Cjrocn ^warLr Jexel s in het
Eerste stap samenwerking
duikers en archeologen
tOoogcü
uit de kraan
In 2000 weer zacht
iwater
Eigen caravan voor
jeugd 't Horntje
Reddingboot kan
)otvis niet vinden
PWN maakt belofte alsnog waar
?/J Texel test
ViENrnETBNummer
Nieuw meldpunt voor
dierenbescherming
2
Messiah is lange
zit meer dan waard
2
Kinderliedjes op CD
3
Verlichting is van
levensbelang
3
Sportieve derby:
het kan dus wèl
7
Bierbrouwer geen
concurrent horeca
7
Koppen toch
in één zak
Onderhandeling
tennishal vast
Alleen maar rook
T E X E LS E^ COURANT
Bungalowbrand in
kiem gesmoord
Asfalt Boodtlaan
f èl onder wegdek
^GERICHT 15 SEPTEMBER 1887 - NR 11237
Uitgave: Uitgeverij Langeveld en de Rooy bv
Spinbaan 6, 1791 MC Den Burg, telefoon 0222 - 36 26 00
Advertenties/abonnementen/bezorging
telefoon 0222 - 36 26 00, fax 0222 - 31 41 11
VERSCHIJNT DINSDAGS EN VRIJDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS 55,65 PER HALF JAAR. LOSSE NUMMERS 1,55
DINSDAG 2 DECEMBER 1997
Redactie: tel. 0222 - 36 26 20, fax 323 000
E-mail: tcnieuws@tref.nl
Buiten werktijd: Tessa van Daalen, tel. 31 56 39 of
06-52 78 4320 (b.g.g. 06-53 14 9108 of 06-53 16 8657)
De jeugd van 't Horntje heeft sinds zondag een eigen caravan. „Dat is wel lekker in deze tijd van het jaar.
Een doorbraak in de onderwater-archeologie lijkt ophanden.
Hans Eelman heeft officieel toestemming gekregen een ver
kenning uit te voeren op het wrak van „De Lelie". Hiermee
is de eerste stap gezet die kan leiden tot samenwerking
tussen amateur-duikers en onderwater-archeologen van de
overheid. In het verlengde daarvan gloort een overeen
komst met het Maritiem en Juttersmuseum, voor tentoon
stellingen met de opgedoken spullen.
Deze zomer vond Hans Eelman een
wrak voor de kust van Texel Hij dook
ernaar en haalde historisch zeer in
teressante spullen boven water, zo
als twee tabaksdoosjes, kousen, sie
raden en kleine gebruiksvoorwerpen
Heel bijzonder waren twee Jacobs-
staven, navigatie-instrumenten waar
van er maar een paar op de hele
wereld bewaard zijn gebleven. Uit
data in de gevonden voorwerpen kon
worden afgeleid dat het een in 1654
gezonken schip betrof en
naspeuringen leerde dat dit hoogst
waarschijnlijk het galjoot ,,De Lelie"
betreft.
Eelman bewandelde keurig de offi
ciële weg en meldde het wrak via de
burgemeester bij de rijksdienst. Maar
hij kreeg geen reactie en gaf de door
hem naar boven gehaalde bijzondere
vondsten alvast in bruikleen aan het
museum van Oudeschild Dat was
tegen het zere been van de afdeling
onderwater-archeologie van het mi
nisterie van WVS. Onderzoeksleider
Thijs Maadeveld reageerde ont
stemd. Incidentele vondsten zijn voor
de wetenschappers minder van be
lang. De samenhang van de spullen
in en om een wrak telt voor hen
zwaarder en die mag dus ook met
speciale boor mee, waarmee ik op
verschillende plaatsen monsters van
het scheepshout neem. Aan het pa
troon van de jaarringen is de leeftijd
van dat hout af te leiden. Ik stuur de
stukjes naar de AAO. Verder mag ik
de restanten tekenen. Nee, er mag
nog mets boven water worden ge
haald
Als Eelman deze eerste verkenning
De tabaksdoos uit het wrak van De Lelie. De inscriptie toont het Paleis op de Dam.
