'De nieuwe directeur moest geld kunnen binnenhalen.
We hadden geen betere kunnen krijgen dan Jan Kuiper
ƒ100.000,-
Laat
hem
niet
vallen
Brugge wordt nog steeds pissig als er een
vergiftigde buizerd dood uit de lucht valt
De naam EcoMare sloeg aan. Sommigi
waren er al geweest voordat het bestoi]
n
.TEXELSE COURANT'
0900-821.24.ll
Giro
222.111
VRIJDAG 11 AUGUSTUS 2000
LANGE A nj„
TERMIJN /\genda
van de Waddenzee, zeggen Brugge
en Sytsma. 'Door onze invloed op
beleidsmakers en fabrieken en de
aandacht in de media is de vervuiling
van de jaren '70 met succes bestre
den. De Haan had er al in 1962 mede
voor gezorgd dat het |achtverbod
werd afgekondigd. Later heeft de in
stelling van rustgebieden en
bewakingsboten een gunstig effect
gehad', zegt Brugge. 'Maar we zijn
altijd nuchter gebleven en hebben het
wel en wee van het wad nooit hele
maal opgehangen aan de zeehond.
Nu proberen we bijvoorbeeld de
wadpier naar voren te schuiven als
graadmeter die aangeeft hoe het met
de ecologie is gesteld. Daarmee heeft
de ïeehond niet afgedaan: die blijft
een goede indicator omdat hij aan het
eind van de voedselketen staat.'
Kees Kuip (49 jaar, technisch
medewerker en huisdrukker),
Henk Brugge (46, hoofd
dierenverzorging) en Wiebe
Sytsma (53, hoofd technische
dienst) vieren hun 25-jarig ju
bileum als medewerker van
EcoMare, dat een kwart eeuw
geleden onder de naam
Natuurrecreatiecentrum de
deuren opende aan de
Ruyslaan. In de krant van dins
dag blikten zij vooral terug op
de avontuurlijke pionierstijd
onder directeur Gerrit de Haan.
Vandaag komen de verande
ringen en de enorme groei aan
bod die het centrum heeft on
dergaan sinds de komst van
diens opvolger Jan Kuiper.
Sytsma: Toen hij hier begon
stelde Kuiper meteen een
meerjarenplan op. Ik zei nog
tegen Henk: "Hij zit mooi te
hemelvliegen." Maar hij kreeg
alles voor elkaar.' Na al die ja
ren gaan de mannen van het
eerste uur nog steeds gemoti
veerd en met veel plezier naar
hun werk.
Het meerjarenplan van Kuiper tekent
het verschil in persoonlijkheid tussen
de nieuwe en oude directeur, maar
ook de verandering van de tijdgeest.
Veertig jaar lang was het motto on
der het bewind van Gerrit de Haan
'niet denken maar doen' geweest,
'geen woorden maar daden'. Gedre
ven door idealisme en een onge
kende dadendrang had De Haan
geen tijd en aandacht voor organise
ren, vergaderen, werkoverleg, be
leidsplannen, fondsenwerving en
public relations Brugge: 'Daar had hij
een hekel aan. Daar was het bestuur
voor, een noodzakelijk kwaad in zijn
ogen. Hij was al lang blij als hij lekker
bezig kon zijn De Haan was ook
geen academicus - door de oorlog
heeft hij met kunnen studeren. Maar
als er geschept of stront geruimd
moest worden stond hij met zijn rode
zakdoek om in de voorste linies.'
Sytsma: 'Hij dacht niet lang na, zette
dingen met eerst op papier. "Kom op
Wiebe, hang de kar erachter, we
gaan!", dat was zijn manier.' Toch
heeft De Haans praktische inslag veel
opgeleverd. Het Maritiem Museum in
'Oudeschild bijvoorbeeld Sytsma:
'De gemeente had 35 mille gereser
veerd voor de restauratie van de wier-
schuur aan de Barentszstraat. "Geef
mij dat geld maar, dan doe ik het zelf
wel", zei De Haan. Van dat geld heb
ben we in 1980 - toen de gemeente
nog vond dat ieder dorp een museum
moest krijgen - de wierschuur afge
broken, gerestaureerd en ingericht.
