Grond en water centraal in
Met het oog op... morgen
7.
et geheim van Den Burg
Weekje Tesseltoernooi: tennis, kamperen en uitgaan
Landbouwers presenteren eigen toekomstvisie
erhaal
omerv
Training ZDH
.TEXELSE
COURANT
Robin Wijtien en Pieter Langeveld, beiden boerenzonen die vastbesloten zijn in de voet-
Ie mor. Den Burg als hoofdstad
een gebied van Zeeland tot aan
marken. Van waaruit werd gere-
<1 en de wetten werden uitge-
hgd. Mensen die een nieuw dorp
li stichten, moesten daarvoor in
•ntige Texelse residentie om toe-
rning vragen. Een verhaal van
historische waarde, dat ter
komt tijdens een rond-
feltng met Gelein Jansen
ie
historische rondwandeling op
ndagochtend door het centrum
ten Burg; ik had er zo mijn twij-
J»er, gezien de enorme mensen-
sa die zich dan in het centrum
'et dorp bevindt. Startplaats is.
kan het ook anders, De Linde-
h. Dit gebouw, met zijn rijke ge-
sdenis, zet gelijk de toon voor de
ran de rondleiding. Mijn twijfels
de rondwandeling verdwijnen
aeeuw voor de zon zodra we de
tnstraat inlopen. Na amper tien
-sn is de rust wedergekeerd. Al
Wijkt dat het hier gaat om een m-
atieve, maar ook informele rond-
deling. De verhalen die Gelein
!|t hebben vaak een humoris-
inslag en de dingen die je over
huizen te weten komt zijn feiten die
niet aan de gebouwen zijn af te lezen.
Zo is er een huis aan de Warmoes
straat, dat vroeger werd bewoond
door een walvisvaarder en nu door
een van de grootste tegenstanders
van de walvisvaart die ons land kent.
We zetten de rondleiding voort in de
Parkstraat en hier is het wel erg druk.
Naast een winkelpand wordt een
deur opengedaan en aan het steegje
achter de deur kan je duidelijk zien
dat het centrum van Den Burg vroe
ger werd omringd door een gracht en
toegankelijk was via bruggen. Dit is
iets wat ik als Texelse (en ik schaam
me om het te moeten zeggen) nooit
heb geweten. Dan volgt het park,
waar Gelein ons het geheim van Den
Burg uit de doeken doet. Het begint
allemaal met het Oera Linda boek uit
1870. Het boek beschrijft de mensen
die omstreeks 20 000 voor Christus
tot aan het jaar nul in de kuststreken
woonden. Je moet hier denken aan
een gebied van Zeeland tot aan De
nemarken. De hoofdplaats van dit
gebied was Textland. Vanuit hier werd
geregeerd en werden de wetten uit
gevaardigd. Als mensen een nieuw
dorp wilden stichten, dan kwamen zij
naar de burcht van Textland om toe
stemming te vragen. Dan werden er
lampen onstoken en als ware het het
Olymisch vuur gingen de mensen
met hun vuren naar de plaats waar zij
hun nieuw dorp zouden stichten. Een
verhaal van grote historische waarde
dus.
Maar toen kwam het boek in op
spraak. Er werd gedacht dat het een
vervalsing was. Het boek en het ver
haal over de burcht van Textland
raakte in de vergetelheid en kwam
pas weer naar boven in 1940. Voor de
Duitsers was het een interressant
boek, want als het waar is, dan zou
het volgens hun bewijzen dat de
oude beschaving niet afkomstig is uit
Griekenland, maar uit de kuststreken
in West-Europa. Gelein vertelt dat de
mensen die de rondwandeling volgen
op dit punt vaak van mening zijn dat
het verhaal niet op de waarheid be
rust. Het klinkt ze vaak te mooi in de
oren en harde bewijzen ontbreken.
Daarom volgt het verhaal over Prof.
Dr Jacob Friezen die in 1943 op zoek
is gegaan naar bewijsmateriaal, om
te laten zien dat het verhaal wel de
gelijk op de waarheid berust. Hij liet
onderzoek verrichten in het park en
vond inderdaad aanwijzingen voor
deze stelling. Volgens Gelein slaat op
dit punt de twijfel toe bij veel van zijn
toehoorders, maar ook bij anderen
die zich hiermee bezighouden. Wie
zelf een mening wil vormen over dit
stukje geschiedenis van Den Burg,
raad ik aan ook eens met Gelein op
pad te gaan.