worden verstoord door voorwerpen er
tussenuit te halen. Eelman wil echter
graag dat alle Texelaars kunnen
meegenieten van de historische ede-
nis die op de zeebodem rond het ei
land ligt. Bovendien wil hij actie. ,,Er
zijn erg veel interessante wrakken
gemeld waarmee mets wordt gedaan
Iedere winter verdwijnt er meer, stuk-
gedrukt door het ijs. Als het rijk er niet
aan begint, moeten we het zelf maar
doen."
ten of bepalen dat het schip onge
schonden op de zeebodem moet blij
ven. Eelman kan zich wel vinden in
deze gang van zaken.Ik vind dit wel
verstandig. Als er inderdaad iets
unieks ligt is het ook beter dat weten
schappers zich daarover buigen. En
laten de amateurs zich op al die an
dere wrakken uitleven. Er ligt ge
noeg
TOV-plan
De Lelie is weliswaar vrij oud, maar
als schip met bijzonder. Een galjoot
was half zeventiende eeuw een vrij
simpel soort kustvaarder. ..De kans
dat ik hem zelf mag bergen is in mijn
ogen vrij groot. En dat is natuurlijk
leukEelman heeft genoeg plannen
in zijn achterhoofd. „Het zou toch
aardig zijn als we zo'n scheepsdeel
aan de wal kunnen krijgen en weer tot
een schip kunnen afbouwen? Ik denk
daarbij aan de TOV-vrouwen. Je kunt
nou wel meteen roepen dat dat niks
wordt, maar ik zie wel of het lukt
Over de berging van het wrak heeft
Eelman ook al een idee en met col
lega-duikers van gedachten gewis
seld. „Wij denken dat dat met hulp
van kotters lukt. Het is toch móói als
je zo'n ding compleet op Texel hebt7
Daar komt heel Nederland op af. Win
keltje erbij waar je leuke souvenirs en
Monsters
De strijdlustige uitspraken van de
Texelaar hebben kennelijk toch enig
hout gesneden. Onlangs kreeg
Eelman een officieel schrijven van de
Afdeling Archeologie onder water
(AAO) van de Rijksdienst voor het
oudheidkundig bodemonderzoek.
Daarin staat dat hij 'een verkenning'
mag uitvoeren op De Lelie. Het is
weliswaar een ruim interpreteerbaar
stuk, maar Eelman ziet het als een
stap in de goede richting „Kijk, er
mist nog wel wat. Hoe het juridisch en
financieel zit, staat er bijvoorbeeld
niet in En er staat ook niks over het
opsporen van wrakken. Maar je moet
zoiets positief bekijken. Het is een
begin."
Uit het verhaal blijkt dat Eelman
leeftijdsonderzoek aan het wrak mag
verrichten. „Daarvoor krijg ik een
Een schilderij van het palels. waarop de overeenkomst met de inscriptie duidelijk Is te
zien. De bouw van het paleis startte in 1648. het werd In 1655 opgeleverd
heeft uitgevoerd, zal een deskundige
van de AAO het wrak bekijken en
beoordelen wat er moet gebeuren Er
zijn drie mogelijkheden- als men de
restanten zeer de moeite waard vindt
gaat de AAO zelf de berging doen, ze
kunnen het werk aan Eelman overla-
scheepsdingetjes xunt krijgen, da's
prachtige werkgelegenheid
Het is nu te koud om te duiken naar
het schip. „Dat wordt wel mei", denkt
Eelman. „Je moet alles op de tast
Lees verder pagina 3
Ook de jeugd van 't Horntje heeft
een eigen caravan om in te verpo
zen. De ontmoetingsplaats werd
zondagmiddag onder grote be
langstelling van ouders en buren
officieel geopend. Het bezoek was
op zeker moment zo massaal, dat
de bewoners buiten stonden, om
dat anders alle genodigden er niet
in konden. „Gezellig hoor. Wij wil
len hier elke vrijdagavond terecht
kunnen", besliste één van de vol
wassenen lachend en met instem
ming van de anderen.
