Jan en Paula prediken
eenvoud op het strand
'Het totaal afhankelijk
zijn vond ik het ergst'
ln 40 jaar van huisje tot windscherm
Luuk Flisijn over Guillain Barré Syndroom:
Onderzoek
Kijk uit met
barbecuen
Grote schade na
inbraak garage
TEXELSE p C0URANT
storten. Niet na alles wat we hebben
doorgemaakt.'
Alfabet
Zijn dochters herkenden hem bij aan
komst amper In vier weken tijd bleek
hij 25 kilo afgevallen Er volgden twee
weken intensive care in Amsterdam.
Flisijn werd totaal geïsoleerd, omdat
het AMC bang was voor de buiten
landse ziekenhuisbacterie MRSA
Nadat het zicht in de ogen weer was
teruggekomen, kon er weer enigzins
worden gecommuniceerd Via een
alfabet, want praten kon nog niet 'Ik
wees letters aan, waarna Luuk door
knipperen met zijn oogleden duidelijk
kon maken of het bijvoorbeeld ja of
nee was', aldus Willy.
De kunstmatige voeding werd beetje
bij beetje vervangen door vast voed
sel en ook het praten kwam weer
voorzichtig op gang. Heel zachtjes,
maar het begin was er.
Televisie
Na twee weken werd hij overge
plaatst naar het Gemini Ziekenhuis in
Den Helder De familie Flisijn be
schouwde de overbrenging als een
goed teken. Na de eerste vraag van
neuroloog Kok werd die hoop gelijk
weer de grond ingeboord. 'Bent u
bang om dood te gaan?', vroeg hij de
Texelaar recht op de man af. 'Daar
uit leidden we af dat het levensgevaar
nog steeds met was geweken en we
waren inmiddels zes weken verder. Ik
kon me nog steeds niet bewegen Het
verplegend personeel raadde Willy
aan een tv-tje voor me te kopen. Dan
zou ik niet zo afstompen. Het tv-tje
kwam er, maar de afstandsbediening
aan- of uitzetten kon ik niet Ook daar
werd een oplossing voor gezocht Ze
legden Texelaar Kees Keyser van het
fruitbedrijf bij me op de kamer. Die
heeft me keurig geholpen
'Het totaal afhankelijk zijn vond ik het
ergste. Je moet iedere vier uur wor
den gekeerd in verband met door-'
liggen. Je kunt niets pakken, niet
eens je eigen billen afvegen. Dat zijn
ervaringen die diep ingrijpen. Met sin
terklaas lag ik nog op een
éenpersoonskamer, tegen de kerst
werd ik voor de aanspraak en gezel
ligheid op een zespersoonskamer
gelegd Omdat iedereen echter met
kerst naar huis mocht, lag ik daar uit
eindelijk nog alleen M n vrouw kwam
met onze kinderen en kleinkinderen
kerst vieren. Een thermoskan koffie
en gebak mee
Naar huis
De eerste week van januari mocht
Flisijn voor het eerst een weekend
naar huis, 13 januari 1994 werd hij
definitief uit het ziekenhuis ontslagen
Blijvend rolstolpatiënt, was het predi
kaat dat hij meekreeg 'Eigenlijk
moest ik naar Heliomare om te
revalideren, maar omdat dat vanaf
Texel voor m'n familie slecht bereik
baar was. mocht ik uiteindelijk thuis
revalideren Iedere dag maakten we
de gang naar de fysiotherapeuten in
het Verpleeghuis. Het voelde'echt als
een struggle lor life. Alle functies
moesten opnieuw worden aange
leerd. Ik moest bijvoorbeeld een be
ker leren vasthouden, weer leren drin
ken. Ik heb al mijn doorzettings
vermogen en wilskracht aangeboord.
Na 14 dagen kon ik me achter een
rollator voortbewegen Ik waggelde af
en toe als een eend, maar ik stond
rechtop.'
De vooruitgang is gedurende de jaren
doorgegaan Dwars tegen alle ver
wachtingen in, gaat Flisijn nog steeds
vooruit. 'Na twee jaar revalideren zei
den ze dat de dingen die ik op dat
moment niet kon, ook nooit meer zou
kunnen. Dat is gelukkig niet waar
gebleken.'
Ander mens
'Ik heb steeds alle hulpmiddelen die
ik niet meer nodig had, de deur uit
gedaan. Als je geen rolstoel meer
hebt, kun je ook niet in de verleiding
komen om hem te pakken Zodoende
dwing je jezelf om te lopen. Hetzelfde
geldt voor de rollator Het enige hulp
middel dat ik nog gebruik is m'n stok.
