'In dit jaargetijde is
ïexel op z'n mooist'
Ome Jan
Aardappelziekte
TEXELSE 7 couRANT1
Texelse kunst in
Russische circus
niet verontrustend
'Twijfel houtje
Heiloo onterecht'
Rijkswaterstaat
viert feestje
Judoleraar weg met
een beetje pijn
Enthousiasme bij kunstschilders:
angs de weg
VRIJDAG 26 JUNI 1998
De aardappelziekte phytophtora heeft
ook op Texel de kop opgestoken.
Volgens Jan Koolhof zijn met name
in de polder Eierland op verschillende
percelen besmette blaadjes aange
troffen. Hij spreekt echter niet van een
verontrustende situatie Datzelfde
geldt voor de bacterieziekte
zwartbenigheid. Op enkele akkers
pootaardappelen waar deze besmet
ting is aangetroffen, is de klassering
verlaagd. Door het vochtige, warme
weer van de laatste dagen hebben
bacterie- en schimmelziektes zich
snel kunnen ontwikkelen. Door de
regen konden de trekkers donderdag
het land niet op om te spuiten. Zodra
dat wel kan, hoeven volgens Koolhof
geen zware gewasbeschermingsmid
delen te worden ingezet, maar kan
worden volstaan met de reguliere.
Dat zal zeker met gebeuren op de
biologische aardappelen van Sint
Donatus. Uit de dagelijkse inspectie
door een deskundige blijkt dat juist in
deze velden de besmetting met voor
komt Dat is volgens Marc van
Rijsselberghe te danken aan de wei
nig vatbare rassen en het achterwege
laten van kunstmest
De twijfel over de oudheidkundige
waarde van het Houtje van Heiloo',
naar aanleiding van een soortgelijk
houtje van Co Koomen, is onterecht
Dat zegt Tim de Ridder, lid van de
Archeologische Werkgroep Heiloo
naar aanleiding van het bericht in de
Texelse Courant van dinsdag 16
juni, 'We hebben zelf ook een houtje
dat door de boormossel is gevormd.
Ze lijken inderdaad veel op elkaar,
maar toch zijn er frappante verschil
len. Ons houtje is namelijk gesple
ten, wat aangeeft dat er (waarschijn
lijk) menselijke krachten in het spel
zijn geweest. Een schelpdeskundige
bevestigt dat de gaten in ons houtje
niet door de boormossel zijn ge
maakt. De gaten staan namelijk
haaks op het hout, terwijl die bij de
boormossel schuin staan Verder
zijn bij microscopisch onderzoek
vetresten aangetoond, waarschijn
lijk van brandbaar materiaal. En de
diameter van de gaten is precies ge
lijk. Volgens De Ridder vertoont het
houtje uit Heiloo sterke overeen
komsten met de exemplaren die es
kimo's aan het begin van deze eeuw
gebruikten. 'Om elke twijfel te voor
komen. zijn we zeer zorgvuldig te
werk gegaan Pas na twee jaar on
derzoek hebben we er bekendheid
aangegeven
Het Groot Russisch Staatscircus
strijkt van donderdag 6 tot zondag
16 augustus neer in De Koog. On
derdeel van de show is een expo
sitie van amateur- en beroeps
kunstenaars en ambachtslieden
van eigen bodem. Texelaars die
hun kunst willen exposeren, kun
nen schrijven naar het circus
(postbus 43, 1606 ZG Venhuizen)
of bellen (Eva Smith, 0228-542
848).
Het Russisch Staatscircus staat be
kend als toonaangevend in de we
reld Er zijn 12.000 Russische
circusartiesten bij aangesloten, be
heert twee beroemde circus
academies en 75 circusgebouwen.
Het is de enige volledig Russische
circusproduktie ter wereld. De grote
tent waarin minimaal vijftien voor
stellingen worden gegeven, biedt
plaats aan 2.500 bezoekers Het cir
cus trekt sinds 18 maart met een
nieuw programma door Nederland.
