Laatste Sunderklaas van de
eeuw als vanouds gevierd
1995
c
Piet Beemsterboer rekent opnieuw af met fascisme
handige en voordelige
Sit? rde d7't3'* I
KEUKENHULPJES
huishoudhandschoenen
u_, ZEEMAN
HELPT TURKIJE!
dekens
SUPERKOOPJt' y/Qft
I MET ANTI AANBAKLAAG
Goede en foute Texelaars
beheersen herinneringen
oud-gemeentesecretaris
I 10$
C0URANT
HEREN SM0KINGHEMD
MET VLINDERSTRIK
VELOURS T-SHIRT K3 W95
ORGANZA PLACEMAT 195
I KEUKENSET IN KERSTRUITEN:
VERSHOUDFOllt 30 Meter.
ALUMINIUMFOLIE IS Meter |9!
VUILNISZAKKEN 20 sk van 50 liter.
Na de verschrikkelijke aardbevinqen is er in Tnrkiio
Zeeman texhelSupers stelt Lr 535 winkels in Eeropa'
beschikbi
'aar om uw oude
maar
GROOT KERST SPEELBOEK
195
BRUIKBARE
Inte zamelen. U kunt uw dekens mlevi
Help Zeeman helpei
en met
Weverstraat - Den Burg
Den Helder (2x)
Voor in de boom
100 x 140 cm. Wit of champagne. I CHOCOLADE FIGUREN too gr.
SCHUIM KERSTKRANSJES 250 g,
TWEED BREIGAREN
textielSupers
N? 0612
TPYT7T CTT DINSDAG 7 DECEMBER 1999 3
De voorbereidingen voor hét
Texelse volksfeest bij uitstek zijn in
volle gang. Er wordt druk
gebrainstormd en geknutseld om
de laatste Ouwe Sunderklaas van
deze eeuw extra origineel voor de
dag te komen. Zaterdagavond is
het zover en kan het publiek al naar
gelang het dorp buiten op straat, in
zalen en huiskamers zien wat voor
moois al die inspanningen hebben
opgeleverd. Hierna volgt per dorp
het programma.
In Den Burg kunnen jonge speulers
zich vanaf 17.00 uur laten inschrijven
in hotel De Lindeboom. In de drie ca
tegorieën zijn prijzen te winnen: en
kelingen, paren en groepen. De
jurering vindt plaats tussen 17.00 en
18.00 uur bij Het Open Boek, Bentex
en Nauta Boek. Deelnemers krijgen
in de Coffeeshop van de Hema gra
tis warme chocolademelk. Tot 20.00
uur wordt in Question Plaza mini-
Ouwe Sunderklaas gevierd. De me
dailles worden om 19.00 uur uitge
reikt door sponsor Kees Jaap van der
Kooi.
Om 20.15 uur start de inschrijving
voor volwassenen op het terras van
De Lindeboom. De wagens mogen
pas na 21.00 uur het centrum inrijden
en niet hoger zijn dan 3.80 meter en
met langer dan 8 meter, omdat zij
anders de bocht niet kunnen maken.
De jurering is op dezelfde plekken als
bij de jeugd en de winnaars worden
rond 23.30 uur in De Lindeboom be
kendgemaakt
In Oosterend is inschrijving niet no
dig. ledereen kan de straat op om zijn
kunstje te doen. De jury gaat dit maal
undercover in de hoop dat daardoor
overal en met slechts op één of twee
plekken wordt gespeuld Tussen
17.00 en 18.00 uur is de jeugd aan de
beurt; de ouderen worden tussen
20.00 en 21.30 uur verwacht. Tijdens
een feestelijke bijeenkomst in De Bij
enkorf, die om 20.00 uur begint,
wordt de uitslag bekendgemaakt.
