a
uchtvaartmuseum koopt
replica van de Spin
1
Spelenderwijs leren
zwemmen via „ABC"
ntenne
L
TEXELSE *7 nrct to A
e Boules Texel
eerste lustrum
Heup gebroken
Samenwerking Molenkoog-Calluna:
Tere bloemen
zijn in trek
in Kolderwolde.
iAG 8 AUGUSTUS 1997
uchtvaartmuseum op het vliegveld Texel krijgt er binnen-
een bijzondere bezienswaardigheid bij. Het is een fraai
jiuwde replica van de Spin. Dat is het vliegtuig dat in het
ivan deze eeuw werd gebouwd door Anthony Fokker en
13 nee hij in 1911 triomfantelijk rondjes draaide rond de kerk
g( larlem. Het is dan ook hèt vliegtuig uit de vaderlandse
ire /aartgeschiedenis.
echter nog even duren
"Jat de bezoekers van het mu-
het toestel ook werkelijk
zien, want het huidige ge-
heeft er geen plaats voor.
voor aanzienlijke uitbrei-
ijn echter in de maak. Voor
staat de Spin in gedemon-
toestand in de grote
van het vliegveld.
jwilligers die het luchtvaart-
runnen zijn onverdeeld op-
overde aanwinst, die nu nog
Friesland in het hooivak van
Boules Texel heeft het vijf
alt estaan van de vereniging
gevierd met een feeste-
ijeenkomst op de baan in
id. Naast sportieve ele-
werd ook aan de inwen-
Gi lens gedacht. Grote wens
club is de aanleg van
aw^che voorzieningen in de
nde accommodatie, zodat
Iers een kopje koffie kunnen
Ier Piet van Lingen vergeleek
nge club met een kleuter van
leeftijd. „Eerst afwachtend,
als het contact goed blijkt
md en open." De ruim dertig
ageerden verheugd over een
van de zusterclub uit Den
'rominent onderdeel van het
de bekendmaking van de
■kampioenen van de woens-
zaterdag-competitie. Dit jaar
or het eerst gespeeld met een
telling, waarbij het handicap
van kracht werd Hierdoor
een boerderi| hangt De verovering
ervan was een kwestie van toeval,
geluk, snel beslissen en een
goedgeefse sponsor. Het heeft een
haart|e gescheeld of het nationale
luchtvaartmuseum Aviodome op
Schiphol was ermee vandoor ge
gaan
Te koop
Het begon met een artikel in de
Leeuwarder Courant, dat onder ogen
kwam van vliegvelddirecteur Ed de
Bruyn. Het ging over een groep inwo
ners van het Friese Kolderwolde die
op initiatief van kunstenaar Evert van
Hemert de replica bouwden aan de
hand van originele bouwtekeningen.
Het ding moest dienen als blikvanger
bi] het dorpsfeest van Kolderwolde
dat in het teken van de luchtvaart
stond. Van Hemert was geïnspireerd
geraakt omdat hij in Haarlem op de
Een 55-jarige toerist uit Duitsland
wilde woensdagavond skeelers uit
proberen, waarop de jeugd zo vrolijk
rondrijdt. De wieltjes gingen er ech
ter met hem vandoor, waardoor hij op
het Gerritslanderdijkje lelijk ten val
kwam. Met een gebroken heup werd
hij per ambulance naar het
Gemimziekenhuis in Den Helder ver
voerd.
deden zich aan de top van het klasse
ment belangrijke verschuivingen
voor. De beste speler op woensdag,
met de hoogste gemiddelde stijging,
was Biem Bremer Voor de zaterdag
ging de eer naar Jaap Schenk. Bei
den ontvingen een fles wijn. De fees-
telijke bijeenkomst, waarbij de vere
niging de leden op koffie en een
barbecue tracteerde, duurde tot
22.00 uur
middelbare school heeft gezeten
waarop ook Anthony Fokker zat. Van
Hemert's ideaal was een Spin te bou
wen die niet alleen uiterlijk precies
hetzelfde zou zien als zijn legendari
sche voorganger uit 1911maar die
ook echt moest kunnen vliegen
Restjes
De zestien dorpelingen deden vijf
honderd uur over de bouw onder lei
ding van ex-automonteur Jelle Haga,
die als hoofdconstructeur optrad.
