Boerderijenboek vrucht
van acht jaar 'spitten'
TEXELSE 7 couRANT
SHl
de VOLHARDING
lelderse renners
naken oversteek
Voetbalprogramma
Eilandcompetitie
Bowlers Mets
draaien warm
Voetbaluitslagen
DE OPLOSSING
m
VRIJDAG 4 DECEMBER 1998
1st tien mountainbikers van de
ierse vereniging DOK bonden
"dag de strijd aan met hun
tlse collega's tijdens de club-
ss in De Dennen. Ze reden voor
blijk bij de jeugd en in de B-
'e. Na afloop nodigden ze de
(laars uit om zondag 6 decem-
mee te doen aan de Sinter-
is-wedstrijd op het parcours in
'Helder.
feieugd ging de strijd gedurende
•muten plus één ronde vooral tus-
de rennertjes van DOK. Mark
s kaapte de hoofdprijs weg voor
kvan der Kruk. Dorian Bakker uit
'Hoorn hield de Texelse eer hoog
de derde plaats.
opvallende prestatie leverde
®an van Rijsselberghe. Hij miste
"art van de |eugd, waardoor hij in
I-poule meedeed. Het zwaardere
tours en de langere wedstrijdduur
trhield hem er niet van om voorin
*eld mee te rijden. Een botsing
BUITENLIJST
TRENTGEEST
tegen een boom, waarbi] hij zijn
schouder bezeerde, kreeg hem ook
niet van de fiets. Uiteindelijk behaalde
hij een mooie vijfde plaats
Bruce Koenen uit Den Helder won in
de B-poule, voor zijn plaatsgenoot
Dennis de Porto en Oudeschilder
Willem Kuiper. In de A-poule was
Wobbe van de Kieboom duidelijk de
sterkste. Jordy Vinke volgde enkele
ronden goed, maar moest daarna af
haken. Van de Kieboom won afgete
kend. Jan Zijm finishte als derde.
Zaterdag 5 december:
Texel'94 B1-Victoria O. B1 13.30
DTS B2-Texel'94 B2 14.30
Oosterend B1 -JVC B2 13.30
Schagen B2-ZDH/SVC B1 14.30
Helder C1-Texel'94 C1 14.00
Texel'94 C2-WGW C4 13.30
SRC D1-Texel'94 D1 11.00
G-voetbal:
Texel'94-KGB
Texelse pupillencompetitie:
Texel'94 F2-SVC F1 10 00
Programma dinsdag 8 december:
Veld A, mannen:
20:00 DGM-Autocentrale Tatenh. 1
20:45 Tatenh.e 1-Sportshop DSM
21:30 Paal 28/DK-Maarco Cocky
22:15 Balcken-Cocky Maarco
Texel'94 F4-Texel'94 F3 10.00
De Koog F1-Texel'94 F1 10.00
Ajax-ZDH F1 10.00
Texel'94 E1-Texel'94 E3 11.00
Texel'94 E2-Texel'94 E5 11.00
Texel'94 E4-SVO E1 11.00
SVC E1-De Koog E1 11.00
SVO/SVC D1-SVO D1 12 00
Texel'94 D4-ZDH D1 12 00
SVO F1 en De Koog D1 zijn vrij
Zondag 6 december:
LSVV-Texel'94 14.00
KSV-ZDH 14.00
Oosterend-Apollo'68 14,00
De Koog-Twisk 14.00
JVC 2-Texel'94 2 11.30
Texel'94 3-SRC 4 12 00
Texel'94 4-JVC 6 14.00
WGW A2-Texel'94 A1 11.00
Veld B, dames/gemengd:
19:15 Klif 12-Timmer Dennenoord
20:00 Euroase-Dennen. Beverdam
20:45 De Zandbank-Beverd Ecom.
21:30 Rabo-Ecomare Tatenh.2
22:15 LenR-Tatenhove 2 Rabo
Veld C, dames:
19:15 Waayer-Dros Videolux
20:00 Leydekkers-Videolux Dros
20:45 Smash '68-Rival Slock (d)
.21:30 Slock (d)-Jozefs. Wiersma
22:15 TopTien-Wiersma Jozefs.