De Cocksdorp zoekt als vanouds de
behaaglijke intimiteit van de huiska
mers op om te speulen. De kinderen
doen dat tussen 17.30 en 18.30 uur
aan beide kanten van de
Kikkertstraat tussen De Nieuwe Aan
leg en La Morena, nadat ze een num
mer hebben opgehaald in het dorps
huis. Daar is ook de disco met,
prijsuitreiking en krijgen de deelne
mers een glas drinken en versnape
ringen.
Volwassenen spelen van 19.30 tot
23.00 uur in de Kikkert-, Plooster- en
Hodshonstraat. Deelnemen kost ƒ3,-
per persoon en de prijzen worden in
de categorie enkelingen, duo's en
groepen verdeeld. Vooraf inschrijven
in Het Eierlandsche Huis is vereist. De
toeschouwers in de huiskamers
jureren de voorstellingen. Bewoners
die nog plek voor kijkers hebben,
kunnen zich aanmelden bij Bart
Boon, tel. 31 64 71. Ook toeschou
wers die nog een plaatsje zoeken
kunnen zich bij hem melden, net als
deelnemers die nog medespeulers
zoeken.
Inwoners van De Koog spelen in de
Dorpsstraat en hoeven zich niet in te
schrijven. De jury zetelt voor restau
rant Capri, waar de jeugd tussen
17.00 en 18.00 uur welkom is, en
volwassenen van 20.00 tot 21.00 uur.
In Capri is aansluitend feest met prijs
uitreiking.
In Texels kleinste dorp De Waal
speulen kinderen en volwassenen
gelijktijdig door elkaar op het Hoger-
eind en het Vermaningpad. Allen
moeten een nummer ophalen in de
kerk. hetgeen vanaf 19.30 uur kan,
waarna een uur lang wordt gespeeld.
Volwassenen wordt verzocht de kin
deren de ruimte te geven. Geluid en
licht mogen alleen gebruikt worden
op het moment dat voor één van de
drie juryleden wordt gespeuld. Rond
21.00 uur wordt in De Wielewaal be
kendgemaakt wie er heeft gewonnen,
waarna het feest nog eventjes wordt
voortgezet.
In Den Hoorn wordt door de jeugd
gespeuld tussen 15.30 en 16.30 uur
in dorpshuis De Waldhoorn, De Ver
maning en café Het Wapen van Texel.
De volwassenen spelen bovendien in
Ons Huis. maar dan van 20.00 tot
22.00 uur. Speulers kunnen tussen
15.00 en 16.00 uur een kaartje opha
len in De Waldhoorn, en daarna weer
vanaf 19.00 uur. Kees Klaassen zorgt
bij zowel de kleintjes als de groten
voor een feestelijke entourage in het
dorpshuis, waar de winnaars rond
17.30 en 23.30 uur worden uitgeroe
pen.
De kinderen van Oudeschild kunnen
van 16.00 tot 16.30 uur de deelname-
kaartjes ophalen in dorpshuis 't
Skiltje. De jury beoordeelt hen van
16.00 tot 17.00 uur bij de Ruyterstraat
35 en 63 (W. Schouten en Fiets Spor
tief). Rond 18.00 uur worden de uit
slagen bekendgemaakt tijdens een
feest in 't Skiltje Daar kunnen vol
wassenen tussen 20.30 en 21.15 uur
terecht voor hun kaartjes. Tot 22.15
uur staat de jury klaar op de
Ruyterstraat 35 en 84 (W. Schouten
en J. de Lugt). Rond 23.00 uur wor
den de winnaars bekendgemaakt in
het dorpshuis, waar tot in de kleine
uurtjes wordt gedanst. Iedere deelne
mer krijgt een herinneringsvaantje.
Mt.
39-46
Diverse feestelijke kleuren. ^E^^MN
Voor een sfeervol gedekte tafel. H
Met gouden of zilveren rand.
Schort£95 Ovenwant ^95 Pannen- JOO
Katoen gevoerd.