Voor de aandrijving werd een oude
65 pk Renaultmotor bij een
autosloperij gehaald, het linnen kwam
uit de winkel, de wielen werden weg
gehaald uit Langelille, een koperen
boiler kon dienst doen als benzine
tank en bij een schroothandelaar lag
voldoende pijpmateriaal voor de con
structie van het geraamte.
De enthousiaste groep slaagde in de
opzet De Spin kwam er en oogstte
alom bewondering. Geschiedkundi
gen konden er niet omheen de laat
ste Fokker is gebouwd in Kolder
wolde'
Tevoren stond vast dat het toestel na
afloop van het dorpsfeest verkocht
zou worden. Het artikel in de Leeuw
arder Courant maakte melding van
een vraagprijs van f6.000,-. Wijzend
op dat laatste gaf De Bruyn het arti
kel door aan Gelein Jansen, de voor
man van het Texelse luchtvaart
museum. Op zijn beurt bracht die het
geval ter sprake bij Theo Witte en de
andere vrijwilligers die het museum
draaiende houden. Er werd contact
opgenomen met Kolderwolde waar
men aangenaam verrast was door de
belangstelling van het Westfriese ei
land Texel. Om het vliegtuig te bekij
ken trokken Gelein Jansen, Siep
Zijlstra, Theo Witte en Ton Zegers
naar Kolderwolde, een dorp in de
buurt van Balk en Workum. Theo
Witte: „Na afloop waren we nog en
thousiaster. Dat ding zag er zo per
fect uit. We wilden hem vreselijk
graag hebben, maar we konden niet
beslissen omdat we het geld nog niet
hadden" Jansen liet weten dat we
serieus geïnteresseerd waren en
i. y.u »wi oieener soeek)
kreeg een optie van maximaal één
maand.
Brügemann
De bedoeling was intussen sponsors
te werven onder het bedrijfsleven.
Toen Theo Witte korte tijd later met
Sjef Brügemann over dat laatste
sprak, was die actie meteen met meer
nodig Brügemann zei de sponsor
die je zoekt, staat nu naast je. Waar
mee hij bedoelde dat hij in zijn eentje
het vliegtuig wilde betalen. Witte „Ik
kon het nauwelijks geloven en heb
het hem nog maar een keer laten toe
zeggen. Maar het was geen grap. We
konden op Brügemann rekenen. Al
leen stond de prijs van het toestel nog
met vast. We hadden het gevoel dat
van de gevraagde zesduizend gulden
nog wat af kon".
Dat klopte. Bij de onderhandelingen
bood Jansen, in deze enthousiast
gesteund door de nieuwe museum
voorzitter Ir C. Klaassen f5 000,-
waarna de Friezen bereid waren het
verschil te delen, zodat de
nagebouwde spin voor f5.500,- ei
gendom werd van het museum La
ter bleek dat het Aviodome zich kort
voor deze deal ais gegadigde had
gemeld bij de Friezen. Dat museum
had meer geboden van de Texelaars,
maar de Friezen hielden zich aan het
eerste woord dat ze aan de Texelaars
hadden gegeven.
Vervoer
De Spin heeft een vleugelspanwijdte
van ongeveer twaalf meter. Ook met
gedemonteerde vleugels is het nog
een omvangrijk geheel waarvoor een
flinke open laadbak nodig is. Dat
transport is inmiddels ook geregeld.
Henri van Maldegem van de VTB
heeft toegezegd er gratis voor te zul
len zorgen, zodra hij het kan combi
neren met een andere vervoersop-
dracht in dezelfde omgeving. Te
verwachten is dat de Spin binnen een
paar weken op Texel zal zijn.
Daar wordt hij dus voorlopig gestald
in de grote hangaar van het vliegveld,
in afwachting van de uitbreiding van
het museum.
Uitbreiding
Over die uitbreiding wordt inmiddels
hard gebrainstormd. Er zijn plannen
in de maak om het huidige gebouw
(de voormalige zweefvlieghangaar) te
vervangen door een nieuw onderko
men op dat meer dan drie keer zo
Kinderen leren voortaan zwemmen
via het nationale „zwem-ABCDe
lessen worden leuker en veelzijdi-
ger: niet alleen baantjes trekken,
maar spelenderwijs verschillende
technieken leren. Naast de traditio
nele school- en rugslag en het
watertrappelen komen elementen
als drijven, draaien en survival aan
bod. De aanpak is erop gericht dat
kinderen zich beter in het water
thuisvoelen. Openluchtbad Molen
koog en zwemparadijs Calluna zijn
voortvarend met de nieuwe me
thode aan de slag gegaan.