Wedstrijdleiding1 let en Willem, tel.
319436 of 315194
Op dinsdag 15 en 22 december
wordt een afvaltoernooi gehouden
voor alle teams die aan de eiland-
competitie deelnemen. Teams die
met mee willen spelen, dienen zich
voor woensdag 9 december af te
melden bij Hans Kikkert (tel. 312339),
of bij de wedstrijdleiding
Uitslagen 1 december:
OSG-TESO 2-1; Tatenhove 1-Texelse Auto
centrale 2-1, Groote Slock (h)-Super 2-1,
Kobeko-Cocky's Kapsalon 2-1; Paal 28/De
Knm-Sportshop 3-0; Balcken-Maarcobouw 2-
In de bowlingcompetitie voor bedrij
ven was het team van Primera Mets
goed op dreef Peter Huisman zette
een mooie game van 217 neer. Sa
men met Janny Mets behaalde hij
een dikke overwinning tegen Kraan
verhuur Kager.
Het team van Hotel Taténhove trad
aan tegen TCA Oosterend en be
haalde onder meer dankzij een serie
van 1315 pinval vier punten. Hotel
Tatenhove schoof hiermee door naar
de tweede plaats op de ranglijst.
Spannend was het bij de teams van
Verhuur H. Bruining en Op de
Steenenplaats, waarin de gebroeders
Witte en hun eega's de strijd met el-
kaar aanbonden. Het draaide na
1; Rabo-Tatenhove 2 0-3. Fitt-EcoMare 1-2;
Zandbank-Dennenoord 0-3; LenR-Slagerij
Beverdam 2-1; leydekkers-Keurslagerij Dros
3-0; TopTien-Jozefschool 2-1, Zeilmakerij-
Wiersma Meubelen 2-1, NIOZ-Nokanto 0-3,
Cinema-Gimsel 1-2; Question-Slagenj lepe de
Boer 2-1; Westerlaken-Durper Drup 2-1,
Haarstudio-Eierlandsche Huis 2-1
sportieve strijd op een puntendeling
uit.
Bij de jeugd stond Eelco Buis van
hotel De Branding sterk te gooien
Samen met Eddy Witte behaalde hij
de volle winst, waardoor De Branding
nu op de tweede plaats staat, vlak
onder het team van Interpole on the
Cover
Zaterdag 28 november:
Jong Holland B1-Texel'94 B1 5-2
VIOS B2-Texel'94 B2 2-14
Helder B2-ZDH/SVC B1 5-3
Kaagvogels B1-Oosterend B1 1-12
Texel'94 C1-LSVVC1 2-4
Wieringerwaard C2-Texel'94 C23-6
Oosterend C1-Sint Boys C1 1-3
De Koog C1-WGW C3 8-4
Texel'94 D2-Geelzwart D1 3-3
G-voetbal:
De Meer-Texel'94 0-6
Texelse pupillencompetitie:
Texel'94 F3-Texel'94 F2 4-2
SVC F1-Texel'94 F4 0-2
Uitslagen
Hotel Tatenhove-TCA Oosterend 4-1; Op de
Steenenplaats-Vertiuur H. Bruining 3-2; Kraan
verhuur Kager-Primera Mets 1-4 Windkracht
12-Dumrest. Juliana 3-2. Vliegveldrest. Texel-
Paal 12 1-4. Alkema/Honingh-App.Land en
Zeezicht 5-0
Jeugd: Interpole on the Cover-Hotel Brinkzicht
2-2 Teletubbies-Verseput Verz 1-3;
Loodgietersbedr Keijser-Hotel de Branding 0-
4.
Texel'94 F1-Ajax 3-2
SVO F1-De Koog F1 7-2
Texel'94 E2-Texel'94 E1 3-2
Texel'94 E3-Texel'94 E4 1-5
Texel'94 E5-De Koog E1 2-3
SVO E1-SVC E1 4-3
SVO D1-Texel'94 D4 0-0
De Koog D1-SVC/SVO D1 7-0
ZDH D1 en ZDH F1 waren vrij.