En jaren voordat de plannen voor het
Natuurrecreatiecentrum rond waren,
had hij al een pijpleiding vanaf één
van de strekdammen bij paal 17 on
der de zeewering en de duinen aan
gelegd voor de aanvoer van water
naar de zeehondenbassins.' De hui
dige tijd met zijn bestemmingsplan
nen, museumnota's, inspraak
mogelijkheden, bezwaarschriften- en
artikel-19-procedures zou een gruwel
voor De Haan zijn geweest, zo den
ken de jubilarissen. 'Daar zou die he-
le-maal niks mee kunnen', lacht
Brugge.
Sinds 1980 was het personeelsbe
stand gestaag uitgebreid en werd een
structurele managementbenadering
meer en meer een vereiste, niet in het
minst vanwege het toegenomen be
lang van fondsenwerving en de daar
voor noodzakelijke publiciteit. 'De
Haan dacht altijd: "Ach, als we een
tekort hebben dan vullen de subsidie
gevers het wel aan." En in de eerste
tien jaar deden we helemaal méts aan
reclame en PR. Van De Haan hoefden
we ons met zo nodig voor de rest van
Nederland te profileren. Hij wilde het
'Op het complex zijn we zo'n beetje uitgebouwd. Zo'n groot project als de Waterzaal zal
er wel niet meer komenzegt Henk Brugge die hier een zeehond voert. 'Een nieuwe
biotoop voor de zeehonden zou wel mooi zijn, met een zandplaat en andere natuurlijke
elementen.(Foto Bart Bosch)
had. 'We hadden geen betere kunnen
krijgen. Binnen een jaar had hij het
ggld bij elkaar voor een nieuwe
zeehondenopvang.' Een hele presta
tie, zeker tegen de achtergrond van
de belabberde financiële toestand
waarin Kuiper het Texels Museum
had aangetroffen.
De 36-jarige ecotoxicoloog doctor
Jan Kuiper kwam over van de
Helderse vestiging van het marien-
ecologisch onderzoeksinstituut TNO.
Hij werd op Texel meteen geconfron
teerd met het gemeentelijke stand
punt dat een Nationaal Park onge
wenst was. Volgens Kuiper zou die
status juist veel geld opleveren terwijl
de gebruiksmogelijkheden voor de
liefst in alle stilte zijn eigen gang gaan.
Die media kwamen vanzelf wel. Maar
de tijden waren veranderd', zegt
Brugge Dat de aandacht in de lan
delijke media gunstig kon uitpakken,
was in 1983 gebleken toen de Evan
gelische Omroep 'EO Ronduit Texel'
uitzond, met beelden van het aange
klede potvisskelet op het buiten
terrein van het NRC. 'Het effect merk
ten we al snel. Je zag meteen een
flinke toename van de bezoekers
aantallen', herinnert Kees Kuip zich.
Toen De Haan met verlammings
verschijnselen in het ziekenhuis lag,
heeft Brugge de media in mei '85
voor het eerst actief benaderd. 'Lenie
't Hart van de zeehondencrèche in
Pieterburen was daar erg goed in. Op
Inmiddels was het Natuurrecreatie
centrum in 1987 omgedoopt tot
EcoMare. De naam NRC dekte de
lading van het Centrum voor wadden
en Noordzee allang niet meer Duitse
toeristen associeerden 'Natuur
recreatiecentrum' nog al eens met
een ontspanningsoord voor
naturisten en Nederlanders dachten
bij het NRC vaak aan het gelijknamige
dagblad. Onder Texelaars was het
begrip nooit ingeburgerd: die bleven
volharden in 'het museum' Uit een
lijst met tientallen suggesties - waar
onder het Gerrit Jan de Haanmuseum
- werd EcoMare gekozen. Uit straat-
onderzoek in Den Haag was geble
ken dat EcoMare goed aansloeg.
Enkele ondervraagden beweerden
zelfs dat ze al bij EcoMare waren
geweest terwijl het nog met eens
bestond.