Dankzij deze samenwerking kunnen
Texelaars het hele jaar les krijgen,
goed op elkaar afgestemd volgens
dezelfde formule. Met hun „Texelse
zwemplan" behoren beide baden tot
de eersten in Nederland die daadwer
kelijk het ABC in praktijk brengen.
Landelijk heeft de Nationale Raad
Zwemdiploma's de nieuwe zwemles
sen pas vanaf 1 januari '98 verplicht
gesteld, maar op het eiland wordt er
nu al mee gewerkt. Vanaf 1 oktober
'98 zullen ook alle examens volgens
het zwem-ABC worden afgenomen.
Vóór die datum kunnen „plus
certificaten" worden behaald.
Het Texelse onderwijs ontvangt tij
dens de eerste schoolweek hierover
een nieuwsbrief van Molenkoog en
Calluna De informatie zal ook ver
krijgbaar zijn bij o.a. zwembaden,
peuterspeelzalen, de bibliotheek, het
consultatiebureau en andere lokaties
waar kinderen en hun ouders komen.
Puppyzwemmen
De huidige A-, B- en basiszwem
diploma's komen te vervallen. In
plaats hiervan komen de nieuwe di
ploma's A en B, als opstap naar di
ploma C. Nieuw is het „puppyzwem
men" voor kinderen vanaf drie jaar.
Deze lessen vinden plaatsin het
warme water van Calluna. Het
„teddybeerzwemmen" voor de aller
kleinsten (0-3 jaar) blijft bestaan,
evenals het zwemvaardigheids-
diploma.
„Voor de nieuwe opzet zijn twee re
denen", vertellen Caroline Spren
keling (Molenkoog) en Michel Gomez
(Calluna) „Punt één is dat kinderen
steeds jonger op zwemles gaan. Dat
vraagt een andere benadering, bij
voorbeeld met meerTot nu toe was
dat afhankelijk van degene die
lesgeeft "„Punt twee is dat de huidige
diploma-eisen onvoldoende praktijk-
gerichtzijn Vooral het onderdeel vei
ligheid moet beter. Nu kan een kind
dat aper onder water durft, wél het A-
diploma behalen. In de nieuwe opzet
wordt verwacht dat een kind zich ook
onder water en met kleren aan kan
redden. Dat is belangrijk omdat
steeds meer wordt gerecreëerd in en
op het water: pleziervaren, sur-
fen.golfslagbaden.. De ABC-me-
thode speelt in op het onverwachte,"
Waterveiligheid
Het ABC bevat elf basiselementen: te
water gaan, onder water, drijven,
watertrappelen, draaien, survival,
schoolslag, rugslag, borstcrawl,
rugcrawl en ademhalen. Al snel erva
ren kinderen hoe het is om met kle
ren aan in het water te zijn. Ook de
oriëntatie onder water komt spoedig
aan bod.
Omdat kinderen al op jonge leeftijd
voldoende „waterveiligheid" moeten
opbouwen, begint het ABC al op 3-
jarige leeftijd. Via spelvormen wen
nen de kinderen zich in en onder
water te bewegen. Via de tussen-
diploma's puppy 12 en 3 komt het
A-diploma aan de beurt. Eisen hier
voor zijn o.a. met kleding van een
startblok springen, drie meter onder
water zwemmen, schoolslag, rugslag
en een stukje borst- en rugcrawl. Voor
degenen die het precies willen weten;
hangt in Molenkoog en Calluna een
uitgebreid schema.
Plezier
Badjuf en badmeester tonen zich
zeer enthousiast over het zwem-
ABC. „Het komt de veiligheid ten
goede en de lessen bevatten meer
mogelijkheden Misschien lijkt het dat
er alleen maar gespeeld wordt. Maar
kinderen die zich prettig voelen in het
water, zullen makkelijker de schools
lag aanleren. Bovendien gaan ze met
meer plezier naar het zwembad."
Door de stapsgewijze aanpak duurt
het „voortraject" langer. „Kinderen
beginnen nu meestal met zwemles op
hun vijfde Straks is dat vanaf 3-jange
leeftijd al mogelijk. Een veiligheids
winst van twee jaar Sommige ouders
vragen zich misschien af of het
nieuwe A-diploma beter is. Dat is een
lastige vergelijking, maar een kind
van zeven zal straks qua water
veiligheid beter zijn uitgerust dan nu.