Mijn evenwicht is niet optimaal Iets
van de vloer pakken is op dit moment
eigenlijk het enige dat ik nog met kan
De aandoening heeft van Luuk Flisijn,
voorheen secretaris van het Water
schap Texel, een ander mens ge
maakt. 'De ziekte heeft me gepakt op
een moment dat ik niet veel weer
stand had Ik had door de fusie van
het waterschap een hectisch, zwaar
jaar achter de rug Voor we op vakan
tie gingen kwam daar nog een zware
griep overheen en hadden we een
sterfgeval in de naaste familie.'
Goed verzorgd
Hij zegt nu heel intens te leven, van
alles te genieten 'Ik draag als vrijwil
liger m'n steentje bij door het rond
brengen van maaltijden voor ouderen
en vervul een functie in het dagelijks
bestuur van de Stichting Welzijn
Ouderen Texel. Ik ben onder de men
sen gebleven, ook toen ik in een rol
stoel zat Niet alle omstanders kun
nen echter met een dergelijke ziekte
Het Guillain Barré Syndroom
(GBS) treft jaarlijks 150-200 Ne
derlanders. Voor zover bekend is
Luuk Flisijn de enige Texelaar
met deze ziekte. In het Dijkzigt
Ziekenhuis in Rotterdam is een
internationaal onderzoek gestart
naar GBS en de rest-
verschijnselen hiervan. Flisijn, die
lid is van de patiëntenvereniging
Werkgroep Guillain Barré (onder
deel van de Vereniging Spier
ziekten Nederland) is door de
vereniging gevraagd hieraan
mee te werken Verleden jaar is
hij door neurologen onderzocht
tekst met geleerd en kwam het nu
opzeggen. Over dankbaarheid en
waardering gesproken.
Bij de dag
Ondanks hun vele bezigheden zullen
Jan en Paula zelf niet gauw in de
stress raken. 'We leven bij de dag.
..Dag bij dag draag Ik u "Jezelf geen
zorgen maken, maar je richten op de
dingen die vandaag op je afkomen.
Dat is ons geheim om het vol te hou
den.'
Hoeveel jaar ze nog doorgaanweten
ze met. 'Mensen reageren vaak met
oh. zijn jullie er nog? als ze ons weer
zien staan. Maar we denken nog niet
aan stoppen. Dat is afhankelijk van de
gezondheid en wat de Heer met ons
voor heeft.' Paula geeft aan dat ze
nog vol vuur zit 'Een paar jaar gele
den voelde ik me ouder. Nu rust ik
regelmatig. Elke middag ga ik een
kwartiertje plat, dan kan ik er de rest
van de dag weer tegenaan.
Frans Hopman
omgaan. Er zijn mensen die je mij
den. Je echte vrienden hou je over
Ik weet niet of ik het zonder Willy al
lemaal zou hebben gered. Ze heeft
me er echt doorheen gesleept. We
deden altijd al veel samen, maar nu
zijn we onafscheidelijk. In dit verband
wil ik ook m'n oudste broer en
schoonzuster en zuster Gregoria
noemen, een non uit het ziekenhuis
in Aruba, die tegenwoordig in Neder
land woont. Laatst hebben we haar
opgezocht, ze herkende me totaal
niet nu ik m'n gewone gewicht weer
terugheb- Ach. er hebben zoveel
mensen goed voor me gezorgd. Er
zijn eigenlijk maar twee zaken die we
na mijn ziekte vermijden. Medische
programma's op de televisie en op
vakantie gaan. Dat is nog te beladen
Margreet Berndsen
Het Guillain Barré Syndroom
doet zich in twee vormen voor.
De virale vorm voor zover be
kend onder meer een rest-
verschijnsel van griep - en de
bacteriële vorm, die je kunt op
lopen als gevolg van het eten van
besmette kipproducten De Con
sumentenbond heeft aangetoond
dat 74% van het Nederlandse
kippenvlees de darmbacterie
Campylobacter jejuni bevat.
Vooral tijdens het barbecuen in
de zomer is er gevaar voor be
smetting aanwezig. Dit kan wor
den voorkomen door de kip eerst
enige tijd goed te koken en de
producten daarna in aluminium
folie te wikkelen en ze verpakt en
wel te barbecuen Een tweede
voorwaarde om besmetting te
voorkomen is het zorgvuldig
scheiden van kip- en rundvlees
[kruisbesmetting]. Beide vlees
soorten mogen nooit met elkaar
in contact komen voor ze in de
pan liggen. Vergeet ook de snij
plank niet. die tussendoor goed
moet worden schoongemaakt
Als aan deze voorwaarden is
voldaan, is er geen enkele reden
om geen kip te eten.
