Totale operatie of 'n hartversterkertje?
Nauta waarschuwt tegen
gerommel in de marge
Gaat de Groeneplaats
u ook aan het hart?
„Eerst oorzaak probleem wegnemen"
ibAbLbJi^ COURANT
5visie van Cor zi'm'
Hoorzitting p"
op 18 februari Ds
iU l-.Üjj-i-i!
DINSDAG 4 FEBRUARI 1997
studeert aan de Academie voer
Bouwkunst in Amsterdam en is daar
naast werkzaam als projectleider bij
een architectenbureau in Utrecht Hij
noemt het eerste ontwerp van Nauta
„buitengewoon correct", maar geeft
er een andere architectonische invul
ling aan.
Zijn voorstel: een winkelcentrum op
de Groeneplaats waar men onder
door kan lopen. In de bovenste etage
komen woonappartementen. Op de
begane grond onder het complex
ontstaan twee overdekte pleintjes.
Wat de jonge bouwkundige betreft
hoeft zijn plan niet te worden uitge
voerd „Het ontwerp is slechts een
voörbeeld, maar de visie is bedoeld
om inzicht te geven in de mogelijkhe
den."
De betrokkenheid bij de recon
structie van het centrum van
Den Burg is groot. Dat blijkt uit
de diverse reacties op het plan
dat door Jook Nauta is gelan
ceerd Binnenkort, op 18 fe
bruari, buigt de Texelse politiek
zich over de ingediende alterna
tieven.
Interessant is natuurlijk ook wat
de „gemiddelde" Texelaar er
van vindt. We nodigen u, lezers
van de Texelse Courant, daarom
uit uw mening te geven. Morgen
(woensdag) kunt u reageren.
Stuur een fax (31 41 11) of bel
tussen 10.00 en 12.00 uur met
de redactie, tel. 36 26 20. Over-
kantse lezers krijgen -omdat ze
krant een dag later ontvangen?
donderdag tussen 1000
12.00 uur de kans. Het resultazj
wordt gepubliceerd in één van dl
eerstvolgende edities t|e
Om het u wat makkelijker I® n
maken, zetten we op deze palff
gina alle acht plannen nog eveil
op een rij. Elk plan is voorzieiH^p
van een nummer. Zo kunt u offn
simpele wijze aangeven naalL-
welke visie uw voorkeur uitgaaf
(wel graag de reden erbij nod
mat
Het huidige hart van Den Burg is niet bij toeval tot stand gekomen, zo bewijzen deze maquettes uit 1952. Links de oude situatie met 't Raaksje. rechts de nieuwe met het nieuwe
raadhuis, vergrote Groeneplaats. doorbraak naar de Elemen en parkeervakken.
Met zijn plan „Het hart hersteld"
heeft Jook Nauta de discussie over
de toekomst van de Groeneplaats
flink aangezwengeld. Spoedig na
de presentatie in 1995 volgde de
eerste reactie: Frans Pieterse van
café De Karseboom liet als „man
van de praktijk" een ander geluid
horen. Daar bleef het niet bij. Nog
zes alternatieven, de één profes
sioneler uitgewerkt dan de ander,
kwamen op tafel. Hoe nu verder,
dat is de vraag. Ondergaat het cen
trum van Den Burg een ingrijpende
operatie of kan het met eenvoudige
middelen worden opgelapt?
In 1995 diende Jook Nauta zijn eer
ste plan in. Hij vond herstel van Den
Burg's centrum nodig, omdat de
Groeneplaats en omgeving geen ge
zelligheid uitstralen en omdat door
diverse ingrepen in het straatbeeld de
afgelopen kwart eeuw een rommelig
geheel is ontstaan. Zijn aanzet kan
worden beschouwd als het „moeder
plan", waarop de latere visies, ont
werpen en meningen van anderen
inhaken. Opeens leek iedereen ervan
doordrongen dat er nu iets moest ge
beuren.
Het afgelopen jaar werden alle alter
natieven in deze krant gepubliceerd.
Nauta zelf verzamelde -ondermeer
via lezingen- vele reacties en paste
zijn oorspronkelijke plan aan (Hart-ll).
De gemeente heeft nu in totaal acht
visies gebundeld en zal ze op 18 fe
bruari tijdens een hoorzitting behan
delen. Op deze pagina een overzicht.
„Het hart hersteld" -
tweede herziene editie.