Natuurlijk willen we zoveel mogelijk
leskinderen. Maar nog belangrijker
vinden we kwalitatief goed zwem
onderwijs."
Michel Gomez en Caroline Sprenkeling tonen een voorbeeldschema van het zwem-ABC.
(Foto Frans Hopman)
groot is op dezelfde plek. De bedoe
ling is het nieuwe gebouw om het
oude heen te bouwen. Het oude blijft
intussen in tact en toegankelijk voor
publiek. Als de nieuwbouw vrijwel
voltooid is gaat het oude gebouw te
gen de grond en wordt de collectie
opnieuw uitgebreid opgezet in het
nieuwe onderkomen, een operatie die
zich binnen één winter moet voltrek
ken en voor een groot deel door vrij
willigers zal worden uitgevoerd. De
plannen zijn nog pril. Er moet nog
overlegd worden met de andere be
langhebbenden van het vliegveld en
ook de financiering is nog niet rond.
Dank zij de uitbreiding kan niet alleen
de Spin een waardig plaatsje krijgen,
maar kunnen ook andere grote stuk
ken aan de collectie worden toege
voegd. De toekomst van het Texels
luchtvaartmuseum ziet er rooskleurig
uit.
De bloemenaquarellen van Thea van
Heerwaarden uit Den Burg. die deze
maand in Burgwal 37 zijn tentoonge
steld, spreken de bezoekers van het
koffiehuis aan. „Ze zijn vrijdag opge
hangen en voor het weekend om was
waren er zes van verkocht", aldus de
beheersters. De tere kleuren geven
een rustige uitstraling, die goed tot
z'n recht komt in het nostalgische
pand. De verkochte werken blijven
overigens nog tot het eind van de
maand hangen
Bloemen zijn het favoriete onderwerp
van de schilderes. Maar de twee land
schappen die ze vervaardigde, tonen
aan dat ze daar ook een fijnzinnige
zachtgekleurde impressie van weet
te maken Thea van Heerwaarden
(,,ik schilder eigenlijk al mijn hele le
ven") heeft zich pas een jaar op de
aquareltechmek gestort. Ze volgde
een cursus bij Hanneke Smit.Ik ben
zelf nog niet helemaal tevreden over
mijn werkstukken Ik wil de kleuren
nóg wateriger maken." Ze houdt zich
voorlopig bij de bloemen, omdat die
relatief eenvoudig zijn te vervaardi
gen. ..Daardoor kan ik eerst mijn
techniek nog meer verbeteren Ik ga
het liefst gewoon de tuin in.
Naschilderen van een foto doe ik met.
dat is niet echt. Misschien richt ik me
binnenkort ook wel op andere onder
werpen. In opdracht? Nee hoor. dat
wil ik niet. Het moet hobby blijven
voor Classic FM
Rijd je over het kruispunt Pont-
weg-Akenbuurt of op de Nieuw-
landerweg, dan hoor je even
geen Bach, Beethoven of
Brahms, maar het eerder ge
noemde gerampetamp, soms
onderbroken door schreeuwende
jongens die vertellen hoe dat heet
en hoe hoog dat staat op de
hitparade. Is de zender (herken
baar aan de uiterst eenvoudige
antenne die boven de bomen
uitsteekt) ver genoeg achter je,
dan is alles weer normaal.
Denk nu niet dat ik die piraten
weg wil hebben, want het tegen
deel is waar. Ik vind alles wat
illegaal is prachtig. Bovendien
kan ik best een paar minuten
zonder Brahms.
Dat komt omdat ik ooit zelf een
fanatieke radiopiraat was Met
allerlei zelfgebouwde en uit
legerdump verkregen apparatuur
was ik samen met andere slechte
jongens bezig op allerlei golfleng
ten. Dat was ook toen een misdrijf
en ik was dus een misdadiger.
Maar dat voelde je niet zo Net
als jutten, stropen, illegaal
bouwen en jenever stoken was
het een spannend tijdverdrijf waar
anderen weinig schade van
hadden. Sterker nog: het was in
het belang van rust en vrede.
Door het experimenteren met die
zenders waren wij mooi van de
straat en is Texel voor veel
rampspoed gespaard gebleven.
De spanning van dit tijdverdrijf
was toen veel groter dan nu
omdat er een reële kans was dat
je werd gegrepen door de altijd
waakzame radiocontroledienst
die regelmatig met een speciale
peilauto naar Texel kwam.