Ter gelegenheid van het 200-jarig
bestaan verzorgt Rijkswaterstaat
donderdag een tentoonstelling over
technieken in het waterbeheer en
over waterkwaliteit Publiek is tus
sen 10 00 en 17.00 uur welkom op
de haven van Oudeschild, in een
speciaal daan/oor neergezette tent
Rond 12 00 uur wordt een zinkstuk
afgezonken. Dat gebeurt bij de
waddendijk, ter hoogte van het
Zeemanskerkje. Eén van de mede
werkers van de dienst geeft toelich
ting.
niet buiten kunnen werken, schilde
ren we elkaar En we zingen, maken
samen muziek.' Lachend 'Er is
maar één nadeel aan slapen kom je
niet toe. Want we staan iedere dag
vroeg op om aan het werk te gaan.'
Texel heeft in meerdere opzichten
een bijzondere indruk achtergela
ten. 'Het is hier enorm weids, hoewel
het een eiland is De andere
Waddeneilanden zijn ook prachtig
hoor, maar daar kun je lang niet zo
ver kijken En bijzonder is ook dat de
landbouw hier nog zo belangrijk is.'
De bevolking staat eveneens in het
geheugen van de kunstenaars ge
grift: 'Mensen blijven vaak staan kij
ken en leveren snel commentaar:
mooi, hoor. Of juist: te blauw of te
groen. Tja, iedereen heeft verstand
van kunst
Scheldend Judoleraar Lou Migo met 'zijn' leerlingen, voor de gelegenheid één groep vormend.
Ernstig kijkende kinderen schudden
hem de hand, een fraaie (ingestu
deerde) zin uitsprekend. Moeders
geven hem een kus en bedanken
hem voor de goede zorgen voor hun
kroost. Budovereniging Shima ziet
judotramer Lou Migo met smart
gaan. vertelt ook voorzitter Jan
Keesom: 'Hij is zes jaar bij ons ge
weest. In die tijd heeft Lou honder
den leerlingen les gegeven
Zelf heeft Migo een vreemd gevoel
bij zijn afscheid. 'Ik ga samen met
mijn vrouw een camping beginnen in
Polen, helemaal van de grond af.
Daar heb ik lang naar uitgezien.
Maar het doet ook wel een beetje
pijn. Je bouwt toch een band op met
die kinderen
Migo, een oud-marineman uit Den
Helder, was trainer sinds 1992. Zes
jaar lang nam hij iedere woensdag
de boot van half één uit zijn woon
plaats, om tussen kwart voor twee
en kwart voor vijf drie lessen te ver
zorgen. aan Texelse judoka 's tussen
5 en 16 jaar. Keesom 'Dat zijn er ie
der jaar gemiddeld veertig, buiten de
(Foto Joop Rommols)
kinderen die 's een keer komen en
dan ontdekken dat ze hel toch niet
zo leuk vinden Een enorm aantal
Dat leerlingen stoppen - omdat ze
het te druk hebben - en vervolgens
met spijt toch weer terugkeren, vindt
de leraar eén van de leukste ervarin
gen. 'En leuk is ook om tijdens wed
strijden te zien dat ze iets hebben
geleerd. Kinderen zijn onbevangen,
nemen snel iets van je aan, maar
proberen toch vaak of het op een net
even andere manier kan. Ik geef ook
les aan volwassenen, maar die zijn
veel minder creatief.
logstoestanden waar je als jong
kind weinig van begreep, was
voor mij de dood van mijn 3-jarig
zusje op 30 oktober 1948. leder
een had het te doen met mijn
ouders, maar ik was óók verdrie
tig en voelde me mateloos een
zaam omdat geen van al die jam
merende omes en tantes dat in
de gaten had Behalve ome Jan
Bruug Hij en tante Annie vingen
mij en mijn broertje prima op.
Met weinig woorden, maar het
waren wel de goede woorden. Ik
denk dat ik daar een blijvend
zwak aan hem heb overgehou
den, ondanks alles wat er later
gebeurde.
Ik had nóg drie ooms die Jan
heetten: Nauta, Kuip en Boom.
Alleen de laatste is nu nog over.
De Jannen vormden de trouwe
harde kern van de verjaardags
visites bij ons thuis. Ze verschil
den sterk van karakter. Nauta en
Brügemann vlogen elkaar nogal
eens in de haren, wat te maken
had met beider openhartigheid,
cultuurverschil en het feit dat zij
zakelijke concurrenten waren.