We betreden de Burgwal. Ook hier is
duidelijk te zien dat er vroeger grach
ten waren. Deze grachten zijn overi
gens in 1902 verdwenen, wegens de
overlast die ze veroorzaakten. Vanuit
de Burgwal steken we over en gaan
we de Kantoorstraat in, die zijn naam
te danken heeft aan de kantoren van
de eigenaren van de graanpakhuizen
die hier vroeger waren gevestigd. Als
je naast de bank staat, met je gezicht
naar de winkelstraat, kun je een scala
aan historische pandjes zien. alle
maal uit verschillende eeuwen en in
verschillende bouws.tijlen opgetrok
ken. De Kantoorstraat zelf heeft niet
zoveel charme, de ka ntoren van vroe
ger zijn er niet meer e n hebben plaats
gemaakt voor de hor eca. Dan zijn we
aangekomen op ons eindpunt' De
Lindeboom. We kun nen met aan de
koffie met gebak al vorens we aan
dacht hebben geschonken aan De
Lindeboom zelf. De rnooie deur zorgt
voor kreten van vera zondering en de
fototoestellen komen tevoorschijn.
Eenmaal binnen heef t Gelein een ver
haal dat, zeker voor de jeugd, heel
aantrekkelijk is. Het gaat hierom het
verhaal over een main die op kerst
nacht een schaap had gestolen en
geslacht voor eigen consumptie. Hij
werd hierbij betrapt en door de
schout in de kerker gi ;stopt. Wat toen
een kerker was, is nu de kelderbar.
Wat kunnen dingen toch veranderen.
Deze man moest op het schandblok
en werd als waarschuwing voor de
rest van de bevolking opgehangen op
de Hogeberg. De kinderen in het ge
zelschap luisteren aandachtig en zijn
van mening dat dit toch wel heel erg
is. Uiteindelijk komen we echt bij het
laatste onderdeel van de rond
wandeling: de Wand van Brakestem.
Het kamerschot is gemaakt in 1780
door de heer Warmoes en is onlangs
gerestaureerd. Het is een geruststel
ling te weten dat men beseft dat
mooie dingen die van historische
waarde zijn, behouden dienen te
worden. De verhalen van Gelein ma
ken duidelijk dat er al eigenlijk veel te
veel verloren is gegaan en we de din
gen die we nog hebben moeten
koesteren.
Gelein Jansen verzorgt elke
maandagochtend een rond
wandeling langs historische locaties
in Den Burg. Het startpunt is om
11.00 uur bij De Lindeboom.
Angelique Boon
De senioren van ZDH hervatten dins
dag de voetbaltraining. Ze bereiden
zich onder leiding van trainer Leen
van Elk voor op de nieuwe competi
tie, waarin ze zijn ingedeeld met on
der meer De Koog en Oosterend In
augustus staan eerst nog beker
wedstrijden tegen Callantsoog, Win
kel en Dirkshorn op het programma.
Er wordt getraind op dinsdag en vrij
dag, aanvang 19.30 uur.
vertelt over de geschiedenis van historische locaties in de Warmoesstraat.
'Als je 's zomers wilde tennissen, kon
je naar het toernooi in Egmond of
naar Texel, In Egmond werd alles
onder je kont vandaan gejat, terwijl je
in Den Burg je spullen kon laten slin
geren zonder dat er iets gebeurde.
Het is hier allemaal zo goed gere
geld.' Vijftien jaar geleden kwam Den
nis van Rooijen uit Alkmaar nog op de
fiets naar Texel om deel te nemen aan
het Tesseltoernooi van Deuce. Hij zou
geen toernooi meer overslaan, al
komt hij anno 2000 wel comfortabel
met de auto. Volgens traditie bivak
keert net als vele anderen deelne
mers langs het voetbalveld van
Texel'94. 'We zien elkaar soms een
jaar niet, maar gaan hier met elkaar
om alsof we elke dag met elkaar op
trekken.'