Voor het behoud van de soort is de
opvang van zeehonden al lang niet
meer nodig, want het gaat goed met
de zeehond. 'Toen er nog maar 400
in de Nederlandse Waddenzee rond
zwommen en er in bepaalde perioden
in het westelijke deel geen enkel zee
hondje werd geboren, was ieder ge
red en uitgezet dier er natuurlijk één.
Dat verhaal kunnen we nu niet meer
verkopen', zegt Sytsma. die tot voor
kort ook in de opvang werd ingezet.
Toch blijft de belangstelling voor het
fotogenieke roofdier onveranderd
groot, zo bleek onlangs nog maar
weer eens toen zo ongeveer de hele
vaderlandse pers uitrukte voor een
klassiek concert bij één van de bas
sins. 'Het is altijd wat met die zeehon
den. Of het gaat goed, of het gaat
slecht of ze zijn ziek', zegt Brugge. 'Ik
verbaas me er na 25 jaar nog steeds
over dat die zeehond zoveel aan
dacht krijgt. Daarom zijn we ook nooit
afgestapt van de formule die al sinds
het begin werkt: met zeehonden lok
je de mensen en de media naar bin
nen en vervolgens laat je zien wat er
nog meer op het wad en in de Noord
zee leeft en welke bedreigingen er
voor het héle ecosysteem zijn.'
EcoMare heeft zeker haar steentje
bijgedragen aan de verbetering van
de zeehondenstand en de ecologie
een gegeven moment dacht heel
Nederland dat alleen in Pieterburen
zeehonden werden opgevangen - er
zijn trouwens mensen die dat nog
steeds denken en verbaasd zijn als ze
bij ons de zeehonden zien. Ik dacht:
"Verdomme, iedere keer weer Pieter
buren! Ik zal ook eens bellen." Met
toestemming van De Haan - als hij
niet in het ziekenhuis had gelegen
had ik het trouwens nooit gedaan -
heb ik het Jeugdjournaal ingescha
keld. Dat heeft een reportage ge
maakt van het uitzetten van een vier
tal zeehonden bij Terschelling.' De
uitzending kwam op het juiste mo
ment: het stichtingsbestuur had kort
daarvoor nog geklaagd dat Texel de
publiciteitsslag met Pieterburen
dreigde te verliezen.
Een maand later overleed de 60-ja-
rige Gerrit Jan de Haan aan een her
sentumor. Vervolgens opereerde de
Stichting Texels Museum - waaron
der behalve het Natuurrecreatie
centrum ook het Maritiem Museum in
Oudeschild, de Oudheidkamer in Den
Burg en het inmiddels opgeheven
Scheepvaartmuseum in Den Hoorn
ressorteerden - een jaar lang zonder
directeur. 'Wiebe en ik zaten in de
sollicitatiecommissie. Onze belang
rijkste eis was dat de nieuwe direc
teur in staat in zou zijn om meerdere
geldbronnen aan te boren', zegt
Brugge. Jan Kuiper, de eerste univer
sitair geschoolde die in juni 1986
werd binnengehaald, bewees dat hij
wat dat betreft heel wat in zijn mars
Wiebe Sytsma mag graag met zijn handen
(maart 1998).
werken. Hier knutselt hij aan de waterzaal
(Folo archmt Tczolso Courant
eilanders in bos en duin nauwelijks
zouden worden beperkt. 'Het is meer
een etiket', zei Kuiper destijds in de
Texelse Courant. De afloop van die
discussie is intussen bekend.
Kuiper zette een promotiebeleid op
poten, trok nieuwe, gespecialiseerde
medewerkers aan die in verschillende
diensten werden ondergebracht en
verbreedde het werkterrein van het
Natuurrecreatiecentrum, dat behalve
een levendig museum een
voorlichtingsmstituut werd met de
Wadden- en Noordzee als onder
werp. De educatieve functie kreeg
een zwaarder accent, evenals de ac
tieve informatievoorziening aan over
heid, media en publiek Maar bovenal
stak Kuiper zijn voelhoorns uit en
bouwde hij zorgvuldig aan een net
werk met als uiteindelijke doel het
binnenslepen van financiële midde
len. Hij had het tij mee: eind jaren '80
kwam het milieu bovenaan de natio
nale politieke agenda te staan. 'Het
is ongelooflijk wat Kuiper allemaal
heeft bereikt, misschien nog wel
meer dan De Haan', zegt Brugge Na
de zeehondenbassins volgden kan
toren, een educatieve vleugel en eer
nieuwe vogelopvang. Kuipers mag
num opus is de ondergrondse Water
zaal die in 1998 door prins Willem
Alexander werd geopend De kroon
prins trad daarmee in de voetsporen
van zijn vader, die in 1976 het NRC
officieel in gebruik stelde door per he
likopter een zeehondje uit te zetten.