Samenstelling: Jook
Nauta, Oosterend.
van het huidige gemeentehuis). Sa
men met de aangrenzende Vismarkt
blijft er meer dan voldoende ruimte
voor evenementen en de markt.
de kantoorvleugel van het gemeen
tehuis wordt opgenomen in een „mul
tifunctionele centrumbebouwing"
er komt op de Groeneplaats minder
bebouwing dan in het eerste plan:
600 I p.v. 950 m2 verkoop-vloer
oppervlak en 12 i.p.v. 20
(bedrijfs)woningen.
het plan telt totaal 100 onder
grondse parkeerplaatsen, bereikbaar
via een gezamenlijke entree op de
hoek Warmoesstraat-Elemert.
centrum. Zorgen voor aantrekkelijke
begrenzingen (voorkanten in plaats
van achterkanten) en de ring-
bebouwing rond de NH-kerk vanaf de
Burgwal een stukje voort te zetten
de monumentale kerkhofmuur of
althans wat daar nog van over is, blijft
vrijwel helemaal zichtbaar. Het ver
dwenen gedeelte muur (nu een hou
ten schutting van ongeveer 30 meter)
wordt terug-gerestaureerd.
de inkomsten zullen de uitgaven op
zijn minst dekken.
„Geef Frans een kans".
Samenstelling: Frans
Pieterse, Den Burg.
muzieknis in westhoek van het plein
(bij de doorbraak met de Elemert).
taxibaan tussen raadhuis en daar
voor geprojecteerde huisjes.
de pomp terug op de plaats.
de waag verplaatsen richting ge
meentehuis.
nieuw te bouwen huisjes voor oude
ambachten en als expositieruimte
ook park en grote kerk sfeervol ver
lichten.
„Het herstel herzien".
\~J Samenstelling: Erik Jan
Vermeulen, Amsterdam.
Oud-Texelaar Erik Jan Vermeulen,
geboren en getogen in Oosterend,
„Groeneplaats - Vismarkt -
Park, een visie op het
centrum van Den Burg."
Samenstelling: Jannie
Vinke en Marcel van der
Lubbe, Delft.
Ir. Jannie Vinke, eveneens oud-
Texelse, en ir. Marcel van der Lubbe
zijn pas afgestudeerd en hebben sa
men een architectenbureau opge
richt. Reden om zich, naast hun bin
ding met het eiland, te mengen in de
discussie. Zij presenteerden in au
gustus '96 een gedetailleerd rapport.
Opvallendste voorstel is de verhoging
van de Groeneplaats. „Hierdoor wor
den vier vliegen in één klap geslagen:
1 Den Burg behoudt een centraal
gelegen openbare ruimte. 2.de
Groeneplaats als gat in het winkel
circuit wordt opgeheven, 3.de Vis
markt krijgt haar gezellige, besloten
karakter terug; 4,onder het plein kun
nen auto's worden geparkeerd.
Tussen Vismarkt en Groeneplaats
komt een wonmgenblok, met onderin
horeca en winkels. Nieuwe woningen
men). Welke veranderingen zoiLn
u willen zien en welke met? Ala^
u zelf een geheel nieuw idejU
heeft, horen we dat ook graag®
Alvast bedankt voor uw medeïj.
ee
net
werking.
Nauta liet zijn plan ontwikkelen door
het Buro voor Stadsontwerp van ir.
S.V. Khandekar uit Benthuizen.
Khandekar's conclusie is duidelijk:
geen nieuwe lapmiddelen, maar een
omvangrijke reconstructie. De achter
liggende visie van zijn plan is een
structureel herstel en vervolgens
nieuwe inrichting van het centrum van
Den Burg.
Afgelopen najaar volgde de tweede
versie. De oud-wethouder kwam
daarin tegemoet aan diverse kritiek
punten. die hem van vele kanten
waren aangedragen. „Hart-ll" werd
uitgebreid beschreven in de Texelse
Courant van 8 november jongstleden.
Hier volgen nogmaals de hoofdza
ken:
de Groeneplaats wordt weer vlak en
gaat terug naar ongeveer de grootte
ten tijde van het Raaksje (de panden
die werden afgebroken voor de bouw
aan de Burgwal zorgen dat het park
een soort woonhof wordt.
Eierland.
Suggesties als doorbreken van het
gemeentehuis („kapitaals
vernietiging") en de bouw van huis
jes („onbegrijpelijke camouflage
schuift Zijm terzijde. Volgens hem is
het beter dat het raadhuis in het park
komt te staan, door aan de voorkant
een plantsoen aan te leggen De
Groeneplaats wordt zo teruggebracht
tot zijn vroegere omvang. Andere
punten:
raadhuis verfraaien met klimplanten.
park omvormen tot „Texelse
Keukenhof".
de pomp terug op de markt.
plein egaliseren.
„Plan 2010 Groeneplaats
en Park".
Samenstelling: Piet de
Graaf, Bussum.