Het tennisevenement dat dit jaar voor
de zestiende keer wordt gehouden en
waarbij 170 deelnemers in een week
tijd 280 wedstrijden spelen, staat
voor Van Rooijen en de andere
overkanters gelijk aan ontspanning
en vakantie. 'De sfeer, het tennis en
het kamperen, het is zo heerlijk. Vo
rig jaar heb ik tijdens het toernooi
voor het eerst in een hotel geslapen,
maar dat is niks waard. De combina
tie van sportiviteit, sfeer, uitgaan en
kamperen is de kracht van het
Tesseltoernooi. Kamperen hoort er
gewoon bij Als we dat niet meer in
de buurt van het tennisveld kunnen,
zou het voor mij niet meer hoeven.'
Het dagritme is aangepast 'Ik ben
hier vanaf maandag em heb nog geen
nacht voor vijf uur in mijn slaapzak
gelegen. We gaan me >t z'n allen stap
pen in De Koog. Ik ke n er zo'n beetje
alle barkeepers. Alle en drink ik met
meer zoveel Juttertjes als voorheen,
want dat trek ik niet Denk nou met
dat we er bij terugkomst hier een
puinhoop van maken Want dat gaat
allemaal héél gedisci plineerd Er pa
trouilleren hier constant twee nacht
wakers en die houde n de boel goed
in de gaten.'
Een paar jaar geleden liet hij zich in
lijven bi| een studente ngroep met een
professionele instelling. 'We gingen
vroeg naar bed, train den 's morgens
fanatiek en aten om der de middag
een broodje gezondDat was dus
mets voor mij. Gelukk ig heb ik de fa
natiekste van het stel in de finale van
de baan kunnen rossen.' Toch hangt
het weekje van de 2'8-jarige sport
zaakeigenaar met meer helemaal van
drank en vrouwen ann elkaar. 'Mor
gen staat de halve finale van het
herenenkel op programma. Ik speel
tegen mijn dubbelpartner Jeroen
Stoop. Hij verkeert in bloedvorm, dus
ik doe het vanavond n laar rustig aan
Hoe uitbundig het er 's avonds ook
toegaat, op de tennist taan overheerst
bij Van Rooijen en z'n maten het fa
natisme. Dat bli|kt we I uit z'n presta
ties. Vijf maal won hij het dubbelspel
en tweemaal veroverde hij als speler
in de hoogste B1-klasse de titel
herenenkelspel.
De deelnemers aan het Tesseltoernooi dat deze week wordt gespeeld hebben geen kla-
gen over de weersomstandigheden. (Foto Uvcn He»»®»»
t ruimtelijk beleid van Texel tot 2030 moet er wat betreft
agrariërs op zijn gericht de oppervlakte landbouwgrond
act te houden. De gemeente dient hiervoor een actief en
insief beleid te voeren. Als dit niet gebeurt, blijft er op
mijn te weinig ruimte over voor een gezonde land- en
ibouw. Dat staat in het rapport De Texelse land- en tuin-
js jjv; vitaal en zelfbewust, met het oog op morgen, dat
x imiddag op het bedrijf van Bert Keijser in Ongeren wordt
igeboden aan gedeputeerde Bob Verburg en burge
ester Joke Geldorp.
rapport is het initiatief van een
1 voornamelijk jonge onderne-
uit diverse agrarische geledin-
die het belang van de Texelse
jbouw willen onderstrepen. 'Niet
op andere sectoren af te geven,
een rapport dat is gemaakt op
van gelijkwaardigheid', aldus
itiefnemer Arnold Langeveld, die
geeft dat de landbouw met een
™ojaaromzet van 120 miljoen gul
per jaar (de visserij 70 miljoen en
oerisme 200 miljoen) een econo-
che factor van formaat is. Uit cij-
van het arbeidsbureau, geda-
Jvan 1998, blijkt dat circa 600
«en werkzaam zijn in de land-
rapport, dat onder eindredactie
van oud-Texelaar en -agrariër
ie sBarendregt. tegenwoordig bur-
eestervan Nieuwveen, geeft aan
de landbouw in de toekomst vol
einde perspectief kan houden en
rde kansen en bedreigingen lig-
Omdat het niet bij woorden al-
»imoet blijven, heeft de landbouw
!|4actiepunten aan toegevoegd.