164 Pagina's plezier.
Keuze uit 3 kleuren. Grote 100 grams bol.
een wat overmoedig gevoel van mijn
kant, maar de symptomen van die
gedachtegang waren talrijk.'
Daarop noemt hij enkele redenen
waarom hij en niet Keijzer de vertrou
weling van Kelder zou zijn geweest,
om te vervolgen met 'Al deze facto
ren waren voor mij het duidelijke be
wijs van Kelders vertrouwen in mi| en
het waren voor mij aanwijzingen dat
zich in de praktijk een. situatie had
ontwikkeld alsof Kelder mij als zijn
rechterhand en als zijn tweede man
in de illegaliteit behandelde', daar
mee de rol van Keijzer behoorlijk re
lativerend. Een alinea verder gaat hij
daar nog verder in door te melden dat
Keijzer wegens zijn 'onopvallende il
legale taak' en lidmaatschap van de
NSB 'weinig risico' liep. Hij besluit het
wonderlijke fragment met: 'Gememo
reerd mag wel worden dat Jaap
Keijzer en zijn familie door het verlies
van zijn broers Wim en Piet zwaar
getroffen zijn.'
Het lijkt, kortom, wel of Beemster
boer er een soort wedstrijd van
maakt. Wie was goed en wie was
fout? En wie van de goeden was de
beste? Het doet ook de vraag rijzen
met welke reden hij zijn boek heeft
geschreven. In zijn inleiding zegt hij
er nooit over te hebben gepeinsd zijn
herinneringen op papier te zetten,
maar dat de dromen die hij de laat
ste jaren in toenemende mate had
hem voorzichtig op andere gedach
ten brachten en dat hij over de streep
werd getrokken door zoon Martien.
Met die uitleg in gedachte, verwacht
je iemand die voorzichtig en met het
nodige voorbehoud zijn verhaal op
'Toch kan ik ergens wat scherp geweest zijn.' Het is maar een
kort zinnetje, een beetje terloops neergeschreven in de inlei
ding en op het oog het soort verontschuldiging dat je wel va
ker tegenkomt in boeken die nu juist met de grootst mogelijke
omzichtigheid zijn geschreven. Maar in dit geval, waar het de
oorlogsherinneringen van de bijna vierentachtig jaar oude Piet
Beemsterboer betreft, blijkt het allerminst een loze waarschu
wing. Overleven in angst, het vrijdag verschenen boek van de
oud-gemeentesecretaris, is in feite één grote aanklacht tegen
het fascisme, waarbij de verzetsman nog altijd met resolute
streken de grens tussen 'goed' en 'fout' trekt.
'Ik was fel anti-Duits en anti-NSB. Dat
is nu verleden tijd, zoals uit mi|n taal
gebruik blijkt. Als ik eerder wilde vra
gen: hoe is dat in het Duits, zei ik: hoe
is dat in het Zwitsers? Als er toen
meer bekend zou zijn geweest over
de houding van de Zwitsers ten gun
ste van de nazi's, zou ik dat niet ge
zegd hebben. Nu gebruik ik zelfs
soms Duitse woorden', schrijft
Beemsterboer in zijn inleiding.
Piet Beemsterboer.
In het slot van het boek herhaalt hij
zijn stelling in andere bewoordingen:
Na al deze blijken van waardering
vind ik dat het geen zin heeft te blij
ven mopperen over de tegenvallers
van de naoorlogse periode. Ook niet
over het feit dat ik gemiddeld eens
per week droom over oorlogs
situaties. Daar is tijden lang geen
sprake van geweest, maar de laat
ste jaren is het regelmatig raak. Zelf
ben ik voor mijn gevoel helemaal over
die periode heen. De Duitsers heb ik
zo gehaat dat ik ze wel rauw kon
eten. Met NSB-ers was het niet veel
beter. Dat heeft lang geduurd, maar
het is gelukkig verleden tijd. Ik ben
niet meer anti-Duits en erger me
soms aan uitingen in die richting, bij
voorbeeld bij sportwedstrijden.