Als oud-medewerker van de ge
meente Texel heeft De Graaf getracht
een plan te maken dat minder kosten
en overlast met zich meebrengt Ge
zien de groei van inwoners en toe
risme vindt De Graaf dat de Groene
plaats („het visitekaartje van de
gemeente") een groot plein voor eve
nementen e.d. moet blijven. Enkele
onderdelen.
de Vismarkt wordt een gedeeltelijk
overdekt terras, waar 's zomers pe
riodiek een band speelt („muziek-
hoek").
veel horecaterrassen op de Groene
plaats.
parkeerruimte voor banken en trou
werijen behouden.
gevels raadhuis en banken verzach
ten met bomen.
looproute attractiever maken: bijv.
breed wandelpad door het park met
o.a. een muziektent, vijver en kunst
werk van Wolkers.
alleen voor 11.00 uur vrachtverkeer
toestaan i.v.m. bevoorrading winkels;
overig autoverkeer alleen met onthef
fing.
markt kan dan weer een gezeh
indeling krijgen; b.evenementen?
de taptoe komen beter tot hun rej
c.betere oplossing voor kort parkej
eigentijdse serre maken voorj
raadhuis. Daarin kan een grand-J
of oranjerie en een expositieruimfti
Kosten; ƒ50.000,- voor het vlak Oe
ken, de serre is -door de hi
opbrengst- kostendekkend. Ro
biedt aan, mochten de kosten j
obstakel vormen, zelf sponsors
zoeken. „We hebben tenslotte
maal baat bij dit plein met een hóf
Visie van de Historische»
Vereniging Texel.
Het bestuur van de Historische \j
eniging steunt twee elementen dil
andere plannen al naar voren k|
gebracht:
herbouwen van de Burgwal aarjp
parkzijde, liefst met bejaarofi i
woningen (naam „De Holletxjf*
Opbrengst mede gebruiken voorlas
inrichting park. S
gemeentehuis weer in het pari®,
tueren, met gazon en bloembc
(zie Cor Zijm). JV
bewaakte fietsenstalling in het
muzieknis ter maskering van
doorbraak naar de Elemert (zie
plan-Pieterse). Geen winkels,wt
daar zit Den Burg niet op te wacN
gezien de trek naar het industrie^
rem. Ook geen woningen
verdoezeling; liever een klimop opHL
gevel van het raadhuis.
de „bult" van de Groeneplajjr
ontgraven. c
„Plan Roelie Bakker"
Samenstelling: Roelie Bak
ker, Den Hoorn.
De bouw van het nieuwe raadhuis In 1968/'69 veranderde het aangezicht van de Groeneplaats drastisch.
(Foto s archief Tetelse Courant)
Al 40 jaar kent zij het wel en wee van
de Groeneplaats van nabij. In haar
juwelierszaak kwam Roelie Bakker
tot de volgende gedachten:
de „bult" weer vlak maken: a. de
Alle plannen voor het herstel va-fe
het „hart" van Den Burg worde
dinsdag 18 februari behandelfj
tijdens een openbare bijeen;
komst in het gemeentehuis, aanj
vang 19.30 uur. Tegenover
raadscommissie ruimtelijk e""
huisvestingsbeleid kunnen dl I
plannenmakers hun visie nade I
toelichten. Ook anderen (bijv. na
mens belangenorganisaties;
mogen het woord voeren. Spre j
kers moeten vóór 11 februari hui
tekst inleveren bij de afdelinj
ruimtelijke ordening (kamer 0 191
van het gemeentehuis) ten nam$*
van Marjan Nicolay. De stukken!*8
zijn daar vanaf maandag 10 fa8''
bruari in te zien. vl'
de bodewoning wordt gesloopt en
vervangen door winkels die meer
naar voren staan, zodat de Parkstraat
daar een smaller aanzicht krijgt.
er komt een open verbinding met het
park via Vismarkt (naast de Raads-
kelder) of Groeneplaats (doorgang
onder raadhuis).
het park wordt een vanzelfsprekend
onderdeel van (de looproutes in) het
Als uitbater van café De Karseboom
aan de Vismarkt heeft Frans Pieterse
in de loop der jaren een eigen kijk op
het plein ontwikkeld. Zijn voorstellen
komen neer op het kleiner en gezel
liger maken van het centrum. De Vis
markt wordt weer een afzonderlijk
plein. Een greep:
Groeneplaats vlak en groen maken.
plein voorzien van veel straatlan
taarns.
tu
Dat is niet eenvoudig maar e>
grootse uitdaging voor kundige are
tecten. Het resultaat is bepalend vtjjr
de beslissing of de ingreep inderdaf
verantwoord is. De kans om tot eH
concreet ontwerp te komen is eil%
mede door de (financiële) ond
steuning van de Rabobank.'
Nostalgie: schoonspuiten van de Groeneplaats na de zoveelste lammerenmarkt (Jaren '50). uiterst rechts de betaamde pomp.