ter voorbij te gaan aan de zege-
ende spectaculaire groei van het
sme. wordt in het rapport gewe-
;p het belang van de agrarische
De land- en tuinbouw draagt
de variatie van het Texelse
schap, waardoor het eiland aan-
slijk wordt voor recreanten. De
sseling van bloembollenvelden,
schapen, akkerbouw-
issen, cultuurhistorische gebou-
polders en het Oude Land
Texel karakteristiek en uniek.'
tndanks het succes van recrea-
toerisme vindt de landbouw
kanttekening op z'n plaats. 'Het
denkbeeldig dat de toeris-
e sector een dominante positie
erft Maar de Texelse economie
it atl jaren op meerdere peilers.
Een zeker evenwicht tussen deze
peilers is van groot belang voor een
brede economische oriëntatie en
voor het verminderen van de
kwetsbaarheid van de Texelse eco
nomie. Het hebben van voldoende
grond is voor het behoud van de
bruto-omzet van de land- en tuin
bouw uiterst belangrijk. Niet alleen
voor de sector zelf, maar vooral ook
voor het in stand houden van de toe
leverende bedrijven op het eiland.
Juist door de eilandpositie is de agra
rische sector extra gevoelig voor de
afname van de oppervlakte land
bouwgrond. Door woningbouw, na
tuur, recreatie en de ontwikkeling van
bedrijfsterrein heeft de landbouw al
grond moeten inleveren. Als dat zich
doorzet, zal er op termijn onvol
doende ruimte overblijven voor een
gezonde bedrijfstak.'
In een tijd waarin bij verschillende
overheden telkens wordt gepraat
over de toekomst en de kwaliteit van
het platteland, acht de landbouw het
van groot belang dat de sector zich
als gebruiker en beheerder van de
groene ruimte duidelijk positioneert.
'De toekomst? Een vraag die gemak
kelijk wordt gesteld, maar het ant
woord berust op een veronderstel
ling. Toch zijn er voor ons, als land
bouwers op Texel, een aantal aanwij
zingen waarmee ontwikkelingen voor
de nabije toekomst kunnen worden
geschetst', schrijven Jaap Hin, voor
zitter van de Westelijke Land- en
Tuinbouworganisatie (WLTO), en
Alfons Kuip, voorzitter van de Konink
lijke Algemeene Vereniging van
Bloembollencultuur (KAVB).
De makers van het rapport hebben
zich er met met een Jantje van Lei
den vanaf gemaakt. In het 38 pagi
na's tellende, fraai geïllustreerde
boekwerk, wordt de landbouw in al
z'n facetten belicht. De sociaal-eco
nomische beleidsvisie en het daaraan
gekoppelde actieprogramma zijn
opgesteld met de grootst mogelijke
zorgvuldigheid. De werkgroep, gefor
meerd uit leden van de WLTO en de
KAVB, baseerde zich op informatie uit
een indrukwekkende lijst studies en
rapporten en won advies in bij tal van
specialisten.
Veehouderij
De melkproductie op het eiland is van
30 miljoen kilo bij de invoering van de
melkquotering in 1983 gedaald tot
24,6 miljoen kilo. De daling van 18
procent wordt vooral toegeschreven
aan de korting als gevolg van de
superheffing De aankoop van
melkquotum door tie blijvers heeft de
daling van de hoeveelheid melk-
rechten door de wijkers (nog) niet bij
kunnen houden. Het aantal melkvee
houders is in vijftien jaar gedaald van
139 tot 70. De agrariërs voorzien een
verdere druk op de prijzen van melk
en vlees. Ter behoud van de sector
wordt aangedrongen op een ruimte
lijk beleid waarin de plaats van de
melkveehouderij in de toekomst is
gewaarborgd. Hiervoor wordt struc
tureel overleg tussen de WLTO en de
gemeente van groot belang geacht.
De voorkeur gaat uit naar grote aan
eengesloten agrarische gebieden
met levensvatbare en op schaalver
groting gerichte bedrijven, waarin
niet-agrarische functies worden ge
weerd.
