TV-camera maakte einde
aan eenzaamheid organist
Creatieve Texel-liefhebbers
- m
Nazaten in het voetspoor van boswachter Mil
E Agenda E
teso
Prins en Kruithof kwart eeuw achter het klavier
.TEXELSE 2 COURANT1
---
Countrydansen
voor senioren
Verdedigingsles
Kledinginzameling
op 10 oktober
Windsurftraininc
(jQslciagd
Beatrixfonds
DINSDAG 26 SEPTEMBER 2000
vorens hij naar Texel kwam, een jaar
of vijf het orgel van de gereformeerde
kerk in Paterswolde en dat van Bie-
De één speelt liever vrolijke mu
ziek, de ander geeft de voorkeur
aan zware werken, bijvoorbeeld
van Bach, maar beiden zijn ze in
hun element achter het orgel van
de gereformeerde kerk in Den
Burg. Kees Prins en Jan Kruithof
bespelen het op de kop af een
kwart eeuw. Beurtelings doen ze
dat elke zondag, 's morgens een
dienst en 's avonds. De ene week
in de gereformeerde, de andere
week in de doopsgezinde kerk.
Een hele verplichting, waarvan ze
drie zondagen per jaar zijn onthe
ven.
Gepassioneerd glijden de vingers van
Kruithof over het toetsenbord, terwijl
zijn benen over de pedalen dansen.
Vrolijke klanken stromen uit de orgel
pijpen de lege kerk in, dan weer uit
bundig, dan weer ingetogen. Als de
kerkgangers elke zondagmorgen zo
worden verwend, dan moeten de
banken wel overvol zitten. Maar het
opgewekte nummer waarmee Kruit
hof aan het eind van het interview z'n
vaardigheden demonstreert prijkt niet
op het zondagse repertoire. 'Dit heb
ik zelf even in elkaar gezet. Zulke
muziek past met tijdens een kerk
dienst'. wringt Kruithof zich uit het
kleine speelhokje.
Hoe fraai het orgel in de gerefor
meerde kerk ook klinkt, zelf kunnen
de organisten er met met volle teugen
van genieten. Het klavier staan name
lijk in een kamertje, recht boven de
preekstoel. Prins: 'Je zit er tamelijk
geïsoleerd, afgesloten van de rest
van de kerk. We hadden vroeger
geen enkel contact met de dienst. Als
na de collecte een bepaald lied werd
ingezet, drukte de dominee op een
belletje, waardoor we wisten dat we
moeste beginnen. We speelden op
gevoel, maar ik geloof niet dat het
ooit mis is gegaan. Ik moet bekennen
dat ik me er best wel eens eenzaam
heb gevoeld.'
De techniek heeft aan de eenzaam
heid van de organist inmiddels een
einde gemaakt. Via een camera en
een beeldscherm hebben de
toetsenisten tegenwoordig zicht op
de dienst. 'Een hele verbetering, want
nu kunnen we tenminste zien wat er
in de kerk gebeurt.'
Teutebei
Orgelspel hoorde bij de streng gere
formeerde opvoeding van de uit het
Groningse Haren afkomstige Pnns
(63). 'Al voor ik naar de lagere school
ging, kreeg ik orgelles. Dat was bij
ons thuis een must. Maar ik was toen
nog veel te jong om er iets van te
snappen en vond het maar mets om
met zo'n teutebei achter het piano te
zitten. Maar het moest gewoon. Mijn
liefde voor het orgel is pas op latere
leeftijd gekomen. Toen kreeg ik les
van Cor Batenburg en zijn opvolger
Wim van Beek, beiden organisten van
de Martinikerk in Groningen. Daar
staat een van de mooiste orgels van
Europa. De Texelse orgels kunnen
daar echt met aan tippen, wel begrij
pelijk natuurlijk, gezien de omvang.
Het orgel in de gereformeerde kerk
klinkt prachtig, maar dat in de katho
lieke kerk klinkt toch beter.
