Leen van den
Berg: van duivenhok tot stadswij
'Plannen in plaats van
alles tegelijk te doen'
Uit het OOg
TEXELSE 4 C0URANX
Ruilbeurs
0.00 tot 16.00 uur op werkdagen
bereikt
ledereen kent ze wel, Texelaars die wegens studie, werk of een andere
reden het eiland hebben verlaten. De één keert nog geregeld terug naar
zijn geboortegrond, de ander slechts sporadisch of helemaal niet meer
Voor de rubriek Uit het oog zoekt de Texelse Courant ze op. In deze afle
vering Leen van den Berg, die het eiland vijfendertig jaar geleden verliet.
DINSDAG 14 NOVEMBER 2000 pr
schrijven. Drie minuten later leverde
ik mi|n blaadje in en hij zegt: Wat is
erSnap je het niet? Ik zeg: Ik ben al
klaar. Bestaat niet. zegt-ie. Toen heeft
hij nog maar wat sommetjes bedacht
om me bezig te houden.'
Van den Berg had intussen Joke, zijn
latere vrouw, leren kennen en om
dicht bij haar in de buurt te kunnen
zijn, deed hij zijn praktijkjaar bij
ingenieursbureau Du Pon in
Heemstede. 'In dat jaar kreeg ik met
kerst problemen op de avond-HTS.
Ik had te veel verzuim. Ze dreigden
me weg te sturen, maar ik haalde mijn
cijfers erbij, allemaal achten en legde
uit dat ik overdag stage moest lopen
en dat er veel geschipperd moest
worden om overal aan mee te kunnen
doen Ik mocht blijven.'
'Als je ziet hoe ik nu benT Óen was
ik een mager scharminkel. Zeven
enzestig kilo. Ik had geen tijd om eten
te koken. Om kwart over vijf kwam ik
terug van de architect en om kwart
maken voor wat je aan het doen bent,
is een voorwaarde om te kunnen
presteren. Is een plan vastgesteld,
dan gebeurt het zoals afgesproken is
en niet anders.'
In 1975 was de renovatie van 474
woningen in Haarlem het eerste pro
ject dat met netwerkplanning werd
gerealiseerd 'Daar ben ik best trots
op. Het is ook het eerste project
waarbij gebruik werd gemaakt van
wisselwoningen. Tot dan werd bij een
renovatie gewoon om de mensen
heen gewerkt Als snotneus van een
jaar of 24 ben ik naar staatssecreta
ris Brokx van Volkshuisvesting - nu
burgemeester van Breda - gegaan
om subsidie los te peuteren voor tij
delijke huisvesting.'
'Een dag bestaat uit 24 uur. Grofweg
gezegd, uit acht uur slapen, acht uur
werken en acht uur nadenken. Ik heb
nooit anders gedaan dan bedenken:
ik heb een probleem, hoe los ik het
op? Plannen is dingen achter elkaar
zetten in plaats van ze allemaal tege
lijk te willen doen. Structuur aanbren
gen. Om mijn horizon te verbreden
besloot ik in 1978 over te stappen
naar Smit's Bouwbedrijf in Beverwijk.
Als bedrijfsleider had ik daar de ver
antwoording voor de realisatie van
projecten in de utiliteits- en woning
bouw, met een gezamenlijke jaar
omzet van zestig miljoen gulden. Ik
duurt de oversteek ongeveerZes
uur. Later kwamen we er achter dat
alles daar zes uur duurde We zijn op
ons kompas overgestoken. Levens
gevaarlijk! Als je pech zou krijgen in
een van die zandheuvels, dan kreeg
je je auto er nooit meer uit. En er was
in de verste verte niemand om je te
helpen. Je zou terug moeten lopen.