Om gekriew te voorkomen
zorgde mijn moeder ervoor dat
ze niet naast elkaar kwamen te
zitten Meestal zette ze Jan
Boom ertussen als buffer. Als de
twee vóór of achter hem langs
toch aan het bekvechten sloe
gen, riep die iets in de trant van:
'Ja, het houdt allemaal wat
Bruug. Neem nog een borrel, het
staat ervoor'. Meestal ging het.
goed en dan was Brügemann de
gangmaker van de avond. Hij
hief liederen aan, vertelde sterke
verhalen, gaf zijn soms heel op
merkelijke visie op personen en
gebeurtenissen maar kon ook
heel verdienstelijk goochelen
Hij was een man met twee karak
ters. Met zijn beste kant kreeg ik
in mijn kinderjaren voortdurend
te maken. Ik bewonderde hem
meer dan enig ander familielid
want bij Bruug kon alles, onge
acht het moment van de dag of
de nacht.
Toen begin jaren vijftig op Texel
een vliegerrage woedde, maakte
ome Jan vliegers voor mij en di
verse andere neefjes Van papier
uit zijn drukkerij en van bamboe,
die hij fietsend op het strand
jutte. Hij hield van extremen. Hij
maakte de mooiste en meest in
gewikkelde vliegers, waaronder
het model van een molen die in
de lucht echt draaide, een super
klein vliegertje van ongeveer 20
centimeter die aan een garen
draadje moest worden opgela
ten, maar ook een vlieger die
meters hoog was. Toen dat ge
vaarte op het landje van Roeper
aan De Zes zijn luchtdoop kreeg,
waren drie mannen nodig om
hem in bedwang te houden. Des
ondanks stortte het ding neer en
belandde tegen het venster van
politiecommandant Dingemanse,
die overstuur van schrik naar
buiten rende. Brügemann genoot
van de paniek die hij had aange
richt.
Het vele drukwerk van zijn over
wegend katholieke klantenkring
bleef intussen liggen, wat tot
grote spanningen leidde met de
opdrachtgevers. Die kregen van
hem gewoon een grote bek als
ze klaagden dat de boel met op
de afgesproken tijd klaar was. Er
ontstond ook bonje als er fouten
in het drukwerk stonden. Bruug
was namelijk aanzienlijk beter in
rekenen dan in taal.
Hij kon buitensporig hard en lang
werken, maar net zo makkelijk
gooide hij alles erbij neer om wat
leuks te gaan doen. Soms betrok
hij daarbij ook anderen, die dat
niet altijd op prijs stelden maar
toch maar meegingen ter wille
van de goede verhoudingen
'Meibom we gaan zeilen!' zei hij
tegen zijn werknemer Arie Wei-
boren op een drukke augustus
middag. En het gebeurde ook.
Van veel van die toestanden was
ik van nabij getuige, want gedu
rende een paar zomervakanties
mocht ik ome Jan helpen in de
drukkerij. Bloknootjes plakken,
papier opruimen en boodschap
pen doen Hij noemde me geen
Harry maar Bats. 'Bats, ga even
deze kaartjes afgeven bij meneer
Oskamp van de VVV en haal ge
lijk een doos sigaren bij die win
kel op de hoek achter de pomp.'
Ik mocht af en toe ook zelf zetten
en drukken. Dat gebeurde met
hetzelfde trapdegelpersje dat vo
rige week donderdag tijdens de
rouwdienst naast zijn kist stond.
Zo bedrukte ik zakjes met nota's
die ik gebruikte voor het afleve
ren van foto's, die ik voor ande
ren had ontwikkeld. Heel profes
sioneel Door het me te laten
doen met 'libra' maakte hij het
mij makkelijk, want dat lettertype
kent geen verschil tussen hoofd
en kleine letter. De hele middag
was ik met zetten bezig Toen
was het nog niet goed want in
plaats van 'afdrukken' had ik 'af
rukken' gezet Bruug viel letterlijk
om van het lachen
Zelf had ik het gevoel dat ik hem
meer voor de poten liep dan wer
kelijk hulp bood Toen ik zoiets
tegen hem zei greep hij me bij
mijn magere schoudertjes en zei
heel nadrukkelijk en samen-
zweerder-ig: 'Bats, je bent voor
mij onmisbaar, ab-so-luut onmis
baar"' Ik voelde me enigszins
belazerd, maar je kon Bruug be
ter met tegenspreken De waar
dering bleek ook niet uit het sala
ris Het weekloon dat hij me
zaterdagochtend met veel mis
baar overhandigde was een pa
pieren rijksdaalder, wat zelfs in
1955 aan de karige kant was
Met bieten op één zetten had je
toen hetzelfde bedrag in een
ochtend, maar toch was ik liever
bij ome Jan. Toen ik die rijks
daalder thuis liet zien, zei mijn
vader- 'Wat moet jij met al dat
geld?'