Kruithof (50): 'Iedere orgel heeft zijn
eigen klank en daardoor kan ook uit
een klein orgels best een indrukwek
kend geluid komen.' Bij Kruithof was
de liefde voor het orgel wél al op
jonge leeftijd aanwezig. 'Mijn groot
vader was beroepsorganist in Kam
pen. Door hem raakte ik onder de
indruk van de klank en de mogelijk
heden van een orgel. Ze noemen het
niet voor mets 'de koning onder de
instrumenten'. Zóveel klankkleuren.
Het orgel heeft in feite mijn hele leven
bepaald.' Kruithof volgde al jong pia
nolessen en stapte snel over op het
orgel. Toen er een plaatsje vrij kwam
achter het orgel in de gereformeerde
kerk heb ik die kans met beide han
den aangepakt.' Prins bespeelde, al-
In de kerk aan de Elemert bespelen
de heren een tweeklavier orgel met
een vrij pedaal, waardoor dus ook
met de voet kan worden gespeeld.
De twaalf registers maken het moge
lijk om heel ingetogen of uitbundig te
spelen. Kruithof: 'Een gebed omlijst
je met heel zacht orgelspel, terwijl je
bij een juichend lied bijvoorbeeld
dulciaan. een soort trompetgeluid,
laat klinken.'
Verplichting
Beiden zijn verkocht aan het orgels
pel. maar Prins ervaart het ook wel
een beetje als een verplichting. 'Want
er wordt toch elke zondag een be
roep op je gedaan. De ene week in de
gereformeerde kerk en dan weer in
de doopsgezinde, want daar zijn we
een jaar of vijf geleden ook voor ge
vraagd. Als gereformeerden was dat
voor ons geen enkel probleem. De
kerken zijn de laatste jaren immers
naar elkaar toegegroeid. Het zijn toch
dezelfde liederen die daar worden
gespeeld. Gelukkig speelt ook Hans
de Goede in de Doopsgezinde kerk,
zodat we nu af en toe een week vrij
hebben. Maar vroeger was daar geen
sprake van. Op zondagochtend had
je toen nog drie diensten, en ook 's
avonds weer. Na zo'n dag was ik
helemaal gaar.' En dan moet er ook
nog worden gestudeerd. Prins: 'Om
de vingervlugheid te houden en de
muziek te beheersen zit ik thuis toch
elke dag wel een uur achter het
pedaalorgel. Geen probleem hoor,
want ik vind het leuk om te doen.'
Messengers
De zondagen van het tweetal blijven
voorlopig gevuld, want opvolging lijkt
nog ver weg. 'Er zijn tegenwoordig
maar weinig kinderen die voor het
orgel kiezen. Ze voelen meer voor
keyboard of een andere instrument.
Ze hebben zoveel keuze. Maar wij
redden het nog wel een tijdje hoor
Bij Kruithof beperkt het spelen zich
niet tot de zondagen. 'Ik begeleid ook
het interkerkelijke gospelkoor De
Messengers. Ik doe dat met heel veel
plezier Muziek is een stuk van mijn
leven. Ik zou niet zonder kunnen.'
Dinsdag 26 september
In Tusse de Banke begint om
20.00 uur een bijeenkomst van de
afdeling dialect van de Historische
Vereniging.
In Cinema Texel draaien The Pa
triot (aanvang 20.00 uur) en The
Perfect Storm (20.30 uur).
Woensdag 27 september
Inwoners van Den Hoorn, 't
Horntje en Wijk H van 55 jaar en
ouder maken een busreis over
Texel. Ze verzamelen zich om
13.30 .uur tn dorpshuis De
Waldhoorn. Na' afloop is er een
broodmaaltijd. Opgave via tel.
319536, 319436 of 319260. De
kosten bedragen ƒ35,-.
In dorpshuis De Waldhoorn in Den
Hoorn begint om 20.00 uur op een
groot doek de vertoning van 'De
Eilandverslaggever', een film over
Harry de Graaf, journalist van de
Texelse Courant. De toegang is
gratis.