En als je dan weet dat er twintig kilo
meter lang een leeuw met ons
meeliep ..We zijn van 's morgens
zeven tot 's avonds tien uur bezig
geweest die vlakte over te steken Op
het laatste stuk stond de vlakte in de
fik. Maar ik durfde niet meer terug en
Op de ruilbeurs van de afdeling ver
zamelaars van de Historische Vereni
ging kunnen liefhebbers donderdag
hun hart ophalen aan oude ansichten
en andere (Texelse) zaken, ledereen
is vanaf 20.00 uur welkom in Tusse de
Banke.
ning aan te passen Ik vond een
pluimpje wel leuk. maar had het in
tussen hartstikke druk. Op een dag
komt Buma, m'n zwevende baas, en
zegt tegen me. Ik heb een droom
gehad en ik zag een aantal dingen die
niet goed waren. Ik zeg: Je droomt
maar een eind weg. maar ik verander
het niet meer. Waarop Brakel. mijn
andere baas en een meer zakelijke
architect, zei: Hi/ werkt nu voor mij.'
Door Brakel werd hij meegenomen
naar buiten, naar de projecten, zodat
hij kon zien waar hij mee bezig was.
Van den Berg gaat er eens op zijn
gemak voor zitten en vertelt. 'Ik praat
nu over 1971, denk ik. Ik heb toen de
verbouwing getekend van het gezins
vervangend tehuis dat aan de
Kogerstraat stond, achter het Espe
ranto monument.Het staat er nu niet
meer, maar het was m'n eerste
buitenproiect en toevallig ook nog op
Texel. Dat vond ik wel leuk. Ik wilde
dolgraag architect worden, maar in
1973 kreeg je de oliecrisis. Het ging
een tijdje heel slecht in de bouw en
er was gewoon geen werk voor archi
tecten. Daardoor besloot ik. puur uit
realiteitszin, om naar de aannemers
kant over te stappen. Mooie dingen
tekenen is wel aardig, maar het
kostenbewustzijn ligt meer bij de
aannemer dan bij de architect. Je
moet een gewogen gemiddelde vin
den tussen wat het kost en wat je
kunt maken. En ik vind het vreselijk
belangrijk om wat ik bouw ook mooi
te vinden. Als ik iets mooi vind, doe
ik mijn uiterste best om het ook ge
bouwd te krijgen. En dit zeg ik met uit
ijdelheid, maar ik prijs me gelukkig
dat ik de projecten waar ik bij betrok
ken ben geweest altijd leuk heb ge
vonden.'
'Bij bouwbedrijf Fracon in Heem-
geld opbracht, kon ik doen wat ik
wou. Ik was er zo vrij als een vogel.
Het meest aansprekend uit mijn laat
ste periode bij Bredero was de be
trokkenheid bij de ontwikkeling van
een verregaand kostenbewaking
pakket en perfectionering van het
ontwikkelmgs- en voorbereidings
traject binnen de organisatie. Ik was
intussen met mijn gezin naar Maarn
verhuisd en van daaruit reisde ik op
en neer naar mijn nieuwe functie als
directeur bij Wilma Bouw in Rotter
dam. Mijn belangrijkste verantwoor
delijkheid daar was het consistent
maken van beleid, het waarborgen
van de continuïteit door de lang
lopende werkvoorraad te verlengen,
het beheersbaar maken van de alge
mene kosten en de saamhorigheid te
bewaren. Een langlopende werk
voorraad houden, betekent dat je
studie moet maken van wat er moet
gebeuren en inventariseren op welke
locaties in Nederland nog gebouwd
kan worden. Grond aankopen en
contracten afsluiten met een boer,
over hoeveel jaar hij nog zijn spruit
jes kan telen,, bijvoorbeeld. Zo lopen
er contracten over een project in
Zuid-Beveland dat in 2003 moet be
ginnen. De jaaromzet van Wilma is in
mijn periode gegroeid van dertig-
naar honderdmiljoen. Als cadeautje
van de baas mocht ik een cursus Real
Estate, project ontwikkeling, van zes
weken doen aan de universiteit in
Boston.'