Bij een inbraak in een garage bij
zwemparadijs Calluna zijn diverse
vernielingen aangericht. De ravage
werd vrijdagmiddag ontdekt. Een hek
was afgebroken, een brievenbus ver
nield, diverse regenpijpen losgetrok
ken, vuilnisbakken omver getrokken,
een wc en thermopaneruit bescha
digd en de chloortank versleept naar
het voormalige buitenbad Verder
bleek een kettingzaag gestolen.
De jonge Paula bijna 40 jaar geleden in actie bij het toenmalige strandhuisje.
De boodschap is echter dezelfde ge
bleven. Volhardend en met grote be
zieling brengen oom Jan en tante
Paula een fragment uit de bijbel tot
leven, meestal met behulp van een
kleurrijke illustratie Snel overschake
lend van Nederlands naar Duits en
weer terug proberen ze de aandacht
van de jeugd vast te houden
'Ik kijk ze aan, geef ze een knipoog.
Dat werkt stimulerend', aldus Jan. 'Of
kinderen van nu anders zijn dan vroe
ger? Misschien reageren ze makke
lijker, stellen ze eerder vragen. Paula
vult aan: 'In elk geval hebben ze aan
dacht nodig. Als je kinderen voor de
tv zet, zijn ze wel zoet, maar hebben
ze geen aandacht.'
Bemoediging
Niet alleen kinderen maar ook hun
ouders komen naar de samenkom
sten op camping en strand. 'Vaak
komen ouderen na afloop naar ons
toe. Bedankt voor de fijne bijeen
komst, zeggen ze dan, we hebben er
veel aan gehad.'
Zoals gezegd is de belangstelling in
de loop der jaren afgenomen. Jan en
Paula wijten dat ondermeer aan de
vele andere activiteiten voor vakan
tiegangers 'Ze gaan overal op af,
maar komen met naar ons Veel men
sen betalen liever, dan dat ze zich
géven
Toch laten Jan en Paula de moed niet
zakken als ze maar een handvol toe
hoorders hebben. 'Het komt praktisch
niet voor dat je denkt: waar doe ik dit
allemaal voor? Telkens komt er weer
een bemoediging op het goeie mo
ment.'
Oranje boekje
Een steun in de rug vormde de vie
ring van het 40-jarig strandjubileum
op zondag 2 augustus Diverse
trouwe gasten zetten Jan en Paula in
het zonnetje Een echtpaar dat vroe
ger altijd met een groot gezin tot de
schare luisteraars behoorde, zong
met een aantal kinderen en kleinkin
deren een mooi lied Ook drie Texelse
helpers van het eerste uur verzorg
den een muzikale bijdrage. Oudste
dochter Anja, die bijna op het strand
werd geborenzong met haar doch
ter een lied en sprak liefdevolle woor
den.
Het mooist was misschien wel een
vrouw, die met een oranje boekje uit
1973 kwam aanzetten Jan en Paula
stellen elk seizoen een nieuw boekje
met liedjes en verhalen samen De
vrouw had destijds als meisje een
fe/nz'n vakantie wordt de mens opgejut om achter alles aan
ipen, in plaats van tot rust te komen. Men is bang om wat te
5en. Ook kinderen zitten vandaag de dag eivol met van al
en nog wat. Maar gelukkig weten ze ons nog steeds te vin-
,'AI40 jaar verzorgen Jan en Paula Brouwer evangelisatie
het strand bij paal 19 (De Koog). Nog altijd hebben ze ple-
'iij het verkondigen van de blijde boodschap, al is de be
stelling minder dan vroeger. 'Succes kan in dit werk niet.
doet het uit liefde voor Jezus, omdat Hij kinderen liefheeft.
0it er maar één.
(60) en Paula (62) hebben het
de zomer. Naast het beheren
hun evangelische boekhandel 't
jad in Den Burg houden ze we-
diverse bijeenkomsten
tegmorgen is er een dienst in de
an hoeve Elba (Zuidhaffel) en
sdagavond bijbelstudie in het
je achter de winkel,
brengt het woord Hij is een
steraar', zegt Paula, 'ledereen is
sm en mag meedoen. Bidden,
piol discussie, het kan allemaal,
ten kunnen reageren op wat Jan
dat maakt het levendig. Wel
-er dat er zo weinig Texelaars op
men, want Jan is iemand met een
Sschap. Hij steekt veel tijd in de
■bereiding en doet telkens wat
Jan haalt nooit een oude
li tevoorschijn. Ook voor mij is
telkens weer een verrassing waar
se komt
Sterren
hp de bedrijven door werkt Jan
«nboek, dat in februari zal ver-
jten Het gaat over de sterren,
sscopen zijn waarzeggerij. Maar
lm |e veel uit de sterren aflei-
Het zichtbare hemelse gebeuren
rei wat er in de bijbel staat. Dit
rrterp houdt me al bezig sinds de
B»e nog in de Warmoestraat
liters van school ontvingen',
ilJan
iket allerdrukst hebben hij en
Paula het met de kinderbijeenkom
sten op de camping en het strand.