Het initiatief tot de plaatsing van de
caravan werd genomen door de jon
geren zelf. die in leeftijd variëren tus
sen 12 en 15 jaar „We wilden graag
een dak boven ons hoofd Dat is wel
lekker in deze tijd van het jaar", ver
telden ze bij de opening
Om gemeentelijke toestemming te
krijgen (voor dergelijke caravans be
staat een gedoogbeleid) werd de
hulp van Carla Schrama ingeroe
pen. De jongerenwerkster advi
seerde, coördineerde en regelde dat
Op 10 maart volgend jaar is in de
Stappelandhal weer een horeca
vakbeurs Dat betekent dat er dan
nog geen karts over de baan scheu
ren Er waren gesprekken gaande
over verkoop van de hal aan vier
jonge Texelaars, die een mdoor-
kartingbaan willen beginnen De on
derhandelingen verkeren echter in
een impasse. „We zijn in afwachting
van een gesprek met Erwich". aldus
Esther Nebbelmg. namens het viertal
„Het hangt van de uitkomst af of we
teruggrijpen op ons oorspronkelijke
plan Dat bestond uit nieuwbouw in
Oudeschild.'
Waar rook is, is niet altijd (gevaarlijk)
vuur. Vrijdag tegen één uur werd de
brandweer gealarmeerd voor wat
een „woningbrand" werd genoemd
Op het adres aangekomen bleek dat
de bewoner alleen maar zijn hout
kachel flink had opgestookt waar
door de schoorsteen dikke rookwol
ken uitbraakte. De brandweer
voerde een inspectie uit en kwam
niet verder in actie
bij onverhoopte problemen enkele
ouders verantwoordelijk zijn. Het
Oosterender vakantiepark De Ver
rassing stelde gratis een oude cara
van beschikbaar Een plaatsje werd
gevonden aan de Dageraad, op een
stukje gemeentegrond naast NIOZ-
logeergebouw De Potvis.
Bij familie en omwonenden werd
een belangrijk deel van het interieur
vergaard. Om hun verblijf verder te
kunnen inrichten, gingen de jonge
ren de huizen langs. Ze haalden
tweehonderdvijftig gulden op. De
helft van dit bedrag is voor henzelf:
„Voor een kachel en een verleng
snoer. De stroom halen we bij de
buren, bij Koster, vandaan." De an
dere helft is inmiddels gestort ten
gunste van een Unicef-project voor
straatkinderen in Ghana.
Hoewel de jongeren van 't Horntje
zichzelf ,,8-erbuurt" noemen (ze zijn
met acht |ongens en meisjes), hoe
ven ouders en raadsleden zich wei
nig zorgen te maken over asociaal
gedrag „Niemand rookt en niemand
drinkt. Wij zijn heel braaf", verze
kerde het groepje, dat tijdens de re
ceptie driftig koffie frisdrank en
chips serveerde
De opening zelf ging overigens een
beetje de mist in Bedoeling was ge
weest Carla Schrama („Onze steun
en toeverlaat een lintje te laten
doorknippen De acht: „Maar toen
kwam er iemand te vroeg en het was
zo koud en donker dat we die maar
binnen hebben gelaten."
(Advertentie)
(jr Hl f» bti kjtt-
Onze bezorgers verspreiden
vandaag met de Texelse
Courant een folder van:
NEE-sticker
maar wel geïnteresseerd?
Folder verkrijgbaar op
Spinbaan 6
ié ddingboot Beursplein 5 heeft
ndagochtend tevergeefs ge-
cht naar een potvis. Het grote
6 [zoogdier was rond tien over
li gen gesignaleerd door de be
aming van een sportvis-
iieepje, op ongeveer twee mijl
'i i westen van paal 12, Het zwom
Igens de vissers in zuidelijke
hting. EcoMare zocht contact
^Ideskundige Ron Kastelein van
Dolfinarium, die adviseerde
isen het dier en het strand te
- en, om stranding te voorkomen.