'Na vijf jaar vond ik die drie uur rei
zen per dag te bezwaarlijk worden en
heb ik het wat dichter bij huis ge
zocht. Sinds 1997 ben ik als interim-
en projectmanager voor mezelf be
zig. Ik heb in die periode drie bedrij
ven gereorganiseerd, van het niveau
van faillissement totdat ze weer rede
lijk draaien. Je loopt een tijdje mee in
zo'n bedrijf en kijkt hoe het functio
neert. Of de juiste mensen op de
juiste plaatsen staan en hoe ze wer
ken. Wat er veranderd of verbeterd
Hij heeft een indrukwekkende staat van dienst. Ging met
MULO-B op zak van Texel naar Haarlem om bouwkunde te
studeren, volgde een opleiding Economie PR-fase, deed
cursussen Technische Bedrijfsleiding en Management en
mocht als cadeautje van zijn baas zes weken naar de uni
versiteit van Boston voor een cursus Real Estate (project
ontwikkeling). Hij tekende de verbouwing van het, nu niet
meer bestaande, gezinsvervangendtehuis aan de
Kogerstraat, realiseerde een groot renovatieplan in
Haarlem, was directeur bij Wilma Bouw in Rotterdam, had
als netwerkplanner het spraakmakende Palacegebied
Scheveningen onder handen, bouwde van Den Helder en
Drachten tot Venlo en Tilburg, heeft projecten van vele mil
joenen onder handen, maar is altijd bescheiden gebleven.
Tegenwoordig is oud-Texelaar Leen van den Berg (51) in
terim-manager en woont hij in Maarn.
We lopen langs de vijver en de volle
appelboom naar het schuurtje achter
in de tuin Een zwarte gietijzeren pan
vol olie staat op een brandertje te
heten. Van den Berg komt met een
vergiet vol door zijn moeder
gepaneerde vis aanzetten.Hij is een
weekendje op Texel en het interview
begint in het schuurtje. Met een
steeksleutel wordt de brander een
beetje bijgestuurd en het bakken kan
beginnen. Sissend glijdt de eerste vis
in de hete olie
'Weet je dat je hier op historische
grond staat?', begint hij. 'Met dit
schuurtje is mijn bouwcarrière be
gonnen. Mijn ouders bouwden dit
huis in 1962Ik was toen dertien jaar
oud en hield slerduiven. Daar moest
dus een hok voor komen. En voor een
hok was een gemeentelijke bouwver
gunning nodig. Dien maar een teke
ning in, zei de man van woning
toezicht. Nou dat is ook wat, zei mijn
vader. Mag mijn zoon een tekening
maken? Dat mocht en ik maakte een
mooie, duidelijke tekening. Prachtig
hok, de broedhokjes erin getekend
en je zag alle duiven zitten. De amb
tenaar had nog nooit zo'n bouw
tekening onder zijn neus gehad en
wist met wat hij ermee aan moest.
Neem die tekening maar mee en ga
je gang maar, zei hij vertwijfeld. Je
staat dus op de fundamenten van
mijn eerste bouwontwerp.'
'Wat moet je worden? Mijn ouders
waren koster van de gereformeerde
kerk (in Oosterend) en gast-
predikanten kwamen vaak bij ons te
slapen. Dominee Plaatsman was een
vaste gast en met hem en zijn familie
ging ik vaak mee naar het strand bij
de Krim. Prachtig mooi, al die straal
jagers die op de Vliehors aan het oe
fenen waren. Piloot, dat leek me wel
wat, dat wou ik worden. Maar mijn
ouders vonden dat maar niks. In die
tijd waren ze dit huis aan het bouwen
en mijn vader zei: word bouwkundig
tekenaar. Dat vond hij zelf wel leuk,
vandaar. En hoe ging dat vroeger? Als
je ouders wat zeiden, dan deed je
dat. Het was een van de laatste ke
ren dat ik gehoorzaam ben geweest
Ik ging dus na de MULO naar de
MTS, die toen nog UTS heette. Ei
genlijk had ik met MULO-B gelijk naar
de HTS gekund, maar omdat ik met
helemaal zeker wist wat ik wou. was
ik te laat met inschrijven.