Onder Kuiper steeg de publieke be
langstelling tot 300.000 bezoekers
per jaar; in de jaren '70 lag het gemid
delde op circa 120.000 en gingen er
in de winter wel eens dagen voorbij
zonder dat er ook maar iemand
kwam. In die dagen moest het NRC
het in het hoogseizoen niet zeven
medewerkers stellen. Inmiddels
staan er zo'n vijftig mensen op de
loonlijst.
Niettegenstaande zijn grote verdien
sten is Kuiper nooit 'de man van het
volk' geworden die De Haan was.
Door de professionalisering en uit
breiding van het NRC maar ook door
zijn geheel andere achtergrond is de
denker Jan Kuiper nooit zo dicht bij
de Texelaars komen te staan als de
doener Gerrit de Haan. Dieptepunt
was de verhouding met de jutters van
het Maritiem Museum; met enkelen
van hen raakte hij al binnen een jaar
na zijn aantreden gebrouilleerd. Toch
werd de vrede weer getekend en het
woordje 'Jutters' aan de naam van
het museum toegevoegd. Rond 1993
ontstond een onverzoenbare breuk
en vijf jaar later vertrokken de jutters
uit Oudeschild en moest de rechter
eraan te pas komen om de boedel te
verdelen.
EcoMare heeft met als uiteindelijk
doel zichzelf op te heffen. 'Dat zou
schitterend wezen', grinnikt Sytsma,
maar hij meent er mets van, want hoe
goed het ook met het wad of de
Noordzee mocht gaan, 'het blijft van
belang om het besef van de mensen
te voeden', zoals hij het verwoordt.
Door de natuur zichtbaar te maken
krijgt de massa er meer belangstel
ling en waardering voor en zal de
publieke opinie zich eerder keren te
gen eventueel menselijk ingrijpen dat
het precaire evenwicht verstoort,
denkt Sytsma, En als EcoMare zich-
schaarste onder met name de schol
ekster zal veroorzaken. De vissers
bestrijden dat en dreigen met een
miljoenenclaim als de start van het
nieuwe visseizoen langer dan een
paar weken op zich laat wachten
De avontuurlijke tijden onder Gerrit
Jan de Haan zijn voorbij en EcoMare
is een heel ander instituut geworden
dan het Natuurrecreatiecentrum uit
de beginperiode van de jubilarissen.
'We hebben alle facetten meege
maakt. Zoals het toen eraan toeging
zou vandaag niet meer kunnen. Ik mis
de reuring wel eens en met de zee-
is mijn inspiratiebron. EcoMatj
uitstekende deskundigen in hi
mij van informatie voorzien. La
die kennis maar vertalen na
media. Vroeger stond ik op de
caden, die tijd is voorbij. Maari
nog steeds pissig als er een
vergaat en voor duizenden olies
offers zorgt of als er op Te»
vergiftigde buizerd dood uit de
valt. Dan denk ik: dit pik ik ni
mag met. Maar gelukkig kan
genieten als het goed gaat, ze
met de zeehonden.'
Kees Kuip heeft net het teer va
Woensdag 16 augustus:
Ringsteken in Den Burg; 19.00 u.
Zaterdag 19 augustus:
Strender Pop; 13.00-21.00 u.;
muziekms Oosterend.
Zondag 20 augustus:
Muziek in de Worsteltent; 15.00 u.;
toegang gratis.
Cabaretier Bert Hermelmk met het
programma 'Raar'; Klif 12; 20.30 uur,
ƒ20,-.