Meestal door jonge mensen die de
oorlog met hebben meegemaakt. Ik
zie Duitsland - en trouwens ook Bel
gië - als buurlanden waar we graag
goede betrekkingen mee onderhou
den en die belangrijke handels
partners zijn. Voor NSB-ers geldt iets
soortgelijks, met uitzondering van
extreme gevallen. Ik vind dat een
mens niet met haat moet blijven le
ven en ik voel me daar wel bij.'
Het staat er helder en klaar, maar wie
zou denken met een mild geworden
oude baas van doen te hebben,
wordt voortdurend tot de orde geroe
pen. 'Toen de bevrijding daar was,
werd Buijs vanzelfsprekend gearres
teerd; hij onderging net als de ande
ren een zuivering, die veel te slap en
te lamlendig was', schrijft hij over een
bekende Texelse ambtenaar, die de
kabinetschef van NSB-burgemeester
Rijk de Vries was. Elders veroordeelt
hij de handelswijze van de Duitsers
tijdens de opstand van de Georgiërs,
waarbij ze op zondagmorgen het vuur
openden op kerkgebouwen: 'Weer
een typisch staaltje van de mentali
teit van de bezetters!'
Het zijn slechts twee voorbeelden
van felle veroordelingen die, hoe an
ders hij ook mag beweren, nu nog uit
de grond van zijn hart lijken te komen.
Maar ook wanneer Beemsterboer al
leen maar beschrijft wat destijds is
gebeurd, is zijn verhaal doordrenkt
van haatgevoelens. Met bijna zicht
baar genoegen wijdt hij uit over de
pesterijtjes waaraan hi| collega's en
anderen onderwierp die 'fout' waren.
Eén ervan trof een onderwijzer die
solliciteerde voor een vacature aan
de Openbare Lagere School in
Oosterend en van wie Beemsterboer
had ontdekt dat hij in Kampen onder
duikers had verraden aan de
Sicherheitsdienst. Toen
Beemsterboer - op dat moment
tweede ambtenaar ter secretarie - de
sollicitant op verzoek van de burge
meester van de bus haalde, behan
delde hij hem zo onbeleefd mogelijk
'Op het opgegeven tijdstip stond ik
bij de aankomstplaats met mijn rug
naar de bus, zodat ik in de etalage
ruit van de textielwinkel van Zegel de
situatie goed kon overzien. Ik zag
hem uit de bus stappen en rondkij
ken. Hij zag mij als enige wachtende,
kw^m op mij af en vroeg of ik
Beemsterboer was. Toen ik dat be
vestigde, stelde hij zich netjes voor:
ik ben Sieffers, met een duidelijk uit
gestoken hand. Ik was helemaal met
van plan een verrader een hand te
geven, die hield ik dus demonstratief
op mijn rug. Mijn antwoord was: ik
ben Beemsterboer, zo ik u al vertelde
en u ook al van de burgemeester wist.
Hij keek wat verbaasd, stak opnieuw
zijn hand uit en zei weer: .Aange
naam, ik ben Sieffers." Ik zei: ,,Ja, dat
zei u al", uiteraard met mijn handen
op mijn rug. Toen herhaalde hij de
voorstelling voor de derde maal. Mijn
handen nog steeds verbergend zei ik:
,,Dat is me nu wel duidelijk."'