De MTS was eigenlijk te gemakkelijk
voor mij en eigenwijs als ik toen al
was, besloot ik in de avonduren HTS
erbij te doen. Mijn vader, die op alle
ouderavonden te horen kreeg hij zou
wel beter kunnen, maar hi/ moest be
ter zijn best doen, dacht dat wordt
niks en zei jij moet eerst leren wat af
te maken. Ik vond er niks aan op de
MTS en verveelde me. Ik weet nog
dat de wiskundeleraar een keer een
repetitie op het bord schreef. Er werd
nog niet zo gekopieerd in die tijd, en
het was zo gemakkelijk, dat ik de
antwoorden er gelijk achter kon
In 1987 werd hij adjunct-directeur bij
Bredero en verantwoordelijk voor de
totale productie en voorbereiding. Hij
had projecten door heel Nederland,
van Den Helder en Drachten tot
Scheveningen, Tilburg en Venlo en
reisde zo'n honderdvijftigduizend ki
lometer per jaar 'Eigenlijk een beetje
te gek hoor Maar ik heb er fantas
tisch gewerkt. Als ik mijn werk goed
regelde en zorgde dat het genoeg
kan worden. We hadden soms hele
brainstormsessies en het was zo: wie
niet roept doet niet meer mee. Ik heb
wel eens een directeur moeten ont
slaan, gewoon omdat hij zijn werk
met goed deed. Dat was beroerd,
maar wel nodig.'
Ondanks alle drukte heeft Van den
Berg nog tijd voor een hobby. Een
hobby die intussen flink uit de hand
is gelopen. Die een toekomstproject
is geworden. Werk voor als hij met
meer werkt. 'Ik heb je over die sier-
duiven verteld, hè? Van mijn eerste
bouwproject. Hartstikke leuk. maar
die dingen moet je wel élke dag te
eten geven en je kunt nooit eeiïs een
weekend weg. Daarom ben ik in 1994
overgestapt op vissen. Die zijn iets
gemakkelijker. Eén keer in de drie
dagen voeren is voldoende. En ik had
in mijn achterhoofd: dat gedoe in die
files iedere keer, ik ga door tot mijn
vijfenvijftigste en dan maak ik van mijn
hobby mijn beroep. Ik wil altijd alles
weten hè, zo van: nou teel ik dat
vissie, maar waarom doet-ie het niet?
Dus ik heb kilo's vissenboeken aan
geschaft. Nou, in die boeken staan
allerlei ouwehoerverhalen over poe
len en uitgedroogde beddingen en de
biotoop wordt minutieus beschreven,
maar op de plaatsen waar die vissen
in het wild leven is het echt wel even
anders. Niks uitgedroogde beddin
gen. Maar drie meter water! Drie
meter! Waar blijven ze nou met hun
biotoop?'
In zijn vakanties was Van den Berg
vaak op reis om nieuwe en bijzondere
vissoorten te zoeken. Zo reisde hij
naar Mexico, Paraguay en Bolivia.
Naar Tanzania, Kenia, Zaïre en Ga
bon. Schepnetje en plastic zakjes
mee om de vangst in mee terug te
nemen 'Op de vergadering van de
visclub riep ik een keer: Tjonge,
jonge, die vissen dat is niks meer, de
kleur is niks meer, er is hier niks goeds
meer te krijgen, allemaal inteelt. Ik ga
ze zelf wel halen. Toen was er nog
zo'n visidioot, een Belg en die riep
meteen: ik ga mee. Nou had ik hele
maal geen verwachting over een
goede auto huren in Frans-Kongo,
dus ik heb hier een jeep gekocht en
die in Antwerpen op de boot gezet
naar Kinsjasa. Ik heb helemaal geen
verstand van diesels en daarom had
den we ook een monteur mee aan
boord voor pech in de bush. We
moesten er een vlakte over waar nog
nooit iemand geweest was.We vroe
gen aan een neger: kun je hier ook
overheenJa, gemakkelijk. Hoe lang
ben er maar dwars doorheen gegaan.
We hadden geen tent bij ons en in de
auto slapen vonden we te gevaarlijk.