Bruug had gevoel voor theater
en show Hij kon dreigend doen
maar net zo makkelijk verschrik
kelijk zielig, bij huilen af. Hij was
een meester in het uitlokken van
gratis publiciteit. Toen de jeugd
van Den Burg de luilak bij hem
op de gevel in de Warmoesstraat
hing, liet hij dat met alleen toe
maar ging zelfs helpen, zodat het
hele winkelpand overdekt was
met koekblikken, en ander
lawaaispul. Daarop belde hij Jan
de Waal die er een foto van
maakte voor de Texelse Courant.
Toen ik enkele jaren later als
ULO-schoher experimenteerde
met buskruit en nog veel gevaar
lijker springstoffen, kon ik daar
over alleen praten met ome Jan
Hij verbood het niet, moedigde
het zelfs aan: 'Bats, je moet dat
soort dingen nu doen Als je een
maal volwassen bent, kan het
niet meer'. Dat was nog eens be
grip Maar toen ik voorstelde mijn
buskruit voortaan in zijn Aga-for-
nuis te drogen in plaats van dat
van mijn moeder, hield hij de
boot af. Het kon hèm met sche
len, maar hij kon het zijn vjouw
(hij had moeite met de r) met
aandoen. Ja ja
In die tijd had ik in een onbe
woond huis bij ons in de Waal-
derstraat een fokkerij van witte
muizen. Dat liep enigszins uit de
hand omdat de muizen zich snel
ler vermenigvuldigden dan ik
voor mogelijk had gehouden
Meer dan driehonderd krioelden
er door de kamers van het pand.
Ze drongen zelfs door tot in onze
woning en vermengden zich
vrijelijk met de daar levende
wilde soortgenoten Tante To,
een oud-tante van mijn moeder
die doodsbang van muizen was,
sprong van pure schrik bovenop
het fornuis toen ze bij het betre
den van de keuken door een
tiental witte, grijze en bonte
knagertjes werd ingesloten, le
dereen sprak er schande van.
maar ome Jan rolde weer eens
om van het lachen toen ik het
hem vertelde Machtig Bats,
machtig!' Machtig was toen als
woord juist in de mode.
Beïnvloedbaar als ik op die leef
tijd was ging ik zelfs het typische
woordgebruik van hem overne
men. Toen een van mijn tantes
op een jarigheid klaagde over de
hoge prijs die zij bij Bakker voor
een bril had moeten betalen, zei
hij: 'Wat gééft dat nou. Marie. Die
man moet toch óók op vakantie9'
Precies hetzelfde zeg ik nóg als
ik iemand over prijzen hoor mop
peren. Als ik een glas jonge |ene-
ver zie, zeg ik: 'Kijk toch eens
hoe prachtig helder, dat kan toch
met verkeerd zijn'. Want dat had
ik Bruug menigmaal horen roe
pen op verjaardagen, waar hij al
tijd stevig dronk, maar nooit
dronken was. Hij kon er wonder
baarlijk goed tegen.
Zó idolaat was ik van Bruug. dat
ik thuis een keer verzuchtte 'Ik
wou dat ome Jan mijn vader
was' Het was met lelijk bedoeld
maar bij mijn ouders kwam het
met leuk aan 'Ik denk dat je van
een kouwe kermis zou thuisko
men', zei m'n moeder, want die
had haar zwager inmiddels ook
anders leren kennen.