De tandwalvis was echter onvind
baar.
Potvissen horen niet thuis in de
Noordzee. Ze leven in diepe tropische
wateren, waar ze jagen op reusach
tige pijlinktvissen. In de winter trekken
ze wel naar noordelijker streken, bij
voorbeeld de oostkant van de Atlan
tische oceaan. Dan bestaat de kans
dat ze in de Noordzee verdwalen,
maar die is te ondiep voor ze, waar
door ze snel stranden
Vrijdag kwam één potvis op het
strand van Wassenaar terecht Vier
andere exemplaren spoelden aan op.
Ameland Uit eerdere strandingen is
bekend geworden dat het meestal om
groepen mannetjes van zo'n vijftien
meter gaat. Deze jonge vrijgezellen
(volwassen exemplaren worden ruim
18 meter) verlaten in het najaar de
grote kuddes in de oceanen. Een
bekende trekroute loopt langs de
westkust van Ierland en Schotland
Groepjes die in de Noordzee terecht
komen, hebben, naar men aanneemt,
door een navigatiefout de afslag naar
het Kanaal genomen. Eenmaal in
deze buurt krijgen de dieren het moei
lijk, want hun voedselbron, de reuzen-
pijlinktvis, komt hier niet voor. En door
de ondiepte kunnen ze zich slecht
oriënteren, waardoor stranding vaak
voorkomt Eenmaal op de kust is een
potvis ten dode opgeschreven. Door
gebrek aan opwaartse druk van het
water kan het dier met voldoende
adem krijgen.
In 1953 spoelde al eens een potvis op
Texel Het skelet van dit dier is bii
EcoMare te zien.
Omdat de potvissen vaak in groepjes
zwemmen en er gevallen bekend zijn
van meer dan tien dieren die op de
kust terecht kwamen (vorig jaar zes
tien dieren op het Deense Wadden
eiland Romo), is het niet ondenkbaar
dat er momenteel nog meer dieren in
de buurt rondzwemmen. De melding
van de spodvissers werd dan ook ui
terst serieus genomen
Via de kustwacht in IJmuiden werden
de Texelse redders op de hoogte
gebracht Met aan boord drie mede
werkers van EcoMare verliet de
Beursplein 5 even na kwart over tien
het reddingboothuis Na ongeveer
twee uur werd de zoekactie gestaakt.
„Zo'n potvis zwemt wel door. We
konden hem moeilijk tot aan Petten
blijven volgen", verklaarde een
woordvoerder van de kustwacht.
De medewerkers van EcoMare zijn
zeer te spreken over de inzet van de
kustwacht. „De mannen van de red
dingboot stonden gelijk voor ons
klaar, dat was echt fantastisch", aldus
Jan Kuiper. Hij werd gisteren gecon
fronteerd met diverse geruchten over
de potvis „Uiteraard krijg je verhalen
van mensen die hem hebben gezien
Wij hebben alles nagetrokken maar
tot op heden wijst mets erop dat er
nog eentje in de buurt is." Kuiper vindt
het eigenlijk positief dat speurtochten
niets hebben opgeleverd. „Dat bete
kent dat-ie nog sterk genoeg is om
weg te zwemmen. Ze kunnen wel een
paar dagen zonder pijlinktvis, maar
niet te lang."
Donderdagavond rond half twaalf
ontstond brand in een der bunga
lows op het Stappenland in De
Koog, De 46-jarige Duitse bewo
ner had rond de open haard een
sterke brandlucht geroken en
hoorde een knetterend geluid.
De brandweer constateerde dat het
materiaal achter de open haard vlam
had gevat Door de wand gedeelte
lijk te slopen kon het smeulende ma
teriaal worden verwijderd. Dat in een
nieuwe vakantiebungalow op deze
manier brand kan ontstaan heeft
vragen opgeroepen De brandweer
zal dan ook een nader onderzoek in
stellen.