We zijn doorgereden tot we bij een
verlaten zendingspost kwamen en
daar hebben we de nacht doorge
bracht. De volgende dag gingen we
met die Belg het bos in. Hij wist de
weg zo'n beetje, want hij was er twin
tig jaar tevoren ook eens geweest.
We moesten met de jeep een rivier vol
boomstammen oversteken. Eén man
voor de auto in het water om te kij
ken of het kon en dan voorzichtig de
wielen laten zakken. Als er ook maar
iets was fout gegaan, dan hadden we
het wel kunnen vergeten. Het ging
gelukkig goed. Uiteindelijk kwamen
we in een negerdorp en heb ik op het
bed van het stamhoofd geslapen.
Een matras van bamboelatten. We
kregen er ook te eten. Het stamhoofd
vroeg: lusten jullie kipIk dacht: kip,
daar kan niet veel aan misgaan. Zoek
er maar een uit, zei hij en even later
joeg zijn vrouw achter de kippen aan.
De kinderen uit het dorp vonden ons
leuk. Ze hadden nog nooit een blanke
gezien. En wat was er nou zo leuk aan
ons? Als je een neger in zijn huid
knijpt, blijft hij gewoon bruin, maar als
je een zonverbrande blanke in zijn vel
knijpt, wordt dat plekje wit. De hele
avond kwamen die kinderen in mijn
vel knijpen Ze vonden het schitte
rend! De dag daarop gingen we het
bos weer in, op zoek naar viswater.
Het was er zo donker, midden op de
over zes ging mijn trein naar Amster
dam voor de avondschool. Onze we
derzijdse ouders vonden dat we maar
moesten trouwen, voor mijn gezond
heid. Dan werd er tenminste fatsoen
lijk voor me gekookt. Ik was nog maar
twintig en zat in het tweede jaar van
de HTS toen ik trouwde. Het ene pro
bleem was opgelost en toen kwam
het tweede, ik moest in militaire
dienst. Ik heb eerst mijn studie afge
maakt en moest-ertoen aan geloven.'
Van 1970 tot 1973 werkte hij bij
architectenbureau Brakel en Buma in
Haarlem en toen hij daar vertrok was
hij opgeklommen tot eerste tekenaar.
Dat hield in dat hij meer verantwoor
delijkheid had en moest helpen met
bestektekeningen en bouw-
aanvragen. 'Waarom was ik nou zo
vlug eerste tekenaar? Ik kon goed te
kenen en snel werken. Mijn baas
vond dat wel mooi, want hij had
steeds veranderingen en ik was in
staat om binnen een week de teke-
stede kreeg ik voor het eerst te ma
ken met netwerkplanningen op de
computer, iets dat voor die tijd zeker
vooruitstrevend genoemd kon wor
den. Organisatie en efficiency had en
heeft mijn grote interesse Je moet
het zo zien: bij een groot bouwproject
begin je bij de planning en loop je via
de fundering het hele bouwproces
door tot en met het afgeven van de
sleutel. Bij een goede planning gaat
het erom dat alle activiteiten tussen
planning en sleutel optimaal op elkaar
zijn afgestemd, zonder verstoring van
de volgorde. Een elektricien kan geen
stopcontacten maken als er nog
geen muur is en de schilder kan met
gaan verven als het huis niet is
schoongemaakt. Ik besteed veel tijd
aan de planning. Niet om mijn gelijk
te halen, maar om uit te leggen wat
ik bedoel. Ik roep alle mensen die met
het project te maken hebben bij el
kaar en vertel ze wat ik doe en
waaróm De mensen enthousiast
heb er met veel plezier gewerkt, maar
had steeds in mijn achterhoofd dat ik
naar het buitenland wilde. Urbibouw
Bredero in Utrecht was zo'n interna
tionaal werkend bedrijf en toen zij aan
mijn jasje trokken was de keuze om
weer van bedrijf te veranderen niet
moeilijk. Ze hadden een project on
der handen van 5700 woningen in
Maleisië en dat zag er geweldig uit.
Ik zat in mijn Sturm und Drang-pe-
riode en moest en zou op avontuur.