Mijn bewondering nam nog toe
toen hij zijn drukkerij ging uitbrei
den Niet alleen omdat hij dat
grotendeels eigenhandig deed
maar vooral omdat hij geen
bouwvergunning had. Bij nacht
en ontij was hij bezig, nogal een
risico in het centrum van Den
Burg op nog geen honderd meter
van het raadhuis in een tijd
waarin het woord gedogen wel
bestond, maar nog niet tot beleid
was verheven. Toen buurvrouw
Nette Keijser om drie uur 's
nachts wakker werd van Bruugs
zware mokerslagen, riep ze hem
vanuit haar slaapkamerraam ver
manend toe en dreigde met 'poli
tie' en 'aangeven' Ome Jan
stormde onmiddellijk naar de
vrouw toe totdat hij oog in oog
met haar stond en siste: 'Nette,
wij zijn goede buren hè? En wij
blijven goede buren hè9 Dus wij
gaan helemaaal niks aangeven
Hebben wij elkaar goed begre
pen. Nette?' De bouw verliep
verder probleemloos
Bij Bruug was alles hevig. In zijn
goede hoedanigheid was hij een
voorbeeld van werklust, aan
dacht, hulpvaardigheid en hu
mor Geen moeite was hem te
veel als er voor iemand of iets
wat moest gebeuren. Je kon
geen betere vriend hebben dan
hij.
Maar dat kon plotseling omslaan
naar aanleiding van tegenslag of
tegenspraak en dan toonde hij
een natuur, zó duivels dat het
onvoorstelbaar is voor mensen
die het niet hebben meege
maakt Binnen het gezin leidde
dat tot toestanden die tegen
woordig tot ingrijpen van buitenaf
zouden leiden. Wij kregen van
onze ouders wel eens een draai
om de oren, maar dat stelde
mets voor bij wat Bruug zijn kin
deren aandeed
Naar aanleiding van een futiliteit
had Bruug vele jaren ruzie met
zijn voltallige schoonfamilie, dus
ook met mij. Het was geen vete
in de gebruikelijke zin. maar een
totale oorlog. Het was overigens
dezelfde Bruug die een eind
maakte aan dat conflict, wat een
bijna onneembare stap voor hem
moet zijn geweest Het is daarna
weer jaren heel gezellig geweest.
Het gekke is dat ik nooit echt
kwaad was op ome Jan. Dat was
niet alleen omdat ik hem ook
leuk had meegemaakt maar ook
omdat ik dacht dat de man nu
eenmaal die eigenschappen had.
Het moet een handicap voor hem
zijn geweest, want hij leed er al
leen maar schade door. Het zat
misschien wel in zijn genen.
Het was prima dat die andere
kant van Bruug tijdens de rouw
dienst ook werd belicht, door
dochter Julia die het letterlijk aan
den lijve had ondervonden. De
nagedachtenis leed er met on
der, in tegendeel.
Harry.
deschild, dinsdagmiddag vijf
Een opvallend gezelschap
mannen en vrouwen sjouwt
r de kade, geestdriftige ge-
ekken voerend. Hun haren zijn
waaid. gezichten veelal rood.
iter de scheepstimmerij van
nelrijk ligt 'de Amazone'. Ze
iden er halt en gaan aan boord,
Is, verfdozen en nog natte
lilderijen aan elkaar doorge-
id. Dat was Texel, straks wacht
reis naar Harlingen.
jeesterd kijken ze op hun verblijf
ig.de kunstenaars uit Nederland
Engeland die een tweedaags be-
iaan Texel brachten. Een werk-
oek, want menig plekje werd op
jkofhout vereeuwigd 'In dit jaar-
jde is Texel op z'n mooist. Met
ondere luchten en een prachtig
I'. leggen Kees-Jan Stegerhoek
A3 Kellermann op het dek van
wend logeeradres uit.
iteoek maakte deel uit van een
teteagse tocht per boot over
Ifetèn en het IJsselmeer. Op
kan die aantrekkelijk genoeg le-
lijid aangelegd om te schilde
ren Kellermann: 'Een paar jaar ge
leden heb ik lessen gevolgd bij Tom
Coates. misschien wel de beste
portretschilder van Engeland. Het
leek me leuk hem eens in Nederland
uit te nodigen. Maar Kees-Jan vond
dat hij geen lessen moest geven,
maar dat we gewoon lekker vakantie
moesten vieren
Vorig jaar huurden ze samen met
een groep bevriende schilders voor
het eerst een boot en een schipper.