Verder moet worden gestimuleerd
dat melkveehouders die elders in
Nederland worden uitgekocht, hun
bedrijf naar Texel verplaatsen. Dit
moet gebeuren in samenspraak met
de gemeente en makelaars. Schaal
vergroting, specialisatie, maar ook
het benutten van alternatieve activi
teiten. zoals kamperen bij de boer,
kunnen bijdragen' aan een gezonde
bedrijfsvoering. 'Kamperen bij de
boer moet kamperen bij de boer blij
ven en met kamperen bij niet-
agrariërs met een A-blok. Het is ten
slotte als ondersteuning voor de
boereninkomens begonnen Alleen
agrariërs die hun hoofdinkomen uit
de land- en tuinbouw verkrijgen, ko
men wat betreft de landbouw in aan
merking voor een kampeervergun-
ning, waarvoor momenteel sprake is
van een wachtlijst.
Voor boerenschuren die hun agrari
sche functie verliezen moet in sa
menspraak met de gemeente een
alternatieve bestemming worden ge
zocht. Om karakteristieke boeren
stolpen in stand te houden, vindt de
landbouw dat de gemeente hierin de
bouw van appartementen moet toe-
sche ondernemers, die maximaal
gebruik maken van de Texelse grond.
Pootgoed is met 82 9 de kurk waarop
de akkerbouw drijft en ook de suiker
biet blijft met 583 hectare een be
trouwbare peiler. Bij de toekomstige
gebiedsindeling vain Texel moet er
voldoende ruimte o verblijven voor de
akkerbouw, omdat een minimale
productieschaal vam belang is. Be
perkende maatregelen ten aanzien
van flora en fauna moeten worden
gecompenseerd. Efficiëntere
productie, verdere specialisatie en
behoud van de wisselteelt worden
van belang geacht. Ook akker
bouwers kunnen voordelen hebben
sporen van hun ouders te treden, poseren op de omslag van de agrar ische toekomst
visie 'Met het oog op...morgen'.
staan. Recente grondwervingen door
Natuurmonumenten zijn voor de
landbouw reden om aan te dringen
op goede afspraken tussen de sec
toren landbouw, natuur en recreatie
Akkerbouw
De akkerbouwers hebben zich vol
gens .het onderzoek door de jaren
heen ontwikkeld van telers van agra
rische producten tot flexibele agrari-
(Foto Gerard Timmerman)
bij alternatieve activi teiten, mits deze
niet conflicteren me t bestaande be
langen. Op Texel is de grove tuin
bouw, die zich kenm erkt door wisse
lende prijzen, de laa tste jaren flink in
omvang toegenomen. Alternatieve
inkomsten worden gehaald uit de
teelt van wortelen, \/vitlofpennen en
winterbloemkool.
Veel zon, beperkte kans op nacht
vorst. een lage ziektedruk en veel
wind maken Texel tot een gunstig
teeltgebied voor bloembollen, met als
enige nadeel dat met kan worden
beregend. Mede door de afnemende
perspectieven van de akkerbouw en
veehouderij en de betere rendemen
ten in de sierteelt, zit er groei in de
oppervlakte bloembollen op Texel.
Van de 100 bedrijven die bollen telen,
zijn 25 erin gespecialiseerd. De ove
rige ondernemers combineren de
teelt met akkerbouw of veehouderij
(65) of hebben er een andere baan
naast. Ten aanzien van de toekomst
gelden deels dezelfde uitgangspun
ten als bij de akkerbouw, met als toe
voeging dat de huisvesting van
seizoenspersoneel moet worden ver
beterd. Bufferzones langs hoogwaar
dige gronden bij het Nationaal Park
zijn ongewenst, hetgeen in het be
stemmingsplan moet worden vastge
legd.
Schapen
Het aantal schapenbedrijven is sinds
1985 afgenomen van 160 naar 109.
Liepen er in 1995 nog 17.179 rond,
inmiddels zijn dat er 15.541. Boeren
met schapen als neventak doen ze
wegens het slechte rendement weg.
Om de concurrentiekracht te verbe
teren moeten schapenhouders een
extra financiële ondersteuning krij
gen. Gezien de promotionele waarde
mag deze bijdrage wat betreft de
landbouwers uit de opbrengst van de
toeristenbelasting worden gefinan
cierd. Onderzoek naar de lamsvlees-
keten moet worden gestimuleerd.
