenreservaat van Neder
land ligt.
„Texel is uniek wat betreft landschap,
variatie aan plant- en diersoorten en
ook wat betreft de samenstelling van
de leefgemeenschappen", aldus Van
der Goes. Er zijn boeren die -vaak op
eigen houtje- sloten, percelen,
perceelsranden en kolken zodanig
beheren, dat de flora en fauna zich
haast optimaal kunnen ontwikkelen.
Ze lopen in feite voor op alle plannen
in het convenant
Overgangsgebieden
Van der Goes waarschuwde ervoor
bij de uitvoering van de afspraken
rekening te houden met de conclu
sies in het rapport. Uit het onderzoek
blijkt namelijk dat de soortenrijkdom
groter wordt naarmate de overgan
gen tussen verschillende milieus ge
leidelijk is. Bijvoorbeeld van duin-
naar polderlandschap, van polder
naar kwelder, van droog naar nat en
van zoet naar zout water
Gedurende de ruilverkaveling van
1953 tot 1965 verdwenen door het
dempen van kolken, neerhalen van
tuinwallen, de aanleg van drainage
en egalisatie van landerijen veel ge
leidelijke overgangen. Ook de dijk
verhoging in de zestiger en zeventi
ger jaren bleef met zonder gevolgen.
Weidevogels
De soortenrijkdom op het cultuurland
bleef de laatste tien jaar op peil, maar
het aantal weidevogels nam af. Met
name kievitten, tureluurs en in min
dere mate scholeksters werden min
der gesignaleerd. In reservaats-
gebieden bleven de aantallen gelijk of
namen toe De gegevens houden
gelijke tred met de tellingen van de
Vogelwerkgroep. Overigens stellen
de onderzoekers dat veel eieren wor
den opgevreten door eksters, meeu
wen en kraaien Door deze ontwikke
ling neemt volgens het rapport de
bereidheid van agrariërs om nesten
te beschermen af.
Door verdroging van het land verloor
de Noordse woelmuis aan terrein en
concentreerden de weidevogels zich
in natuurgebieden. De onderzoekers
pleiten ervoor de vochthuishouding
van de grond in bepaalde gebieden,
bijvoorbeeld aan de oostkant van de
Hogeberg terug te brengen in de oor
spronkelijke situatie, zodat de natuur
lijke rijkdom toeneemt Maar ook in
het polderland nemen via natuur
ontwikkeling de levenskansen voor
kleinere organismen toe.
Openingen in dijk
Om het zoutgehalte in sloten op het
westelijk deel van het eiland te laten
afnemen, zou het zoete water niet
moeten worden weggepompt, maar
moeten worden opgeslagen. Het
waterschap Hollands Kroon en het
Hoogheemraadschap voor Uit-
waterende Sluizen in Hollands
Noorderkwartier werken aan een plan
om gezuiverd water van Everstekoog
met direct weg te pompen, maar op
te slaan. Anders ligt het probleem aan
de oostkant van Texel, waar sinds de
dijkverzwaring juist verzoeting van
het milieu plaatsvindt. De onderzoe-
„Ik heb hier veel geleerd en ver
wacht dat ik daardoor wat kan
doen voor een betere gezond
heidszorg in ons land". Aldus
orthopedisch arts Revaz Sulava
(50). die met dankbaarheid en vol
doening terugkijkt op een verblijf
van drie maanden op Texel.
Sulava is orthopedisch arts in Tbilisi,
Georgië, die door bemiddeling van de
Stichting Texel-Georgië Kontakt naar
Texel kwam. Hij logeerde bij de fami
lie De Graaf aan de Pelikaanweg en
reisde frequent naar het vasteland om
stage te lopen bij specialisten in Den
Helder en Amsterdam. Ook greep hij
de gelegenheid aan om een wereld
congres op orthopedisch gebied in de
Amsterdamse RAI te bezoeken
Vooral dank zij de voortreffelijke me
dewerking van zijn collega's van het
Gemim-ziekenhuis in Den Helder,
had hij volop gelegenheid om kennis
te verzamelen. Niet alleen wat betreft
operatie- en andere behandel-
technieken maar ook over de orga
nisatie van het ziekenhuis, de ver
pleegkundige zorg voor de patiënten
en de financiële aspecten van de
gezondheidszorg in meer algemene
zin.
Luilekkerland
Nederlanders lijken het vanzelfspre
kend te vinden dat de gezondheids
zorg in hun land tot de beste in de
wereld behoort en dat elke Nederlan
der financieel in staat is praktisch elke
behandeling te krijgen die nodig is
Georgië heeft nog een lange tijd te
gaan voordat het daar zo ver is.
Sulava voelde zich in Nederland da
gelijks in een medisch luilekkerland.
Toen hij met de Kaukasische herders
hond die hij als geschenk voor zijn
gastgezin naar Nederland had mee
genomen, injecties kwam halen in de
dierenartsenpraktijk in Den Burg, zag
hij daar faciliteiten op het gebied van
instrumenten en medicijnen die in zijn
vaderland nog lang niet voor ménsen
beschikbaar zijn.
Operaties
Revaz fietste dagelijks voor dag en
kers willen via kleine openingen in de
dijk zout water laten binnenstromen
om verzoeting en veralging te voor
komen.