Regelmatig treden ze op voor de
kampeerjeugd op Loodsmansduin en
dagelijks (behalve zaterdag) zetten zij
hun windscherm op bij paal 19 Paula
doet al 40 jaar aan strandevange-
lisatie, Jan sloot zich na zijn studie en
militaire dienst in '63 bij haar aan.
Strandhuisje
Het eerste jaar deed Paula ervaring
op als helpster van tante Stien uit Den
Briel op het strand van Rockanje. Een
zomer later ('59) begon ze zelf met
evangelisatie op Texel. De keus viel
meteen op paal 19 Paula: 'Bij dat
strandslag was het gezins-kampeer-
terrein, dus daar waren de meeste
kinderen.'
Jaren 60zang en muziek vormden ook toen een belangrijk element in de bijeenkomsten.
Met haar vader en de jeugd van de
bijbelclub timmerde ze van gekregen
tuindeuren een strandhuisje 'Bij de
gemeente moest ik een staanplaats
aanvragen. Als je toen van het pad uit
de duinen kwam, stond er rechts één
strandhuisje. De mijne kwam links te
staan Verder stond er niets
Samen zingen
Het huisje, dat de naam Het Mosterd
zaadje kreeg, ging elke middag om
twee uur open 'Soms eerder, bijvoor
beeld als er een wedstrijd strand-
figuren maken was. Ook gingen wel
kinderen uit Den Burg mee, om eerst
lekker te zwemmen. Omdat ik
meestal langs hotel Califormë fietste,
ontstond het idee om 's avonds naar
het kampeerterrein van Van der Werf
te gaan. Vanaf 1963 zetten we daar
zelf een caravan neer en woonden er
de hele zomer. Toen onze tweede
dochter Marja werd geboren, kon dat
met meer Nadat de camping werd
opgeheven omdat er bungalows kwa
men, begonnen we op Loodsmans
duin. Dat is nu ook al weer 27 jaar zo.'
In de beginjaren op het strand kon
Paula rekenen op wel 200 kinderen
Samen zingen was vaste prik. 'Kinde
ren houden van zingen. Vooral van
liedjes met gebaren. Elk jaar kwamen
er nieuwe bij. Meestal in een boek
geschreven. Hollands-Duits, zodat
ieder meteen kon meedoen Daarna
kwam het verhaal en vervolgens het
gebed. Zingen tot besluit en voor elk
kind een plaatje dat betrekking heeft
op het verhaal.'
Gitaar
Wie nu op een zomermiddag naar
paal 19 gaat, merkt dat aan deze
opzet in 40 jaar tijd weinig is veran
derd. Alleen moest Paula het in de
eerste zomer nog zonder gitaar stel
len. En de kinderen van toen zijn de
ouders van nu, die op hun beurt met
het gezin aanschuiven.
terlamming begon totaal on
echt. Vakantie op Aruba. Heer-
iter, dertig graden. Het is wel
si als je dan je appartement
«et om sokken te pakken om-
popeens zulke ijskoude voe-
krijgt. Ik voelde me ook wat
trig, maar omdat ik voor we
gingen flink de griep had ge-
ronden we dat niet vreemd, 's
ids bleek ik echter m'n mes en
tniet goed meer te kunnen be
en. Dat is wél verontrustend,
■gelijk maar naar de dokter. Die
krocht me, maar kon niets vin-
Goed uitrusten, veel drinken
takantie houden, luidde het
M.' Nietsvermoedend van de
ft weg die hem te wachten
kroop Luuk Flisijn [54 jaar]
ten Burg viereneenhalf jaar
Hon in bed.
el werd duidelijk dat hij het van-
teen opkomende pijn in zijn rug
el met uithield. 'Ik zei tegen m'n
"dat ik het met een matras op
terging proberen, in de hoop dat
tode ondergrond beter zou lig-
'daar de situatie werd eigenlijk
etuur beroerder. Toen ik merkte
1 me steeds minder goed kon
gen, binnen afzienbare tijd zelfs
teal met meer, wist ik dat het
■doel was en besloot ik Willy
tei Ie roepen. Tot mijn schrik
'Jte ik dat ik ook totaal geen
Witteer in m'n stem had. Ik kon
81 nog een heel zwak,
pJterachtig geluid voortbrengen.'