Meestal werd die wagen al op de
boot gesignaleerd en de piraten
waarschuwden elkaar dan
draadloos met het codewoord
witte muizen. Het leek wel oorlog.
Maar ook op dat gebied zijn
normen en waarden nu ver te
zoeken Hedendaagse piraten
opereren openlijk, soms jaren
achtereen zonder dat iemand er
wat aan doet.
Ik ben op hen niet jaloers Span
ning en sensatie - mits in eigen
beheer verwekt - zijn goed voor
het welzijn omdat het leven dan
tenminste nog een beetje op
overleven lijkt Fundamenteel en
ultiem genot.
Het zou me niet verbazen als de
overheid bewust tolerant is
jegens piraten omdat ze dan
eerder zullen verdwijnen dan bij
felle bestrijding Dat lijkt onzin,
maar de praktijk heeft het bewijs
geleverd Een jaar of vijftien
geleden waren 27 MC-bakkies
een rage. Massa's mensen
vermaakten zich met die illegale
zendertjes, totdat de minister van
Verkeer en Waterstaat tot
legalisering overging. Van de ene
dag op de andere mócht het
Daarmee was de aardigheid eraf
en spoedig lagen de bakkies voor
oud vuil op zolder. Ik vroeg er
vorig jaar per Texelaartje twee te
koop en kreeg massa's reacties
Niemand vroeg meer dan een
paar tientjes.
Goed, die piraten mogen van mij
dus hun gang gaan met hun
loeisterke apparatuur, die natuur
lijk met onder PTT-controle valt
en waarmee ze makkelijk heel
Texel met zeer wijde omgeving
bestrijken, stereo!
Waar ik me wél kwaad over maak
is dat onze eigen legale Radio
Texel het heel wat moeilijker
wordt gemaakt Die zender mag
geen groot vermogen hebben,
moet voldoen aan allerlei eisen
en er is een goede, hoge antenne
nodig om ook de uithoeken van
Texel te bereiken. Gedurende het
grootste deel van hun tienjarig
bestaan hadden ze die antenne
niet, zodat ze achter de Ruigen-
dijk eigenlijk niet waren te ontvan
gen.
Als ik de baas van Radio Texel
was, zou ik al lang op eigen
houtje met een veel sterkere
zender in de lucht zijn geweest,
te wat commercieel is, is
l Neem de radiozender
'je FM die dag en nacht
"lend populair-klassieke
ek uitzendt Omdat dit
nerciële repertoire nogal
US 'kt is, hoor je vaak dezelfde
en Toch is het een verade
lemidden van het gehoor-
'adigende gerampetamp dat
™oordig in overvloedige
IS! V|a andere zenders tot je
"ze Radio Texel niet met
ügen programma in de lucht
lalde radio in mijn gele
°dan ook afgestemd op FM
de frequentie waarop je
lie FM op Texel het beste
°nlvangen. De signaal-
„4! 'e laat echter te wensen
zodat de ontvangst makke-
mn °'dt gestoord. Belangrijkste
Wronnen zijn de diverse
!*el opererende piraten. Hun
tenders zijn geen partij
net als die piraten
Maar de mensen van de lokale
radio zijn wetsgetrouw en schik
ken zich braaf. Toen ze hun
antenne wilden plaatsen in de
bestaande PTT-zendmast aan de
Waalderstraat, vroeg de PTT zó
schaamteloos veel geld dat ze
daarvan moesten afzien. Dat
sprietje mocht of kon ook met op
de spits van de Hervormde kerk
Waarom eigenlijk niet? Was daar
geen mouw aan te passen7 Wat
nu gebeurt is het minst wenselijk,
al is het technisch in orde. Een
eigen zendmast van 35 meter
(net zo hoog als de Burger
kerktoren) op het terrein van
Gemeentewerken aan de Reijer
Keijserstraat. Wéér een obstakel
erbij in Den Burg en daarvoor
moet ook nog f11.000,- worden
betaald. Met haar kordate charme
zal het Roelie Bakker van Radio
Texel vast wel lukken om dat geld
van goedgeefse Texelse onder
nemers af te troggelen, maar het
is toch eigenlijk treurig.
Ik heb voor Radio Texel een
welgemeend advies. Gooi die
zendmachtiging in het Marsdiep
en ga de illegaliteit in onder de
naam Radio Vrij Texel. Je hebt in
elk geval de zegen van emeritus
piraat