In Cinema Texel draaien The Pa
triot (aanvang 20.00 uur) en The
Perfect Storm (20.30 uur).
Donderdag 28 september
In Cinema Texel draaien U-571
(aanvang 19.00 en 21.45 uur) en
The Perfect Storm (19.00 en 22.00
uur).
Vrijdag 29 september
In het gebouw van de J.P
Thijsseschool in Den Burg kunnen
ouders en andere belangstellen
den leerkracht Jan Heethuis tus
sen 15.30 en 16.30 uur feliciteren
met zijn 40-jarig jubileum.
In de Burgemeester De Koninghal
begint om 20.00 uur de algement
vergadering van aandeelhouder:
van NV Texels Eigen Stoomboa
Onderneming. De zaal is geopend
vanaf 19.00 uur.
In Cinema Texel draaien U-57j
(aanvang 19.00 en 21.45 uur) a
The Perfect Storm (19.00 en 22 00
uur).
Veerdienst Teso zet komend
weekeinde geregeld twee boten
en vaart dan volgens een halfuurs-
dienstregeling, waarin er ieder ha'
uur een boot vertrekt, zowel vanï
Texel als vanuit Den Helder. Da
gebeurt vrijdag van 9,35 tot 20 05
uur. zaterdag van 9.35 tot 16.05
uur en zondag van 16.35 tot 20.05
uur. Op vrijdag zijn de afvaarten
van 10.05 uur vanuit Den Helde
en van 13.35 uur vanaf Texel uit
sluitend bestemd voor het vervoe
van gevaarlijke stoffen. Als gevotj
van de drukte moeten automobi
listen vrijdag tussen 10.00
12.00 uur op Texel mogelijk
half uur wachten. Zondag 1 okto
ber gaat de winterdienstregelinj
weer in. Dat betekent dat de es-
ste afvaart op zondag vanaf Text
om 8.05 uur is en vanuit Den Hel
der om 8.35 uur. Op dezelfde da
turn wordt ook het wintertarief van
kracht.
Hoogwater te Oudeschil
Dl.
26
7.55
en
20.35 u.
Wo.
27
8.44
en
21.55 u
Do.
28
9.56
en
22.40 u.
Vr.
29
10.45
en
23.27
Za.
30
11.26
en
23.35 li
Zo.
01
11.50
en
23.50»
Ma.
02
12.04
en
-u
Di.
03
0.04
en
12.36»
Aan het strand is het ongeveer een uur a 30
der hoogwater De zon komt 28 septet
op om 7.35 uur en gaat onder om 19.22u
27 september nieuwe maan; 27 septemè
springtij.
Jan Kruithof en Kees Prins, al 25 jaar achter het klavier van de gereformeerde kerk.
(Foto Gerand Timmerman)
'De rust op Texel is echt geweldig.
Het is misschien een afgezaagd ver
haal, maar als je op de boot stapt, valt
alles achter je weg.Al een half men
senleven lang zijn Tjibbe en Betty
Spijkerman uit Biddinghuizen in
Flevoland trouwe fans van het eiland.
De kennismaking dateert van precies
veertig jaar geleden, toen de broer
van Betty trouwde met een Texelse.
Het huwelijk liep lang geleden stuk,
maar dat gold niet voor de liefde van
de Spijkermannen voor Texel. Ze
keerden terug voor een vakantie en
herhaalden dat sindsdien jaarlijks
meerdere malen. De dorpen en an
dere mooie plekjes kennen ze als hun
eigen broekzak en met veel bewo
ners onderhouden ze warme contac
ten. 'We hebben jarenlang een huisje
gehuurd in De Cocksdorp, bij Kees
Zuidema. Hij is een goede vriend ge
worden. Toen hij een paar jaar gele
den overleed, zijn we ook op z'n be
grafenis geweest. Dat was heel mooi,
als je dat tenmiste van een begrafe
nis kunt zeggen. Echt Texels.'