Probleem is namelijk dat het
IJsselmeerwater tegen de natrium-
norm in de Drinkwaterwet aan zit. Bij
ontharding op de oude chemische
manier, waarbij het calcium in de zou
ten tegen natrium wordt uitgewisseld,
wordt die natriumnorm overschreden.
Hierdoor is chemische ontharding
geen optie
„We zaten dus in een dilemma. We
hadden gehoopt dat het IJsselmeer
door de regelingen met Frankrijk en
Duitsland binnen een redelijk aantal
jaren zoeter zou worden, dus minder
natrium en calcium zou bevatten
Toen dat niet gebeurde, zocht het
PWN naar een andere manier om de
Joude asfalt dat bij het opknappen
in de Boodtlaan in Den Koog over-
Sjft, verdwijnt wèl onder het nieuwe
iveisel Tijdens de commissie-
rgadering EET waarin de her-
tchting aan de orde kwam, liet de
imeente bij vergissing weten dat dit
J zou gebeuren Volgens de afde-
3 civiele techniek is uit onderzoek
j* bleken dat het niet om teer-
mdend asfalt gaat. Het oude weg-
:k kan dus zonder risico voor het
keu onder het wegdek worden
ggewerkt en hoeft niet te worden
jevoerd Het gaat om zestig kuub
lalt, zo'n 150 ton.
Jinemer De Vries en Van de Wiel
momenteel halverwege met het
»k. Het is de bedoeling dat de her-
ichting op 12 december wordt op-
ileverd.
De molen van het Noorden
staat door de actie van
Siem Hemelrijk tegen het
ui plan om er een infor-
j,j: matiepunt te maken, in het
middelpunt der belangstel
ling. Hoe oud is de molen
en wat was zijn oorspron
kelijke functie?
belofte van zacht water in te lossen
en toch niet boven de natriumnorm uit
te komen
Membraamfiltratie
Het PWN vond de oplossing in de
techniek van membraamfiltratie.
Daarbij kan toch zacht water worden
geleverd, waarbi| de natriumnorm met
wordt overschreden
De fabriek waarin het water wordt
gefiltreerd wordt begin 1998 opgele
verd Nadat enige tijd is proef
gedraaid, verwacht het PWN dat in de
loop van 1999 voor het eerst leveran
ties kunnen plaatsvinden.
Het zachter water (8 a 8,5 DH) heeft
volgens het PWN nagenoeg geen
nadelige gevolgen voorde prijs. Mo
menteel kost een kubieke meter lei
dingwater 2,67. „Dat is altijd nog
duizend keer zo goedkoop als Spa
bronwater..."
o
n t de Texelse kranen stroomt
i nat 2000 weer zacht water,
s' iterleidingbedrijf PWN bouwt
'9 omenteel in Heemskerk een fa-
5,1 lek waarin via membraamfiltratie
la inkwater wordt „gezuiverd". Dit
itkalkte water wordt vermengd
et het gefilterde IJsselmeerwater.
9 hardheid van het water (mo-
tnteel 15 a 16 DH), gaat hierdoor
it de helft naar beneden. Daar-
v ie lost het waterleidingbedrijf
5 noude belofte in.
19
ia en het PWN begin tachtiger jaren
31 sloot de waterfabriek in Oudeschild
bedrijf te nemen en Texel via de
16 pleiding van overkants water te
orzien, stuitte dat op menig be-
aar van Texelse zijde Eén daar-
i was dat het eiland het zachte
;r' Jer kwijtraakte Men vreesde ach-
uitgang van de smaak en kalk-
nslag met alle nadelige gevolgen
n dien. Een terechte vrees, zo
1-ek later Om de weerstand tegen
pijpleiding te verminderen be-
ilde de waterleverancier de
l|SI «elaars dat het zachte water snel
jterugkeren
Ie hadden inderdaad tien jaar ge-
,v len al zacht water willen leveren
lus een voorlichter van het PWN.
Jleen wilde de toenmalige minister
tij n Verkeer en Waterstaat het Rijn-
ulverdrag met tekenen. Daardoor
iden we onze belofte met waarma-
(i)