Ook Rijk de Vries spaarde hij met,
soms op het onvoorzichtige af, met
als gevolg dat die een uitgesproken
hekel aan hem kreeg. Dat escaleerde
bijna toen de burgemeester hem voor
een dienstreis naar Amsterdam bij
zich riep en vertelde dat hij vreesde
voor zijn leven, omdat hij vermoedde
dat Beemsterboer en zijn 'trawanten'
een aanslag op hem hadden be
raamd, Zijn tegenspeler gaf echter
geen krimp, waarop Rijk de Vries
woedend werd en zijn wapen op hem
richtte. 'Kennelijk zag hij aan mijn
gelaatsuitdrukking dat ik niet geïm
poneerd was door zijn dreigement en
ook met buren en collega's. Ook de
'goeden' worden onverbiddelijk langs
de meetlat gelegd, waarbij Beemster
boer complimenten uitdeelt en kant
tekeningen plaatst. Zo meldt hij dat
de beurtschippers Mets, Baijs, Wuis,
Zuidewmd, Plaatsman en Bruin veel
onderduikers van elders clandestien
naar Texel vervoerden en dat daarbij
nooit iemand is gearresteerd. 'Hulde
aan de schippers voor dit belangrijke
werk is zeker op zijn plaats', prijst hij,
om te vervolgen met: 'Eén dissonant
was er helaas. Het schip van Bruin
werd in Amsterdam het gouden-rin-
gen-schip genoemd. De titel spreekt
voor zichzelf. Jammer!'
Niet minder opvallend is de beschrij
ving van de organisatie van de onder
grondse op Texel. Onbetwiste leider
LEGITIMATIE
Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers (L.O.)
leden van erkende verzetsorganisatie», militaire cn burgclijko autoriteiten worden
dringend verzocht bezitter dezer papleren alle mogelijke hulp en Inlichtingen te geven.
Ondergcteekcnde Is JUO&ewrlcer van <j; LO.
Kenmerken van het persoonsbewijs: Naam: Boemster.boer
Voornamen, Pieter
Geboren te. Venhuizen N.H.
Geboortedatum. 13 Deoenher 191$
Beroep connles ter secretarie
No. T ?/472
Namens het C.B^ de Dlscrlcultldcr: de Houder.
Het legitimatiebewijs dat Beemsterboer was verstrekt door de LO. de Landelijke Orga
nisatie voor hulp aan Onderduikers.
dat ik hem zelfs enigermate uitlachte.
Toen werd hij helemaal ziedend, hij
stond te trillen op zijn benen en
schold mij uit voor alles wat slecht en
lelijk was. Toen hij helemaal hyste
risch was riep hij me toe, nog steeds
met zijn wapen zwaaiend: ,,lk beloof
je dat ik je eigenhandig kapot zal
schieten als ik de kans krijg.'"
Op dat dreigement komt
Beemsterboer terug wanneer hij de
bevrijding beschrijft. Hij had op dat
moment eigenlijk het bed moeten
houden wegens een ernstige ziekte,
maar de haat dreef hem naar buiten
'Op de 18" mei heb ik me heel dik
aangekleed, dé leren jas van Kees
Boersen eroverheen, met daaronder
een kruik met heet water Zo ben ik
Den Burg in gegaan om het moment
mee te maken, waarop ik 5 jaar had
gewacht: de arrestatie van foute figu
ren. Ik zie nog Looijen en
Dlngemanse aan het hoofd van een
hele stoet aan komen lopen in de
Weverstraat. De gehate De Vries
voorop. Ik heb hem in zijn gezicht
uitgelachen. Hij heeft zijn woord niet
gehouden toen hij zei: Ik beloof je dat
ik je eigenhandig kapot zal schieten.'
Opmerkelijk is dat Beemsterboer niet
aarzelt om namen te noemen van
Texelaars die met de bezetter sympa
thiseerden. Dat doet hij niet alleen
met bekende eilandgenoten, maar
was Willem Nicolaas Kelder, eerste
ambtenaar op de gemeentesecretarie
en zijn directe baas, die hem eerst
voorzichtig en later met steeds meer
vanzelfsprekendheid liet delen in zijn
geheimen. Een belangrijke reden
daarvoor blijkt uit het hoofdstuk Kel
der: Kerel. e hebt de hele Texelse il
legaliteit geredl, waarin Beemster
boer schetst hoe hij Kelder eens het
leven redde, door hoogst compromit
terende stukken bij hem weg te gris
sen, enkele seconden voordat de
NSB-burgemeester het bureau van
zijn ondergeschikte kwam inspecte
ren.