Ik had alles uitgewerkt en
gecalculeerd en stond op het punt de
vaccinaties te halen voor mijn vertrek,
toen mijn tweede baas, van een an
dere afdeling van Bredero. de hele
zaak in het honderd gooide. Wat was
namelijk het geval? Bredero had ook
het spraakmakende Palacegebied
Scheveningen onder handen. Een
nogal moeilijke klus. Het waait altijd
aan de kust, zodat je nogal eens een
paar dagen kwijt raakt door teveel
wind. Het was midden in de zomer,
het toeristenseizoen was in volle
gang en er was zodoende geen
ruimte voor opslag. De bouwmateria
len kwamen 's morgens vroeg aan en
moesten dezelfde dag nog worden
verwerkt. Een ander probleem was
de temperatuur op het werk. Bene
den liep iedereen in zijn zwembroek
op het strand, terwijl er op de veer
tiende verdieping met een das om
werd gewerkt. Dat vraagt allemaal
een heel goede planning en ik ben
iemand die de problemen altijd net
een stap voor is en zegt zó gaan we
het doen. Het werd een gevecht tus
sen twee bazen en Maleisie viel af.
Jammer, maar dat hele gebeuren bij
het Kurhaus was óók een enorme
uitdaging.'
'Ik had een keer een tandkarpertje j
dat ding wilde maar met. Toen ber
naar Afrika gegaan om te ondera i.
ken waar dat nou aan zou kunnen I j;
gen. Dat was ook in Frans-Kor ic
trouwens. Er was daar zo'n k
beekje, anderhalve meter diep,
meter breed. Ik ben aan de kant i i
m'n kont in het water gaan zitten o
heb zitten kijken. Gewoon een i
anderhalf uur zitten kijken. Zag ik t
karpertje steeds boven op de d s
vende blaadjes liggen Thuis heb
het water in mijn aquarium verlaa c
tot anderhalf, twee centimeter. i
tempex erin, blad er bovenop n
warempel, de vissies lagen er o i
steeds bovenop en er kwamen eitj
Zoiets moet je ter plekke ontdekki
dat staat niet in de boekjes
Mooie dromen gaan niet vanzelf,
vishobby werd zo uitgebreid, dat
er een man voor in dienst moest i
men. Helaas kon de man niet zi
standig werken. 'Ik raakte stee
meer vissen kwijt en ik dacht: hoe I
dat nou tochWat bleek nou? Bij I
verversen van de bakken liet hij
vissen te lang op het droge liggei
Op dit moment staat de vishob
door gebrek aan tijd en goed pers
neel op een laag pitje De droo
wordt even uitgesteld. Maar Van d
Berg blijft aan planning doen. I
heeft het voeren intussen geautoni
tiseerd, denkt na over een men
vistocht en blijft voorlopig bouwi
Samen met zijn compagnon Ha
van Hooff. 'Hij kan prachtige ontw
pen maken, raakt helemaal in vervo
ring en dan kom ik erbij met mijnt
rekening. En zie dat je je op
bovenverdieping slechts op hand
en voeten kan voortbewegen omi
er niet voldoende bovenruimte is.
Hooff is de estheticus, ik de logicu
Samen zijn we een goed koppel.'
Tekst en foto Corrie Timm
De door Van den Berg ontwikkelde woningen in de Amersfoortse uitbreidingswijk Kattenbroek genieten door hun markante vorm
landelijke bekendheid.
dag, dat je een zaklantaarn mo t>
gebruiken. Het stamhoofd vond I u
een prachtig ding: daar zou hij go d
mee kunnen jagen. Dus heb ik hi >r
op het eind van ons verblijf mijn ha e
geenlamp gegeven. Hij wist van i
missionarissen nog dat een lamp r ji
eeuwig blijft branden en vroeg bij y
overhandiging meteen: en als de b jj
terijen nou op zijn, wat dan? Toen v 5,
ik ook een heel pak batterijen ai
hem kwijt. Slimme jongen was da c
Leen van den Berg was verantwoordelijk voor miljoenenprojecten in de bouw.