„De vele reacties op Het Hart Her
steld zijn verheugend en bevorde
ren de kwaliteit van de plan
vorming." Jook Nauta is blij met de
huidige discussie over het cen
trum van Texels residentie.
„Maar", waarschuwt hij, „de mees
ten zijn al bezig met inrichten, ter
wijl eerst de oorzaak van het pro
bleem moet worden aangepakt."
Nauta weerlegt de kritiek dat de
bouw van winkeltjes overbodig
zou zijn. „Het geldende
bestemmingsplan laat een veel
grotere groei van winkel
vestigingen toe."
„De geplande toename van bedrijfs
ruimten is circa 4% van de huidige
verkoop-vloeroppervlakte in Den
Burg. Deze is vooral bedoeld voor
bedrijfsverplaatsingen naar het cen
trum en voor bedrijven die op de hui
dige lokatie niet meer kunnen
groeien", stelt Nauta. „Door de veel
beperkter uitbreidingen van het Hart-
plan toe te laten en de (veel te) ruime
huidige mogelijkheden te verkleinen,
ontstaat een evenwichtiger situatie."
Hij becijfert dat het Hart-plan uitgaat
van circa 600 m2, terwijl het bestem
mingsplan 2600 m2 uitbreiding toe
staat.
Advies
Nauta weet zich gesteund door een
rapport van het MKB, de organisatie
Jook Nauta: ...structuur aanbrengen...
voor het midden- en kleinbedrijf, dus
de winkeliers zelf. „MKB-advies heeft
het plan getoetst en komt tot een dui
delijke conclusie De uitbreiding
vormt, mede door de relatief geringe
omvang, geen bedreiging voor de
bestaande winkels. Wel verbetert de
kwaliteit van de hele winkelstructuur."
MKB-advies voerde eerder het distri
butie-planologisch onderzoek voor
Den Burg uit en beoordeelde in sa
menhang daarmee het plan-Nauta.
„Een kostbaar onderzoek. Er is niet
zomaar eventjes door iemand naar
gekeken", aldus Nauta. Hij wijst erop
dat Hart-ll een ontwikkelingsplan is,
dat in fases kan worden uitgevoerd.
Levendigheid
„Het introduceren van bedrijven met
bedrijfswoningen heeft alles te maken
met het brengen van attractiviteit, le
vendigheid en leefbaarheid in het hart
van het centrum", zo gaat hij verder.
„De combinatie wonen/werken be
vordert betrokkenheid met de omge
ving, sociale controle en veiligheid.
Nieuwe mogelijkheden voor
kleinschalige creatieve en ambach
telijke bedrijvigheid geven (startende)
ondernemers kansen, die nu ontbre
ken."
Het is de bedoeling dat de verdere
planontwikkeling plaatsvindt in een
stichting zonder winstoogmerk. „De
hier en daar te vernemen bewering
dat winstbejag van plannenmakers
de motivatie vormt, berust op een
misverstand en is niet erg opbou
wend."
In een begeleidend schrijven aan b en
w geeft Nauta nadere uitleg over de
nog op te richten stichting. Zelf hoeft
hij niet perse in het bestuur plaats te
nemen; hij heeft een lichte voorkeur
om er als adviseur bij betrokken te
blijven.
„Óf alles kan en hoe het er uit komt
te zien is pas te beoordelen nadat
concrete ontwerpen zijn gemaakt.
Oorzaak wegnem
Het herstel van het hart van Den 8:
is een complexe materie. Nauta v
schuwt daarom voor „gerommel in
marge".
„Al ruim 25 jaar is geprobeerd i»
herinrichtingen het hart van Den Bi
te verbeteren. Het is met verwond
lijk dat deze pogingen schipbreukl
den. Ze nemen namelijk niet deo
zaak van het probleem weg.
probleem (het „hartinfarct") is nar
lijk het gevolg van een langdurig p
ces van afbraak, schaalvergroti
verkeersingrepen en natuurlijk
bouw van het gemeentehuis. Dal
door is het aantrekkelijke kleinsd
lige en besloten karakter verlof!
gegaan en is het hart van Den Bi
eén grote vormeloze ruimte zond
samenhang en structuur. Kijk
Groeneplaats en Vismarkt om je hé
en je ziet precies wat dat is.
inrichtingen hebben geen zin als
met eerst structuur in die ruimte tel
brengt."
Volgens Nauta kan men slechts
genuanceerde mening vormen
grondige bestudering. „Voor iet
een die de moeite wil nemen zich
verdiepen zijn de complete plannf
beschikbaar. Inspraak zonder inzi
leidt tot uitspraken zonder uitzid
Moge het hart van Den Burg dit t
zegde bespaard blijven."