De afgelopen tien jaar hebben ze een
vast logeeradres op de Bargerhof van
de familie Plaatsman in Bargen. Wan
neer die er eens een paar dagen tus
senuit wil, passen de Spijkerman-
nnen met alle plezier op het vee. 'Piet,
ik krijg twee borrels vanyezei ik toen
ze de laatste keer thuiskwamen. Hij
keek me onbegrijpend aan. Ja, er la
gen twee van je schapen op hun rug',
vertelt Tjibbe lachend.
De Spijkermannen, die nog een tijd lid
waren van de Texelse Vogelwerk
groep en behalve hun kinderen ook
vele Biddinghuizers enthousiast heb
ben gemaakt voor het eiland, hebben
in het verleden meermalen overwo
gen om zich op Texel te vestigen.
Door praktische bezwaren is het er
echter nooit van gekomen. Sinds
Tjibbe is gepensioneerd, houden ei
genlijk alleen de hoge huizenprijzen
hen nog tegen. 'Een mooi huisje of
boerderijtje in het buitengebied, dat
lijkt me wel wat', mijmert Betty. 'Maar
ja, zo rijk zijn we niet.'
Met de foto's die ze in al die jaren op
Texel maakten, hebben ze inmiddels
acht albums vol geplakt. Ook op an
der gebied leven ze zich creatief uit.
Tjibbe schildert graag landschappen
en vergezichten, die hij vervolgens
met liefde cadeau doet aan zijn
Texelse vrienden. Betty, lid van het
landelijke Quilters Gilde, maakte ter
ere van het veertig jarig 'jubileum' een
bijna manshoge quilt van Texel, be
staand uit niet minder dan 2280 lap
jes, die ze na een oproep in het tijd
schrift van het Gilde uit het hele land
kreeg toegestuurd. Er zitten er ook
tussen die bij de Texelse Wol Onder
neming overschoten bij de productie
van dekbedden en anders maar als
afval waren weggegooid leder lapje
ziet er anders uit en een groot deel
ervan wordt gesierd met een afbeel
ding, afhankelijk van de plaats die het
lapje op de 'kaart' van Texel inneemt.
Zo zijn er lapjes met kerken op de
plek van de dorpen, lopen er koeien
met lange hoorns in het zuidwesten
van het eiland, heeft de woonplaats
van politieman en paardenliefhebber
Lou Nijhuis een lapje met een paard,
staan er mensen met donkere ge
zichten op de plek waar Walden
Noord is gesitueerd en zijn ook de
kippen van Kees Kikkert van De
Kroontjes niet vergeten. En in de
Waddenzee is een afbeelding te zien
van een vliegtuigje, ter herinnering
aan de Dakota die er neerstortte. 'Het
is eigenlijk schilderen met lapjes',
vertelt de maakster-
Haar man is erg trots op haar. 'Als je
nu bedenkt dat ze die lapjes eerst op
allemaal losse kartonnetjes heeft ge
stikt, deze daarna in het doek heeft
bevestigd en ten slotte de kartonne
tjes weer heeft verwijderd, dan snap
je wel wat een werk het is geweest',
vertelt hij, bescheiden reacties van
Betty wegwuivend. 'Je kunt er rustig
van uitgaan dat ze in elk lapje een
kwartier werk heeft zitten. Kun je zelf
uitrekenen hoelang ze erover gedaan
heeft.'
In de Molenstraat waant men zich de
komende maanden op woensdag
avond in de Verenigde Staten. Ver
antwoordelijk daarvoor is een zaal vol
55-plussers, die zich op de dansvloer
van de Buureton uitleven op country-
westernmuziek Deze activiteit, ge
organiseerd door de Stichting Welzijn
Ouderen Texel (SWOT), gaat woens
dag 4 oktober van start. Eerst is er
dansen voor beginners (aanvang
19.30 uur), vanaf 20.45 uur zijn de
gevorderden aan de beurt. Wie mee
wil doen, kan zich aanmelden bij de
SWOT, Molenstraat 2, 1791 DL Den
Burg, tel. 312 696. De kosten bedra
gen 2,50 per avond.