Dankzij de relatief lage veebezetting,
de groei aan beheerslandbouw en
natuurontwikkeling kan er meer
vleesvee worden gehouden. Zoog
koeien leveren een goede kwaliteit
vlees en het is een exclusief product
(EKO of echt Texelse vlees) waar
mee op het toerisme kan worden in
gespeeld. Begrazmg van beheers- en
natuurgronden doorTexels vleesvee
moet worden gestimuleerd. Net als
bij lamsvlees wordt gedacht aan de
oprichting van een keten van vlees
vee
Natuurontwikkeling
Toenemende belangstelling is er ook
voor agrarische natuur- en land
schapsbeheer De Vereniging die dit
behartigt dient een gelijkwaardige
partner van andere natuurorgani
saties te zijn e dient ook reservaat- en
natuurontwikkeling onder haar hoede
te nemen. Er moet onderzoek worden
gedaan naar de mpgelijkheden van
vergroting van de afzet van ecologi
sche landbouw producten. De ge
meente moet beleid ontwikkelen ten
aanzien van agrotoerisme, waarbij
professionalisering, kwaliteit en
kwantiteit sleutelbegrippen zijn. On
derzoek moet er ook komen naar de
toekomstmogelijkheden van streek
eigen producten. In samenspraak
met De Bolder en het Maartenhuis
VRIJDAG 21 JULI 2000
kan worden bekeken of verbetering
mogelijk is van de combinatie land
bouw en zorg, bijvoorbeeld door de
inzet van mensen met een handicap
of met andere problemen.
Het rapport gaat nadrukkelijk in op
het begrip oppervlaktewater, dat op
Texel vanouds aan schaarste onder
hevig is Zo wordt er gepleit voor
agrarisch gebruik van nagezuiverd
water en het bufferen van het water
overschot in de winter, bijvoorbeeld
uit natuurgebieden, zodat dit gedo
seerd naar landbouw- en natuurge
bieden kan stromen. Gezien toene
mende verzilting, oprukkende zoute
kwel en de schaarste van zoet water
m droge periodes wordt aangedron
gen op een betere regulering en
benutting van het water. Er wordt
gepleit voor een dynamisch sloot-
waterpeilbeheer, dat naar behoefte
kan worden aangepast. Verzilting van
het water nabij landbouwgebieden
door menselijk ingrijpen moet worden
vermeden.
Als sterke punten en kansen voor de
Texelse landbouw worden genoemd:
liberalisatie van de wereldmarkt,
waardoor nieuwe markten ontstaan.
Ruime vruchtwisseling, extensieve
teelten, de geïsoleerde ligging, een
laag kunstmestgebruik en een gun
stig klimaat dragen bij aan een lage
ziektedruk. Dit bevordert duurzame
productie door gecertificeerde bedrij
ven, die aan grootwinkelbedrijven
mogen leveren. Goede verkaveling,
goed ondernemerschap, hoogwaar
dige kennis en het gunstige imago
van Texel zijn andere positieve facto
ren. Bovendien wordt verwacht dat
door de toenemende welvaart meer
vraag komt naar producten met een
toegevoegde waarde.
Maar er zijn ook bedreigingen. Zoals
uitbreiding van woningbouw, natuur
en recreatie, waardoor de landbouw
grond inlevert. Tegenstrijdige belan
gen, bijvoorbeeld ten aanzien van de
functie en gebruik van oppervlakte
water (zoet of brak), kunnen nadelig
uitpakken Zoute kwel, stijgende
grondprijzen, toenemende macht van
grootwinkelbedrijven, de vogel-
richtlijn, bufferzones, het verdwijnen
van melkquotum van het eiland, de
ammoniakrichtlijn, de slecht ren
derende schapenhouderij en graan-
teelt en lagere melk- en vleesprijzen
zijn andere bedreigingen. Verder
wordt gesteld dat het behoud van
4000 hectare grasland nadelig kan
zijn voor de bollenteelt of het toepas
sen van wisselteelt. Het beperkte ar
beidsaanbod tijdens oogstpieken
wordt ook als nadelig gezien.
Met het oog op het aanzien van het
eiland en verbetering van het imago
van de sector roept de werkgroep de
landbouwers op een fraai visite
kaartje af te geven: schone en nette
erven dus. Agrariërs die er een
rommeltje van maken moeten hierop
worden aangesproken.