Op aandringen van vooral
Kellermann werd ditmaal ook Texel
aangedaan. 'Ik heb al eens geëxpo
seerd in galerie Langwaal. Boven
dien woont hier een tante van me
Tijdens haar verjaardag ontmoette ik
Harry Wuis van hotel Opduin, die ik
over onze plannen vertelde. Hij
vroeg hoe we ons over het eiland
dachten te verplaatsen We hebben
nogal wat materiaal, zodat fietsen
niet erg praktisch is Hij stelde spon
taan een bus beschikbaar.'
Dinsdag zetten de schilders hun
ezels neer in Oosterend en De
Slufter 'Wij zijn op het duin geble
ven Prachtig, alleen werkte het
weer met zo erg mee. Een beetje re
gen is niét erg, maar het goot soms
en het was hartstikke koud. En mijn
pallet waaide tegen mijn jas aan',
vertelt Kellermann.
Een dag later was het weer een stuk
opgeknapt en werd positie gekozen
in Den Hoorn en omgeving Schilde
rijen van onder meer het kerkje en
natuurreservaat De Petten zijn de
tastbare bewijzen. 'Een paar van
ons zijn bij die kippenboer gaan zit
ten. Kees Kikkert, ja. Die hebben al
leen maar kippen geschilderd.'
Achter in de middag werd een be
zoek gebracht aan galerie Het
Posthuys Een deel van de tijdens
deze toer gemaakte werken zal daar
tezijnertijd worden geëxposeerd.
Daarna keerde het gezelschap terug
naar Oudeschild, om aan het begin
van de avond weer het ruime sop te
kiezen. Op het programma stonden
nog Terschelling en Makkum, om te
eindigen in Enkhuizen
'Het is een heel bijzondere reis.
Schilders zijn meestal nogal op zich
zelf. maar dit werkt inspirerend Ter
wijl we toch met veel mensen op een
relatief klein oppervlak leven, is er
nog geen onvertogen woord geval
len We praten veel over eikaars
werk, over de schilderkunst in het al
gemeen In een soort logboek hou
den we de reis bij. Met aquarellen,
tekeningetje, door kleine verhaal
tjes. Een paar van ons zijn portret
schilder. Als het slecht weer is en we
begeesterd over Texel, als object voor hun schilderijen. Hier enkele kunstenaars met de resultaten van twee dagen hard
(Fcio Joop Rommols)
- mijn vele ooms en tantes
as Jan Brügemann de meest
piicnbarende. Mijn vroegste
snnnering aan hem dateert uit
a Russenoorlog Tijdens de be
moeiing van Den Burg zaten wij
ijn huis in de Warmoesstraat,
invader dacht dat het daar
iliger was dan in onze eigen
Ming aan het Kogerend, dicht
iTexla. Dat bleek een misreke
nt). Na afloop vertoonde ons
ns slechts één kogelgaatje in
mder vensters, maar de halve
'aimoesstraat lag in puin en
teven Huize Brügemann
Ml gespaard, maar de links en
tes exploderende granaten
idden voor twintig minuten
Mdsangst gezorgd. Skrep
tast elkaar zaten we biddend
de grond tegen een der
"nenmuren, zover mogelijk van
ramen, waarachter je telkens
°'<-en stofwolken zag. Ome
"was de enige die geen spoor
angst vertoonde Af en toe
'akte hij constaterende opmer
ken, alsof het om een zo-
>se onweersbui ging. 'Nou,
'was dichtbij!'. En toen temid-
van het gebulder ineens een
•9e fluittoon klonk. 'Hé, een ko-
hoe kan dat nou?'
"I tevoren was hij terugge-
td van gedwongen
'erkstelling in Assen. Niet ge-
met de andere Texelse man
die daar hadden gezeten,
veel eerder. Ontsnapt, ge-
1 °f tosgelaten om humani-
ra redenen op grond van valse
dtmatie of geknoei met papie-
'k ben er nooit achter geko-
'n hoe hij dat voor elkaar had
ragen. Om niet opnieuw op-
Pakt Ie worden dook Bruug
in zijn eigen drukkerij aan
'kogerend. naast ons huis. Te
iMrfV'e' daar nie,s en h'i
dde de tijd met spinnen. Zijn
ow bracht de ene baal wol na
ndere en ook menig kliekie,
a de buurt al gauw begeep
e'leven in de drukkerij moest
■e'mgrijpender dan die oor-