Zondag 29 november:
Beemster-Oosterend 4-2
De andere wedstrijden
werden afgelast
Hoogerheide: 'In het Texelse land
schap spelen boerderijen een heel
belangrijke rol. We hopen dat het
boek ertoe bijdraagt dat men zich
daarvan meer bewust wordt. Mis
schien komt er dan een eind aan die
smakeloze verbouwingen en uitbrei
dingen waardoor veel boerderijen in
de loop der jaren zijn verknoeid'.
De schrijvers Karet van Empel. Cees Hoogerheide en Cor Reij (van links naar rechts) bij 'Buitenlust', een boerderij die tot de bebouwde kom van Den Burg behoort
Waarom heet die boerderij aan de Postweg 'Sir Robert Peel'?
Werd er in 'De Worsteltent' echt geworsteld en hoe zat het pre
cies met die bijbel en scheurkalender van Jan Leen? Het ant
woord op die vragen is te vinden in het 'Boerderijenboek' dat
daags voor Ouwe Sunderklaas officieel ten doop zal worden
gehouden.
Het is niet zomaar een naslagwerkje
maar een standaardwerk van for
maat. Met zijn 1142 pagina's is deze
uitgave het grootste boek dat ooit
over een Texels onderwerp is ver
schenen. Niet minder dan 900 boer
derijen worden erin beschreven.
Die beschrijving gaat over de ge
schiedenis van het gebouw met bij
behorend land, de naamgeving, de
eigenaars en huurders en in 432 ge
vallen wordt ook een tekening of foto
uit heden of verleden afgedrukt, af
komstig uit privécollecties, de Histo
rische Vereniging Texel en de Stich
ting Historie Boerderijen in Arnhem.
De grootste leverancier was Maar
ten Stoepker die niet minder dan 75
foto's beschikbaar stelde.
Geen plaatjesboek
Op die plaatjes moet even worden
gewezen omdat boekhandelaars bij
wie voor het Boerderijenboek kan
worden ingetekend, hebben ge
merkt dat op dat punt een misver
stand heerst. Het zou in de eerste
plaats een platenboek zijn. Niet dus.
Het is ook geen opsomming van
volksverhalen en anekdotes die op
de bewoners van de beschreven
boerderijen betrekking hebben, hoe
leuk dat ook zou zijn. Slechts van
een enkele anekdote wordt melding
gemaakt, zoals in de gevallen Jan
Leen en Worsteltent. Het zou moei
lijk anders hebben gekund want het
boek is nu al zo groot dat het in twee
banden wordt uitgegeven, samen in
een fraaie cassette. Deel I behandelt
de boerderijen ten noorden van Den
Burg en deel II gaat over de rest.
Definitie
Wat is een boerderij? De schrijvers
Cor Reij, Cees Hoogerheide en
Karei van Empel geven zelf de defi
nitie: 'Een gebouw waarin gewoond
werd of wordt met daarin of daarbij
stalruimte, evenals huizen met bij
gelegen schuurruimten die werden
of worden gebruikt voor vee of agra
rische producten die in het bedrijf
werden voortgebracht'.
Ook bloembollenbedrijven worden
tot de boerderijen gerekend, maar
loonwerkbedrijven niet. Dat betekent
dat in het boek tal van gebouwen
worden beschreven die geen boer
derij meer zijn, bijvoorbeeld omdat
ze een 'kale' woonbestemming heb
ben gekregen, een gevolg van de
schaalvergroting die in de agrari
sche wereld nog steeds voortgaat.
Echte boerderijen in de planologi
sche zin zijn de zogenaamde A-
blokken waarvan er nu op Texel nog
maar 272 zijn.
Start
Toen de schrijvers acht jaar geleden
met hun project begonnen, hadden
ze geen vermoeden dat het zo posi
tief uit de hand zou lopen als nu is
gebeurd. Cees Hoogerheide herin
nert het zich nog precies: 'Met Karei
van Empel was ik op 13 september
1991 bij de presentatie van Kroniek
van Den Hoorn van Anneke Bakker.