In datzelfde hoofdstuk vergelijkt
Beemsterboer de rol van Jaap Keijzer
en die van hemzelf. Keijzer was één
van Texels bekendste verzetsmensen
en door de leiding van het landelijk
netwerk van ondergrondse organisa
ties aangewezen als tweede in de
hiërarchie op het eiland. Om zijn po
sitie te versterken werd toegestaan
dat hij toetrad tot de gelederen van
de NSB, om op die manier als spion
te kunnen functioneren. 'Ondanks
Keijzers positie van tweede man,
behandelde Kelder mij heel vaak of
ficieus of ik dat was', schrijft
Beemsterboer. 'Dat was ook wel lo
gisch. Ik was door onze werkrelatie
permanent dicht in de buurt, beschik
baar voor overleg en hij wist wat voor
vlees hij in de kuip had. Wellicht is dat
papier zet, temeer daar hij het 'sto
rend, ja zelfs pedant' vindt om voort
durend het woord 'ik' te gebruiken.
Het tegendeel is echter het geval.
Beemsterboer trekt fel van leer, trekt
weliswaar ook soms besluiten van
zichzelf in twijfel, maar komt toch
vooral over als iemand die behoorlijk
overtuigd is van zijn eigen handels
wijze en die veel op anderen heeft
aan te merken.
De vraag is ook waarom hij het wi|s
heeft geacht de namen te noemen
van mensen die 'fout' waren. Hij
maakt ook zo wel duidelijk hoe de
Texelse maatschappij functioneerde
tussen 1940 en 1945. Het noemen
van man en paard is uiteraard zijn
maken kreeg de revue passeren en
aarzelt ook daarbij niet stevige kritiek
te leveren. 'Over J. Zuidewind kan ik
niet op alle punten positief zijn',
schrijft hij. om vervolgens de kachel
met hem aan te maken en te beslui
ten met: 'Bij mijn afscheid heb ik alle
oud-wethouders uitgenodigd en ze
kwamen allemaal. Jan Zuidewmd heb
ik opzettelijk niet uitgenodigd. Ik vond
het heel sympathiek dat zijn vrouw
me toch de hand kwam geven.'
Het doet nogal wat afbreuk aan
Beemsterboers boek, dat deson
danks de moeite van het lezen meer
dan waard is. Het geeft een knap
beeld van het dagelijks leven op Texel
in oorlogstijd. De manier waarop hij
goed recht, maar lijkt voor een goed
beeld overbodig. Bovendien is het
wat vreemd om dat pas nu te doen.
Had hij het vlak na de oorlog gedaan,
dan had er een waarschuwend effect
van uit kunnen gaan. Nu betreft het
voornamelijk mensen die zich niet
meer kunnen verdedigen omdat ze
inmiddels zijn overleden.
'Goed' en 'slecht' spelen ook een rol
in het laatste hoofdstuk, Enkele noti
ties over gemeentebestuurders.
Beemsterboer laat er alle wethouders
met wie hij als gemeentesecretaris te
de dilemma's laat zien waarvoor een
'goede' ambtenaar kwam te staan
die wél in dienst van de 'foute' over
heid bleef maar tegelijkertijd de bur
gers naar eer en geweten diende, is
zelfs indringend te noemen. Het
maakt de tekortkomingen er alleen
maar groter door. Dat is jammer!, om
Beemsterboers eigen terminologie te
gebruiken.
P Beemsterboers Overleven in angst;
herinnenngen van een gemeentese
cretaris is een uitgave van Langeveld
en de Rooy; 150 blz.; prijs: 34,95.
Joop Rommets
FT'k d U>v' me' 6en yroot aantal NSB-ers wordt opgebracht Vooraan, tussen de twee politiemensen, loopt burgemeester