Dit seizoen worden door budovere-
mging Shima verdedigingslessen
gegeven voor iedereen vanaf 16 jaar.
Ook dames worden uitgenodigd aan
deze cursus deel te nemen. De cur
sus wordt gegeven op de donder
dagavond van 18.30 tot 20 00 uur in
de kleine zaal van Ons Genoegen,
Voor inlichtingen en opgave: Carry
Severing, tel. 322637, of Jan
Keesom, tel. 315640.
Op dinsdag 10 oktober wordt weer
een inzameling van kleding en
schoenen gehouden. Onder het
motto 'Geef ons de zak' halen le
den van de Texelse rotaryclub en
andere vrijwilligers op heel Texel
huis aan huis afgedankte maar nog
bruikbare kleren en schoenen op.
De Texelaars worden verzocht de
zakken tijdig (13.00 uur) aan de
weg te zetten, schoenen en kle
ding apart. De opbrengst van de
verkochte kleding gaat naar de
bekende goede doelen: het
Tesselhuus en kuurreizen voor
reumapatiënten. De schoenen
gaan grotendeels naar het sociaal
project Tori Oso van oud-Texelse
Nel Bakker die ze verdeelt onder
de armste bevolkingsgroepen.
Er worden ook weer brillen ingeza
meld, maar deze moeten met aan de
straat worden gezet. Ze kunnen nu al
worden ingeleverd bij de Hema in
Den Burg, Rab in Oudeschild, Elco
Vermeulen in Oosterend, de Garant
supermarkt in De Cocksdorp, Echte
Bakker Timmer in De Koog en de
:o
Spar supermarkt van Goenga inD
Hoorn.
De brillen gaan dit jaar naar eenj
ject van het Rode Kruis in Zuid-Afii
Ze worden verstrekt aan de bevok
van achtergebleven delen van
land. Deskundige optometns
gaan er per vliegtuig heen en vet
bij mensen eerst oogmetingen
Het project wordt zeer vergemaï
lijkt als geput kan worden uil
flinke voorraad verschillende bril
Contactpersoon is optometrist
Winnubst (24) uit Den Burg, diet
gin vorig jaar met het project ken
maakte toen hij stage liep in Durt
Hij zal de op Texel ingezameldeS
len aan een eerste selectie onder»
pen, zonodig reparaties uitvoeren
zorgen dat ze op de juiste plaats
men.
Een officiële instructeur van hetl
nmklijk Nederlands Watersport I
bond verzorgt zaterdag bij Dijkma
huizen vanaf 11.00 uur een tram
voor leden van Windsurfclub Tei
Deelname is gratis. Inlichtingen to
nen worden ingewonnen via tel.:
524.
Betty en echtgenoot Tjibbe Spijkerman met de enorme quilt die ze maakte ter ere van
veertig jaar vakantie op Texel. (Foto Joop Rommcts)
Oud-Texelse Marlous Visser is aan
de Hogeschool van Amsterdam ge
slaagd voor het eindexamen Ergo
therapie. Tevens volgde zij met suc
ces de opleiding Massage.
De collecte van het Beatrixfonds voor
gehandicapten die de afgelopen
week op het eiland werd gehouden
heeft 8796,- opgebracht.
Nazaten van boswachter Nicolaas
(Klaas) Mm op Texel traden afgelopen
weekend in de voetsporen van hun
grootvader. Min, van 1895 tot 1912
inspecteur der Kroondomeinen, het
huidige Staatsbosbeheer, was des
tijds van grote invloed voor het eiland.