Na de plechtigheid maakten we met
het treintje van Bruining een rondje
in de buurt van Den Hoorn en kwa
men langs diverse boerderijen. Op
een gegeven moment zei één van
ons: Waarom heet die boerderij
'Emma'? We realiseerden ons toen
dat over boerderijen op Texel maar
weinig bekend is en dat veel interes
sant feitenmateriaal zou verdwijnen
als het niet boven water zou worden
gehaald. Vanaf dat moment zijn we
gaan spitten'.
De twee haalden er Cor Reij bij, die
zich al jaren bezig hield met het uit
zoeken van lokale historie, in het bij
zonder de geschiedenis van gebou
wen en hun bewoners. Eerst zouden
alleen de namen van zo'n 400 boer
derijen worden uitgezocht, maar al
speurende in kadasters, bevolkings
register, veelijsten, verkoopacten,
oude kaarten en andere feiten
bronnen kwam zoveel méér aan het
licht dat het uitliep op het nu vol
tooide 'megaproject'
De samenwerking van de drie au
teurs had niet gelukkiger kunnen uit
pakken. De kennis en de resultaten
van verder onderzoek van Cor Reij
bleken prachtig aan te sluiten op het
speurwerk van Cees Hoogerheide,
die met name in genealogie zeer be
dreven is, en op onderzoek van
Karei van Empel. Laatstgenoemde
heeft als beheerder van het ge
meentelijk archief prachtig materiaal
bij de hand en weet daar als geen
ander zeer volhardend de weg in.
Veldnamen
De schrijvers hebben ook gebruik
gemaakt van reeds eerder door an
deren gepubliceerde gegevens. Een
van de belangrijkste bronnen was
het boek 'Veldnamen van Texel'.
Cor Reij 'Geschreven door Sjaak
Schraag. De mensen weten met half
wat een fantastisch werk hij daar
mee heeft verricht. Het is de basis
van ons boek geworden'.
Veel tijd is gaan zitten in het verifië
ren en corrigeren van eenmaal inge
wonnen gegevens. Er ontstond
nogal eens verwarring, onder an
dere omdat vroeger huisnummers
niet consequent werden toegepast
of omdat hetzelfde gebouw in de
loop der tijd verschillende nummers
heeft gehad. Verder bleek dat veel
boerderijen een voorganger hebben
gehad, een gebouw dat vlakbij of op
dezelfde plaats stond maar met altijd
dezelfde naam droeg. De gemid
delde levensduur van een boerderij
is ongeveer zeventig jaar. Door ge
gevens uit verschillende bronnen
samen te brengen kon vaak ophel
dering worden verkregen.
Interesse
Al met al kwam een schat aan gege
vens op tafel die in veel gevallen ook
Tot 9 december kan voor het boek
worden ingetekend bij de boekhan
dels Bruna, Nauta en Het Open
Boek in Den Burg. De prijs is dan
f135,-; daarna wordt het f175.-.
Tekst en foto 's
Harry de Graaf
Op Nieuwkoop kwam rijn hrner Cornel»
Bouwe Cornet»/. flakker (Dc WaicrpUa»
1867-1946) mei dien» vrouw Nccltje larud
Roeper i De Veen l*M IK"i I9S3)
In februari 1902 werd op'de boerderij tegen
over Flora' een hoelhu» gehouden in opdracht
van Cornel» bouwe Bakker Aangeboden wcr
den een merrie, 4 koeien, een driejarige koe.
5 achctters. 48 lamschapcn, M cntclingcii, 15
kippen, wagens, hou: en gereedschap
In 1908 werd zi|n moeder Annaatie Dirksd
Kooiman, weduwe van Cornel» Kouweez.