Dinsdag 22 augustus.
Zomeravondconcert met mezzo
sopraan en orgel; NH kerk Den
Hoorn; 20.15 uur.
Vrijdag 25t/m zondag 27 augustus:
Texel Sea and Street Festival in De
Koog.
Zondag 27 augustus:
Muziek in de Worsteltent; 15.00 u.;
toegang gratis
Cabaret-café; De Lindeboom; 11.00
uur.
Maandag 28 en dinsdag 29 augus
tus:
Het Groot Niet Te Vermi|den met 'Tour
Unlimited'; Klif 12; 20.30 uur, F35,-
Dinsdag 29 augustus:
Zomeravondconcert met
mannenkwintet; NH kerk Den Burg;
20.15 uur.
Zaterdag 2 september:
Noordhollands kampioenschap tijd
rijden.
Zondag 3 september:
Muziek in de Worsteltent; 15.00 u.;
toegang gratis.
Op de haven van Oudeschild wordt
het Nederlands kampioenschap ring
steken verreden.
Maandag 4 september:
Schapenfokdag.
Dinsdag 5 september:
Zomeravondconcert met dwarsfluit,
gitaar en accordeon; NH kerk De
Cocksdorp; 20.15 uur.
Donderdag 7 september:
Een kijkje in de keuken van het caba
ret met diverse cabaretiers; Klif 12;
20.30 uur, 22,50.
Zaterdag 9 september:
Open monumentendag.
Zondag 10 september:
Muziek in de Worsteltent; 15.00 u
toegang gratis.
Dinsdag 12 september:
Zomeravondconcert met sopraan,
countertenor; viool en orgel; NH
kerk Den Hoorn; 20.15 u.
Zaterdag 16 september:
Texel Race.
Zondag 17 september:
Muziek in de Worsteltent; 15.00 u.;
toegang gratis.
Cabaretier Hans Dorrestijn met het
programma 'Professor Dorrestijn en
zijn sprekende kat'; Klif 12; 20.30 uur,
22,50.
Donderdag 21 september:
Cabaretier Jan Rot met het pro
gramma 'Meisjes'; Klif 12, 20.30 uur,
22,50.
Vrijdag 22 en zaterdag 23 septem
ber:
Lionsveiling; bedrijfsschuur Rab,
Vlamkast.
Zondag 24 september:
Cabaret-café, De Lindeboom; 20.15
uur.
Muziek in de Worsteltent; 15 00 u
toegang gratis.
Donderdag 5 oktober:
Folkconcert Bushbury's in Question
Plaza; 20.30 u
Zondag 8 oktober:
Zangeres Natascha Emanuels met
het programma 'I'll remember you,
Chet Baker'; Klif 12; 20,30 uur,
ƒ22,50.
Vrijdag 13 t/m zondag 15 oktober:
Bluesfestival in Den Burg.
Donderdag 19 oktober:
Cabaretgroep Kloosterboer met het
programma 'Kloosterboer op zijn re
tour'; Klif 12; 20.30 uur, ƒ22,50.
Donderdag 28 oktober:
Cabaretiers Johan Hoogeboom en
Herman Erbè met het programma 'De
buitenstaanders'; Klif 12; 20.30 uur,
22,50.
Donderdag 2 november:
Folkconcert van Allan Taylor in
Question Plaza; 20.30 u.
Zondag 5 november:
Motorcross op het terrein van de
MAB om de Gerrit Zijm-bokaal; 20.30
uur.
Eenakterfestival in Klif 12; 14.00 uur.
Zondag 19 november:
Folkconcert van Magna Carta; Klif 12,
20.30 uur, 22,50.
Vrijdag 24 november:
Cabaretier Marcel Verreck met het
programma 'Het tetrix-gevoel'; Klif
12; 20.30 uur, ƒ22,50.
Zaterdag 25 november:
Uitreiking 'lokaal compliment'; bgm.
De Koninghal; 20.00 u.
Zondag 3 december:
Cabaretière Adèle Bloemendaal met
try-out van het programma 'De Ve
dette'; Klif 12; 20.30 uur, 35.-.