Zo stond het in cultuur brengen van
het duingebied destijds onder zijn
leiding. 'Mijn grootvader had de ver
antwoording over de aanplant van de
Dennen, maar ook over de ver
pachting van stukken duingrond, ten
behoeve van agrarisch gebruik en de
jacht. Dat gebeurde traditioneel
onderhands, maar vanaf de tijd dat
mijn grootvader hier zat gebeurde dat
via openbare inschrijving', aldus Jaap
van de Gevel, kleinkind van Klaas
Min, die het idee heeft dat de sociale,
culturele en economische inbreng die
zijn opa op het eiland heeft gehad
onderbelicht is gebleven 'Hij
spoorde de boeren bijvoorbeeld aan
tot het gebruik van meststoffen,
waardoor de vruchtbaarheid van de
duinakkers verbeterde. Ook stimu
leerde hij ze om in plaats van de tra
ditionele schapen over te stappen op
rundvee, waardoor de mestproductie
toenam. Met de mest konden ze de
kwaliteit van de schrale gronden ver
beteren. Om de gezamenlijke inkoop
van meststoffen mogelijk te maken,
en niet meer afhankelijk te zijn van
handelaars die hoge prijzen in reke
ning brachten, nam Min in 1902 het
initiatief tot de oprichting van de coö
peratieve inkoopvereniging. Hij was
ook de stuwe stuwende kracht ach
ter de oprichting van de boerenleen
bank, de Coöperatieve Raiffais-
senbank. Hierdoor waren de boeren
met meer overgeleverd aan traditio
nele geldschieters die woekerrentes
in rekening brachten, maar konden ze
tegen een normaal tarief geld lenen,
waardoor ze konden investeren in
hun bedrijf.' Min had in meerdere
opzichten een sociale inslag. Zo be
taalde hij de bosarbeiders aan het
begin van deze eeuw al door bij ziekte
of arbeidsongeschiktheid, en dat ter
wijl de eerste ziekte - en ongevallen-
weg in Nederland dateert van 1921.
Maar wie denkt dat de Texelse boe
ren in die tijd altijd even ingenomen
waren met de werkwijze van Min,
heeft het mis. Velen stonden zeer arg
wanend tegenover de nieuwe ideeen
van de 'buitenstaander', waardoor de
boswachter op verzet stuitte. Verder
ondervond hij de nodige technische
problemen bij de ontginning van het
duingebied en kostte het moeite om
aan voldoende arbeiders te komen.
Want ook in die tijd was lang niet ie
dereen bereid voor werk naar het ei
land te komen.
Min, die de leiding had over ontgin
ningen op andere waddeneilanden,
voelde zich zeer betrokken bij zijn
werk. 'Hij was altijd bereikbaar, be
halve zondagmorgen, als hij zich te
voet vanaf zijn boswachterswoning
aan de Rozendijk (toen nog
Westermient) naar de RK-kerk begaf.
Zoals destijds in rooms-katholieke
kringen gebruikelijk beschikte hij over
een groot gezin, met elf kinderen.
Maar toen de grootsten van hen oud
genoeg waren om naar de middel
bare school te gaan, besloot hij, bij
gebrek aan de gewenste onderwijs
vorm op Texel, te verhuizen naar de
vastewal. Hij belandde in De Peel.
waar hij zich ging bezighouden met
de ontginning van dit natuurgebied
Dat Texel boswachter Min niet is ver
geten blijkt uit het bospad nab
Fonteinsnol dat naar hem is i
noemd. Maar ook het gebied dal
Geheim heeft zijn naam aan M'
danken 'Op die plek had mijn git
vader verschillende soorten bor
geplant, om uit te testen welke
beste groeide. Hij deed daar no
mysterieus over. Toen hij er eensn
stond te kijken, vroegen arbeid
wat al die boompjes nu precies»:
stelden. Dat is mijn geheim,
woordde hij toen. Uiteindelijk b!
de taaie Corsicaanse den het b
wortel te schieten in het schrale d
zand en werd in grote hoeveelhK
aangeplant. Een naaldboom
lange tijd dominant was in het t<
maar die door nieuwe inzichten in
boswachterij inmiddels op de ten
tocht is.
Nazaten van boswachter Nicolaas Min, die van 1895 tot en met 1912 op het eiland was, poseren bij het bospad dat naar hun gin
der is vernoemd. iroio Gewd1