Dikker eigenares en hlccl dit lot 191
Dirk Cornells/ Hakker (Nicuwhu» 1865-HC
1941) die na de huur Cuneordia lol 19(19
huurder san De Bunder» was, kwjni roen met
Maarten lacobsz. Roeper (ca 172
was in 1742 hoer en woonde hier
vrouw Trijntje Cornrlisd Outlin
WL 1772) en nog vijf personen Hun n
lacob Maarlcnsz. Roeper (Aurora 1740 HG
zijn vrouw lohanna Curuclisd Roeper (Pc
Veen 1867 DG 1942) op Nieuwkoop en zij
broer Cornells Kouwc ging mei zijn cihtgenute
Ncellje lanvd. Roeper naar Waal en Burgerdiik
7 (Phoenix)
Dirk Kakker was var.if 1915 lor 1941 eigenaar
van de boerderij Nieuwkoop Hij en zijn vrouw
verhuisden in 1925 naar hel woonhuu
Warmoesstraat |S] en daarna naar
VVjrinoeasrraai 42
f'ieier Diiksx Bakker 1895 I 960) trouwde in
1925 mei Cornelia Cornell*) Koorn
l Merijlje's Hcerd 1904-HG I9ï<l) en zij kwa-
l'ieler had in 1933 op 27 ha weiland 139 scha
pen, 3K cnlcrlingcn en drie rammen. De boer
denj werd in 1911 zijn eigendom en l'iricr
hezai roen 31 «chipco.
In I960 werd Dirk Pieleru. Kakker
(Nieuwkoop 1934-1 eigenaar van Nieuwkoup
Hij getrouwd mei Alhcria Elizabeth (Berthi
Aniomesd. lUks Woodrichem 1939-
Dul bczal na dc ruilverkaveling een kavel van
14 ha land. De hung^uw IVntwcg 144 werd
in 1969 gebouwd. Dirk hel ook nieuwe «churer
houwen, de laalslc ui 1996, die als veestal weid
ingericht Hel hedrijl wnrdl ges-oerd door de
Tirnu IVzkkcr Dirk hets-oont mei zijn vrouw
l*unlweg 144 en dicus zoon Anionic Hrndrnu
I Erik) Hakker Hoornaar I9i'<8 woont an
oude stolp mei Esther Hort
IKOO) werd de nieuwe eigenaar, die in 1763
trouwde mei Ncellre Maartenvd kalff
(Moleiibiraai ca I7i<> Aurora 1795) lacoh
bczal 12.650 roeden land en (rad op ais ran
leur In 1800 kwam dc boerden; in I'
lacohCornel»/. W'u» (Evk 1749-Aurora
1828). dit hier mei zijn echtgenote Nccllie
Cornehcd dc floer <WI 176) Aurora I8J4)
ih hela aide tn 180i
patent om melk, boter en kaas le nu
Eén van de pagina 's van het boek met fragmenten van de beschrijving van de boerde
rijen 'Nieuwkoop' en Aurora' aan de Pontweg.
nieuw zullen zijn voor de huidige ei
genaars en bewoners van de boer
derijen. Van die kant wordt dan ook
belangstelling voor het boek ver
wacht Maar ook minder betrokke
nen. zoals mensen die meer alge
mene belangstelling hebben voor
lokale cultuurhistorie, kunnen er hun
voordeel mee doen. Het zoeken in
de omvangrijke boekdelen wordt
hen makkelijk gemaakt door een
overzichtelijke indeling per wijk en
een alfabetische lijst van boerderij
namen met adressen. Jan Paul Reij
(zoon van schrijver Cor) heeft voor
een aangename vormgeving en lay
out gezorgd. Vrijwel het hele boek is
gedrukt met één steunkleur, met uit
zondering van de twee omslagen
waarop volledig in kleur reproducties
staan van respectievelijk de boerde
rijen Bloemwijk en Dijkzicht.
Bewust maken
De schrijvers hebben door het ma
ken van het boek gegevens willen
vastleggen die anders op den duur
verloren zouden gaan of onbereik
baar blijven. Ze zouden graag zien
dat hun belangstelling 'besmettelijk'
is, dus dat meer mensen zich gaan
interesseren voor deze vorm van
cultuurhistorie Ze hopen dat dit zal
leiden tot een beter omgaan met
boerderijen door overheid en eige
naars bij aanpassing en vernieu
wing.