Donderdag 14 december:
Folkconcert van Iron Horse in
Question Plaza, 20.30 u.
In ons land wordt I op dc 150
mensen getroffen door epilepsie.
Hel Nationaal Epilepsie Fonds staf j
voor wetenschappelijk onderzoek,
voorlichting via een info-lijn
folders en brochures begeleide
vakantieactiviteiten. individuele
hulp. epilcpsicprojecten in
ontwikkelingslanden
Vragen over epilepsie.'
Bel de Epilepsie Info-lijn.
INntionual Epileps.e Fonds
Postbus 270. .1900 (iB Houten
Internet: www.cpilepsicfnnds nl
/Tl', si u*«Vr 'r» vn w nxM.S' V
KWCWINWtUV'NrtlW IV.'II
Word donoteur.
Er Is nog zoveel te doen.
zelf al overbodig zou willen maken,
dan is de tijd er volgens Henk Brugge
nog lang niet rijp voor. 'Het is mooi
om te zien dat het op onderdelen
goed gaat, maar op bepaalde terrei
nen gaat het helemaal niet goed. Wij
denken bijvoorbeeld dat de schelp
dier- en kokkelvisserij schadelijk is
voor het ecosysteem. Het water
dichte bewijs daarvoor is nog niet
geleverd, maar soms moet je dan uit
voorzorg alvast stelling nemen. Zo
wordt er in ieder geval over het thema
gediscussieerd.' In het geval van de
kokkelvisserij is dat zeker zo: deze
week schorste de Raad van State op
verzoek van de Waddenvereniging en
Vogelbescherming Nederland de
vergunning voor de kokkelvissers op
het wad. De natuurbeschermers vre
zen dat de kokkelvisserij voedsel-
honden heb ik een prachtige tijd ge
had, maar iedere periode heeft zo z'n
bekoring', zegt Sytsma. 'Ik heb lol in
wat ik doe. Straks beginnen we met
het inrichten van de nieuwe exposi
tie, daar leef ik helemaal naartoe. Ik
zie dan direct resultaat van m'n werk.
Mij moet je niet achter de computer
zetten. Dat is meer iets voor de
nieuwe generatie, die groeit ermee
op.' Als Sytsma ondanks zijn
computerfobie even later de informa
tieve CD-rom 'De Vleet' de hemel in
prijst, beginnen zijn collega's harte
lijk te lachen. 'Wat denken jullie? Ik zit
ook wel eens achter zo'n ding hoor!',
reageert Sytsma.
'Ik ben een mens die het publiek
graag een boodschap meegeeft',
zegt Brugge. 'Die milieuboodschap
zit zogezegd voor in m'n hoofd. Dat
handen gewassen. 'Ik heb
geen drijfveer. Ik kom net van hi
dat zegt genoeg', lacht hi|. Kuif
nog altijd goed gemutst na
werk, vooral omdat er bij Eci
zulke leuke mensen werken,
hier een prettige werksfeer,
graag mensen om me heen
naar hun zin hebben. Het gi
verloop onder het personeel
natuurlijk wel iets. Vroeger zatp
met z'n zevenen om de koffieta
nu zijn het er vijftig, maar ook de
welmgen zijn okay. Ter gelega
van ons jubileum hebben
boot gehuurd en zijn we nas
schelling gevaren, naar Oeral,
een ging mee en we hebben
lijk gelachen. Dan kun je hei
goed met elkaar vinden.'
Bart 8
ten behoeve -/an de bouw van een educatieve vVwgrt
aan fte» gebouw ven EcoMare, centrun voor wadden
en Noordzee, Texel
v PEN energiebedrijf noord-holland_
Jan Kuiper (rwist waar Abraham de mosterd haalt: bij de overheid, bedrijven en charitatieve instellingen. Hier neemt hij syml
een ton m ontvangst van W,m ten Have van energiebedrijf PEN. Het geld was bestemd voor de bouw van een educatieve view
voor natuur- en milieuonderricht aan scholieren en volwassenen (juni 1991). (Foto are/.*/
AangekxxJen op 7 juni 19B1