trouw, die na een poos toch wak
heid van het gefluister vanaf de
alarmeerde haar zwager en
truster, die in hetzelfde appar
ent verbleven Tegen zes uur's
lens werd Luuk Flisijn de EHBO
tel Arubaanse ziekenhuis bin-
tebiacht. 'Er werd gelijk bloed
"omen, waarna er iemand kwam
dn of ik griep had gehad. Toen ik
verslikte in een glaasje jus
a9e, ging alles opeens heel snel.
"ouw kreeg te horen dat ze snel
>e«t van me moest nemen, om-
te me binnen een paar minuten
'^beademingsmachine zouden
d' Praten zou dan niet meer
dïikzljn.'
Verlamming
fïvan het ziekenhuis bleek tij-
luiste diagnose te hebben ge-
iuuk en Willy Flisijn maakten samen een ongelooflijk moeilijke periode door en zijn nu onetscheldelijk. 'Zij heeft me er echt doorheen
gesleept', zegt Luuk over de steun die hij tijdens zijn ziekte van zijn echtgenote kreeg. ircto Harry no ghmi
De Arubaanse arts overwoog een
overplaatsing naar een ziekenhuis in
het Amerikaanse Houston, maar
durfde dat in verband met de vieren
eenhalf uur durende vliegreis niet
aan. Willy Flisijn, die ervan overtuigd
was dat haar man haar nog kon ho
ren, hield Luuk nauwgezet van alle
ontwikkelingen op de hoogte 'Ze
vertelden in het ziekenhuis erg wei
nig. Om aan informatie te komen - we
waren niet van het bestaan van deze
ziekte op de hoogte - heb ik vanaf
Aruba naar onze huisarts, dokter
Waverijn in Den Burg gebeld. Die
vertelde me dat de situatie vrij ernstig
was, maar niet hopeloos Er was in
sommige gevallen zelfs 100% gene
zing mogelijk.'
Hartstilstand
Vier dagen later werd het absolute
dieptepunt bereikt. Luuk Flisijn kreeg
een hartstilstand. Via reanimatie werd
hij teruggehaald. De hartstilstand
zegt hij bewust te hebben meege
maakt. 'ledereen waar ik van hield,
was voor mijn gevoel aanwezig. M'n
vrouw, kinderen, broers en zussen.
Die waren er in werkelijkheid hele
maal met, maar ze zaten levensecht
naast me. Het'was helemaal met be
angstigend om dood te gaan. Ik liep
door een lichttunnel, aan het eind zag
ik een kruis. Het was allemaal zo vre
selijk echt.'
Met de twee dochters op Texel wer
den avond aan avond telefoonge
sprekken gevoerd. Na vier weken kon
Willy vertellen dat hun vader richting
Nederland zou worden gevlogen.
Onder begeleiding van een Neder
landse anaesthesist en verpleegkun
dige - Flisijn lag nog steeds aan de
beademing - werd hij naar het AMC
in Amsterdam gevlogen. 'Die reis
vergeet ik nooit We kregen met een
paar enorme luchtzakken te maken,
ik zag iemand op zijn knieën door het
gangpad kruipen. Oh god, dacht ik,
laat het met gebeuren dat we nu neer-
steld Na een aantal ruggemerg-
puncties werd het Guillain Barre Syn
droom vastgesteld, een vanuit de
voeten opstijgende tweezijdige ver
lamming, die alle functies van het
lichaam stillegt. De zenuwbanen leg
gen niet alleen de spieren lam, maar
ook bijvoorbeeld het maag-darm
stelsel en het ademhalingsstelsel,
wat inhoudt dat bij niet tijdig onder
kennen van de ziekte de patiènt geen
adem meer kan krijgen en stikt. De
ziekte kan zich voordoen als rest-
verschijnsel van een griep of na het
eten van besmette kipproducten.
'Het feit dat ik me verslikte was dus
reden tot snelle actie. Ze schrokken
van het feit dat het al zo hoog zat. De
verlamming trok door tot boven m'n
ogen en stopte bij m'n wenkbrauwen
Ik kon niets meer zien Alleen nog
horen, m'n verstand gebruiken en pijn
voelen. Die was alles overheersend.
Ik had het gevoel alsof ik met mijn
vingertoppen en tenen constant te
gen schrikdraad aanzat