Natuur terugwinnen
Over bovenstaande suggesties gaat
onder andere de Provinciale Com
missie Beheer Landbouwgronden
zich buigen De subcommissie daar
van kwam vrijdag bijeen in het ge
meentehuis. Op de agenda stond de
presentatie van het rapport.
„De landbouw heeft het zo verkeerd
nog niet gedaan", concludeerde
WLTO-voorzitter Rinus Kuiper uit het
op peil blijven van de plantenrijkdom
„We gaan wat verloren is gegaan
terugwinnen voor de natuur", conclu
deerde wethouder Schilling (ruimte
lijke ordening). Hij doelde op de aan
wijzing van natuur- en
beheersgebieden, zoals in het
convenant is geregeld De commissie
PCBL houdt zich in het kader van de
„ruime jas" in klein verband bezig
met de aanwijzing en verwerving van
landbouwgrond voor natuurgebied.
dauw van Everstekoog naar de boot
en was om acht uur present in de
operatiekamer van het Gemini Hij
deed waarnemingen en assisteerde
bij kijkoperaties aan de knie en an
dere orthopedische operaties van al
lerlei aard aan heup. rug, enkels, etc.
Ook was hij dagelijks bezig op de
eerste hulp. maakte ongevals
operaties mee en maakte kennis met
de hier gebruikelijke gipstechnieken
Ook de verschillende mogelijkheden
van anesthesie (narcose) kregen zijn
aandacht. Vooral de spinale anesthe
sie (ruggeprik) waarbij de patient bij
kennis blijft en die betrekkelijk goed
koop is, leek hem voor toepassing in
Georgië aantrekkelijk.
De Georgische medicus verkeerde
tijdens zijn stagewerk in een voortdu
rende staat van enthousiasme,
slechts getemperd door het besef dat
dit alles voor Georgie nog lang niet is
weggelegd.
Probleemland
Hoewel in het land de laatste tijd dui
delijke vooruitgang wordt geboekt en
de politieke en militaire rust is weer
gekeerd, heeft de economische jan
boel zijn negatieve effecten op alle
geledingen van de samenleving Al
les staat er in het teken van improvi
seren en overleven. Dit noodgedwon
gen aanrommelen op elk gebied
contrasteert scherp met de beproefde
De bekende historicus J.G. Kikkert
uit Oostvoorne verzorgt dinsdag 5
november de eerste lezing van de
Historische Vereniging in dit
winterseizoen. Kikkert is auteur
van het onlangs verschenen boek
„Het licht van Texel De lezing is
in De Lindeboom, aanvang 20.00
uur.
Over de hoofdpersoon van het boek,
de Texelse notaris J L. Kikkert (1810-
1878), schreef hij al eerder in „Bericht
van de 10-daagse veldtocht", een
relaas over de Texelse schutters in de
frontlijn van het conflict tussen Neder
land en Belgie in 1830. Andere wer
ken van zijn hand, ondermeer over
het koningshuis bezorgden de schrij
ver landelijke bekendheid Meer dan
eens was hij te gast in tv-program-
ma's, zoals „Sonja op zaterdag"
De titel van zijn lezing is dezelfde als
die van zijn jongste schepping: „Het
licht van Texel Hiermee wordt de
bekende notaris in de dubbele bete
kenis van woord besproken. Ener
zijds zijn strijd voor het veilige licht
van een vuurtoren, anderzijds zijn
helder inzicht in vele uiteenlopende
zaken als lichtend voorbeeld voor zijn
tijdgenoten Rond dit alles een be
schrijving van de leef
omstandigheden in de vorige eeuw
Met dit aansprekende onderwerp
hoopt de Historische Vereniging op
een boeiende avond voor leden en
andere belangstellenden.
Revaz Sulava: tevreden terug naar huls.
perfectie die de sfeer in een Neder
lands streekziekenhuis bepaalt.
Revaz „De regels die in het Gemim-
ziekenhuis gelden op elk gebied, de
discipline in de operatiekamer, de
kennis van de verplegers en de an
deren die bij de behandeling zijn be
trokken. ledereen weet en kent zijn
taak, van portier tot dokters. De on
derlinge verhoudingen zijn daarbij
vriendelijk en de totale sfeer is uitge
sproken warm".
Het ligt voor de hand dat vooral die
dingen die in zijn land afwezig of an
ders zijn, bij Sulava in het oog spron
gen. De leeftijd van de dokters bij
voorbeeld. „Je ziet ze hier met ouder
dan zestig jaar En er zijn veel assis
tenten, jonge dokters die zich verder
specialiseren, maar in mijn ogen nu
al hoog zijn opgeleid en blijk geven
van een uitstekende kennis van za
ken".
Vijfsterren
Een opvallend verschil voor hem was
de zorg voor de patiënten. Volgens
Sulava leven de patiënten van het
Gemim-ziekenhuis in een soort 5-
sterrenhotel. Ook het management in
het ziekenhuis was voor hem indruk
wekkend.
In Den Helder had Sulava vooral te
maken met orthopedisch chirurg
Willem van der Ham maar ook met
diens collega's Benink en Salomons.
Op initiatief van eerstgenoemde hield
hij een voordracht voor de Rotaryclub
Den Helder-Julianadorp. In het Onze
Lieve Vrouwe-gasthuis in Amsterdam
was professor dr J. van der Eijken zijn
supervisor De contacten waren
uitgesproken vriendschappelijk.
